How Sci-Fi Informs Our Climate Future — and What to Do Next | Zainab Usman | TED

Çeviri: Figen Ergürbüz Ekmekçi Gözden geçirme: Eren Gokce

We don't have to look far

İnsanlığın iklim değişikliğine karşı mücadelesinin

to see how humanity's fight against climate change might play out.

nasıl sonuçlanabileceğini görmek için uzağa bakmamız gerekmiyor.

Science fiction authors from around the world,

Dünyanın dört bir yanından

writing from different traditions,

farklı geleneklere sahip bilim kurgu yazarları

coalesce on one point.

ortak bir noktada birleşiyor.

A divided world, unable to fight the common threat.

Ortak tehditle mücadele edemeyen bölünmüş bir dünya.

In Cixin Liu's "The Three-Body Problem" trilogy,

Cixin Liu’nun “Üç Cisim Problemi” üçlemesinde

the threat of aliens from a dying planet invading to conquer Earth

ölmekte olan bir gezegenden gelen, Dünya’yı ele geçirmek üzere işgal eden

uzaylıların tehdidi insanlığı bir araya getirmez.

does not bring humanity together.

Instead, a potent combination of fear,

Bunun yerine

jingoism and competition for scarce resources among countries

korku, jingoizm ve kıt kaynaklar için ülkeler arası rekabetin güçlü birleşimi

fractures the world into competing geoeconomic blocs

dünyayı rekabet eden üç güç etrafında toplanan

centered around three powers:

jeoekonomik bloklara böler:

the United States, China and Europe.

Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve Avrupa.

And none of these blocs succeed in staving off the alien invasion

Ve bu blokların hiçbiri, tahmin edebileceğiniz gibi,

with, as you can imagine, disastrous consequences

insanlığın hayatta kalması bakımından feci sonuçları olan

for the survival of humanity.

uzaylı istilasını engellemeyi başaramaz.

Sorry for the spoilers about the books.

Kitaplarla ilgili spoiler için özür dilerim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

In George Orwell's "1984,"

George Orwell’in “1984”ünde,

the world’s three superstates --

Dünya’nın üç süper gücü,

Oceania, Eurasia and East Asia --

Okyanusya, Avrasya ve Doğu Asya

fight each other in perpetuity in a disputed area

″geri kalanların″ yaşadığı yerde--

located mostly around parts of Africa and the Middle East,

büyük kısmı Afrika ve Orta Doğu’nun topraklarında yer alan

çatışmalı bir bölgede-- durmaksızın birbirleriyle savaşır.

where “the rest” reside.

The realm of fiction is years ahead in anticipating important global currents.

Kurgu dünyası önemli küresel akımları öngörmekte yıllarca öndedir.

The International Monetary Fund’s “World Economic Outlook”

Uluslararası Para Fonu'nun “Dünya Ekonomik Görünümü”

describes an ongoing fragmentation of our global economy around four blocs:

küresel ekonomimizin dört blok etrafında devam eden parçalanmasını tanımlıyor:

The United States, China,

Amerika Birleşik Devletleri, Çin,

the European Union and the rest.

Avrupa Birliği ve dünyanın geri kalanı.

This geoeconomic fragmentation

Bu jeoekonomik parçalanma,

may seriously hinder our ability to fight climate change

iklim değişikliğiyle mücadele etmek için gereken kolektif iradeyi etkileyerek

by affecting the collective will to fight it.

iklim değişikliğiyle mücadele yeteneğimizi ciddi şekilde kısıtlayabilir.

Because no individual, no group

Çünkü hiçbir birey, hiçbir grup

and certainly no nation state

ve kesinlikle hiçbir ulus devlet,

gezegenimizin hızla ısınmasını azaltmak için gerekli tüm kaynaklar, finans

is self-sufficient in all of the resources,

the finances and the manpower needed to reduce the rapid warming of our planet.

ve insan gücünü kendi kendine sağlayamaz.

We need collective action to invent and deploy at scale

Zengin ve yüksek oranda sera gazı yayan ülkelerde sera gazını azaltmakta

the technology solutions needed to reduce greenhouse gases

daha fakir ve düşük sera gazı yayan ülkeleri iklim değişikliğine adapte etmek

in wealthy, high-emitting countries

amacıyla uygulanacak olan sistemleri inşa etmekte

and to build systems in poorer, low-emitting countries

gerekli teknoloji çözümlerini bulmak ve uygulamak için

to help them adapt to changing weather patterns.

toplu bir eyleme ihtiyacımız var.

This is a three-part problem.

Bu üç taraflı bir sorundur.

Let us starts with the technoeconomic spheres of innovation.

Teknoekonomik inovasyon alanlarından başlayalım.

OK, I have to confess, even that is a mouthful for me.

Tamam, itiraf etmeliyim söylemesi bile karmaşık.

So let's rephrase this a bit.

Bunu biraz açalım.

Where in the world is innovation around low-carbon technologies happening?

Düşük karbonlu teknolojilerde yenilikler dünyanın neresinde gerçekleşiyor?

To slow down the speed of global warming,

Küresel ısınmanın hızını yavaşlatmak için

we need to deploy clean technology solutions

dünyanın her yerine

around battery storage, renewable energy generation, etc.,

pil depolama, yenilenebilir enerji üretimi çerçevesinde

at scale in all reaches of the world.

temiz teknoloji çözümlerini dağıtmamız gerekiyor.

But the innovation around these crucial low-carbon technologies

Ancak kritik öneme sahip düşük karbonlu teknoloji yenilikleri

is happening in only a handful of countries.

sadece bir avuç ülkede gerçekleşiyor.

The world's largest science and technology clusters,

Dünyanın en yüksek mucit ve bilimsel yazar yoğunluğuna sahip

with the highest density of inventors and scientific authors,

en büyük bilim ve teknoloji grupları

are concentrated in just three regions:

sadece üç bölgede yoğunlaşmıştır:

North America, Europe and Asia.

Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya.

There is a danger here that the innovation and diffusion

Burada, kritik öneme sahip olan düşük karbonlu teknoloji yeniliklerinin

ve bu teknolojilerin yaygınlaşmasının-müttefik olmayanlar

of these crucial low-carbon technologies

will only happen among an exclusive group of allies,

özellikle de yoksul ülkeler bunun dışında tutularak-

while excluding non-allies, especially the poorer countries.

yalnızca bir grup ayrıcalıklı müttefik arasında gerçekleşme tehlikesi var.

We are already seeing a trend

Şimdiden küresel kamu enerjisi araştırma ve geliştirme bütçelerinin

of global public energy research and development budgets

bu teknoekonomik inovasyon bölgelerinde yoğunlaşma eğilimini görüyoruz:

concentrated within these technoeconomic spheres of innovation:

Çin, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri.

China, Europe and the United States.

A second part of the problem

Sorunun ikinci kısmı, tüketici kazanımlarına ve refahına

is that we need to prioritize consumer gains and welfare.

öncelik vermemiz gerektiğidir.

The commercialization of climate mitigation

İklim değişikliğinin etkilerini azaltma

ve iklim değişikliğine uyum teknolojilerinin ticarileştirilmesi

and adaptation technologies

is essential for their global equitable deployment at scale.

küresel ölçekte adil dağıtılmaları bakımından çok önemlidir.

The mass production of clean energy hardware,

Temiz enerji donanımı, elektrikli araçlar

ve sürdürülebilir yapı malzemelerinin seri üretimi

electric vehicles,

sustainable building materials and so on

bunların yaygın kullanımlarını teşvik edecektir.

will encourage their widespread use.

Büyük ihracat pazarlarına erişimin sonucu daha kaliteli ürünler

Access to large export markets will result in higher quality products

ve ülkede yeşil istihdam yaratılması olacaktır.

and the creation of green jobs at home.

Üretici firmalar arasındaki rekabet, tüketiciler için fiyatları düşürmeye

Competition among producer firms will help push down prices for consumers

ve daha yoksul ülkeler de dahil olmak üzere herkesi kapsayacak şekilde

and help raise living standards across the board,

yaşam standartlarını yükseltmeye yardımcı olacaktır.

including in poorer countries.

But if strict barriers to entry are placed on firms from rival geoeconomic blocs,

Ancak rakip jeoekonomik bloklar firmalara pazara giriş için katı engeller koyarsa

there will be a cost to this lack of competition

bu rekabet eksikliğinin bir bedeli olacak

that is borne by ordinary people.

ve bu bedeli sıradan insanlar ödeyecektir.

Inefficiencies in the mass production of green technologies

Küçük ama kapalı pazarlarda tekel gücü olan firmaların yeşil teknolojilerin

by firms with monopoly power in small but captive markets

seri üretimindeki verimsizlikleri ne sera gazlarını azaltacak

will neither reduce greenhouse gases, nor improve people's quality of life.

ne de insanların yaşam kalitesini artıracaktır.

Imagine having to choose between maybe two or even one brand

Dünyanın dört bir yanından şirketlerden

of highly overpriced electric vehicles or solar panels,

düzinelerce daha uygun fiyatlı seçeneğin ithalatına kısıtlamalar getirildiğinde

belki iki hatta bir marka yüksek fiyatlı

when restrictions are placed

on the imports of dozens of more affordable options

elektrikli araç veya güneş paneli arasında

from companies from around the world.

seçim yapmanız gerektiğini hayal edin.

This is the case currently with cell phones in some countries,

Tüketicilerin yalnızca iki yüksek fiyatlı marka

where consumers are restricted to just two highly overpriced brands,

belki de tek bir marka ile sınırlı olduğu ülkelerde

cep telefonları için geçerli olan durum budur.

or maybe even one.

A third issue is that we need global standards

Üçüncü bir konu, stratejik malzemelerin tedariğini yönetebilmek için

to govern the sourcing of strategic materials.

küresel standartlara ihtiyacımız olmasıdır.

Strategic minerals, such as cobalt, copper,

Kobalt, bakır,

nickel and lithium

nikel ve lityum gibi stratejik mineraller

are essential components for the manufacturing of solar panels

hepimizin sevdiği güneş panelleri,

that we all love,

elektrikli araçlar,

electric vehicles,

rüzgâr tribünleri

ve diğer temiz enerji, temiz mobilite donanımlarının

wind turbines

and other such clean energy, clean mobility hardware.

üretimleri için gerekli temel bileşenlerdir.

These resources are nonrenewable.

Bunlar yenilenemez kaynaklardır.

They are in finite supply and they are in high demand.

Kaynaklar, rezervler sınırlı, talep ise yüksek.

By 2040, for instance, the demand for lithium is projected to grow 40-fold.

Örneğin, 2040 yılında lityum talebinin 40 kat artacağı tahmin ediliyor.

For graphite, 25-fold.

Grafit talebi için bu artış 25 kat.

And for copper 21-fold.

Bakır talebi içinse 21 kat.

These minerals are often found in poorer countries,

Bu mineraller genellikle Afrika’daki Demokratik Kongo Cumhuriyeti,

such as the Democratic Republic of Congo in Africa,

Asya’daki Endonezya, Myanmar Filipinler gibi fakir ülkelerde,

Indonesia, Myanmar and the Philippines in Asia,

ayrıca okyanus tabanları ve benzeri kırılgan ekosistemlerde bulunur.

and in fragile ecosystems such as our ocean floors.

In a world of fiercely competing geoeconomic blocs,

Kıyasıya rekabet eden jeo ekonomik blokların olduğu bir dünyada

how will the race to access these scarce strategic minerals play out?

az bulunan stratejik minerallere erişim yarışı nasıl olacak?

Think about this for a second.

Bunu bir saniye düşünün.

The race to access strategic minerals from our ocean floors,

Okyanus tabanlarındaki stratejik minerallere erişim yarışı,

destroying precious animal and plant species.

değerli hayvan ve bitki türlerini yok etmek pahasına.

Or a new space race to strip the moon of strategic minerals.

Ya da Ay’ın stratejik minerallerini yağmalamak için yeni bir uzay yarışı.

I wish all of this was far-fetched, but it really is not.

Keşke tüm bunlar uzak ihtimaller olsaydı ama aslında öyle değil.

In fact, the history of the Democratic Republic of Congo

Aslında, Demokratik Kongo Cumhuriyeti tarihi, değerli insan kaynaklarına

is a cautionary tale of what a zero-sum race without guardrails

ve doğal kaynaklara ulaşmak için bariyerlerin olmadığı sıfır toplamlı

to access precious human and natural resources could do.

bir yarışın nelere sebep olabileceğine dair uyarıcı bir hikâyedir.

It was a competition among European empires

16. ve 19. yüzyıllar arasında Kongo’nun geniş alanlarını tahrip eden

that drove the transatlantic slave trade between the 16th and the 19th centuries

ve nüfusu azaltarak insansızlaştıran transatlantik köle ticaretinin itici gücü

Avrupa imparatorlukları arasındaki rekabetti.

that depopulated vast swaths of the Congo.

The Shinkolobwe mine in the Congo was a source of two thirds of the uranium

Kongo’da bulunan Shinkolobwe madeni, Amerika Birleşik Devletleri’nin

1945 yılında 2. Dünya Savaşı sırasında

used in the atomic bomb

that the United States dropped on Hiroshima in 1945,

Hiroşima’ya attığı atom bombasında kullanılan

uranyumun üçte ikisinin kaynağıydı.

during World War II.

Today, the Congo is a source of cobalt

Bugün Kongo

batarya üretiminde kullanılmak üzere Çin’deki işleme tesislerine giden

that makes its way to refineries in China

for the manufacturing of batteries.

kobaltın kaynağıdır.

We need global standards to prevent the destruction of our fragile ecosystem,

Okyanus tabanları, Ay ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi kırılgan ekosistem

such as our ocean floors, the moon and the Democratic Republic of Congo.

unsurlarının tahrip olmasını önlemek için küresel standartlara ihtiyacımız var.

Now an alternative scenario is actually possible.

Şimdi alternatif bir senaryo aslında mümkün.

We can reject the dystopian future painted by Liu and Orwell

Önemli sorunlarda kolektif eyleme bilinçli olarak öncelik verirsek

if we consciously prioritize collective action

Liu ve Orwell tarafından tasvir edilen

on the key issues that matter.

distopik geleceği bertaraf edebiliriz.

To do that, we need action on three fronts.

Bunun için üç cephede harekete geçmemiz gerekiyor.

Policymakers are the ones implementing radical protectionist policies

Politika yapıcılar, kısa vadeli siyasi zorunlulukları karşılamak için

to meet short-term political imperatives.

radikal korumacı politikalar uygularlar.

They need to think carefully about the long-term consequences

Bunu yaparken halkları, ekonomileri

for their people, their economies

ve toplumları için siyasi görev sürelerinden sonra uzun süre

and their societies that will persist long after their political tenures.

devam edecek olan uzun vadeli sonuçları dikkatlice düşünmeleri gerekiyor.

Business leaders must consider

İş liderleri, birbirinden kopuk ve dışa kapalı pazarların

whether atomized and insular markets are their preferred future.

tercih ettikleri gelecek olup olmadığını tekrar düşünmek zorunda.

And finally, for us scholars, intellectuals and activists,

Ve son olarak, biz bilim insanları aydınlar ve aktivistler

we must identify and defend the values that matter most to us.

bizim için en önemli olan değerleri belirlemeli ve korumalıyız.

We must advance continued improvements in human well-being,

Bireylerin refahı ve yaşam kalitesi, dünyadaki herkes için paylaşılan refah,

shared prosperity for everyone around the world,

ekolojik denge ve ortaklaşa bir arada yaşama alanlarında

ecological balance and mutual coexistence.

sürekli ilerlemeli ve gelişmeliyiz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)