How we can teach computers to make sense of our emotions | Raphael Arar

Translator: Ivana Korom Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Çeviri: Figen Ergürbüz Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I consider myself one part artist and one part designer.

Kendimi kısmen sanatçı kısmen de tasarımcı olarak görüyorum.

And I work at an artificial intelligence research lab.

Bir yapay zekâ araştırma laboratuvarında çalışıyorum.

We're trying to create technology

Uzak gelecekte etkileşime girmek isteyeceğiniz

that you'll want to interact with in the far future.

teknolojiler yaratmaya çalışıyoruz.

Not just six months from now, but try years and decades from now.

6 ay sonrası değil, yıllar, hatta on yıllar sonrası için.

And we're taking a moonshot

Bilgisayarlarla derinden duygusal etkileşimler kurmak isteyeceğimiz

that we'll want to be interacting with computers

in deeply emotional ways.

çığır açan bir proje üzerinde çalışıyoruz.

So in order to do that,

Bunu yapabilmek için

the technology has to be just as much human as it is artificial.

teknoloji yapay olduğu kadar insan da olmalı.

It has to get you.

Sizi yakalamalı.

You know, like that inside joke that'll have you and your best friend

Tıpkı en yakın arkadaşınızla gülmekten yerlere yattığınız

on the floor, cracking up.

aranızdaki şakalaşma gibi.

Or that look of disappointment that you can just smell from miles away.

Ya da görür görmez anladığınız o hayal kırıklığıyla bakışı.

I view art as the gateway to help us bridge this gap between human and machine:

Sanatı insan ve makine arasında bağlantı kuran bir köprü olarak görüyorum:

to figure out what it means to get each other

Birbirimizi anlamanın ne anlama geldiğini tam olarak çözmek

so that we can train AI to get us.

ve yapay zekâya bizi anlamayı öğretmek için.

See, to me, art is a way to put tangible experiences

Bana göre sanat, somut tecrübeleri

to intangible ideas, feelings and emotions.

soyut fikirlere, hislerere, duygulara dönüştürmenin bir yolu.

And I think it's one of the most human things about us.

Sanatın bizim en insani yanlarımızdan biri olduğunu düşünüyorum.

See, we're a complicated and complex bunch.

Biz insanlar karmaşık ve kompleks bir yapıdayız.

We have what feels like an infinite range of emotions,

Duygularımız ve hislerimiz adeta sınırsız bir çeşitlilik içinde,

and to top it off, we're all different.

üstüne üstlük hepimiz birbirimizden farklıyız.

We have different family backgrounds,

Farklı ailevi geçmişlere,

different experiences and different psychologies.

farklı tecrübe ve psikolojilere sahibiz.

And this is what makes life really interesting.

Aslında hayatı bu kadar ilginç kılan da bu.

But this is also what makes working on intelligent technology

Ancak akıllı teknolojiler üzerinde çalışmayı

extremely difficult.

aşırı derecede zor kılan da bu.

And right now, AI research, well,

Şimdi yapay zekâ araştırmalarına dönelim,

it's a bit lopsided on the tech side.

işin teknoloji kısmı biraz daha ağır basıyor.

And that makes a lot of sense.

Bu oldukça anlaşılabilir bir durum.

See, for every qualitative thing about us --

Bizimle ilgili nitel olan her şeyi --

you know, those parts of us that are emotional, dynamic and subjective --

yani duygusal, dinamik ve öznel taraflarımızı --

we have to convert it to a quantitative metric:

nicel bir ölçüte çevirmek zorundayız:

something that can be represented with facts, figures and computer code.

kesin veriler, rakamlar ve bilgisayar koduyla gösterilebilecek bir şeye.

The issue is, there are many qualitative things

Burada asıl mesele, parmağımızla dokunamayacağımız

that we just can't put our finger on.

pek çok nitel şeyin olması.

So, think about hearing your favorite song for the first time.

Mesela en sevdiğiniz şarkıyı ilk defa duyduğunuz o anı düşünün.

O sırada ne yapıyordunuz?

What were you doing?

How did you feel?

Ne hissettiniz?

Did you get goosebumps?

Tüyleriniz diken diken oldu mu?

Or did you get fired up?

Ya da şarkı sizi çoşturdu mu?

Hard to describe, right?

Tarifi zor değil mi?

See, parts of us feel so simple,

Bazı yanlarımız çok sıradan olmasına rağmen

but under the surface, there's really a ton of complexity.

aslında yüzeyin altında bir yığın karmaşıklık var.

And translating that complexity to machines

Bu karmaşıklığı makinelere aktarmak

is what makes them modern-day moonshots.

bu işi günümüzün çığır açan projeleri yapıyor.

And I'm not convinced that we can answer these deeper questions

Bu derin sorulara sadece 1'ler ve 0'larla yanıt bulabileceğimize

with just ones and zeros alone.

ikna olmuş değilim.

So, in the lab, I've been creating art

Bu nedenle laboratuvarda yaptığım şey

as a way to help me design better experiences

henüz gelişmekte olan deneysel teknoloji için

for bleeding-edge technology.

daha iyi deneyimler tasarlamama yardım edecek sanat yaratmak.

And it's been serving as a catalyst

Sanat, bilgisayarların bizimle daha insani şekilde iletişim kurması için

to beef up the more human ways that computers can relate to us.

bir katalizör işlevi görüyor.

Through art, we're tacking some of the hardest questions,

Sanatla cevaplanması en zor olan bazı sorulara yanıt arıyoruz:

like what does it really mean to feel?

Hissetmek tam olarak ne demektir?

Or how do we engage and know how to be present with each other?

Nasıl ilişki kuruyoruz ve bu ilişkileri nasıl devam ettiriyoruz ?

And how does intuition affect the way that we interact?

Etkileşim kurma biçimimizi önsezi nasıl etkiliyor?

So, take for example human emotion.

Örneğin insan duygularını ele alalım.

Right now, computers can make sense of our most basic ones,

Şu an bilgisayarlar keyif, üzüntü, öfke, korku ve nefet gibi

like joy, sadness, anger, fear and disgust,

en temel duygularımızdan anlam çıkarabiliyor,

by converting those characteristics to math.

bu karakteristikleri matematiğe dönüştürüyor.

But what about the more complex emotions?

Peki ya daha karmaşık duygular?

You know, those emotions

Birbirimize tarif ederken bile

that we have a hard time describing to each other?

güçlük çektiğimiz o duygular.

Like nostalgia.

Nostalji gibi.

So, to explore this, I created a piece of art, an experience,

Bunu keşfetmek için insanlardan bir anılarını paylaşmalarını isteyen

that asked people to share a memory,

bir sanat eseri, bir deneyim yarattım

and I teamed up with some data scientists

ve birkaç veri bilimciyle bir ekip olarak

to figure out how to take an emotion that's so highly subjective

bu kadar öznel bir duyguyu nasıl matematiksel olarak

and convert it into something mathematically precise.

kesin bir şeye dönüştürebileceğimiz sorusuna çözüm bulmaya çalıştık.

So, we created what we call a nostalgia score

Nostalji skoru dediğimiz şeyi yarattık

and it's the heart of this installation.

ve bu şey bu yazılımın kalbi.

To do that, the installation asks you to share a story,

Bunun için yazılım sizden bir hikâye paylaşmanızı istiyor,

the computer then analyzes it for its simpler emotions,

ardından bilgisayar bu hikâyeyi daha basit duygular için analiz ederek

it checks for your tendency to use past-tense wording

geçmiş zamana ait ifadeleri kullanma eğiliminizi kontrol ediyor

and also looks for words that we tend to associate with nostalgia,

ve ayrıca nostaljiyle ilişkilendirme eğiliminde olduğumuz

like "home," "childhood" and "the past."

''ev'', ''çocukluk'', ''geçmiş'' gibi sözcükleri arıyor.

It then creates a nostalgia score

Ardından hikâyenizin ne kadar nostaljik olduğunu göstermek için

to indicate how nostalgic your story is.

bir nostalji skoru oluşturuyor.

And that score is the driving force behind these light-based sculptures

Skor, yaptığınız katkının somut bir hâl almış

that serve as physical embodiments of your contribution.

bu ışık bazlı modellerin ardındaki itici güç.

And the higher the score, the rosier the hue.

Skor ne kadar yüksekse ton o kadar pembe oluyor.

You know, like looking at the world through rose-colored glasses.

Dünyaya pembe gözlüklerle bakmak gibi.

So, when you see your score

Skorunuzu ve fiziksel gösterimini gördüğünüz zaman

and the physical representation of it,

sometimes you'd agree and sometimes you wouldn't.

bazen ona katılacak bazen de katılmayacaksınız.

It's as if it really understood how that experience made you feel.

Bu deneyimin sizi nasıl hissettirdiğini sanki gerçekten anlamış gibi.

But other times it gets tripped up

Ancak bazı zamanlar yanılacak

and has you thinking it doesn't understand you at all.

ve onun sizi hiç anlamadığını düşünmenize sebep olacak.

But the piece really serves to show

Ama bu çalışmanın asıl göstermek istediği şey

that if we have a hard time explaining the emotions that we have to each other,

hislerimizi ve duygularımızı birbirimize bile açıklamakta zorlanıyorsak

how can we teach a computer to make sense of them?

bilgisayara bunları anlamlandırmayı nasıl öğretebiliriz?

So, even the more objective parts about being human are hard to describe.

İnsan olmanın daha nesnel olan yanlarını bile tanımlamak güç.

Like, conversation.

Mesela sohbet.

Have you ever really tried to break down the steps?

Daha önce hiç adım adım analiz etmeye çalıştınız mı?

So think about sitting with your friend at a coffee shop

Arkadaşınızla bir kafede oturduğunuzu,

havadan sudan konuştuğunuzu düşünün.

and just having small talk.

How do you know when to take a turn?

Konuşma sırasının ne zaman bizde olduğunu

How do you know when to shift topics?

ya da konuyu ne zaman değiştireceğimizi nasıl biliyoruz?

And how do you even know what topics to discuss?

Hatta hangi konulardan bahsedeceğimizi nasıl biliyoruz?

See, most of us don't really think about it,

Çoğumuz bunu gerçekten düşünmüyoruz

because it's almost second nature.

çünkü neredeyse bir alışkanlık hâline gelmiş.

And when we get to know someone, we learn more about what makes them tick,

Birini tanıma aşamasında, ilgi alanlarını, nelerden hoşlandığını

and then we learn what topics we can discuss.

ve dolayısıyla onunla konuşabileceğimiz konuları öğreniriz.

But when it comes to teaching AI systems how to interact with people,

Ama yapay zekâ sistemlerine insanlarla etkileşimi öğretirken

we have to teach them step by step what to do.

onlara yapmaları gerekenleri adım adım öğretmek zorundayız.

And right now, it feels clunky.

Şu anda oldukça hantal ve yavaş.

If you've ever tried to talk with Alexa, Siri or Google Assistant,

Eğer Alexa, Siri veya Google Assistant ile konuşmayı denediyseniz

you can tell that it or they can still sound cold.

hâlâ soğuk bir edayla konuştuklarını fark etmişsinizdir.

And have you ever gotten annoyed

Hiç söylediklerinizi anlamadığı için

when they didn't understand what you were saying

sinir olduğunuz oldu mu?

and you had to rephrase what you wanted 20 times just to play a song?

Sadece bir şarkı çalması için şarkının adını 20 kez tekrarlamanız gerekti mi?

Alright, to the credit of the designers, realistic communication is really hard.

Tasarımcılar övgüyü hak ediyor, gerçeğe yakın iletişim gerçekten zor.

And there's a whole branch of sociology,

Sosyolojinin bu konuyla ilgilenen ayrı bir alanı var,

called conversation analysis,

sohbet analizi deniyor

that tries to make blueprints for different types of conversation.

ve değişik türde konuşmalara ilişkin şablonlar çıkarmaya çalışıyorlar.

Types like customer service or counseling, teaching and others.

Müşteri hizmetleri veya danışma, eğitim ve diğerleri.

I've been collaborating with a conversation analyst at the lab

Laboratuvarda bir konuşma analistiyle birlikte çalışmalar yapıyorum,

to try to help our AI systems hold more human-sounding conversations.

yapay zekâ sistemlerimizin daha insansı sohbet edebilmesini sağlamaya çalışıyoruz.

This way, when you have an interaction with a chatbot on your phone

Bu şekilde telefonunuzdaki bir chatbot

veya arabanızda ses temelli bir sistemle etkileşime geçtiğinizde

or a voice-based system in the car,

it sounds a little more human and less cold and disjointed.

daha çok insanla konuşur gibi olacak, kulağa soğuk ve tutarsız gelmeyecek.

So I created a piece of art

Bu nedenle biz tasarımcıların

that tries to highlight the robotic, clunky interaction

yapay zekânın neden hâlâ insan gibi konuşmadığını

to help us understand, as designers,

ve bu konuda neler yapabileceğimizi anlamasına yardım edecek

why it doesn't sound human yet and, well, what we can do about it.

robotik ve donuk konuşmayı çıkaran bir tür sanat yarattım,

The piece is called Bot to Bot

Adı Bot to Bot,

and it puts one conversational system against another

bir konuşma sistemini diğeriyle karşı karşıya getiriyor

and then exposes it to the general public.

ve daha sonra bunu ifşa ediyor.

And what ends up happening is that you get something

İşin sonunda gerçekleşen şey

that tries to mimic human conversation,

insan konuşmasını taklit etmeye çalışan

but falls short.

ama yetersiz kalan bir şey.

Sometimes it works and sometimes it gets into these, well,

Bazen işe yarıyor,

bazen de yanlış anlama döngüsüne takılıyor.

loops of misunderstanding.

So even though the machine-to-machine conversation can make sense,

Yani botlar arasındaki sohbetler

grammatically and colloquially,

dilbilgisel ve sözcüksel anlamda mantıklı olabilse de

it can still end up feeling cold and robotic.

hâlâ soğuk ve robot gibi bir his uyandırabilir.

And despite checking all the boxes, the dialogue lacks soul

Bütün yanları tamam olsa da bu diyalog ruh bakımından

and those one-off quirks that make each of us who we are.

ve bizi biz yapan farklılıklarımız bakımından eksik kalıyor.

So while it might be grammatically correct

Dil bilgisi açısından doğru olmasına

and uses all the right hashtags and emojis,

ve bütün doğru hashtag ve emojileri kullanmasına rağmen

it can end up sounding mechanical and, well, a little creepy.

yine de sonunda mekanik ve biraz ürkütücü olabiliyor.

And we call this the uncanny valley.

Biz bunu tekinsiz vadi olarak adlandırıyoruz.

You know, that creepiness factor of tech

Teknolojinin insana çok benzer ama biraz tuhaf olduğu

where it's close to human but just slightly off.

o tekin olmayan, ürkütücü his.

And the piece will start being

Bu çalışmanın başlangıcında

one way that we test for the humanness of a conversation

bir sohbetin ne kadar insanı olduğu

and the parts that get lost in translation.

ve çeviride kaybolan kısımlar tek yönlü test edilecek.

So there are other things that get lost in translation, too,

Çeviride kaybolan başka şeyler de var,

like human intuition.

insan sezgisi gibi.

Right now, computers are gaining more autonomy.

Şu anda bilgisayarlar daha fazla özerklik kazanıyorlar.

They can take care of things for us,

Bizim için gündelik işler yapıyorlar,

like change the temperature of our houses based on our preferences

tercihlerimize göre evin sıcaklığını ayarlamak,

and even help us drive on the freeway.

hatta otoyolda araba kullanmamıza yardım etmek.

But there are things that you and I do in person

Ancak bizzat yaptığımız bazı şeyleri

that are really difficult to translate to AI.

yapay zekâya aktarmak gerçekten zor.

So think about the last time that you saw an old classmate or coworker.

Okuldan veya işten eski bir arkadaşınızı en son gördüğünüz zamanı düşünün.

Did you give them a hug or go in for a handshake?

Onlarla kucaklaştınız mı yoksa el mi sıkıştınız?

You probably didn't think twice

Ne yapacağınızı muhtemelen düşünmediniz.

because you've had so many built up experiences

Çünkü birbirinizle etkileşim sonucu

that had you do one or the other.

çok fazla birikim ve tecrübeniz var.

And as an artist, I feel that access to one's intuition,

Bir sanatçı olarak bir kişinin önsezilerine

your unconscious knowing,

ve bilinçaltına erişebilmesinin

is what helps us create amazing things.

inanılmaz şeyler yaratmamıza yardım eden şey olduğunu hissediyorum.

Big ideas, from that abstract, nonlinear place in our consciousness

Bilincimizin o soyut, doğrusal olmayan kısmından gelen büyük fikirler

that is the culmination of all of our experiences.

bütün tecrübelerimizin doruk noktasıdır.

And if we want computers to relate to us and help amplify our creative abilities,

Bilgisayarların bizi anlamasını, yeteneklerimizi güçlendirmesini istiyorsak

I feel that we'll need to start thinking about how to make computers be intuitive.

onları nasıl sezgisel yapacağımızı da düşünmeye başlamalıyız.

So I wanted to explore how something like human intuition

Bu nedenle insan önsezisi gibi bir şeyin

could be directly translated to artificial intelligence.

yapay zekâya nasıl aktarılabileceğini keşfetmek istedim.

And I created a piece that explores computer-based intuition

Bilgisayar temelli sezgiyi

fiziksel mekânda inceleyen bir yapıt yarattım.

in a physical space.

The piece is called Wayfinding,

Adı Wayfinding,

and it's set up as a symbolic compass that has four kinetic sculptures.

dört kinetik heykelden oluşan sembolik bir pusula olarak tasarlandı.

Each one represents a direction,

Heykellerden her biri bir yönü temsil etmekte;

north, east, south and west.

kuzey, doğu, güney ve batı.

And there are sensors set up on the top of each sculpture

Her bir heykelin üzerinde

that capture how far away you are from them.

onlardan ne kadar uzakta olduğunuzu yakalayan sensörler var.

And the data that gets collected

Toplanan veriler,

ends up changing the way that sculptures move

heykellerin hareket ediş şeklini

and the direction of the compass.

ve pusulanın yönünü değiştiriyor.

The thing is, the piece doesn't work like the automatic door sensor

Burada önemli olan bunun siz önünden geçtiğinizde açılan

that just opens when you walk in front of it.

otomatik kapı sensörü gibi çalışmıyor olması.

See, your contribution is only a part of its collection of lived experiences.

Sizin katkınız onun yaşanmış tecrübeler koleksiyonunun yalnızca bir parçası.

And all of those experiences affect the way that it moves.

Bütün bu deneyimler onun hareket etme biçimini etkiliyor.

So when you walk in front of it,

Önünde yürüdüğünüz zaman,

it starts to use all of the data

sergilendiği süre boyunca yakalamış olduğu

that it's captured throughout its exhibition history --

tüm verileri ya da önsezisini kullanmaya başlıyor,

or its intuition --

to mechanically respond to you based on what it's learned from others.

başkalarından öğrendiklerine dayanarak size mekanik şekilde yanıt veriyor.

And what ends up happening is that as participants

Neticede gerçekleşen şey katılımcılar olarak biz

we start to learn the level of detail that we need

hem insanların hem makinaların beklentilerini yönetmek için

in order to manage expectations

ihtiyaç duyduğumuz detay düzeyini

from both humans and machines.

öğrenmeye başlıyoruz.

We can almost see our intuition being played out on the computer,

Neredeyse önsezimizin bilgisayar tarafından sahnelendiğini görebiliyoruz,

picturing all of that data being processed in our mind's eye.

zihnimizin gözünde işlemden geçen bütün o verilerin betimlenmesi.

My hope is that this type of art

Umuyorum ki bu tür sanat

will help us think differently about intuition

sezgi ve gelecekte onu yapay zekâya nasıl uygulayacağımızla ilgili

and how to apply that to AI in the future.

farklı düşünmemize yardımcı olacaktır.

So these are just a few examples of how I'm using art to feed into my work

Bunlar bir tasarımcı ve yapay zekâ araştırmacısı olarak

as a designer and researcher of artificial intelligence.

sanatı, çalışmalarımı desteklemek için nasıl kullandığıma dair birkaç örnek.

And I see it as a crucial way to move innovation forward.

Sanatı inovasyonu ileriye taşımak açısından da çok önemli buluyorum.

Because right now, there are a lot of extremes when it comes to AI.

Çünkü şu anda yapay zekâ konusunda çok fazla aşırılık var.

Popular movies show it as this destructive force

Popüler filmler onu yıkıcı bir güç olarak gösterirken

while commercials are showing it as a savior

reklamlar onu dünyanın en karmaşık problemlerini çözecek

to solve some of the world's most complex problems.

bir kurtarıcı olarak gösteriyor.

But regardless of where you stand,

Ancak nereden bakarsanız bakın

it's hard to deny that we're living in a world

her saniye daha da dijital hâle gelen

that's becoming more and more digital by the second.

bir dünyada yaşadığımızı inkâr etmek oldukça zor.

Our lives revolve around our devices, smart appliances and more.

Hayatlarımız aygıtlar ve akıllı cihazlar etrafında dönüyor.

And I don't think this will let up any time soon.

Bunun yakın bir zamanda son bulacağını da sanmıyorum.

So, I'm trying to embed more humanness from the start.

Başlangıçtan itibaren daha fazla insani özelliği eklemeye çalışıyorum.

And I have a hunch that bringing art into an AI research process

Bir yapay zekâ araştırma sürecine sanatı getirmenin

tam da bunu yapmanın iyi bir yolu olduğunu hissediyorum.

is a way to do just that.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)