How pandemics end - 6 Minute English

Hello. This is 6 Minute English

Cześć. To jest 6-minutowy angielski

from BBC Learning English.

z BBC Learning English.

I'm Sam.

And I'm Neil.

Jestem Sam.

A ja jestem Neilem.

In March 2020, the World Health

W marcu 2020 roku Światowa

Organisation, the WHO,

Organizacja Zdrowia (WHO)

declared Covid-19 a pandemic.

ogłosiła pandemię Covid-19.

Now, after two and half years in the

Teraz, po dwóch i pół roku w

shadow of Covid, for many people travel

cieniu Covida, dla wielu osób

restrictions are ending, and many people

kończą się ograniczenia w podróżowaniu, a wiele osób

around the world are

na całym świecie

starting their lives again.

zaczyna od nowa swoje życie.

But not everyone.

Ale nie wszyscy.

Whether it's because of

Niezależnie od tego, czy jest to spowodowane

lockdowns and not seeing friends, or

blokadą i brakiem spotkań z przyjaciółmi,

getting sick, even dying, everyone wants

chorobą, a nawet śmiercią, wszyscy chcą

to see an end to the pandemic.

końca pandemii.

But with cases of Covid infections still

Ale czy przy milionach przypadków infekcji Covid

in the millions, and doctors warning

i lekach ostrzegających

about new variants of the disease, is

o nowych wariantach choroby,

the pandemic really coming to an end?

pandemia naprawdę dobiega końca?

In this programme, we'll be finding out

W tym programie dowiemy się,

how pandemics end,

jak kończą się pandemie,

and, as usual, we'll be learning some

i jak zwykle nauczymy się też trochę

related vocabulary as well.

związanego z nimi słownictwa.

Of course, pandemics are nothing new.

Oczywiście pandemie nie są niczym nowym.

Ancient texts are full of stories

Starożytne teksty są pełne opowieści

of plagues which spread

o plagach, które szerzą

death and disease before

śmierć i choroby, zanim

eventually going away.

ostatecznie znikną.

In the Middle Ages, The Black Death that

W średniowieczu Czarna Śmierć, która

killed over half of Europe's population

zabiła ponad połowę ludności Europy,

lasted for four years.

trwała cztery lata.

It's only with modern

Dopiero dzięki nowoczesnym

vaccines that diseases

szczepionkom choroby

have been eradicated - completely ended.

zostały wyeliminowane - całkowicie zakończone.

So, Neil, my question this week is:

Więc Neil, moje pytanie w tym tygodniu brzmi:

which disease was eradicated in 1977?

jaka choroba została wyeliminowana w 1977? Czy

Was it: a) cholera, b) polio,

była to: a) cholera, b) polio,

or c) smallpox?

czy c) ospa?

I'm going to say c) small pox.

powiem c) ospa.

OK, I'll reveal the answer

OK, podam odpowiedź

at the end of the program.

na koniec programu.

Of course, the idea that

Oczywiście pomysł, że

the pandemic might not

pandemia może się nie

be ending isn't something

kończyć, nie jest czymś, co

people want to hear.

ludzie chcą usłyszeć.

Most people are sick of

Większość ludzi ma dość

worrying about Covid and

martwienia się o Covid i

can't wait for things

nie może się doczekać, aż wszystko

to get back to normal.

wróci do normy.

But as Yale University physician,

Ale, jak wyjaśnił lekarz z Uniwersytetu Yale,

Professor Nicholas Christakis,

profesor Nicholas Christakis, w programie

explained to BBC World Service

BBC World Service

programme, The Inquiry, it's not

, The Inquiry, nie

just the biological disease that needs to

tylko choroba biologiczna musi się

end - pandemics have a social ending too.

skończyć – pandemie mają również swoje społeczne zakończenie.

Pandemics are not just

Pandemie to nie tylko

a biological phenomenon,

zjawisko biologiczne, to

they're also a social

także

phenomenon, and they end socially.

zjawisko społeczne i kończą się społecznie.

And one of the ways that they

A jednym ze sposobów, w jaki

end socially is when

kończą się społecznie, jest to, że

everyone just sort of

wszyscy po prostu

agrees that they have

zgadzają się, że się

ended - when everyone is

skończyli – kiedy wszyscy są

simply willing to tolerate more risk.

po prostu gotowi tolerować większe ryzyko.

On other words, we sort of declare victory,

Innymi słowy, w pewnym sensie ogłaszamy zwycięstwo,

maybe prematurely, or

być może przedwcześnie, lub

another way of thinking about it is,

inaczej myśląc o tym,

we put our heads in the sand.

chowamy głowy w piasek.

Biologically Covid still

Biologicznie Covid nadal

exists in the world and

istnieje na świecie i

most of us would rather not catch it.

większość z nas wolałaby się nim nie zarazić.

But if you're vaccinated, the

Ale jeśli jesteś zaszczepiony,

risk of getting seriously

ryzyko poważnego

ill is much lower, so it's reasonable to

zachorowania jest znacznie mniejsze, więc rozsądne jest

make plans to resume normal life.

zaplanowanie powrotu do normalnego życia.

When enough people do this, we

Kiedy zrobi to wystarczająca liczba osób,

declare victory - a phrase meaning to

ogłaszamy zwycięstwo — zwrot oznaczający

announce something to be

ogłoszenie czegoś, co ma zostać

finished before it

ukończone, zanim

actually is, but when

faktycznie to nastąpi, ale kiedy

it looks 'good enough'.

wygląda „wystarczająco dobrze”.

The danger is that we declare victory

Niebezpieczeństwo polega na tym, że ogłaszamy zwycięstwo

prematurely - too soon, before it's the best

przedwcześnie - zbyt wcześnie, zanim nadejdzie najlepszy

time to do so.

czas.

Professor Christakis uses another idiom

Profesor Christakis używa w tym celu innego idiomu

for this - to bury your head in the

– chować głowę w

sand, meaning to deliberately refuse

piasek, czyli świadomie odmawiać

to accept the truth about something you

przyjęcia prawdy o czymś, co

find unpleasant.

wydaje się nieprzyjemne.

It's also true that pandemics do not end in

Prawdą jest również, że pandemie nie kończą się

the same way for everyone, everywhere.

tak samo dla wszystkich i wszędzie.

Rich western countries

Bogate kraje zachodnie, które

with the resources to vaccinate their

mają środki na szczepienie swoich

populations are in a

populacji, są w

better position than most.

lepszej sytuacji niż większość.

Professor Dora Vargha is an expert on the

Profesor Dora Vargha jest znawcą

history of medicine.

historii medycyny.

She compares the Covid

Porównuje

pandemic to an ongoing

pandemię Covid do trwającej

disease for which we

choroby, na którą

have no cure, and which

nie mamy lekarstwa i która

has killed millions since

zabiła miliony od czasu

its outbreak in the 1980s - HIV/Aids.

jej wybuchu w latach 80. – HIV/AIDS.

Here is Professor Vargha,

Oto profesor Vargha

speaking with BBC World Service's, The Inquiry.

rozmawiający z BBC World Service, The Inquiry. To,

What happens in the case of HIV/Aids is that it

co dzieje się w przypadku HIV/AIDS, to

became from being an

przekształcenie go z

immediate death sentence

natychmiastowego wyroku śmierci

basically to a manageable

w możliwą do opanowania

chronic disease... but that happens in

chorobę przewlekłą…

societies that have the means and

the infrastructure to make

that possible with medication, and that is

not necessarily true for all parts of the

niekoniecznie dotyczy wszystkich części

world, but we don't

świata, ale nie

think about the HIV/Aids

myślimy o pandemii HIV/AIDS

pandemic as an ongoing pandemic.

jako o trwającej pandemii.

Although HIV has no cure,

Chociaż na HIV nie ma lekarstwa,

modern medical drugs

nowoczesne leki

allow people to continue

pozwalają ludziom

living with the disease for years.

żyć z chorobą przez lata.

HIV is no longer a death sentence - a phrase

HIV to już nie wyrok śmierci - zwrot

meaning the punishment of

oznaczający karę

death for committing a

śmierci za popełnienie

crime, or from an incurable disease.

przestępstwa lub nieuleczalną chorobę.

Nowadays, HIV is no longer fatal.

W dzisiejszych czasach HIV nie jest już śmiertelny. Stało

It has become a disease which can be

się chorobą, którą można

controlled and is chronic, or long lasting.

kontrolować i jest przewlekła lub długotrwała.

We no longer think of Aids as a pandemic,

Nie myślimy już o AIDS jako o pandemii,

but that's not true everywhere - only

ale nie wszędzie tak jest – tylko

in countries which can provide the necessary

w krajach, które mogą zapewnić niezbędne

medical drugs and support.

leki i wsparcie.

Finding the right balance

Znalezienie właściwej równowagi

of Covid restrictions

między ograniczeniami Covid

for communities of people

dla społeczności ludzi

exhausted by the pandemic isn't easy.

wyczerpanych pandemią nie jest łatwe.

Many scientists are warning that we

Wielu naukowców ostrzega, że

haven't yet reached the beginning of the end

nie dotarliśmy jeszcze do początku końca

of Covid, but hopefully

Covid, ale miejmy nadzieję, że

we're at least reaching

przynajmniej zbliżamy się do

the end of the beginning.

końca początku.

Let's finish the programme on a hopeful note

Zakończmy program z nadzieją,

by remembering that diseases

pamiętając, że choroby

can and do eventually end - like in your

mogą się skończyć i ostatecznie się kończą – jak w twoim

quiz question, Sam.

pytaniu, Sam.

Yes, I asked which disease was eradicated in 1977.

Tak, zapytałem, która choroba została wyeliminowana w 1977 roku.

Neil said it was smallpox, which was

Neil powiedział, że to ospa, co było

the correct answer! Well done, Neil!

poprawną odpowiedzią! Dobra robota, Neilu!

Smallpox no longer occurs naturally, but

Ospa nie występuje już naturalnie, ale czy

did you know that samples of smallpox

wiesz, że próbki ospy prawdziwej

do still exist, frozen in American and Soviet

nadal istnieją, zamrożone w amerykańskich i sowieckich

laboratories during the Cold War!

laboratoriach podczas zimnej wojny!

As if the thought that

Jakby myśl, że

the Covid pandemic might

pandemia Covida może się

never end isn't scary enough!

nigdy nie skończyć, nie była wystarczająco przerażająca!

Right, let's recap the vocabulary we've

Dobra, podsumujmy słownictwo, którego się

learnt starting with eradicate - to completely

nauczyliśmy, zaczynając od eradicate — aby całkowicie

get rid of something, such as a disease.

pozbyć się czegoś, na przykład choroby.

If you declare victory,

Jeśli ogłaszasz zwycięstwo,

you announce something

ogłaszasz, że coś

to be finished before it actually is.

ma się zakończyć, zanim to się stanie.

The danger is doing this is that

Niebezpieczeństwo polega na tym, że

you announce it prematurely, or too soon.

ogłosisz to przedwcześnie lub zbyt wcześnie.

The idiom ;bury your head

Idiom „chowaj głowę

in the sand' means to

w piasek” oznacza

refuse to accept or look

odmowę zaakceptowania lub przyjrzenia się

at a situation you don't like.

sytuacji, która ci się nie podoba.

A death sentence means the

Wyrok śmierci oznacza

punishment of death for

karę śmierci za

committing a crime, or

popełnienie przestępstwa lub

from an incurable disease.

nieuleczalną chorobę.

And finally, a chronic

I wreszcie

disease is one which lasts for a long time.

choroba przewlekła to taka, która trwa przez długi czas.

Even though the pandemic hasn't

Mimo że pandemia się nie

ended, our programme has

skończyła, nasz program się skończył,

because our six minutes are up.

ponieważ nasze sześć minut dobiegło końca.

Bye for now!

Na razie! Do

Bye!

widzenia!