The Beauty of Wildlife — and an Artistic Call to Protect It | Isabella Kirkland | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

This is a painting called "Palisades."

ဒါက " Palisades " လို့ခေါ်တဲ့ ပန်းချီကားပါ။

It shows what once used to live up along the Hudson River,

ဒါက နယူးယောက်မြို့တော် မြောက်ဘက်က ဟဒ်ဆန်မြစ်တစ်လျှောက် တစ်ချိန်က

north of New York City.

ရှင်သန်ခဲ့ဖူးတာကို ဖော်ပြတာပါ။

I actually built it to help fund a new park in Guatemala.

ဂွာတီမာလာက ပန်းခြံအသစ်ကို ကူညီထောက်ပံ့ ဖို့ ကျွန်မ ဒါကို တကယ်ပဲ တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။

If you and I were to take a walk through that site right now,

အခု ကျွန်မတို့ အဲဒီနေရာကို လမ်းလျှောက်ထွက်မယ်ဆိုရင်၊

we would see some of these plants and animals,

ဒီအပင်တွေနဲ့ တိရစ္ဆာန်တချို့ကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပေမဲ့၊

but a lot of them would be missing.

အများစုတော့ ပျောက်နေမှာပါ။

And to be honest, we wouldn't notice.

အမှန်ပြောရရင်၊ ကျွန်မတို့ သတိမထားမိကြမှာမဟုတ်ဘူး။

Gradual change is really hard to notice over time.

အချိန်ကြာလာတာနဲ့ တဖြည်းဖြည်း ပြောင်းလဲတာကို သတိပြုမိဖို့ တကယ် ခက်ပါတယ်။

My artistic practice is an investigation into humanity's relationship with nature,

ကျွန်မရဲ့ အနုပညာ အလေ့အကျင့်က နှစ်ခုစလုံး ရှိပေမဲ့ နှစ်ခုစလုံးကို ဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့

both what we have, but also what we've lost.

သဘာဝနဲ့ လူ့လောကရဲ့ ဆက်နွယ်မှုကို စူးစမ်းလေ့လာမှုတစ်ခုပါ၊

A painting like this one called "Understory"

" Understory " လို့ခေါ်တဲ့ ဒီပန်းချီကားမျိုးဟာ

begins with a rubric and a database,

ရေးဆွဲတာတွေနဲ့မဟုတ်ဘဲ၊ ရူးဗရစ်တစ်ခု၊

not with drawings.

ဒေတာစုတစ်စုနဲ့ စတင်ပါတယ်။

The rubric is the rule of the painting.

ရူးဗရစ်က ပန်းချီကားရဲ့ စည်းမျဉ်းပါ။

For this one it is these are new species,

ဒီတစ်ကားအအတွက် ဒါက မျိုးစိတ်သစ်တွေဖြစ်ပြီး

and the database is built out of a sampling of plants

ဒီစည်းမျဉ်းနဲ့ အံကိုက်တဲ့ အပင်တွေနဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့

and animals that fit that rubric.

နမူနာ တစ်ခုကနေ ဒေတာစုကို တည်ဆောက် ထားတာပါ။

It took me about four months of research,

ကျွန်မ သုတေသန လုပ်ဖို့ လေးလလောက် ကြာခဲ့တယ်၊

probably two or three months of drawing

နှစ်လ၊ သုံးလလောက်က ပုံကြမ်းဆွဲတာဖြစ်လောက်ပြီး

and another six months of painting to complete "Understory."

နောက်ထပ် ခြောက်လက “Understory” ပန်းချီကားဆွဲတာကို လက်စသတ်တာပါ။

Most of my complicated, complex paintings take roughly a year on average.

ရှုပ်ထွေးတဲ့၊ အစိတ်အပိုင်းများစွာပါဝင်တဲ့ ပန်းချီကားအများစုက တစ်နှစ်လောက်ကြာတယ်။

These works are my form of activism.

ဒီလက်ရာတွေက ကျွန်မရဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှု ပုံစံပါ။

When I want to research a bird, I go to a natural history museum,

ငှက်တစ်ကောင်ကို သုတေသန လုပ်ချင်တဲ့အခါ၊ သဘာဝသမိုင်းပြတိုက်ကို သွားတယ်၊

and this is exactly what I see.

ဒါက ကျွန်မ မြင်ရတာ အတိအကျပါ။

It is a box of specimens, or also called study skins.

ဒါက မျိုးစိတ် ဘူးတစ်ဘူးပါ၊ ဒါမှမဟုတ် လေ့လာရေး အရေခွံတွေလို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။

This happens to be a bird called paradise parrots.

ဒါက သုခဘုံ ကြက်တူးတွေလို့ ခေါ်တတ်ကြတဲ့ ငှက်တစ်ကောင်ပါ။

They used to live in Australia.

ဩစတြေးလျမှာ သူတို့ ရှင်သန်ခဲ့ဖူးတယ်။

They are now extinct.

အခု မျိုးသုဉ်းသွားပါပြီ။

Specimens have an amazing value.

နမူနာတွေမှာ အံ့ဖွယ် တန်ဖိုး တစ်ခုရှိတယ်။

They are ...

ဒါတွေက ...

They are two things.

ဒါတွေက နှစ်ခုပါ။

One, they are a genetic library of traits.

တစ်ခုက စရိုက်လက္ခဏာတွေရဲ့ မျိုးရိုးဗီဇစာကြည့်တိုက်တစ်ခုပါ။

And at the same time, they carry within their feathers

တစ်ချိန်တည်းမှာ သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ အမွေးတွေ၊ အရေပြားနဲ့

and their skin and their scales

အကြေးခွံတွေအတွင်း ကျွန်မတို့ အသုံးပြုနိုင်တဲ့

a lot of environmental data that we can use.

ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေ အများကြီးကို သယ်ဆောင်ထားကြတယ်။

When I check out the specimen, I do drawings of it,

ကျွန်မ နမူနာကို စစ်ဆေးကြည့်တဲ့အခါ၊

I do color studies of it, I do measurements,

ပုံကြမ်းတွေ ဆွဲတယ်၊ ဒါရဲ့အရောင်ကို လေ့လာတယ်၊ တိုင်းတာတာတွေ လုပ်တယ်၊

I take my own measurements and photographs.

ကိုယ်ပိုင်အတိုင်းအတာတွေ ယူပြီး ဓာတ်ပုံတွေ ရိုက်တယ်။

And I do all this work because I really want to be able to depict them accurately,

သူတို့ကို တိတိကျကျ သရုပ်ဖော်နိုင်ချင်ပြီး အရေပြားခြောက် သက်သက်သာမဟုတ်ဘဲ၊

and I want them to be remembered correctly

သူတို့ အသက်ရှင်တဲ့အတိုင်း၊ တိတိကျကျ

and as if they are living, not just a dried skin.

မှတ်မိစေချင်ကြောင့် ဒီအလုပ်အားလုံးကို ကျွန်မ လုပ်တယ်။

This painting is called "Canopy,"

ဒီပန်းချီကားကို " Canopy"လို့ခေါ်ပြီး

and it is an exploration of species that have just been discovered.

ဒါက ရှာဖွေတွေ့ရှိထားတဲ့ မျိုးစိတ်တွေရဲ့ စူးစမ်းရှာဖွေမှုတစ်ခုပါ။

Every single living thing you see in it,

ဒီထဲမှာ မြင်ရတဲ့ သက်ရှိတိုင်း၊

every little moss, every insect,

ရေညှိပင်တိုင်း၊ အင်းဆက်တိုင်း၊

each and every thing is new to Western science.

အရာတိုင်းဟာ အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာအတွက် အသစ်ပါ။

I say new to Western science because it has certainly not just evolved,

အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာအတွက် အသစ်လို့ ပြောတာက ဒါက ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာရုံသာမက၊

and it is not new to the people who live with it.

ဒါနဲ့အတူ နေထိုင်သူတွေအတွက် အသစ်အဆန်းမဟုတ်တာပါ။

They probably have their own name for it.

ဒါအတွက် သူတို့မှာ ကိုယ်ပိုင်နာမည်ရှိလောက်တယ်။

But it is new to Western science.

ဒါပေမဲ့ အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာအတွက် အသစ်ပါ။

That newness can carry some risk.

ဒီဆန်းသစ်မှုက အန္တရာယ်တချို့ကို သယ်ဆောင်လာနိုင်တယ်။

There are collectors who love to have a new species.

မျိုးစိတ်သစ်တစ်ခု ရချင်တဲ့ စုဆောင်းသူတွေ ရှိပါတယ်။

ဒီပန်းချီကား " Trade" လို့ ခေါ်တာက

I call this painting "Trade"

because it is about black market trade and wildlife.

ဒါက မှောင်ခိုဈေးကွက် ကုန်သွယ်မှုနဲ့ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်နဲ့ ပတ်သက်လို့ပါ။

Each of these things is taken out of nature

ဒီအရာတစ်ခုစီကို သဘာဝတရားကနေ ထုတ်ယူပြီး

and sold somewhere, either legally or not legally.

တရားဝင်ဖြစ်ဖြစ်၊ တရားမဝင်ဖြစ် တစ်နေရာရာမှာ ရောင်းချကြတယ်။

Both novelty and rarity have this awful way

အသစ်အဆန်းနဲ့ ရှားပါးမှု နှစ်ခုစလုံးမှာ စျေးနှုန်းတွေကို တိုက်ရိုက်

of driving prices straight up.

မြင့်တက်စေတဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ နည်းလမ်းရှိတယ်။

There are plenty of regulations about the sale of wildlife.

တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ရောင်းချမှုနဲ့ပတ်သက် ပြီး စည်းမျဉ်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။

There's lots legal protections in place,

တရားဥပဒေဆိုင်ရာ ကာကွယ်မှုတွေ အများကြီးရှိပေမဲ့၊

but they just are inefficient

တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ဝယ်ယူမှုအတွက်

because there is such a drive for wildlife purchase.

ဒီလို လှုံ့ဆော်မှုမျိုးရှိတဲ့အတွက် ထိရောက်မှုမရှိဘူး။

Imagine all of the wild places there are in the world,

ကမ္ဘာမှာရှိတဲ့ တောရိုင်းဒေသအားလုံး၊ သန်းချီတဲ့ဧကတွေ၊

the million acres,

ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်အားလုံး၊

all of the markets in the world,

မမြင်ရတဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်အားလုံးကို

all of the dark web.

စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

There are just never enough boots on the ground to save wildlife.

တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေကို ကယ်တင်ဖို့ လုပ်ဆောင်မှုတွေ အလုံအလောက်မရှိဘူး။

It's a big drain on all of nature.

ဒါက သဘာဝတရားအားလုံးရဲ့ ပြုန်းတီးမှုကြီးတစ်ခုပါ။

Humanity has a way of taking what we want and what we need,

လူ့လောကမှာ ကျွန်မတို့လိုချင်ရာနဲ့ လိုအပ်ရာ တွေကို ယူဆောင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပေမဲ့၊

but we have never really learned or gotten good at putting it back.

တကယ်တော့ ကျွန်မတို့ ဒါကို ပြန်ထားဖို့ ဘယ်တော့မှ မသင်ယူဘူး ဒါမှမဟုတ် မတော်ကြဘူး။

We're like kids or toddlers, maybe.

ကျွန်မတို့ဟာ ကလေးတွေ၊ လမ်းလျှောက် ခါစကလေးတွေလို ဖြစ်လောက်တယ်။

This painting called "Back"

"Back"လို့ခေါ်တဲ့ ဒီပန်းချီကားက

is about our hope that nature is resilient.

သဘာဝတရားက ခံနိုင်ရည်ရှိတယ်ဆိုတဲ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ပတ်သက်တယ်။

Everything in this painting falls into one of two categories:

ဒီပန်းချီကားထဲက အရာတိုင်းဟာ အမျိုးအစား နှစ်ခုထဲက တစ်ခုထဲကို ရောက်နေတယ်။

it was either thought extinct

မျိုးသုဉ်းသွားပြီး ကံကြမ္မာ သက်သက် ဒါမှမဟုတ်

and then re-found by pure luck or very hard work,

ကြိုးစားအားထုတ်မှုနဲ့ ပြန်တွေ့ရတယ်လို့ ထင်တာ၊

or it was on the very brink of extinction

ဒါမှမဟုတ် မျိုးသုဉ်းလုလု ဖြစ်နေပြီး

and was hauled back with some sometimes pretty extensive interventions.

တစ်ခါတလေ အတော်လေး ကျယ်ပြန့်တဲ့ စွက်ဖက်မှုတွေနဲ့ ပြန်ဆွဲယူတာပါ။

So on the upper right, there's a Mauritius kestrel.

ဒီတော့ ညာဘက်အထက်မှာ မော်ရိရှ ကက်စထရယ် ငှက်တစ်ကောင်ရှိတယ်။

It's a white bird.

ဒါက ငှက်ဖြူတစ်ကောင်ပါ။

It went down to actually four individual birds.

ဒါက တကယ်တော့ သီးခြား ငှက်လေးကောင်အဖြစ် ကျဆင်းသွားတာပါ။

It took an amazing amount of effort

ဒါကို ပြန်ပေါက်ဖွားစေဖို့

on the part of a handful of people really

လူအနည်းငယ်က လုပ်တဲ့

to get it to breed again.

အံ့ဩလောက်တဲ့ အားထုတ်မှု လိုခဲ့တယ်။

These were not so lucky.

ဒီငှက်တွေ သိပ် ကံမကောင်းခဲ့ဘူး။

Everything in this painting is extinct.

ဒီပန်းချီကားထဲက အရာအားလုံး မျိုးသုဉ်းသွားပြီ။

Every grass, every egg represents a bird that's extinct.

မြက်ပင်တိုင်း မျိုးဥတိုင်းဟာ မျိုးသုဉ်း သွားတဲ့ ငှက်တစ်ကောင်ကို ကိုယ်စားပြုတယ်။

I don't mean that they're extinct just here or there.

ဒီမှာ၊ ဟိုမှာပဲ မျိုးသုဉ်းသွားတာလို့မဆိုလိုဘူး။

They're really gone from the world.

သူတို့ဟာ ကမ္ဘာကနေ ပျောက်ကွယ်သွားတာပါ။

You may be able to tell that I studied the Dutch still life masters.

ဒတ်ခ်ျ သက်ငြိမ် ပန်းချီဆရာကြီးတွေကို ကျွန်မ လေ့လာခဲ့တယ်လို့ ပြောနိုင်လောက်တယ်။

That was very much on purpose.

ဒါက တကယ့် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိပါ။

And I did it because some of their paintings

သူတို့ရဲ့ ပန်းချီကားတချို့ဟာ အခုဆို သက်တမ်း နှစ် ၄၀၀ ကနေ

are between 400 and 500 years old now.

၅၀၀ ကြားမှာ ရှိနေလို့ ကျွန်မ လေ့လာခဲ့တာပါ။

သူတို့ ဘာကြောင့် ဒီမှာ ရှိနေသေးတာလဲ။

Why are they still here?

They're really beautiful.

သူတို့က တကယ့်ကို လှပပါတယ်။

That's a great kind of insurance.

ဒါက ဧရာမ အာမခံတစ်မျိုးပါ။

And they also were made very, very well.

ဒါတွေကိုလည်း အလွန် ကောင်းမွန်စွာ ဖန်တီးခဲ့တာပါ။

Just the materialism is really strong.

ရုပ်ဝါဒက တကယ့်ကို ခိုင်မာပါတယ်။

So I have borrowed a bunch of their techniques,

ဒါကြောင့် သူတို့ရဲ့ နည်းစနစ်အများစု၊ ကုန်ကြမ်းအများစုကို

most of their materials.

ကျွန်မ အတုခိုးခဲ့တယ်။

And I marry that with modern science

ဒါကို ခေတ်သစ် သိပ္ပံပညာနဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်တယ်။

so that I can share with future generations

ဒါကြောင့် အနာဂတ်မျိုးဆက်တွေကို ကျွန်မတို့ရဲ့

some of our understanding of what's happening

ဇီဝမျိုးစုံအတူတည်ရှိမှုမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့

to our biodiversity right now.

အသိအမြင်တချို့ကို မျှဝေနိုင်တာပါ။

Like what's struggling, what's thriving, what's doomed.

ရုန်းကန်ရုန်းကန်နေရတာ၊ ဖြစ်ထွန်းနေတာ၊ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့တာတွေလိုပေါ့။

The paintings are kind of like an environmental snapshot,

ပန်းချီကားတွေဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လျှပ်တစ်ပြက် ပုံရိပ်တစ်ခု၊

a picture in time.

အချိန်ကာလထဲက ပုံတစ်ပုံပါ။

Or maybe better, like a message in a bottle.

ဒါမှမဟုတ် ပိုကောင်းလောက်တာက ပုလင်းစာတစ်ခုလိုပေါ့။

With luck, these paintings can talk to the future.

ကံကောင်းရင်၊ ဒီပန်းချီကားတွေက အနာဂတ်နဲ့ စကားပြောနိုင်ပါတယ်။

This is a detail from "Gone."

ဒါက " Gone" ဆိုတာကနေ အသေးစိတ်တစ်ခုပါ။

On your left, there's a bird that I showed you as a specimen,

ဘယ်ဘက်မှာတော့ နမူနာအနေနဲ့ ပြခဲ့တဲ့ ငှက်တစ်ကောင်ကို ပြထားပါတယ်၊

the paradise parrot from Australia, gone.

သုခဘုံ ကြက်တူရွေးက ဩစတြေးလျကနေ ပျောက်သွားပါပြီ။

In the middle is a passenger pigeon, which is extinct,

အလယ်မှာတော့၊ သန်းနဲ့ချီရှိခဲ့ပေမဲ့၊

despite the fact that there were millions upon millions of them.

မျိုးသုဉ်းသွားတဲ့ ခရီးသည် ခိုတစ်ကောင်ပါ။

They used to darken the skies of this part of America, the Midwest.

သူတို့က အမေရိကရဲ့ အနောက်အလယ်ပိုင်း ကောင်းကင်ကို မှောင်မည်းသွားလေ့ရှိခဲ့တယ်။

The yellow-headed bird on the right is a Carolina parakeet

ညာဘက်က ဦးခေါင်း အဝါရောင်ရှိတဲ့ ငှက်က အမေရိကရဲ့ အရှေ့ တောင်ဘက် ကောင်းကင်ကို

that used to raucously fill the skies of the southeast of the US.

ကျယ်လောင်စွာ ဖြည့်ခဲ့ဖူးတဲ့ ကာရိုလိုင်းနား ကျေးကျုတ် တစ်ကောင်ပါ။

This was the first painting I did of extinct species.

ဒါက မျိုးသုဉ်သွားတဲ့ မျိုးစိတ်တွေနဲ့ ကျွန်မ လုပ်ခဲ့တဲ့ ပထမဆုံး ပန်းချီကားပါ။

So it's kind of "Gone 1."

ဒီတော့ ဒါက " Gone 1" ဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးပါ။

But I really, really don't want to have to paint "Gone" 2, 3, 4 or 5.

ဒါပေမဲ့ တကယ်တော့ ""Gone" 2, 3, 4 , 5 ကို ကျွန်မ ရေးဆွဲဖို့လိုတာမျိုးမဖြစ်ချင်ဘူး။

When I started college, I thought we were in the middle of an environmental crisis,

ကောလိပ်စတက်တုန်းက ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းအလယ်မှာ ရှိခဲ့တယ်လို့ ထင်ခဲ့ပြီး

and we were.

ရှိလည်းရှိခဲ့တယ်။

၁၈၄၀ လွန်နှစ်တွေက ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းဖြစ်တဲ့

Audubon thought we were in the middle of a crisis,

an environmental crisis, in the 1840s.

အကျပ်အတည်း တစ်ခုအလယ်မှာ ကျွန်မတို့ ရှိခဲ့တယ်လို့ Audubon က ထင်ခဲ့တယ်။

I don't think either he or I could have possibly imagined

ကျွန်မတို့ရဲ့ ဘဝတာအတွင်းမှာ မြင်ရမယ့် သဘာဝရဲ့ စုပုံလာတဲ့ အပျက်အစီး ပမာဏကို

the amount of cumulative destruction of nature

သူရော၊ ကျွန်မရော

we would see within our lifetime,

စိတ်ကူးကြည့်နိုင်ခဲ့မယ်လို့တော့

within each of our lifetimes.

ကျွန်မ မထင်ဘူး။

The depth of our disruption of nature is so extensive now

သဘာဝ ပြိုကွဲပျက်စီးမှုရဲ့ နက်ရှိုင်းမှုက အခု ကျယ်ပြန့်လွန်းပြီး

and so global,

ကမ္ဘာအနှံ့ဖြစ်နေတော့၊

ကျွန်မတို့ဟာ ရေ၊ မိုးလေဝသ၊ မြေ၊

that we are, of course, affecting the systems

that govern the water, the weather, the soil,

သမုဒ္ဒရာ၊ ရာသီဥတု အားလုံးကို စိုးမိုးတဲ့

the oceans, the climate, all of them.

စနစ်တွေကို တကယ် ထိခိုက်နေစေတာပါ။

These are the very systems that we rely on for our survival

ဒါတွေက ကျွန်မတို့ရဲ့ ရှင်ကျန်မှုအတွက် ကျွန်မတို့ အားထားတဲ့၊

and that nature relies on for its survival.

သဘာဝက ၎င်းရဲ့ ရှင်သန်မှုအတွက် အားထားတဲ့ စနစ်တွေပါ။

I think of my paintings as alarm clocks in a way.

တစ်နည်းနည်းနဲ့ ကျွန်မရဲ့ ပန်းချီကားတွေကို နှိုးစက်နာရီတွေလို့ ထင်ပါတယ်။

They are reminders of what's at stake.

ဒါတွေက ဘေးသင့်နေတာတွေကို သတိပေးနေတာပါ။

The only real problem is we keep pushing the snooze button.

တစ်ခုတည်းသော ပြဿနာက ကျွန်မတို့က ဆက်မှေးအိပ်တဲ့ ခလုတ်ကို ဆက်တွန်းနေတာပါ။

I plan to keep documenting, in paint,

အန္တရာယ်ရှိနေတဲ့ ဇီဝမျိုးစုံတည်ရှိမှုကို ဆေးသားနဲ့ မှတ်တမ်းတင်တာ၊

biodiversity that's at risk,

ဒီအကြောင်း မှတ်တမ်းတစ်ခု လုပ်တာနဲ့

making a record of it

ဇီဝမျိုးစုံတည်ရှိမှုအတွက် တတ်နိုင်သလောက်

and advocating for biodiversity as I can.

ထောက်ခံအားပေးတာ ဆက်လုပ်ဖို့ ကျွန်မ စီစဉ်ထားတယ်။

But what's probably more important is what is the next message

ဒါပေမဲ့ ပိုအရေးကြီးလောက်တာက ဒီပန်းချီကားတွေကို အနာဂတ်ဆီ

that gets carried through these paintings into the future?

သယ်ဆောင်လာစေတဲ့ နောက်ထပ် သတင်းစကားက ဘာလဲဆိုတာပါ။

It's humanity collectively that will decide that message.

ဒီသတင်းစကားကို စုပေါင်း ဆုံးဖြတ်မှာက လူသားတွေပါ။

ဒါက ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ကျွန်မ ထင်ထားတာပါ၊

I've thought it could be:

well, too bad, these are the ghosts,

ကောင်းပြီ၊ ဆိုးလွန်းပါတယ်၊ ဒါတွေက အရိပ်အယောင်တွေပါ၊

these are what we lost.

ဒါတွေက ကျွန်မတို့ ဆုံးရှုံးခဲ့တာတွေပါ။

But it would be much better if that message was,

ဒါပေမဲ့ အဲဒီသတင်းစကားက၊ ကျွန်မတို့ ကိုယ်တိုင်အပါအဝင်

this was the moment we started to take action

ဒီဂြိုဟ်ပေါ်က သက်ရှိတွေကို ကယ်တင်ဖို့ တကယ် ကြိုးစားတဲ့

where we really tried to save life on this planet,

အရေးယူဆောင်ရွက်မှု စတင်လုပ်ဆောင်တဲ့ အချိန်ဆိုရင်၊

including our own.

အများကြီးပိုကောင်းမှာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။