The Encyclopedia of Invisibility — A Home for Lost Stories | Tavares Strachan | TED

Μετάφραση: Thanasis Zantrimas Επιμέλεια: Eleni Tziafa

I really love lost stories.

Πραγματικά λατρεύω τις χαμένες ιστορίες.

So I'm from this very tiny, hot island

Κατάγομαι από εκείνο το μικροσκοπικό, τροπικό νησί

in the middle of the Caribbean called Nassau.

στη μέση της Καραϊβικής που λέγεται Νάσαου.

Has anyone here ever heard of it?

Το έχετε ακουστά;

Yeah?

Ναι;

I distinctly remember the place being so small that I could land there,

Θυμάμαι ότι ήταν τόσο μικρό το μέρος που μπορούσα να προσγειωθώ εκεί,

shout from the airport,

να φωνάξω από το αεροδρόμιο,

my brothers would somehow hear me

τα αδέρφια μου κάπως θα με άκουγαν

and they would know to come and pick me up.

και θα ήξεραν να έρθουν να με πάρουν.

(Laughter)

(Γέλια)

The North Pole, however,

Ο Βόρειος Πόλος, παρ′ όλα αυτά,

is an inhospitable frozen tundra that's incredibly difficult to get to.

είναι μια αφιλόξενη παγωμένη τούνδρα όπου είναι απίστευτα δύσκολο να πας.

Not to surprise any of you,

Δεν θα είναι έκπληξη για εσάς,

but I am the first Bahamian presumably to set foot on the North Pole.

αλλά είμαι το πρώτο άτομο από τις Μπαχάμες που πάτησε το πόδι του στον Βόρειο Πόλο.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

It's true.

Αλήθεια.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Now, if you were to speak to my parents about what I was like growing up,

Αν ρωτούσε κανείς τους γονείς μου πώς ήμουν καθώς μεγάλωνα,

they would tell you that I was mischievous, precocious,

θα σου έλεγαν ότι ήμουν σκανταλιάρης, μικρομέγαλος,

the kid devouring all the information

ότι καταβρόχθιζα πολλές πληροφορίες

and never, ever taking a no for an answer.

και ποτέ δεν δεχόμουν ένα όχι για απάντηση.

But if you got them into a secret room,

Αν σου μιλούσαν εμπιστευτικά,

they would also tell you that I was a pain in the butt and a troublemaker.

θα σου έλεγαν και ότι ήμουν σκέτος μπελάς και ταραξίας.

Early in my practice,

Στην αρχή της εργασίας μου

it was important for me to create an artwork

ήταν σημαντικό για μένα να δημιουργήσω ένα έργο τέχνης

that would share the sense of vastness

με το οποίο θα μοιραζόμουν την απεραντοσύνη που βίωσα στην Αρκτική

that I'd experienced in the Arctic with my community.

με την κοινότητά μου.

So on a second expedition,

Σε μια δεύτερη αποστολή

I decided to move this 4.5-ton piece of ice

αποφάσισα να μετακινήσω αυτό το κομμάτι πάγου των 4,5 τόνων

from this frozen Arctic river

από αυτόν τον αρκτικό ποταμό

and bring that to my neighborhood.

και να το φέρω στη γειτονιά μου.

(Laughter)

(Γέλια)

I'd work with a team of scientists and engineers,

Θα δούλευα με μια ομάδα επιστημόνων και μηχανικών

and together we would install this block of ice

και μαζί θα τοποθετούσαμε αυτόν τον κύβο πάγου

in a solar-powered freezer unit outside of my childhood classroom

σε έναν ηλιακό καταψύκτη έξω από τη σχολική μου τάξη,

on this 100-degree day.

εκείνη την καυτή μέρα.

Now, the response was a mix of excitement and wonder.

Οι αντιδράσεις ήταν ένα μείγμα δέους και ενθουσιασμού.

The folks in my neighborhood had never really seen ice quite like this.

Οι γείτονές μου δεν είχαν ξαναδεί έναν τέτοιο πάγο.

It was my way of telling the story of our deep connections to each other.

Ήταν ο δικός μου τρόπος να αφηγηθώ τους στενούς μας δεσμούς.

Now, while all of this was going on,

Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά,

I realized I was having a separate journey of discovery.

συνειδητοποίησα πως έκανα ένα ξεχωριστό ταξίδι ανακάλυψης.

It was on this expedition where I began to hear whispers

Σε εκείνη την αποστολή άρχισα να ακούω ψιθύρους

of an unknown polar explorer named Matthew Henson.

ενός άγνωστου πολικού εξερευνητή που λεγόταν Μάθιου Χένσον.

Now, up until this point,

Σ′ αυτό το σημείο,

the fact that the first person to set foot in the North Pole

το γεγονός ότι ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στον Βόρειο Πόλο

looked like me, had me aghast.

έμοιαζε με μένα με άφησε άφωνο.

I mean, come on, look at this guy.

Δείτε αυτόν τον τύπο.

(Laughter)

(Γέλια)

In 1909, Henson, and fellow explorer Robert Peary,

Το 1909 ο Χένσον με συνταξιδιώτη τον Ρόμπερτ Πίρι

had done what no others had done up to that point.

έκαναν αυτό που δεν έκαναν άλλοι έως τότε.

They had made it to the North Pole.

Έφτασαν στον Βόρειο Πόλο.

Now, this son of a sharecropper had managed over seven Arctic expeditions.

Ο γιος ενός αγρολήπτη έφερε σε πέρας πάνω από επτά αποστολές στην Αρκτική.

Yet his massive, massive contributions became lost to history.

Ωστόσο, αυτή η τεράστια συνεισφορά του χάθηκε από την ιστορία.

And I ain't really cool with that.

Κι εγώ δεν ένιωθα άνετα με αυτό.

So since this lightning-bolt moment,

Από εκείνη τη μοναδική στιγμή,

my work became a quest to tell these lost stories.

το έργο μου έγινε ένας στόχος για να πω αυτές τις χαμένες ιστορίες.

And to tell all of you the truth, if you really pay attention,

Για να σας πω την αλήθεια, αν δώσετε πραγματικά προσοχή,

you start to see these lost stories all around you.

θα αρχίσετε να βλέπετε γύρω σας παντού τέτοιες χαμένες ιστορίες.

And when you find them,

Όταν τις βρείτε,

you realize that they can speak with a very loud mouth.

θα καταλάβετε ότι μπορούν να μιλήσουν δυνατά.

Now growing up, my grandparents' house was the place

Καθώς μεγάλωνα, το σπίτι των παππούδων μου ήταν το μέρος

where my entire Bahamian family would meet

όπου μαζευόταν όλη μου η οικογένεια στις Μπαχάμες

every Sunday for Sunday dinner.

κάθε Κυριακή για δείπνο.

Now I've got a big family, so,

Έχω μια μεγάλη οικογένεια, οπότε…

13 aunts and uncles and 52 cousins would all squeeze

Δεκατρείς θείες και θείοι και 52 ξαδέρφια συνωστίζονταν

into my grandparents' tiny home.

στο μικρό σπίτι των παππούδων μου.

And for sure the house was small,

Ασφαλώς, το σπίτι ήταν μικρό,

but it was a sanctuary filled with life and love.

αλλά ήταν ένα καταφύγιο γεμάτο ζωή και αγάπη.

Now, I believe I was around 12 years old when my grandfather came home

Νομίζω πως ήμουν γύρω στα 12 όταν ο παππούς μου ήρθε σπίτι

with the first set of encyclopedias in our community.

με την πρώτη σειρά εγκυκλοπαιδειών στην κοινότητά μας.

This was a big deal.

Ήταν μεγάλη υπόθεση.

My uncles, who were some big dudes,

Οι θείοι μου που ήταν μεγαλόσωμοι

would never let us get close to these books without wearing gloves, guys.

δεν μας άφηναν ποτέ να πιάσουμε αυτά τα βιβλία χωρίς γάντια.

Can you all believe that?

Το πιστεύετε;

I couldn't wait for my turn to fan through these pages.

Ανυπομονούσα να έρθει η σειρά μου να ξεφυλλίσω αυτές τις σελίδες.

And as I would fan through these pages,

Καθώς ξεφύλλιζα τις σελίδες

the questions would arrest me, like,

μου έρχονταν στο μυαλό ερωτήσεις όπως:

who wrote all of this,

Ποιοι τα έγραψαν όλα αυτά,

και με ποιον τρόπο τα έγραψαν όλα;

and how did they write all of it?

And was everything in the entire universe arrested in these pages?

Όλα στο σύμπαν αποτυπώθηκαν σε εκείνες τις σελίδες;

And as I would fan through this book further,

Καθώς ξεφύλλιζα κι άλλο αυτό το βιβλίο,

a question really hit me.

μου ήρθε στο μυαλό μια ερώτηση.

No one from my community was in these pages,

Κανένας από την κοινότητά μου δεν ήταν σε αυτές τις σελίδες,

and if they were missing, then what else was lost?

και αν έλειπαν αυτοί, τότε τι άλλο έλειπε;

So years later,

Χρόνια αργότερα,

with infinite more questions,

με άπειρα άλλα ερωτήματα,

I decided to make my own encyclopedia.

δημιούργησα τη δική μου εγκυκλοπαίδεια.

It's called the Encyclopedia of Invisibility.

Λέγεται Εγκυκλοπαίδεια της Αορατότητας.

This is a 3,000-page,

Είναι ένα δερματόδετο βιβλίο 3.000 σελίδων,

leather-bound book

that has over 17,000 entries.

το οποίο έχει πάνω από 17.000 λήμματα.

And yes, it was difficult,

Και ναι, ήταν δύσκολο,

but I read every single last one of them.

αλλά διάβασα μέχρι και την τελευταία σελίδα.

Now, the first entry that I wrote was on,

Το πρώτο λήμμα που έγραψα ήταν,

you guys may have guessed it, the explorer Matthew Henson,

μπορεί να το μαντέψατε ήδη, για τον εξερευνητή Μάθιου Χένσον,

the one that I learned about my first Arctic expedition.

το άτομο που έμαθα στην πρώτη μου αρκτική αποστολή.

From there, I thought, who and what else should be included in these pages?

Μετά, σκέφτηκα τι άλλο πρέπει να συμπεριλάβω σε αυτές τις σελίδες;

I would make list after list of things that were excluded from history

Θα έφτιαχνα μια λίστα πραγμάτων που δεν συμπεριλήφθηκαν στην ιστορία

and research them.

και θα τα ερευνούσα.

At first, it was just me alone.

Αρχικά, ήμουν μόνος μου.

Then I needed an assistant, and then I needed an entire team.

Έπειτα χρειάστηκα έναν βοηθό και αργότερα μια ομάδα.

And together we would comb the globe looking for people,

Μαζί θα ψάχναμε στον πλανήτη για ανθρώπους,

places and things that were mostly untold.

μέρη και πράγματα τα οποία ήταν κυρίως ανείπωτα.

Now this is arranged alphabetically,

Αυτά ταξινομήθηκαν αλφαβητικά,

and the organizing principle was to try to include the kinds of things

και η οργανωτική αρχή ήταν να συμπεριληφθούν τα πράγματα

that you may not ever learn at school.

που ίσως να μη διδάσκονται ποτέ στο σχολείο.

So let's look at this entry on the Mino.

Ας δούμε το λήμμα για τις Μίνο.

It's a powerful, all-female military regiment

Είναι ένα ισχυρό στρατιωτικό απόσπασμα γυναικών

from the Kingdom of Dahomey, which is current day Benin.

από το Βασίλειο του Νταχόμι, το σημερινό Μπενίν.

Then there's an entry on Robert Smalls.

Μετά υπάρχει ένα λήμμα για τον Ρόμπερτ Σμολς.

Now the great Robert Smalls freed himself from slavery,

Ο σπουδαίος Ρόμπερτ Σμολς απελευθερώθηκε από τη σκλαβιά,

overtook a bunch of Confederate ships,

κατέλαβε ένα σωρό πλοία της Συνομοσπονδίας,

freed a whole bunch of slaves from those ships,

απελευθέρωσε πολλούς σκλάβους από αυτά τα πλοία,

and then majestically marched on

και μετά έφτασε τόσο ψηλά

to become one of the first Black congressmen in the United States.

ώστε να γίνει ένας από τους πρώτους μαύρους γερουσιαστές στις ΗΠΑ.

Then there's an entry on rhinoceros.

Μετά υπάρχει μια καταχώρηση για τους ρινόκερους.

Did any of you know there was a woolly rhinoceros?

Το ξέρατε ότι υπήρχε ένας ρινόκερος με γούνα;

No?

Όχι;

Then there's an entry on Sister Rosetta Tharpe.

Μετά είναι η Αδερφή Ροζέτα Θαρπ.

Sister Rosetta Tharpe is the mother of all rock and roll.

Η Αδερφή Ροζέτα Θαρπ είναι η μητέρα όλης της ροκ εν ρολ.

Then there's an entry on B-movies.

Μετά υπάρχουν οι ταινίες Β′ διαλογής.

Now who can't handle a high-quality B-movie?

Ποιος δεν μπορεί να αντέξει μια τέτοια ταινία υψηλής ποιότητας;

Then there's an entry on the great John Edmonstone,

Μετά είναι ο σπουδαίος Τζον Έντμονστον,

the man that taught a very young Charles Darwin

ο άνθρωπος που δίδαξε τον νεαρό Κάρολο Δαρβίνο

the art of taxidermy and a whole lot more.

την τέχνη της ταρίχευσης κι άλλα πολλά.

To come to think of it, the only entry missing from this book

Τώρα που το σκέφτομαι, το μόνο λήμμα που λείπει

is an entry that explains how you can put

είναι το λήμμα που εξηγεί πώς γίνεται να βάζεις

a full pair of socks into a dryer

ένα ζευγάρι κάλτσες στο στεγνωτήρα

and somehow only one foot comes out.

και με κάποιο τρόπο να βρίσκεις μόνο τη μία.

(Laughter)

(Γέλια)

Now, after 12 years,

Δώδεκα χρόνια μετά,

a limited edition of this encyclopedia was published as an artwork

μια περιορισμένη έκδοση αυτής της εγκυκλοπαίδειας εκδόθηκε ως έργο,

occupying these territories between sculpture, book and installation.

αποτελώντας κάτι μεταξύ γλυπτού, βιβλίου και εγκατάστασης.

And this experience truly convinced me

Αυτή η εμπειρία με έπεισε πραγματικά

that there are an infinite amount of lost stories to be told,

ότι υπάρχουν άπειρες χαμένες ιστορίες για να αφηγηθούμε

and there's no real limits to how they can be told.

και ότι δεν υπάρχει πραγματικό όριο στο πώς θα τις αφηγηθούμε.

So in 2014,

Το 2014 λοιπόν,

I decided to create an artwork

αποφάσισα να δημιουργήσω ένα έργο για τον αστροναύτη Ρόμπερτ Χένρι Λόρενς.

in honor of astronaut Robert Henry Lawrence.

Now, Robert Lawrence was the first Black astronaut.

Ο Ρόμπερτ Λόρενς ήταν ο πρώτος μαύρος αστροναύτης.

He never realized his dream of space

Ποτέ δεν πραγματοποίησε το όνειρό του,

as he was killed in a flight accident in 1967 at the age of 32.

καθώς σκοτώθηκε σε μια πτήση το 1967 στην ηλικία των 32.

Now, my goal was to honor Robert

Ο στόχος μου ήταν να τιμήσω τον Ρόμπερτ

and to bring his profound legacy to space.

και να μεταφέρω τη σημαντική του κληρονομιά στο διάστημα.

Now, those of you who know anything about space,

Όσοι από εσάς γνωρίζετε σχετικά με το διάστημα,

you would know that that's easier said than done,

θα ξέρετε ότι αυτό είναι εύκολο στη θεωρία,

because after all, there ain’t a bunch of island folks

διότι σε τελική ανάλυση δεν υπάρχει κανείς νησιώτης

walking around with rockets in their back pockets.

που να κυκλοφορεί κουβαλώντας πυραύλους.

So step one was to find someone with a rocket.

Το πρώτο βήμα ήταν να βρω έναν άνθρωπο με έναν πύραυλο.

And who has rockets?

Και ποιος έχει πυραύλους;

The head of SpaceX, Gwynne Shotwell.

Η επικεφαλής της SpaceX, Γκουέν Σότγουελ.

And then I had to figure out who was going to be

Ύστερα έπρεπε να βρω ποιος θα ενδιαφερόταν για τις χαμένες ιστορίες όπως εγώ.

as interested in these lost stories as I was.

The head of SpaceX, Gwynne Shotwell.

Η επικεφαλής της SpaceX, η Γκουέν Σότγουελ.

We were introduced by the LA County Museum

Το Μουσείο της Κομητείας του Λος Άντζελες μας έφερε σε επαφή

and after four years of rigorous testing, planning and sculpting,

και μετά από τέσσερα χρόνια ενδελεχούς δοκιμής και σχεδιασμού,

a satellite was produced in honor of Robert.

κατασκευάστηκε ένας δορυφόρος προς τιμήν του Ρόμπερτ.

Now, this satellite was made of gold,

Αυτός ο δορυφόρος φτιάχτηκε από χρυσό κι αυτό ήταν σημαντικό για μένα

and it was important for me

to have this satellite follow an ancient Egyptian tradition of storytelling

να κάνω αυτόν τον δορυφόρο να ακολουθεί μια αρχαία αιγυπτιακή παράδοση αφήγησης

by imbuing the essence of a person into a container.

με το να εμποτίσω το πνεύμα ενός ανθρώπου σε ένα δοχείο.

Now, this satellite was called Enoch,

Αυτός ο δορυφόρος ονομάστηκε Ενώχ,

after the story of a mythological character

από την ιστορία ενός μυθολογικού χαρακτήρα

whose walk with the gods was so close

ο οποίος βρέθηκε τόσο κοντά στους θεούς

that he never, ever died.

που δεν πέθανε ποτέ.

On November 30, 2018,

Στις 30 Νοεμβρίου 2018

Enoch blasted into space

ο Ενώχ εκτοξεύτηκε στο διάστημα

in the belly of a SpaceX Falcon 9 rocket into orbit.

στο εσωτερικό ενός πυραύλου Falcon 9 της SpaceX.

Almost 50 years after his passing,

Πενήντα χρόνια σχεδόν μετά τον θάνατό του,

the legacy of Robert Henry Lawrence is celebrated amongst the stars.

η κληρονομιά του Ρόμπερτ Χένρι Λόρενς εορτάζεται ανάμεσα στα αστέρια.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Now, I've spent my entire life being obsessed with these lost stories.

Πέρασα όλη μου τη ζωή έχοντας εμμονή με αυτές τις χαμένες ιστορίες.

Can these lost stories hold the key that unlocks our sense of belonging?

Μπορούν αυτές οι ιστορίες να κρατούν το κλειδί

που ξεκλειδώνει την αίσθηση ότι ανήκουμε κάπου;

Lost stories definitely need to be told.

Τις χαμένες ιστορίες σίγουρα πρέπει να τις αφηγούμαστε.

Not in small ways.

Όχι με μικρούς τρόπους.

But in ways that match the ambitions of the people that we speak for.

Αλλά με τρόπους αντίστοιχους των φιλοδοξιών των εν λόγω ανθρώπων.

Now, I know all of you have access to lost stories,

Ξέρω ότι όλοι σας έχετε πρόσβαση σε χαμένες ιστορίες,

so please,

γι′ αυτό σας παρακαλώ,

let's not let them be lost forever.

ας μην τις αφήσουμε να χαθούν για πάντα.

Even if that means you're called the pain in the butt

Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να σε αποκαλούν σκέτο μπελά

or a troublemaker.

ή ταραξία.

And thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)