World Space Week: For all humankind

Law is complex and doesn't always have a good reputation.

Prawo jest złożone i nie zawsze cieszy się dobrą reputacją.

But this episode will show the law at its best,

Ale ten odcinek pokaże prawo w najlepszym wydaniu,

helping all humanity build a future amongst the stars.

pomagając całej ludzkości zbudować przyszłość wśród gwiazd.

If an astronaut gets lost in space, who comes to the rescue?

Jeśli astronauta zgubi się w kosmosie, kto przyjdzie na ratunek?

And how can the law help make a place for everyone in orbit?

I w jaki sposób prawo może pomóc w stworzeniu miejsca dla wszystkich na orbicie? Po

First – something right out of the movies:

pierwsze – coś prosto z filmów:

what happens in a space emergency?

co się dzieje w sytuacji awaryjnej w kosmosie?

We've seen, in earlier episodes, how astronauts have to follow the law

Widzieliśmy we wcześniejszych odcinkach, jak astronauci muszą przestrzegać prawa

of their own country when they're in space.

własnego kraju, kiedy są w kosmosie.

The law isn't just something that you have to obey;

Prawo to nie tylko coś, czego musisz przestrzegać;

it protects you too.

chroni również Ciebie.

So, what happens when you're a long way from home?

Co się dzieje, gdy jesteś daleko od domu?

How could your country's laws protect you?

W jaki sposób prawa obowiązujące w Twoim kraju mogą Cię chronić?

If an Indian astronaut got into trouble in space,

Jeśli indyjski astronauta wpadł w kłopoty w kosmosie,

international law says it's not just India's responsibility to help.

prawo międzynarodowe mówi, że nie tylko Indie mają obowiązek pomóc.

The Outer Space Treaty and Rescue Agreement

Traktat o przestrzeni kosmicznej i umowa ratunkowa

means that other countries should attempt to help.

oznaczają, że inne kraje powinny spróbować pomóc.

More than 130 countries have signed the OST.

Ponad 130 krajów podpisało OST.

And if an astronaut crash-lands in another country,

A jeśli astronauta rozbije się w innym kraju,

the treaty means that they have to be returned home safely.

traktat oznacza, że ​​musi on bezpiecznie wrócić do domu. Czy

So, has the Rescue Treaty ever been needed?

zatem traktat ratunkowy był kiedykolwiek potrzebny?

Here's space lawyer, Deepika Jayakodi:

Oto prawnik zajmujący się kosmosem, Deepika Jayakodi:

In reality, there hasn't been a case

W rzeczywistości nie było przypadku,

where astronauts have been rescued.

w którym astronauci zostali uratowani.

When the Apollo 13 mission was going on,

Kiedy trwała misja Apollo 13,

there was a risk that people anticipated.

ludzie przewidywali ryzyko.

The mission had to be aborted

Misję trzeba było przerwać

and, although nothing crazy happened,

i choć nic szalonego się nie wydarzyło,

then USSR offered to assist USA

to ZSRR zaoferował USA pomoc

in case they had to rescue astronauts.

w razie konieczności ratowania astronautów.

Although astronauts haven't yet needed to be rescued,

Chociaż astronauci nie potrzebowali jeszcze ratowania,

the USSR offered help to American astronauts

ZSRR zaoferował pomoc amerykańskim astronautom,

when the Apollo mission went wrong.

gdy misja Apollo się nie powiodła.

So, what if a country didn't help?

A co jeśli kraj nie pomógł?

A country can be held responsible

Kraj może zostać pociągnięty do odpowiedzialności,

and by holding someone responsible,

a pociągnięcie kogoś do odpowiedzialności

it could mean that you look into other provisions

może oznaczać, że zajrzysz do innych przepisów

under international law, to see if they can provide a compensation,

prawa międzynarodowego, aby sprawdzić, czy mogą one zapewnić odszkodowanie,

or just to show that you haven't fulfilled

lub po prostu wykazać, że nie wypełniłeś

a moral and a legal obligation to do something.

moralnego i prawnego obowiązku coś zrobić.

Countries that don't help might have to pay compensation,

Kraje, które nie pomogą, mogą być zmuszone do wypłaty odszkodowania,

and it would damage their reputation.

co zaszkodzi ich reputacji.

What about private companies?

A co z firmami prywatnymi?

Private companies come under... under the control of a country.

Prywatne firmy podlegają... kontroli państwa.

So, if a country is obligated to render this assistance,

Tak więc, jeśli państwo jest zobowiązane do udzielenia tej pomocy,

then the private company is obligated as well.

to prywatna firma również jest zobowiązana.

Companies also have to help astronauts in need,

Firmy muszą też pomagać astronautom w potrzebie,

because they come under the control of countries.

bo znajdują się pod kontrolą państw.

Deepika explained how a new agreement,

Deepika wyjaśniła, w jaki sposób nowa umowa,

called the Artemis Accords, strengthened the Rescue Agreement.

zwana Porozumieniami Artemis, wzmocniła Umowę Ratunkową.

The Artemis Accords states that

Artemis Accords stwierdza, że

if there is someone in danger,

jeśli ktoś jest w niebezpieczeństwie,

if they require emergency assistance,

jeśli potrzebuje pomocy w nagłych wypadkach,

then the countries or even the companies

to kraje, a nawet firmy,

who are working on the Moon – they should be...

które pracują na Księżycu – powinny być…

they should extend help to those in need.

powinny udzielić pomocy potrzebującym.

The Artemis Accords echo the Rescue Agreement.

Porozumienia Artemis odzwierciedlają Umowę Ratunkową.

They say countries and companies working on the Moon

Mówią, że kraje i firmy pracujące na Księżycu

must help those in need.

muszą pomagać potrzebującym. Umowa ratunkowa

The rescue agreement remains a good example

pozostaje dobrym przykładem

of how space law shows lawmakers at their best.

tego, jak prawo kosmiczne pokazuje ustawodawców z najlepszej strony.

There's something very solid,

Jest coś bardzo solidnego,

which shows just how well we can work together,

co pokazuje, jak dobrze możemy ze sobą współpracować,

and it's probably gone right over your head.

i prawdopodobnie przeszło ci to przez głowę.

Two small spacecraft,

Dwa małe statki kosmiczne

locked together high above the Earth.

połączone ze sobą wysoko nad Ziemią.

These are the Russian Zarya and the American Unity,

To Rosyjska Zarya i Amerykańska Jedność, które

joining together in 1998.

połączyły się w 1998 roku.

They might not look like much, but they grew

Może nie wyglądają na wiele, ale wyrosły

into one of humanity's greatest achievements.

na jedno z największych osiągnięć ludzkości.

Bit by bit, spinning through the skies,

Kawałek po kawałku, wirując po niebie,

the structure grew to become the International Space Station.

struktura rozrosła się, by stać się Międzynarodową Stacją Kosmiczną.

It came about after the end of the Cold War:

Powstał po zakończeniu zimnej wojny:

a symbol of hope more than 400km above the Earth.

symbol nadziei ponad 400 km nad ziemią.

It's more than 100m wide and getting bigger,

Ma ponad 100 m szerokości i staje się coraz większy,

circling the Earth fifteen times a day.

okrążając Ziemię piętnaście razy dziennie.

It's home to astronauts from all over the globe,

Jest domem dla astronautów z całego świata,

from countries that haven't always been friendly,

z krajów, które nie zawsze były przyjazne,

working together to help us understand the universe.

pracujących razem, aby pomóc nam zrozumieć wszechświat.

So, how did people ever agree to build this together?

Jak więc ludzie zgodzili się zbudować to razem?

Here's space lawyer, Jessica Noble, to explain:

Oto wyjaśnienie prawnika ds. kosmosu, Jessiki Noble:

So, in order to build the International Space Station,

Tak więc, aby zbudować Międzynarodową Stację Kosmiczną, należało zawrzeć

a multilateral treaty needed to be put in place.

wielostronny traktat .

Now, a multilateral treaty is an agreement

Teraz traktat wielostronny to porozumienie

between more than one nation,

między więcej niż jednym narodem,

and a group of nations had come together

a grupa narodów zebrała się, aby

in support of building the International Space Station.

wesprzeć budowę Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

So, this was the United States,

Były to więc Stany Zjednoczone,

Russia, Canada, Japan

Rosja, Kanada, Japonia

and the European countries,

i kraje europejskie,

which comprise the membership of the European Space Agency.

które należą do Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Fifteen nations partnered to build the International Space Station.

Piętnaście krajów nawiązało współpracę przy budowie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

They needed to sign an agreement called a multilateral treaty –

Musieli podpisać umowę zwaną traktatem wielostronnym –

an agreement between more than one country.

umowę między więcej niż jednym krajem.

So, on the ISS, do all the astronauts follow one set of laws?

Czy na ISS wszyscy astronauci przestrzegają jednego zestawu praw?

You have the intergovernmental agreement,

Masz umowę międzyrządową,

which applies to the activities on the International Space Station,

która dotyczy działań na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej,

but each country that contributed to the ISS

ale każdy kraj, który wniósł wkład w ISS,

contributed a portion of hardware to it,

wniósł do niej część sprzętu,

and in each of these hardware segments, or elements,

aw każdym z tych segmentów lub elementów sprzętu

the country's national law applies.

obowiązuje prawo krajowe tego kraju.

So, for the US element, US national law applies in that segment.

Tak więc w przypadku elementu amerykańskiego w tym segmencie zastosowanie ma prawo krajowe Stanów Zjednoczonych.

In the Russian element, Russian law applies in that segment.

W elemencie rosyjskim w tym segmencie obowiązuje prawo rosyjskie.

So, you have... you have different national laws

Więc masz... masz różne prawa krajowe,

that govern activities in those individual segments of the ISS.

które regulują działania w poszczególnych segmentach ISS.

The law of the nation that built each part of the ISS

Prawo narodu, który zbudował każdą część ISS,

applies in that part that the country built.

obowiązuje w tej części, którą zbudował kraj.

So, American laws in the American bits,

A więc amerykańskie prawa w amerykańskich bitach,

Russian laws in the Russian bits.

rosyjskie prawa w rosyjskich bitach.

But does any one country have more power than any other up there?

Ale czy jakikolwiek kraj ma tam większą władzę niż jakikolwiek inny?

No one country has more power than...

Żaden kraj nie ma większej władzy niż...

than another under the intergovernmental agreement.

inny w ramach umowy międzyrządowej.

This is a true multilateral agreement amongst these...

To jest prawdziwa wielostronna umowa między tymi...

these countries who are partners on the International Space Station.

tymi krajami, które są partnerami na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

The agreement about the ISS means no one country

Porozumienie w sprawie ISS oznacza, że ​​żaden kraj nie

has more legal power on the International Space Station.

ma większej władzy prawnej nad Międzynarodową Stacją Kosmiczną.

Does that apply to the scientific work they're doing up there?

Czy dotyczy to pracy naukowej, którą tam wykonują?

There's a concept of cooperation

Istnieje koncepcja współpracy

and sharing of information related to scientific discoveries

i wymiany informacji związanych z odkryciami naukowymi

on board the International Space Station.

na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

So... and this actually comes from the Outer Space Treaty as well,

Więc... i to właściwie pochodzi również z Traktatu o Przestrzeni Kosmicznej

and the idea that scientific discoveries made in space

i idei, że odkrycia naukowe dokonane w kosmosie

should be shared with all countries.

powinny być udostępniane wszystkim krajom.

So, if you're a partner on the International Space Station

Tak więc, jeśli jesteś partnerem na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

and you are making discoveries on the ISS,

i dokonujesz odkryć na ISS,

that information needs to be made public.

informacje te muszą zostać upublicznione.

All discoveries made in space should be for everyone.

Wszystkie odkrycia dokonane w kosmosie powinny być dla wszystkich.

That means all the scientific discoveries

Oznacza to, że wszystkie odkrycia naukowe

made on the International Space Station

dokonane na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

should also be for everyone.

powinny być dostępne dla wszystkich.

The International Space Station:

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna:

a marvel of complicated technology and complicated lawmaking.

cud skomplikowanej technologii i skomplikowanego stanowienia prawa.

It shows how the rules of space law help rivals work together

Pokazuje, jak zasady prawa kosmicznego pomagają rywalom współpracować

now and hopefully into the future,

teraz i, miejmy nadzieję, w przyszłości,

as we head out into the stars.

gdy wyruszamy w gwiazdy.