You'll travel 1 trillion kilometers through space - Fabio Pacucci and Lindsay DeMarchi

Translator: H. Ngọc Quí Diệp CTU Reviewer: Giao Nguyen

Happy 100th birthday!

Chúc mừng sinh nhật lần thứ 100!

Your favorite granddaughter (shh, don’t tell the others)

Cháu gái yêu quý của bạn (shh, đừng nói với người khác)

created a surprise:

gửi tặng món quà bất ngờ:

a holographic map displaying everywhere you’ve traveled—

một tấm bản đồ ba chiều ghi lại mọi nơi bạn từng đặt chân tới

not just on Earth, but through the universe!

không chỉ trên Trái đất, mà còn khắp cả vũ trụ!

While you haven’t literally been to space,

Dù chưa từng bay vào không gian thật,

you've lived on a spinning rock hurtling around a sun, whizzing through a galaxy,

nhưng bạn đã sống trên một khối đá xoay tròn

bay quanh mặt trời, băng qua dải ngân hà

and the journey only gets wilder from there.

và cuộc hành trình còn kỳ thú hơn thế nữa.

You’ve made some real progress in the grand scheme of things.

Trong vũ trụ bao la này, bạn đã đi được một chặng đường đáng kể.

But... how much, exactly?

Nhưng... chính xác là bao nhiêu?

Your atlas starts on the planet’s surface.

Bản đồ hành trình của bạn bắt đầu từ mặt đất

Over the course of your life you’ve walked about 120,000 kilometers—

Trong suốt cuộc đời, bạn đã đi bộ khoảng 120.000 km - tương đương

the equivalent of three trips around the globe.

với ba chuyến đi vòng quanh thế giới.

Daily commutes and international travel add a few more.

Tính thêm cả việc đi làm hằng ngày và du lịch nước ngoài thì còn xa hơn nữa.

This may seem remarkable until you factor in your pirouette around the planet

Con số này nghe có vẻ ấn tượng cho đến khi ta tính đến

cả quãng đường ta xoay theo Trái đất

each day due to its rotation.

mỗi ngày theo sự tự quay của nó.

The distance traveled this way differs from person to person—

Khoảng cách di chuyển này mỗi người mỗi khác--

those close to the poles trace a smaller circle than those at the equator.

người ở gần hai cực quay theo một vòng nhỏ hơn so với người ở xích đạo.

Living halfway between them you’ve picked up 30,000 kilometers every day

Sống ở giữa hai điểm đó, mỗi ngày bạn đã đi được 30.000 km

without shifting a muscle.

mà chẳng cần nhúc nhích.

Ngoại trừ, chuyển động của bạn không phải là một đường tròn tròn trịa.

Except, your motion isn’t perfectly circular.

It's a curlicue.

Đó là một đường xoắn ốc.

As the Earth elliptically orbits the Sun, there you go,

Khi Trái đất quay quanh Mặt trời theo quỹ đạo elip,

adding roughly another 940 million kilometers every year.

bạn lại đi được thêm khoảng 940 triệu km mỗi năm.

But it doesn’t end there.

Nhưng chưa dừng ở đó.

Our entire solar system is contained within the heliosphere,

Toàn bộ hệ mặt trời nằm trong trong nhật quyển,

a bubble of charged particles emitted by the Sun.

một bong bóng chứa những hạt mang điện tích do Mặt trời tạo ra.

That bubble orbits the Milky Way’s center, which harbors a supermassive black hole,

Bong bóng này quay quanh trung tâm của Dải Ngân hà,

nơi có một hố đen siêu khổng lồ

at a speed of about 200 kilometers per second.

với tốc độ khoảng 200 km mỗi giây.

One full orbit takes 230 million years—

Một quỹ đạo đầy đủ mất tới 230 triệu năm-

meaning we've aged little more than one galactic year since the first dinosaurs.

nghĩa là từ thời khủng long xuất hiện đến nay,

chúng ta mới già đi hơn một năm thiên hà.

In your 100 years, you’ve witnessed four ten millionths of one rotation.

Trong 100 năm qua, bạn đã chứng kiến được bốn phần mười triệu của một vòng quay.

That’s still 600 billion kilometers,

Nhưng thế cũng đã là 600 tỷ km,

or 2,200 round trips between the Earth and Sun.

tương đương 2.200 chuyến đi khứ hồi giữa Trái đất và Mặt trời.

Our galaxy and over 100 neighbors together constitute “The Local Group.”

Thiên hà của ta cùng hơn 100 thiên hà láng giềng tạo nên “Nhóm Địa phương”.

The Milky Way and Andromeda are hurtling towards each other

Dải Ngân hà và Thiên hà Tiên Nữ đang lao về phía nhau

at 125 kilometers per second,

với tốc độ 125 km mỗi giây,

and will collide in about 4.5 billion years.

và sẽ va chạm sau khoảng 4,5 tỷ năm nữa.

The Local Group is a speck within the Virgo Supercluster,

Nhóm Địa phương là một đốm nhỏ trong Siêu đám Xử Nữ,

which is itself just one of many lobes of the Laniakea Supercluster

mà bản thân nó cũng chỉ là một phần trong Siêu đám Laniakea

that contains over 100,000 galaxies.

chứa hơn 100.000 thiên hà.

This supercluster has a mysterious gravitational center

Siêu đám thiên hà này có một điểm trung tâm hấp dẫn bí ẩn

called the Great Attractor.

được gọi là Điểm Hút Lớn

Because these enormous masses all gravitationally tug on each other,

Do những vật có khối lượng khổng lồ này đều hút nhau bởi tương tác hấp dẫn,

our galaxy’s motion is much more helter-skelter

chuyển động của thiên hà chúng ta hỗn độn và phức tạp hơn nhiều

than a clean, circular orbit.

so với một quỹ đạo tròn đơn giản.

In your lifetime, you’ve traveled 2 trillion kilometers

Trong suốt cuộc đời, bạn đã đi được 2 nghìn tỷ km

at about 600 kilometers per second relative to the Great Attractor.

với vận tốc khoảng 600 km/giây so với Điểm Hấp Dẫn.

The Laniakea Supercluster is, you guessed it,

Siêu đám Laniakea, như bạn đã đoán được

moving with respect to everything else in the universe.

đang di chuyển so với mọi vật khác trong vũ trụ.

At every step thus far, your granddaughter has used central reference points

Ở mỗi bước đi cho đến giờ, cháu gái bạn đã dùng những điểm quy chiếu trung tâm

to describe your relative motion.

để mô tả chuyển động tương đối của bạn.

But the universe has no center.

Nhưng vũ trụ không có điểm trung tâm.

Instead, astronomers use the Cosmic Microwave Background, or CMB,

Thay vào đó, các nhà thiên văn học sử dụng Bức Xạ Phông Vi Sóng Vũ Trụ, hay CMB,

an echo of the early universe, which involves low-energy photons

một tiếng vọng của vũ trụ thời kì sơ khai, gồm những photon năng lượng thấp

bouncing around everywhere in all directions, all the time.

dao động xung quanh khắp nơi theo mọi hướng, mọi lúc.

Imagine standing somewhere where the wind blows toward you

Hãy tưởng tượng bạn đứng ở một nơi mà gió thổi về phía bạn

at the same speed from every direction.

với cùng một tốc độ đó từ mọi hướng.

If you started running any which way,

Nếu bạn bắt đầu chạy theo bất kỳ hướng nào,

the wind in your face would have a higher speed,

gió thổi tới mặt bạn sẽ có tốc độ mạnh hơn,

while the wind at your back would be gentler.

trong khi gió ở phía sau bạn sẽ nhẹ nhàng hơn.

The CMB is like that—

CMB cũng tương tự vậy -

bất kỳ hướng nào chúng ta đi, CMB cũng xuất hiện mạnh mẽ hơn

any direction we travel, the CMB appears more energetic or blue-shifted,

hoặc dịch chuyển về phía sắc xanh,

while behind us it appears red-shifted.

trong khi phía sau ta nó chuyển về sắc đỏ.

By measuring the degree and direction of that shift,

Bằng cách đo mức độ và chiều hướng của sự dịch chuyển ấy,

we can determine where we’re going and how fast, relative to the CMB.

ta có thể xác định được nơi ta đi đến và tốc độ di chuyển ra sao so với CMB.

And the answer is:

Và câu trả lời là:

630 kilometers per second towards the Great Attractor.

630km mỗi giây hướng về Điểm Hấp Dẫn.

To recap: you’re spiraling around a sun circling a supermassive black hole,

Tóm lại: bạn đang xoay quanh một mặt trời đang quay quanh một hố đen khổng lồ,

lao vút về phía một thiên hà khác,

hurtling towards another galaxy,

chaotically weaving around a supercluster, and barreling out into the great expanse.

xoay lộn quanh co xung quanh một siêu đám thiên hà và lao vào không gian vô tận.

Yet you’ve felt none of that;

Tuy nhiên, bạn chẳng cảm thấy điều đó;

tucked as you are into your planetary spaceship by gravity’s embrace.

được ôm trọn trong con tàu hành tinh bao bọc bởi vòng tay của lực hấp dẫn.

If you drew a straight line from the point where you were born

Nếu bạn vẽ một đường thẳng từ nơi bạn sinh ra

to where you are today,

đến nơi bạn đang ở ngày hôm nay,

it would measure about one fifth of a light year!

nó sẽ dài khoảng 1/5 năm ánh sáng!

That may not sound like much,

Nghe có vẻ không nhiều nhặn gì,

but neither does hiking through a park or sitting through a sunset.

nhưng một buổi đi dạo trong công viên

hay một chiều ngắm hoàng hôn cũng vậy.

There’s wonder to be found at every point of our all too brief journeys.

Điều kỳ diệu vẫn luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc

của hành trình ngắn ngủi đời ta.