Mars: Mysteries of the Red Planet - 6 Minute English

Hello.

Cześć.

This is 6 Minute English

To jest 6-minutowy angielski

from BBC Learning English.

z BBC Learning English.

I'm Neil.

Jestem Neilem.

And I'm Sam.

A ja jestem Samem.

In this programme we'll be

W tym programie będziemy

discussing our closest neighbour

rozmawiać o naszym najbliższym sąsiedzie

in the solar system - the

w Układzie Słonecznym -

planet Mars.

planecie Mars. Mars,

Often called the 'Red Planet',

często nazywany „Czerwoną Planetą”, ostatnio często pojawia

Mars has been in the news a

się w wiadomościach, ponieważ w 2021 r. wysłano

lot recently with three separate

trzy oddzielne

missions being sent to explore

misje w celu zbadania

the planet's surface in 2021.

powierzchni planety.

Our fascination with

Nasza fascynacja

the Red Planet

Czerwoną Planetą

has given birth to

zaowocowała

some interesting art over the

na przestrzeni lat kilkoma interesującymi dziełami sztuki

years.

.

This includes music,

Obejmuje to muzykę,

such as David Bowie's 1973

taką jak przebój Davida Bowiego z 1973 roku

hit, Life on Mars?, and countless

Życie na Marsie?, oraz niezliczone

films, from 1938's, Mars Attacks!,

filmy, od Marsjanie atakują! z 1938 roku

to the 2015 blockbuster,

po przebój

The Martian.

Marsjanina z 2015 roku.

But human interest in Mars

Ale ludzkie zainteresowanie Marsem

goes back much earlier.

sięga znacznie wcześniej.

Ancient civilisations, like the

Starożytne cywilizacje, takie jak

Maya of central America observed

Majowie Ameryki Środkowej, obserwowały

the planet's colour and recorded

kolor planety i rejestrowały

its movements, just like modern

jej ruchy, podobnie jak współcześni

astronomers - scientists who

astronomowie - naukowcy

study the universe

badający wszechświat

and the stars,

oraz znajdujące się

planets and suns within it.

w nim gwiazdy, planety i słońca.

Yet despite this, many questions

Mimo to wiele pytań

remain unanswered.

pozostaje bez odpowiedzi.

What caused

Co spowodowało

the marks and scars on

ślady i blizny na

the planet's surface?

powierzchni planety?

And the biggest question of all:

I najważniejsze ze wszystkich pytań: czy

is there life on Mars?

na Marsie jest życie?

But before we go on, I have

Ale zanim przejdziemy dalej, mam

another question which needs

inne pytanie, na które potrzebuję

answering, Sam.

odpowiedzi, Sam. Marsem

The ancient

Romans were also interested

interesowali się także starożytni Rzymianie

in Mars.

.

They even considered

Uważali nawet

the planet to be a god - but

planetę za boga - ale

god of what?

boga czego? Czy

Was Mars

Mars był

the Roman god of:

rzymskim bogiem:

a) Love?

a) Miłości?

b) Fire? or c) War?

b) Pożar? lub c) wojna?

Well, Mars is the 'Red Planet',

Cóż, Mars jest „Czerwoną Planetą”,

so I guess the answer is

więc myślę, że odpowiedź brzmi

b) the Roman God of Fire.

b) rzymski bóg ognia.

OK, Sam.

OK, Samie.

We'll find out the

Odpowiedź poznamy

answer at the end

pod koniec

of the programme.

programu.

Whatever the Romans thought,

Cokolwiek myśleli Rzymianie,

civilisations throughout

cywilizacje na przestrzeni

history have described looking

dziejów opisywały patrzenie

into the night sky and seeing

w nocne niebo i dostrzeganie

a bright, red light.

jasnego, czerwonego światła.

But where

Ale skąd

does Mars' characteristic

colour come from?

bierze się charakterystyczny kolor Marsa?

Someone who can answer that

Ktoś, kto może na to odpowiedzieć,

is Dr Michael Meyer.

to dr Michael Meyer.

As lead

Jako główny

scientist on NASA's Mars

naukowiec w programie eksploracji Marsa NASA

Exploration Programme, he

spent years observing and

spędził lata obserwując i

recording the Red Planet.

rejestrując Czerwoną Planetę.

Listen to Dr Meyer in

Posłuchaj dr Meyera w

conversation with BBC World

rozmowie z programem BBC World

Service programme, The Forum.

Service, The Forum.

Try to hear the explanation

Spróbuj usłyszeć wyjaśnienie, jakie

he gives for Mars's

podaje dla

unusual colour.

niezwykłego koloru Marsa.

One of the distinctive things

Jedną z charakterystycznych cech

about Mars is that it's red

Marsa jest to, że jest czerwony,

so you can see it and

więc można go zobaczyć i

identify it.

zidentyfikować.

It looks red

Wygląda na czerwoną

because of rust - iron oxide

ze względu na rdzę - tlenek żelaza

on the surface, which is red

na powierzchni, który jest czerwony

and, interestingly that look

i co ciekawe, ten wygląd

can change.

może się zmienić.

And we saw that

I widzieliśmy to

in 2018 when there was a

w 2018 roku, kiedy była

global dust storm - Mars,

globalna burza piaskowa – Mars

instead of looking red

zamiast wyglądać na czerwień

looked a little orange,

wyglądał trochę na pomarańczowo,

and that changing of colour

a zmiana koloru

might have made the

mogła sprawić, że

civilisations watching Mars

cywilizacje obserwujące Marsa

maybe uneasy to see

mogły być niespokojne, widząc

something immutable in our

coś niezmiennego na naszym

night sky changing colours.

nocnym niebie, zmieniającego kolory.

Dr Meyer calls Mars's red

Dr Meyer nazywa czerwony

colour distinctive - easy to

kolor Marsa charakterystycznym – łatwym do

recognise because it's different

rozpoznania, ponieważ różni się

from everything else.

od wszystkiego innego.

But did

Ale czy

you hear why it's red in

słyszałeś, dlaczego w ogóle jest czerwony

the first place, Sam?

, Sam?

Yes - it's red

Tak - jest czerwony

because of rust -

z powodu rdzy -

a reddish chemical substance

czerwonawej substancji chemicznej

called iron oxide that occurs

zwanej tlenkiem żelaza, która powstaje,

when metals react with

gdy metale reagują z

water and air.

wodą i powietrzem.

The colour of this rust can

Kolor tej rdzy może się

change slightly, from red to

nieznacznie zmieniać, od czerwonego przez

brown to orange, and Dr Meyer

brązowy do pomarańczowego, a dr Meyer

thinks these changing colours

uważa, że ​​te zmieniające się kolory

may have worried ancient

mogły niepokoić starożytnych

astronomers who believed Mars

astronomów, którzy wierzyli, że Mars

was immutable, or

jest niezmienny lub

never changing.

nigdy się nie zmienia.

Unlike ancient civilisations,

W przeciwieństwie do starożytnych cywilizacji,

modern astronomers have sent

współcześni astronomowie wysłali

satellites to land on Mars

satelity, aby wylądować na Marsie

and explore its surface.

i badać jego powierzchnię.

And although no human has

I choć do tej pory żaden człowiek nie

set foot on the Red Planet

postawił stopy na Czerwonej Planecie

so far, we know a lot

, o tamtejszych warunkach wiemy bardzo dużo

about conditions there.

.

So, in the words of

A więc słowami

David Bowie: is there

Davida Bowiego: czy

life on Mars?

na Marsie jest życie?

Well, that all depends on

Cóż, wszystko zależy od

finding water.

znalezienia wody.

Water is life,

Woda to życie,

and as Dr Meyer told BBC

a jak powiedział dr Meyer dla BBC

World Service's, The

World Service, The

Forum, with water

Forum, z wodą

anything is possible.

wszystko jest możliwe.

And from all that we have

A ze wszystkiego, czego

learned from astrobiology,

nauczyliśmy się z astrobiologii,

life is amazingly adaptable,

życie jest niezwykle elastyczne,

but it still needs water.

ale nadal potrzebuje wody.

So that's why water

Dlatego woda

is the key.

jest kluczem.

So, finding liquid water

Tak więc znalezienie ciekłej wody

on Mars, whether or not

na Marsie, niezależnie od tego, czy

it's now or whether or

jest teraz, czy też

not it's in the past,

nie,

tells you that you

mówi ci, że

potentially have a

potencjalnie masz

habitable environment,

środowisko nadające się do zamieszkania,

some place that

jakieś miejsce, które

could support life and

może wspierać życie, a

perhaps even Martian life.

być może nawet życie na Marsie.

Dr Meyer says that life is

Dr Meyer mówi, że życie jest

amazingly adaptable - able

zdumiewająco elastyczne - zdolne

to change in order to survive

do zmiany, aby przetrwać

in new situations.

w nowych sytuacjach.

Finding liquid water could

Znalezienie wody w stanie ciekłym może

make the Red Planet habitable -

sprawić, że Czerwona Planeta będzie nadawała się do zamieszkania –

good enough to live on.

wystarczająco dobra, by na niej żyć.

And

A

with billionaire businessmen

skoro biznesmeni-miliarderzy,

like Elon Musk planning

tacy jak Elon Musk, planują

manned missions to space,

załogowe misje w kosmos,

who knows how long it could

kto wie, ile czasu

be before we see

minie, zanim zobaczymy

a human on Mars?

człowieka na Marsie?

And who knows what they'd

I kto wie, co by

find there!

tam znaleźli!

Tiny worms?

Małe robaczki?

Little green men?

Małe zielone ludziki?

Or maybe a Roman god...?

A może rzymski bóg...?

Ah yes, in your quiz question

Ach tak, w swoim pytaniu

you asked what Mars was the

pytałeś, czego Mars był

Roman god of.

rzymskim bogiem.

I guessed

Domyśliłem się, że

b) the Roman God of Fire.

b) rzymski bóg ognia. Obawiam się, że

Which was the wrong answer,

to była zła odpowiedź

I'm afraid.

.

In fact, the

W rzeczywistości

Romans considered Mars their

Rzymianie uważali Marsa za swojego

God of War, and sacrificed

boga wojny i składali mu ofiary z

wild animals to him such

dzikich zwierząt, takich

as wolves, bears and,

jak wilki, niedźwiedzie i, co

strangely, woodpeckers!

dziwne, dzięcioły!

OK, Neil let's recap the

OK, Neil, podsumujmy

vocabulary from this

słownictwo z tego

programme on the Red Planet,

programu na Czerwonej Planecie,

Mars, starting with

Marsie, zaczynając od

astronomer - someone who

astronoma — kogoś, kto

studies the stars, planets

bada gwiazdy, planety

and moons in our universe.

i księżyce w naszym wszechświecie.

If something is distinctive,

Jeśli coś jest charakterystyczne,

it's easily recognisable

jest łatwo rozpoznawalne,

because it's different

ponieważ różni się

from everything else.

od wszystkiego innego.

Rust, or iron oxide, is

Rdza lub tlenek żelaza to

a red coloured chemical

czerwona substancja chemiczna,

that occurs when metals

która pojawia się, gdy metale

react with water and air.

reagują z wodą i powietrzem.

Immutable means

Niezmienny oznacza, że

never changing.

nigdy się nie zmienia.

Something which is adaptable

Coś, co można przystosować,

can easily change to deal

można łatwo zmienić, aby poradzić sobie

with new circumstances.

z nowymi okolicznościami.

And finally, habitable means

I wreszcie nadające się do zamieszkania oznacza

good enough to live in.

wystarczająco dobre do zamieszkania. To

That's all we have time for.

wszystko, na co mamy czas.

Bye for now!

Na razie!

Goodbye!

Do widzenia!