Why People and AI Make Good Business Partners | Shervin Khodabandeh | TED

Çeviri: Elif Usta Gözden geçirme: Eren Gokce

I've been working in AI for most of my career,

Kariyerimin büyük bölümünde yapay zekâ alanında çalışıyorum

helping companies build artificial intelligence capabilities

ve şirketlerin işlerini geliştirmek için yapay zekâ kapasitelerini oluşturmalarına

to improve their business,

yardımcı oluyorum,

which is why I think what I'm about to tell you

bu yüzden size söyleyeceğim şeyin

oldukça şaşırtıcı olduğunu düşünüyorum.

is quite shocking.

Every year, thousands of companies across the world

Her yıl dünya çapında binlerce şirket

spend collectively tens of billions of dollars to build AI capabilities.

yapay zekâ kapasitelerini oluşturmak için topluca on milyarlarca dolar harcıyor.

But according to research my colleagues and I have done,

Ancak meslektaşlarımla birlikte yaptığımız araştırmaya göre,

only about 10 percent of these companies get any meaningful financial impact

bu şirketlerin yalnızca yüzde 10′u

yatırımlarından anlamlı bir finansal etki elde edebiliyor.

from their investments.

These 10 percent winners with AI have a secret.

Yapay zekâ ile kazanan bu yüzde 10′luk kesimin bir sırrı var.

And their secret is not about fancy algorithms or sophisticated technology.

Ve sırlarının süslü algoritmalar veya sofistike teknoloji ile bir ilgisi yok.

It's something far more basic.

Çok daha basit bir şey.

It's how they get their people and AI to work together.

Bu, insanlarını ve yapay zekâyı birlikte nasıl çalıştırdıkları ile ilgili.

Together, not against each other,

Birlikte, birbirine karşı değil,

not instead of each other.

birbirinin yerine de değil.

Together in a mutually beneficial relationship.

Karşılıklı fayda sağlayan bir ilişki içinde birlikte.

Unfortunately, when most people think about AI,

Ne yazık ki, çoğu insan yapay zekâ hakkında düşündüğünde,

they think about the most extreme cases.

en uç durumları düşünüyor.

That AI is here only to replace us

O da, yapay zekânın sadece bizim yerimizi almak

or overtake our intelligence and make us unnecessary.

veya zekâmızı geçip bizi gereksiz kılmak için burada olduğu.

But what I'm saying

Ancak söylemek istediğim şey,

is that we don't seem to quite appreciate the huge opportunity that exists

insanların ve yapay zekânın bir araya gelerek

hiçbirinin tek başına yapamayacağı sonuçları elde ettiği

in the middle ground,

where humans and AI come together

orta zeminde var olan büyük fırsatı

to achieve outcomes that neither one could do alone on their own.

tam olarak takdir etmiyor gibi göründüğümüzdür.

Consider the game of chess.

Satranç oyununu düşünün.

You probably knew that AI today can beat any human grandmaster.

Yapay zekânın bugün herhangi bir insan satranç ustasını yenebileceğini

muhtemelen biliyorsunuzdur.

But did you know that the combination of a human chess player and AI

Ancak bir insan satranç oyuncusu ve yapay zekâ kombinasyonunun

herhangi bir insanı ve aynı zamanda herhangi bir makineyi de yenebileceğini

can beat not only any human but also any machine.

biliyor muydunuz?

The combination is much more powerful than the sum of its parts.

Kombinasyon, parçaların toplamından çok daha güçlüdür.

In a perfect combination, AI will do what it does best,

Mükemmel bir kombinasyonda, yapay zekâ en iyi yaptığı şeyi yapacaktır;

which is dealing with massive amounts of data and solving complex problems.

yani büyük miktarda veriyle başa çıkacak ve karmaşık problemleri çözecektir.

And humans do what we do best

Ve insanlar olarak yaratıcılığımızı, muhakememizi,

using our creativity, our judgment, our empathy, our ethics

empatimizi, etik değerlerimizi ve ve uzlaşma yeteneğimizi kullanarak

and our ability to compromise.

en iyi yaptığımız şeyi yaparız.

For several years,

Meslektaşlarım ve ben birkaç yıl boyunca,

my colleagues and I have studied

and worked with hundreds of winning companies

bu insan - yapay zekâ ilişkilerini başarıyla kuran

who are successfully building these human-AI relationships.

yüzlerce şirket üzerinde incelemeler yaptık ve onlarla birlikte çalıştık.

And what we've seen is quite interesting.

Ve gördüğümüz şey oldukça ilginç.

First of all, these companies get five times more financial value

Her şeyden önce, bu şirketler yapay zekâyı yalnızca insanların yerini almak için

than companies who use AI only to replace people.

kullanan şirketlere kıyasla beş kat daha fazla finansal değer elde ediyor.

Most importantly, they have a happier workforce.

En önemlisi de, daha mutlu bir iş gücüne sahipler.

Their employees are more proud, more fulfilled,

Çalışanları daha gururlu, daha tatmin olmuş,

they collaborate better with each other, and they're more effective.

birbirleriyle daha iyi işbirliği yapıyorlar ve daha verimliler.

Five times more value and a happier workforce.

Beş kat daha fazla değer ve daha mutlu bir iş gücü.

So the question is, how do these companies do it?

O hâlde soru şu, bu şirketler bunu nasıl yapıyorlar?

How do they achieve these symbiotic human-AI relationships?

Bu simbiyotik insan - yapay zekâ ilişkisini nasıl başarıyorlar?

I have some answers.

Bazı cevaplarım var.

First of all, they don't think of AI in the most extreme case

Öncelikle, yapay zekâyı en uç durumda

sadece insanların yerini almak için düşünmüyorlar.

only to replace humans.

Instead, they look deep inside their organizations

Bunun yerine, kurumlarının derinliklerine

and at the various roles their people play.

ve çalışanlarının oynadığı çeşitli rollere bakıyorlar.

And they ask:

Ve soruyorlar:

How can AI make our people more fulfilled, more effective,

Yapay zekâ çalışanlarımızı nasıl daha tatminkar, daha etkili

more amplified?

ve daha güçlü hâle getirebilir?

Let me give you an example.

Size bir örnek vereyim.

Humana is a health care company here in the US.

Humana, burada ABD’de bir sağlık hizmetleri şirketi.

It has pharmacy call centers where pharmacists work with patients

Eczacıların hastalarla telefon üzerinden çalıştığı

eczane çağrı merkezleri var.

over the phone.

It's a job that requires a fair amount of empathy and humanity.

Bu, oldukça fazla empati ve insanlık gerektiren bir iş.

Humana has developed an AI system

Humana,

that listens to the pharmacists' conversation

eczacıların konuşmalarını dinleyen,

and picks up emotional and tone signals

duygusal ve ses tonu sinyallerini alan

ve ardından eczacılara bu konuşmanın kalitesini nasıl arttırabileceklerine dair

and then gives real-time suggestions to the pharmacists

on how to improve the quality of that conversation.

gerçek zamanlı öneriler sunan bir yapay zekâ sistemi geliştirdi.

For example, it might say “Slow down” or “Pause”

Örneğin; “Yavaşla.” veya “Dur.”

or "Hey, consider how the other person is feeling right now."

veya “Karşındaki insanın şu anda nasıl hissettiğini dikkate al.” diyebilir.

All to improve the quality of that conversation.

Hepsi konuşmanın kalitesini arttırmak için.

I'm pretty sure my wife would buy me one of these if she could,

Eminim ki karım elinden gelse bana bunlardan bir tane alırdı,

sırf onunla yaptığım bazı konuşmalarda bana yardımcı olması için.

just to help me in some of my conversations with her.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Turns out the pharmacists like it quite a lot, too.

Görünüşü göre eczacılar da bunu çok seviyor.

They're more effective in their jobs,

Daha verimli bir şekilde çalışıyorlar

but they also learn something about themselves,

ama aynı zamanda kendileri,

davranışları ve önyargıları hakkında da bir şeyler öğreniyorlar.

their own behaviors and biases.

The result has been more effective pharmacists

Sonuç, daha verimli eczacılar

and much higher customer satisfaction scores.

ve daha yüksek müşteri memnuniyeti puanları oldu.

Now, this is just one example of many possibilities where human AI collaborate.

Bu, insan ve yapay zekânın işbirliği yaptığı birçok olası örnekten sadece biri.

In this example, AI was a recommender.

Bu örnekte, yapay zekâ tavsiye veren rolündeydi.

It didn't replace the human or make any decisions of its own.

İnsanın yerini almadı ya da kendi kendine bir karar vermedi.

It simply made suggestions,

Yalnızca önerilerde bulundu,

and it was up to the person to decide and act.

karar vermek ve harekete geçmek kişiye kalmıştı.

And at the heart of it is a feedback loop,

Bunun özünde de bir geribildirim döngüsü vardır

which, by the way, is very critical for any human-AI relationship.

ki bu da insan - yapay zekâ ilişkisi için kritik bir öneme sahiptir.

By that I mean that in this example,

Bununla bu örnekte demek istediğim,

first AI had to learn from humans the qualities that would make up a good

yapay zekâ önce insanlardan iyi ya da o kadar da iyi olmayan

bir konuşmayı oluşturan nitelikleri öğrenmek zorundaydı.

or not so good conversation.

And then over time, as AI built more intelligence,

Ve zamanla, yapay zekâ yeteneklerini daha fazla geliştirdikçe,

it would be able to make suggestions,

önerilerde bulunabilecek

but it would be up to the person to decide and act.

ancak karar vermek ve harekete geçmek kişiye bağlı olacaktır.

And if they didn't agree with the recommendation

Ve eğer tavsiyeye katılmamış olurlarsa

because it might have not made sense to them,

çünkü onlara mantıklı gelmemiş olabilir,

they didn't have to.

uygulamak zorunda değiller.

In which case AI might learn something and adapt for the future.

Bu durumda yapay zekâ bir şeyler öğrenir ve kendini gelecek için uyarlayabilir.

It's basically open, frequent, two-way communication,

Temel olarak açık, sık ve iki yönlü iletişim,

herhangi bir çift terapistinin size söyleyeceği gibi

like any couples therapist will tell you,

is very important for any good relationship.

iyi bir ilişki için çok önemlidir.

Now the key word here is relationship.

Buradaki anahtar kelime ilişkidir.

Think about your own personal relationships with other people.

Diğer insanlarla olan kişisel ilişkilerinizi düşünün.

You don't have the same kind of relationship with your accountant

Muhasebecinizle, patronunuzla ya da eşinizle

or your boss or your spouse, do you?

aynı türden bir ilişkiniz yok, değil mi?

Well, I certainly hope not.

Umarım öyle değildir.

And just like that,

Ve tıpkı bunun gibi,

the right relationship between human and AI in a company

bir şirkette insan ve yapay zekâ arasındaki doğru ilişki de

is not a one-size-fits-all.

her durum için aynı değildir.

So in the case of Humana, AI was a recommender

Humana örneğinde, yapay zekâ önerilerde bulunuyordu

and a human was decision-maker and actor.

ve bir kişi karar verip harekete geçiyordu.

In some other examples, AI might be an evaluator

Başka örneklerde, insanların fikirlerini ve senaryolarını

where a human comes up with ideas or scenarios,

ileri sürdüğü yerde YZ değerlendirici rolünde olabilir.

and AI evaluates the complex implications and tradeoffs of those ideas

Yapay zekâ bu fikirlerin karmaşık sonuçlarını ve dengelerini değerlendirir

and makes it easy for humans to decide the best course of action.

ve insanların en iyi eylem planına karar vermesini kolaylaştırabilir.

In some other examples, AI might take a more creative role.

Başka örneklerde, yapay zekâ daha yaratıcı bir rol üstlenebilir.

It could be an illuminator where it can take a complex problem

Bir aydınlatıcı olabilir; karmaşık bir sorunu ele alıp

and come up with potential solutions to that problem

bu soruna potansiyel çözümler getirerek

and illuminate some options

insanların görmesi imkânsız olabilecek

that might have been impossible for humans to see.

bazı seçenekleri aydınlatabilir.

Let me give you another example.

Size başka bir örnek daha vereyim.

During the COVID pandemic,

Covid pandemisi döneminde,

if you walked into a retail or grocery store,

bir markete girdiğinizde,

you saw that many retailers were struggling.

birçok perakendecinin zor durumda olduğunu gördünüz.

Their shelves were empty,

Rafları bomboştu,

their suppliers were not able to fulfill the orders,

tedarikçileri siparişleri karşılayamıyordu

and with all the uncertainties of the pandemic,

pandeminin getirdiği bütün o belirsizliklerle birlikte,

they simply had no idea how many people would be walking into what stores,

kaç kişinin hangi mağazalara girip hangi ürünleri talep edeceği konusunda

demanding what products.

hiçbir fikirleri yoktu.

Now, to put this in perspective,

Açıkça söylemek gerekirse;

this is a problem that's already quite hard when things are normal.

bu, işler normal olduğu zaman bile zaten fazlasıyla zor bir problemdir.

Retailers have to predict demand

Perakendeciler,

envanterlerini yönetmek ve optimize etmek için

for tens of thousands of products across thousands of locations

her gün binlerce lokasyonda ve binlerce tedarikçide

and thousands of suppliers every day

on binlerce ürüne yönelik talebi tahmin etmek zorundalar.

to manage and optimize their inventory.

Add to that the uncertainties of COVID and the global supply chain disruptions,

Covid’in yarattığı belirsizlikler

ve küresel tedarik zincirindeki bozulmalar da eklenince

and this became 100 times more difficult.

bu işi yapmak 100 kat daha zor hâle geldi.

And many retailers were simply paralyzed.

Ve pek çok perakendeci adeta felç oldu.

But there were a few who had built strong foundations with AI

Ancak yapay zekâ ve bahsettiğimiz insan-yapay zekâ geribildirim döngüsü ile

and the human-AI feedback loop that we talked about.

güçlü temeller inşa etmiş olan birkaç şirket vardı.

And these guys were able to navigate all this uncertainty

Ve bu şirketler, tüm bu belirsizliği

diğerlerinden çok daha iyi idare ettiler.

much better than others.

They used AI to analyze tens of billions of data points

Tüketici davranışları, küresel tedarik zincirindeki aksamalar,

on consumer behavior and global supply chain disruptions

yerel yönetimlerin kapanma kararları ve talimatları,

karayollarındaki trafik,

and local government closures and mandates

okyanus nakliye kanalları ve daha pek çok faktörle ilgili

and traffic on highways

on milyarca veri noktasını analiz etmek için yapay zekâyı kullandılar

and ocean freight lanes and many, many other factors

and get a pretty good handle on what consumers in each unique area

ve her ayrı bölgedeki tüketicilerin en çok ne istediğini,

wanted the most,

nelerin mümkün olabileceğini

what would have been feasible,

ve mevcut olmayan ürünler yerine

and for items that were not available,

hangi ürünlerin konulabileceğini

what substitutions could be made.

oldukça iyi bir şekilde ele aldılar.

But AI alone without the human touch wouldn't work either.

Ama insan dokunuşu olmadan yapay zekâ da tek başına işe yaramaz.

There were ethical and economic tradeoffs that had to be considered.

Dikkate alınması gereken etik ve ekonomik ödünleşimler vardı.

For example, deciding to bring in a product

Örneğin, perakendeci için iyi bir marjı olmayan

that didn't have a good margin for the retailer

ancak ihtiyaç duydukları anda

but would really help support the local community

yerel toplumu desteklemeye gerçekten yardımcı olacak

at their time of need.

bir ürünü getirmeye karar vermek.

After all, AI couldn't quite understand

Ne de olsa yapay zekâ,

panik hâlinde tuvalet kâğıdı almak

the uniquely human behavior of panic-buying toilet paper

ya da sadece el dezenfektanı olarak kullanılmak üzere

onlarca galon likör satın almak gibi

or tens of gallons of liquor,

benzersiz insan davranışlarını tam olarak anlayamazdı.

only to be used as hand sanitizer.

It was the combination that was the key.

Önemli olan kombinasyondu.

And the winning companies know this.

Ve kazanan şirketler bunun farkında.

They also know that inside their companies,

Ayrıca, şirketlerinin içinde, insan-yapay zekâ kombinasyonu için

there's literally hundreds of these opportunities for human-AI combination,

kelimenin tam anlamıyla yüzlerce fırsat olduğunu biliyorlar

and they actively identify and pursue them.

ve bunları aktif olarak tespit edip takip ediyorlar.

They think of AI as much more broadly a means to replace people.

Yapay zekâyı insanların yerini alacak bir araçtan

çok daha geniş kapsamlı olarak düşünüyorlar.

They look inside their organizations

Kuruluşlarının içine bakıyorlar

and re-imagine how the biggest challenges and opportunities of their company

ve şirketlerinin en büyük zorluklarının ve fırsatlarının

insan ve yapay zekâ kombinasyonu ile

can be addressed

by the combination of human and AI.

nasıl ele alınabileceğini yeniden hayal ediyorlar.

And they put in place the right combination for each unique situation.

Ve her özel durum için doğru kombinasyonu devreye sokuyorlar.

Whether it's the recommender or the evaluator

İster tavsiye edici, ister değerlendirici,

or the illuminator or optimizer or many, many other ones.

ister aydınlatıcı, ister optimize edici ya da daha pek çoğu.

They build and evolve the feedback loops that we talked about.

Bahsettiğimiz geri bildirim döngülerini oluşturuyorlar ve geliştiriyorlar.

And finally and most importantly, they don't just throw technology at it.

Ve son olarak ve en önemlisi, bunu sadece teknolojiye bırakmıyorlar.

In fact, this has been the biggest pitfall of companies

Aslında bu, yapay zekâ yatırımlarından geri dönüş alamayan şirketlerin

who don't get their return from their AI investments.

en büyük tuzağı olmuştur.

If they overinvest in technology

Teknolojiye aşırı yatırım yaparak

expecting a piece of tech to solve all their problems.

bir parça teknolojinin tüm sorunlarını çözmesini bekliyorlar.

But there is no silver bullet.

Ancak sihirli bir değnek yok.

Technology and automation can only go so far,

Teknoloji ve otomasyon sadece bir yere kadar gidebilir

and for every one automation opportunity inside a company,

ve bir şirket içindeki her bir otomasyon fırsatı için

there's literally ten for collaboration.

işbirliği için kelimenin tam anlamıyla on tane vardır.

But collaboration's hard.

Ama işbirliği zordur.

It requires a new mindset

Yeni bir zihniyet

and doing things differently than how we've always done it.

ve işleri her zaman yaptığımızdan farklı bir şekilde yapmayı gerektirir.

And the winning companies know this, too,

Ve kazanan şirketler bunun da bilincindeler.

which is why they don't just invest in technology,

Bu yüzden sadece teknolojiye değil,

but so much more on human factors,

insan faktörlerine, çalışanlarına eğitime ve yeni beceriler kazandırmaya

on their people, on training and reskilling

ve çalışanları ile yapay zekânın yeni şekillerde nasıl birlikte çalışacağını

and reimagining how their people and AI work together in new ways.

yeniden hayal etmeye çok daha fazla yatırım yapıyorlar.

Inside these companies, it's not just machines replacing humans.

Bu şirketlerin içinde, makineler yalnızca insanların yerini almıyor.

It's machines and humans working together,

Makineler ve insanlar birlikte çalışıyor

learning from each other.

ve birbirlerinden öğreniyorlar.

And when that happens,

Ve bu gerçekleştiği zaman,

the organization's overall rate of learning increases,

şirketin genel öğrenme oranı artıyor,

bu da şirketi çok daha çevik,

which in turn makes the company much more agile,

çok daha dayanıklı,

uyum sağlamaya ve her türlü zorluğun üstesinden gelmeye

much more resilient,

ready to adapt and take on any challenge.

hazır hâle getiriyor.

It is the human touch that will bring the best out of AI.

Yapay zekâdan en iyi performansı çıkaracak olan insan dokunuşudur.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)