An Economy Powered by Sun and Wind — It’s Almost Here | Kala Constantino | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Hello, everyone.

အားလုံးပဲ မင်္ဂလာပါ။

I want to share a story of great change underway in the Philippines,

နက်စ်လို လူအတော်များများရဲ့ အလုပ်ကနေ စေ့ဆော်တဲ့ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ

driven by the work of many people like Nass.

အကြီးအကျယ် ပြောင်းလဲနေတဲ့ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို ပြောပြချင်ပါတယ်။

Nass is a dedicated policy expert who has advised key government officials

နက်စ်က နိုင်ငံရဲ့ ရာသီဥတု အစီအစဉ်မှာ အဓိက အစိုးရ အရာရှိတွေကို အကြံပေးခဲ့တဲ့

on the country's climate agenda.

နှစ်မြှုပ်ထားတဲ့ မူဝါဒ ကျွမ်းကျင်သူတစ်ယောက်ပါ။

Now, Nass is leading hundreds of climate leaders,

အခုတော့ နက်စ်ဟာ ရာနဲ့ချီတဲ့ ရာသီဥတု ခေါင်းဆောင်တွေကို ဦးဆောင်နေပြီး

mobilizing local governments and companies

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင် ၁၀၀ % ဆီ ပြောင်းရွှေ့ဖို့

to shift to 100 percent renewable power.

ဒေသခံ အစိုးရတွေနဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို ဆော်ဩနေပါတယ်။

Because of their work last year,

ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်က သူ တို့ရဲ့အလုပ်ကြောင့်

three companies and two city governments have chosen to do so.

ကုမ္ပဏီ သုံးခု နဲ့ မြို့တော်အစိုးရနှစ်ခုက ဒီလိုလုပ် ဖို့ ရွေးချယ်ခဲ့ကြတယ်။

Nass is not alone.

နက်စ် တစ်ယောက်တည်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

Across the Philippines,

ဖိလစ်ပိုင်အနှံ့က

thousands of people have come together

ထောင်ချီတဲ့ လူတွေဟာ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို

to find effective ways to tackle runaway climate change.

ကိုင်တွယ်ဖို့ ထိရောက်တဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ရှာဖွေဖို့ စုဝေးခဲ့ကြတယ်။

These include policymakers, scientists, young people,

ဒီလူတွေထဲမှာ မူဝါဒ ချမှတ်သူတွေ၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ၊ လူငယ်တွေ၊

community leaders, small and large business owners.

ရပ်ရွာ ခေါင်းဆောင်တွေ၊ အသေးစားနဲ့ အကြီးစား လုပ်ငန်းပိုင်ရှင်တွေ ပါဝင်တယ်။

They are breaking down the barriers that stand in the way

သူတို့ဟာ လေနဲ့ နေရောင်လို ပိုဈေးသက်သာ၊ ပိုသန့်ရှင်းတဲ့

of cheaper and cleaner renewable power, such as wind and solar.

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်ကို ဟန့်တားတဲ့ အတားအဆီးတွေကို ဖြိုဖျက်နေကြတာပါ။

Because of this huge collective effort,

ဒီကြီးမားတဲ့ စုပေါင်း ကြိုးစားအားထုတ်မှုကြောင့်

I am now filled with hope

ဖိလစ်ပိုင်ဟာ နေနဲ့လေကနေ စွမ်အင်းပေးတဲ့

that the Philippines is moving towards an economy

စီးပွားရေးဆီကို ဦးတည်သွားမယ်ဆိုတဲ့

powered by the sun and the wind.

မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ပြည့်နေပါတယ်။

My name is Kala Constantino from the Tara Climate Foundation,

ကျွန်မရဲ့ နာမည်က က Kala Constantino ပါ၊ Tara Climate Foundation ကပါ။

and I am proud to know and work with people like Nass

နောက်ပြီး ဒီပြောင်းလဲမှု ဖြစ်နိုင်အောင် လုပ်ခဲ့တဲ့ နက်စ်လို လူတွေနဲ့

who have made this transformation possible.

သိပြီး အလုပ် တွဲလုပ်ရတာကို ဂုဏ်ယူပါတယ် ။

The Philippines has long depended on imported coal and gas.

ဖိလစ်ပိုင်ဟာ တင်သွင်းတဲ့ ကျောက်မီးသွေးနဲ့ ဓာတ်ငွေ့အပေါ် မှီခိုနေတာ ကြာပါပြီ။

Because of this,

ဒီအတွက်ကြောင့်

114 million Filipinos pay one of the highest electricity prices

ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုး ၁၁၄ သန်းဟာ အရှေ့တောင် အာရှမှာ ဓာတ်အားခ အမြင့်ဆုံးတစ်ခုကို

in Southeast Asia.

ပေးဆောင်ရတာပါ။

But people want change.

ဒါပေမဲ့ လူတွေက အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ချင်ကြတယ်။

The Philippines is highly vulnerable to the impacts of climate change,

ဖိလစ်ပိုင်ဟာ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို အလွန်ခံနိုင်စွမ်းမဲ့ပြီး

and we lose millions of dollars annually

ကျွန်မတို့ဟာ ပိုပြင်းထန်ပြီး မကြာခဏ ပိုဖြစ်တဲ့

due to stronger and more frequent typhoons.

တိုင်ဖွန်းတွေကြောင့် နှစ်စဉ် ဒေါ်လာ သန်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးတယ်။

For us, climate change is real.

ကျွန်မတို့အတွက်တော့ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲက တကယ်ပါ။

We see it every year in the storms that rampage through our communities,

ကျွန်မတို့ရပ်ရွာတွေကိုဖြတ်ပြီး ဝင်မွှေတဲ့ မုန်တိုင်းတွေထဲမှာ လူတွေကို သေစေတာ၊

killing people, destroying infrastructure and agriculture.

အခြေခံအဆောက်အအုံတွေနဲ့ စိုက်ပျိုးရေးကို ဖျက်ဆီးနေတာကို နှစ်တိုင်း တွေ့ရတယ်။

စွမ်းအင် ကူးပြောင်းမှုကို ကျွန်မတို့ရဲ့ စီးပွားရေးကို ပိုခံနိုင်ရည်ရှိစေဖို့

We see the energy transition as an opportunity

to make our economy more resilient.

အခွင့်အလမ်းတစ်ခုအဖြစ် မြင်ကြတယ်။

Renewable energy can bring in economic opportunities

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်က စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းတွေကို ဖြစ်စေပြီး

and create jobs in new industries.

လုပ်ငန်းအသစ်တွေမှာ အလုပ်အကိုင်တွေ ဖန်တီးပေးနိုင်တယ်။

Scaling up wind, for example,

ဥပမာ၊ လေကို တိုးမြှင့်တာက

could add 1.1 billion dollars to our economy

စီးပွားရေးအတွက် ဒေါ်လာ ၁.၁ ဘီလီယံ ထပ်ထည့်နိုင်ပြီး

and create 80,000 new jobs

လေရဟတ်ကွင်း သက်တမ်းတစ်လျှောက်

over the lifespan of the wind farms.

အလုပ်အသစ် ၈၀,၀၀၀ ကို ဖန်တီးနိုင်တယ်။

The Philippine government recognizes this,

ဖိလစ်ပိုင် အစိုးရက ဒါကို အသိအမှတ်ပြုပြီး

and it's increasing its ambition for renewable power.

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်အတွက် ရည်မှန်းချက်ကို တိုးမြှင့်နေတယ်။

Three years ago, the government adopted a moratorium

လွန်ခဲ့တဲ့ သုံးနှစ်က၊ အစိုးရဟာ ကျောက်မီးသွေး ဓာတ်အားပေးစက်ရုံသစ်တွေ

on building new coal-fired power plants.

ဆောက်လုပ်တာကို တရားဝင် ဆိုင်းငံ့ထားခဲ့တယ်။

Since then,

အဲဒီအချိန်ကတည်းက၊

several Filipino banks have adopted policies

ဖိလစ်ပိုင်ဘဏ် များစွာဟာ ကျောက်မီးသွေး ငွေကြေးထောက်ပံ့တာကို ရပ်တန့်တဲ့

stopping the financing of coal and funding more renewables.

မူဝါဒတွေကျင့်သုံးပြီး ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်အတွက်ရန်ပုံငွေ ပိုထောက်ပံ့ခဲ့တယ်။

The new energy plan

စွမ်းအင် အစီအစဉ်သစ်က

aims to have renewables account for at least 35 percent

၂၀၃၀ ခုနှစ်မှာ စွမ်းအင် ထုတ်လုပ်မှုရဲ့ အနည်းဆုံး ၃၅ % အတွက် ပြည့်ဖြိုးမြဲ

of the power generation mix by 2030.

စွမ်းအင်တွေ ရရှိဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။

This would not have been possible without a diverse group of people

နိုင်ငံရဲ့ ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်တွေဆီ ကူးပြောင်းမှုကို အရှိန်မြှင့်ဖို့

committed to accelerate the country's transition to renewables.

ရည်စူးထားတဲ့ စုံလင်တဲ့ လူစုတွေမပါရင်၊ ဒါက ဖြစ် နိုင်မှာမဟုတ်ဘူး။

Ian has spent 20 years working with communities

အီရန်က ဖိလစ်ပိုင်အနှံ့ မြို့ကြီး၊ မြို့ငယ်တွေမှာ ရပ်ရွာတွေနဲ့

and vulnerable groups in cities and towns across the Philippines,

ခံနိုင်စွမ်းမဲ့တဲ့ အုပ်စုတွေနဲ့အတူ နှစ်ပေါင်း ၂၀ အလုပ် တွဲလုပ်ခဲ့ပြီး၊

calling on the government to transition to an inclusive economy

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင် သုံးစွဲတဲ့ ပါဝင်တဲ့ စီးပွားရေးတစ်ခုဆီ

powered by renewable energy.

ကူးပြောင်းဖို့ အစိုးရကို တောင်းဆိုခဲ့တယ်။

And Grace has spent 30 years promoting renewables with local governments

ဂရေ့စ်က ဒေသခံ အစိုးရတွေနဲ့ ဘက်ပေါင်းစုံ ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်တွေနဲ့အတူ

as well as with multilateral development banks.

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်တွေကို အားပေးရင်း နှစ် ၃၀ ကြာ ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။

Now she runs her own organization,

အခု သူဟာ ဖိလစ်ပိုင်က ကျွန်းငယ်လေးတွေမှာ

building solar-powered plants in small islands in the Philippines.

နေစွမ်းအင်သုံး စက်ရုံတွေ တည်ဆောက်ရင်း သူ့ကိုယ်ပိုင်အဖွဲ့အစည်းကို လည်ပတ်နေတယ်။

Lawrence develops innovative finance solutions

လောရဲန့်စ်က ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်တွေမှာ ပုဂ္ဂလိက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ

to enable more private investments into renewables

ပိုရှိဖို့နဲ့ ကျောက်မီးသွေး စက်ရုံတွေပါ စောစော အနားပေးနိုင်ဖို့

as well as to retire coal plants early.

ဆန်းသစ်တဲ့ ဘဏ္ဍာရေး ဖြေရှင်းနည်းတွေကို ဖွံ့ဖြိုးစေတယ်။

They include a new generation of young voices, too.

ဒါတွေမှာ လူငယ် မျိုးဆက်သစ်တွေရဲ့ အသံတွေလည်း ပါဝင်တယ်။

Jeff analyzes and interprets power systems sata

ဂျက်ဖ်က ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်တွေက ဘာကြောင့် ပိုကောင်းမွန်၊ ပိုသန့်ရှင်းပြီး

to drive home the story of why renewables are better,

ပိုစျေးသက်သာရတဲ့ အကြောင်းရင်းကို လက်ခံ၊နားလည်စေဖို့ စွမ်းအင် စနစ်တွေကို

cleaner and cheaper.

ဆန်းစစ်၊ သရုပ်ဖော်တယ်။

Avril is a young lawyer proposing regulations

အဗရယ်က ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင် သုံးစွဲမှုကို အရှိန်မြှင့်ပေးမယ့်

that will accelerate renewables deployment.

စည်းမျဉ်းတွေကို အဆိုပြုနေတဲ့ လူငယ် ရှေ့နေတစ်ယောက်ပါ။

Thanks to their efforts

သူတို့ရဲ့ အားထုတ်မှုတွေနဲ့

and the efforts of many more people like them,

သူတို့လိုလူများစွာရဲ့ အားထုတ်မှုတွေကြောင့်

the energy transition in the Philippines is gaining momentum.

ဖိလစ်ပိုင်မှာ စွမ်းအင် အကူးအပြောင်းက အရှိန်ရလာတယ်။

But it isn't over yet.

ဒါပေမဲ့ ဒါက မပြီးသေးပါဘူး။

Operating coal plants still provide 47 percent of our electricity,

ကျောက်မီးသွေး စက်ရုံတွေက လည်ပတ်တာက ဓာတ်အားရဲ့ ၄၇ % ကို ထောက်ပံ့နေဆဲဖြစ်ပြီး

and there are plans to build seven new gas terminals.

ဓာတ်ငွေ့ရုံ အသစ် ခုနစ်ရုံကို တည်ဆောက်ဖို့ အစီအစဉ်တွေရှိပါတယ်။

We need to transition away from fossil fuels as quickly as possible.

ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းလောင်စာတွေကနေ အမြန်နိုင်ဆုံး ဝေးကွာသွားဖို့လိုပါတယ်။

To keep moving forward,

ရှေ့ကို ဆက်သွားနိုင်ဖို့

we need to continue working together

ကျွန်မတို့ဟာ ကမ်းလွန် လေအပါအဝင် လေနဲ့ နေရောင်အတွက်

to increase investments for wind and solar,

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ တိုးမြှင့်ဖို့ အတူတကွ

including offshore wind.

ဆက်လုပ်ဆောင်ဖို့လိုတယ်။

We need to redraft regulations that hinder the growth of this sector.

ဒီကဏ္ဍရဲ့ ကြီးထွားမှုကို ဟန့်တားတဲ့ စည်းမျဉ်းတွေကို ပြန်လည်ရေးဆွဲဖို့လိုတယ်။

We need to build a modernized

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်ကို စုပ်ယူပြီး

and distributed electricity grid

ထပ်ဆင့်ပို့ပေးနိုင်မယ့် ခေတ်မီပြီး

that will be able to absorb and transmit more renewable energy.

ဖြန့်ဖြူးပေးတဲ့ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ကွန်ရက်တစ်ခု တည်ဆောက်ဖို့လိုတယ်။

We need to ensure a just and fair transition

အလုပ် သမားတွေနဲ့ ထိခိုက်ခံရတဲ့ လူမှုအသိုက်အဝန်းတွေအတွက် မှန်ကန်၊မျှတတဲ့

for workers and affected communities.

အကူးအပြောင်းတစ်ခုဆိုတာ သေချာစေဖို့ လိုအပ်တယ်။

A lot remains to be done

ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုးအားလုံး

before all Filipinos can benefit from cheaper electricity,

ပိုဈေးသက်သာတဲ့ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၊ ပိုသန့်ရှင်းတဲ့ ဝန်းကျင်၊ မှန်ကန်၊ မျှတတဲ့

a cleaner environment, a just and fair economy.

စီးပွားရေးကနေ အကျိုးကျေးဇူး မခံစားရခင် အများကြီးလုပ်ဆောင်ရဦးမှာပါ။

And we will get there,

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက စွမ်းအင် ကူးပြောင်းမှု

hand in hand with energy transition champions

ချန်ပီယံတွေနဲ့ အတူလက်တွဲပြီး

from around the world.

အဲဒီကို အရောက်သွားမှာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။