How I Imitate Nature’s Voices | Snow Raven | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

(Sakha) Neruen-Nerguy.

(ဆာခါ ဘာသာစကား) Neruen-Nerguy။

(English) This is the way Indigenous Sakha people greet one another.

(အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား) ဒါကတော့ တိုင်းရင်းသား ဆာခါလူမျိုး အချင်းချင်း နှုတ်ဆက်ပုံပါ။

This phrase has no exact English translation,

ဒီစကားစုမှာ အတိအကျ အင်္ဂလိပ် ဘာသာပြန် မရှိပေမဲ့၊

but it means "I greet the universe in your person."

စကြဝဠာကို လူကိုယ်တိုင် နှုတ်ဆက်ပါတယ်” လို့ ဆိုလိုတာပါ။

My name is Snow Raven,

ကျွန်မရဲ့ အမည်က Snow Raven ပါ၊  

and I'm from the Republic of Sakha Yakutia

ကျွန်မက ကမ္ဘာပေါ်မှာ အအေးဆုံး အခြေချ နေထိုင်ရာ

in Arctic Siberia,

အာတိတ် ဆိုက်ဘေးရီးယားက

the most cold settled place on Earth,

Sakha Yakutia သမ္မတနိုင်ငံကပါ၊

where winter’s temperature can drop

အဲဒီမှာ ဆောင်းရာသီ အပူချိန်က

as low as negative 96 Fahrenheit.

အနုတ် ၉၆ ဖာရင်ဟိုက်အထိ ကျဆင်းနိုင်တယ်။

Brrr.

အမလေး။

So after six years being away from Sakha Yakutia,

ဒါနဲ့ Sakha Yakutia နဲ့ ခြောက်နှစ်ကြာ ဝေးကွာပြီးနောက်၊

I returned this summer

မိသားစုနဲ့ တွေ့ပြီး

to see my family and also visit our ancestral home.

ဘိုးဘွားပိုင်အိမ်ကိုလည်း လည်ပတ်ဖို့ဒီနွေရာသီမှာ ပြန်သွားခဲ့တယ်။

The first thing I did when I arrived

ကျွန်မ ရောက်ခဲ့တုန်းက၊ ပထမဆုံး လုပ်ခဲ့တာက

was drop into silence and listen.

တိတ်ဆိတ်မှုထဲကို ဝင်ပြီး နားထောင်ခဲ့တာပါ။

Listening is one of the powerful gifts

နားထောင်တာက လူသားတွေကို သဘာဝနဲ့ ချိတ်ဆက်ဖို့

the universe has given humans to connect with nature.

စကြဝဠာက ပေးထားတဲ့ အစွမ်းထက်တဲ့ လက်ဆောင်တွေထဲက တစ်ခုပါ။

(Vocalizing wind)

(လေသံ တုပခြင်း)

(Vocalizing raven calls)

(ကျီးနက် အော်သံ တုပခြင်း)

It is by listening that I have learned how to mimic nature.

ဒါက နားထောင်တာကနေ သဘာဝကို တုပပုံကို ကျွန်မ သိလာရတာပါ။

I listen with my imagination

ကျွန်မရဲ့ စိတ်အာရုံနဲ့ နားထောင်ပြီး

and become an animal that I hear.

ကျွန်မဟာ ကြားရတဲ့ တိရစ္ဆာန်တစ်ကောင် ဖြစ်လာတယ်။

I move like it moves.

 သူရွေ့သလို၊ ကျွန်မ ရွေ့တယ်။  

I seek what it seeks.

သူ ရှာတာကို ကျွန်မ ရှာတယ်။

I cry with its cry.

သူ အော်တဲ့အတိုင်း၊ လိုက်အော်တယ်။

(Vocalizing owl calls)

(ဇီးကွက် အော်သံ တုပခြင်း)

The owl, khakhan, for instance.

ဥမမာ ဇီးကွက်၊ ခါခန် ပါ။

It has night vision.

သူ့မှာ ညဘက် အမြင်ရှိတယ်။

It can see all around him,

သူ့ရဲ့ ဝန်းကျင်တစ်ခုလုံးကို မြင်နိုင်ပြီး

and it also flies without making a sound.

အသံမထွက်ဘဲလည်း  ပျံသန်းနိုင်တယ်။

The elie, brown kite,

အယ်လီ၊ စွန်ညိုက

soars on heated air

လေပူပူထဲမှာ ပျံဝဲကာ၊

and with joy, announces the arrival of the summer.

ရွှင်လန်းမှုနဲ့အတူ၊ နွေရာသီ ရောက်ရှိလာတာကို ကြေညာတယ်။

(Vocalizing elie calls)

(စွန်အော်သံကို တုပခြင်း)

When I hear the loon,

လွဏ်းငှက်သံကို ကြားလိုက်တဲ့ရအခါ၊

I feel its longing for its partner

သူ သယ်ဆောင်လာတဲ့ ကလေးရဲ့ ချစ်မေတ္တာနဲ့အတူ

alongside its love of the baby it carries.

သူ့ရဲ့လက်တွဲဖော်ကို တောင့်တနေသလို ကျွန်မ ခံစားရတယ်။

(Vocalizing loon calls)

(လွဏ်းငှက်အော်သံကို တုပခြင်း)

The crane, the dance of this beautiful bird

ကြိုးကြာ၊ အံ့မခန်း ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့

is so stunning and divine

ဒီလှပတဲ့ ငှက်ရဲ့ အကက  

that Sakha people believe that happy are the eyes

တောထဲမှာ ကြိုးကြာငှက် အကကို တစ်ခါ မြင်ဖူးတဲ့ မျက်လုံးတွေက

who even once witnessed the dance of a crane in a wilderness.

ပျော်ရွှင်တယ်လို့ ဆာခါ လူမျိုးတွေက ယုံကြည်ရလောက်အောင်ပါ။

(Vocalizing crane calls)

(ကြိုးကြာငှက် အော်သံ တုပခြင်း)

The ehe, the brown bear.

အယ်ဟဲ၊ ဝက်ဝံညို။

It's so mighty

သူက အင်အားကြီးမားပြီး

and it terrifies everything all around him

ဘယ်ရီသီးလေးတွေကို စားနေချိန်မှာတောင်၊

while even he eats but little berries.

သူ့ပတ်ဝန်းကျင်က အရာအားလုံးကို ထိတ်လန့်စေတာပါ။

(Vocalizing bear grunts)

(ဝက်ဝံအော်သံ တုပခြင်း)

The reindeer, taba, are lords of tundra,

တန်ဒြာဒေသသမင်၊ တာဘာက   တန်ဒြာဒေသရဲ့ အရှင်သခင်တွေ ဖြစ်ပြီး

and they run thousands of miles in huge herds.

သူတို့က အုပ်စုကြီးတွေဖွဲ့ကာ မိုင်ထောင်ပေါင်းများစွာ ပြေးကြတယ်။

To restore and recover their energy,

သူတို့ရဲ့ စွမ်းအင်ကို ထိန်းသိမ်းပြီး ပြန်လည်ရယူဖို့၊

they have a special breath.

သူတို့မှာ ထူခြားတဲ့ အသက်ရှူမှုရှိတယ်။

(Vocalizing reindeer breathing)

(သမင်အုပ် အသက်ရှူသံ တုပခြင်း)

Bërë.

ဘယ်ရေး၊

In a wolf’s cry, I can hear the loneliness of the hunter

ဝံပုလွေရဲ့ အော်ဟစ်သံမှာ မုဆိုးရဲ့ အထီးကျန်မှုနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့အလွန်က

and its yearning for freedom beyond the body.

လွတ်လပ်မှုအတွက် သူ့ရဲ့ တမ်းတမှုကို ကျွန်မ ကြားရတယ်။

It sees the moon and wants to join it in the sky.

သူက လကို မြင်ပြီး ကောင်းကင်မှာ ပေါင်းဆုံချင်နေတယ်။

(Vocalizing wolf howling)

(ဝံပုလွေအူသံ တုပခြင်း)

So the superpower of listening

ဒီတော့၊ နားထောင်တာရဲ့ မဟာစွမ်းအားက

is that it leaves the room for imagination

အသံနဲ့အတူ ကခုန်ဖို့ စိတ်အာရုံအတွက်

to dance with sound.

နေရာ ချန်ထားတာပါ။

Let’s listen,

နားထောင်ကြည့်ရအောင်၊

ignite our imagination

ကျွန်မတို့ရဲ့ စိတ်ကူးတွေကို နှိူးဆွပြီး

and summon our animal superpowers

ကျွန်မတို့ရဲ့ တိရိစ္ဆာန်တွေရဲ့ မဟာစွမ်းအားတွေကို ဒီအချိန်၊ ဒီနေရာမှာ

here and now.

 ဆင့်ခေါ်လိုက်ရအောင်။

(Drumming)

(ဒရမ်တီးခတ်ခြင်း)

(Vocalizing bird calls)

(ငှက် အော်သံများကို တုပခြင်း)

(Vocalizing animal calls)

(တိရိစ္ဆာန် အော်သံများကို တုပခြင်း)

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ်၊ဩဘာသံများ)

(Sahka) Makhtal. Thank you.

(ဆာခါဘာသာစကား ) Makhtal ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)