What Happens As We Die? | Kathryn Mannix | TED

Translator: Cam Hoa Vu Reviewer: 24 Anh

Human beings are the only animals capable of contemplating

Con người là loài động vật duy nhất

có khả năng tiên liệu cái chết của chính mình,

their own mortality,

and they've been doing that for thousands of years.

và họ đã làm điều đó trong hàng ngàn năm.

And yet somehow, in the very recent past,

Tuy nhiên, bằng cách nào đó, trong thời gian gần đây,

chúng ta đã đánh mất hiểu biết thực tế về những gì xảy ra khi con người chết.

we have lost the practical wisdom of what happens as people die.

I think that that's a problem.

Tôi nghĩ đó là một vấn đề.

And if you agree with me that it is a problem,

Và nếu bạn đồng ý với tôi rằng đó là một vấn đề,

then we have to work out what we're going to do about it.

thì chúng ta phải tìm ra cách giải quyết.

When she was in her mid-20s, in the 1920s,

Khi còn ở độ tuổi 20, vào những năm 1920,

my grandmother was already deeply familiar with the sequence of events

bà tôi đã rất quen thuộc với chuỗi các sự kiện xảy ra

that happened to a human person

với một con người

as they were coming to the end of their life.

khi họ sắp đến điểm cuối của cuộc đời.

And that’s because, as a woman --

Và đó là vì, ở vai trò là người phụ nữ,

and it was usually women’s work --

và đó thường là công việc của phụ nữ,

she was doing what women had done for centuries,

bà đã làm những việc phụ nữ đã làm trong nhiều thế kỷ:

looking after people at the very end of their lives,

chăm sóc mọi người vào những phút cuối đời,

in their own beds, in their own homes,

trên giường của họ, trong chính ngôi nhà của họ,

supported by their own people,

được chính người nhà của họ săn sóc,

because hospital had nothing to offer,

bởi vì bệnh viện chẳng có gì để mà giúp sức,

once a person was so sick that their death was imminent.

khi một người bệnh đến mức sắp qua đời.

And yet, when I reached my mid-twenties,

Tuy nhiên, khi tôi ở khoảng giữa 20 tuổi,

in the 1980s,

vào những năm 1980,

I had none of her wisdom and understanding and knowledge of dying,

tôi không uyên thâm, có nhiều hiểu biết và kiến thức về cái chết như bà tôi.

and that was even though I'd just finished five years of medical school.

mặc dù tôi vừa học xong năm năm tại trường y.

As a newly qualified doctor,

Là một bác sĩ vừa được cấp bằng,

I'd spent five years being trained to stop people from dying.

tôi đã dành năm năm tham gia đào tạo để cứu mọi người khỏi cái chết.

And actually, if a death happened,

Và thực ra, nếu một cái chết xảy ra,

it was a thing that was seen as a medical disaster.

đó là một điều được coi là thảm họa y tế.

It was a thing that was embarrassing,

Đó là một điều đáng xấu hổ,

đó là một điều mà chúng tôi không nói đến.

it was a thing of which we do not speak.

Why the difference,

Tại sao lại có sự khác biệt này,

and why within just a couple of generations?

và tại sao nó xảy ra chỉ trong vài thế hệ?

Think about what happened to medicine over the course of the 20th century.

Hãy nghĩ về những gì đã xảy ra với y học trong suốt thế kỷ 20.

It was not worth going to hospital when you were dying

Việc đến bệnh viện chẳng ích gì khi bạn sắp qua đời

in the 1920s.

vào những năm 1920.

But by the 1960s, '70s, '80s and onwards,

Nhưng vào những năm 1960, 70, 80 trở đi,

think of the fantastic progress that had been made

hãy nghĩ đến những tiến bộ tuyệt vời chúng ta đã đạt được

so that people who were so sick that they might die,

để những người ốm đến mức có thể chết,

of course we took them to hospital, because there were antibiotics,

chúng ta liền đưa họ đến bệnh viện,

bởi vì có thuốc kháng sinh,

there were really clever anesthetics

có thuốc gây mê hiệu quả

that allowed surgeons to spend a long time unpicking things

giúp cho các bác sĩ có nhiều thời gian để gỡ rối các vấn đề

during operations.

trong quá trình phẫu thuật.

There were new and very sophisticated treatments for cancers,

Có những phương pháp điều trị mới và rất tiên tiến

cho bệnh ung thư, suy tim, suy thận.

for heart failure, for kidney failure.

There were intensive care units,

Có các đơn vị chăm sóc đặc biệt,

there was transplantation of organs,

có các ca cấy ghép nội tạng,

some of that pioneered in this very city.

vài ca đầu tiên được thực hiện ngay tại thành phố này.

Medical progress was astonishing,

Tiến bộ y tế thật đáng kinh ngạc.

taking dying people to hospital very often saved their lives,

Việc đưa những người hấp hối đến bệnh viện có khả năng cao cứu sống họ,

and that is fantastic.

và điều đó thật tuyệt vời.

And yet ...

Chưa hết...

Bằng cách đưa những người hấp hối ra khỏi nhà và nhập bệnh viện,

By taking dying people out of home and putting them in hospital,

we changed our understanding of the process.

chúng ta đã thay đổi hiểu biết của mình về quá trình này.

We lost our ownership of the process and we gave it to healthcare ...

Chúng ta đánh mất sự chủ động vào tay ngành y tế ...

And we forgot what dying looked like.

Và chúng ta quên đi thế nào là cái chết.

So, having been qualified for just over four years,

Vậy là, sau hơn bốn năm được cấp bằng,

I find myself in a new job.

tôi bắt đầu công việc mới.

Having originally intended a career in cancer medicine,

Với dự định ban đầu là làm trong ngành y học điều trị ung thư,

tôi đã dành trọn bốn năm qua để hành nghề

I’d spent the last four years choosing to train

in the places where the most sick people were.

ở những nơi có nhiều bệnh nhân nhất.

Và sau đó tôi nhận ra rằng, điều thực sự khiến tôi thấy hứng thú

And then I realized that actually, what was really interesting to me

was the detective journey of symptom management

là hành trình khám phá về việc kiểm soát các triệu chứng

and the emotional integration of feeling well enough

và việc dung hòa cảm xúc khi cảm thấy đủ khỏe để sống thêm một chút

to live a little bit during the very end of life,

trong hành trình cuối của cuộc đời.

and I went to work in a hospice.

Vậy là, tôi đã đi làm ở nhà tế bần.

Nhưng tôi từng làm việc tại bệnh viện thực hành,

But I'd been working in a big teaching hospital,

I'd learned a lot of medicine,

tôi học rất nhiều về y học,

I'd seen a lot of dying.

tôi chứng kiến rất nhiều cái chết.

We had a patient in the hospice.

Có một bệnh nhân nọ ở nhà tế bần của chúng tôi.

She was a memorable woman for many reasons.

bà ấy là một người phụ nữ đáng nhớ vì nhiều lý do.

She had been a member of the French Resistance

Bà từng là thành viên của Kháng chiến Pháp

during the Second World War.

trong Thế chiến thứ hai.

She'd married a British airman,

bà ấy kết hôn với một phi công người Anh,

she'd come to live in England.

và đến sống ở Anh.

bà ấy chưa bao giờ mất đi chất giọng Pháp của mình.

She'd never lost her French accent.

She had a cloud of glorious white hair,

Bà ấy có một mái tóc trắng muốt tựa mây.

like a halo.

như vầng hào quang.

Bà ấy có đôi mắt nâu sắc sảo,

She had piercing brown eyes,

the kind of gaze that you feel a person can see your soul.

kiểu ánh mắt mà bạn cảm thấy như một người có thể nhìn thấu tâm can bạn.

She was self-contained, she was a little bit aloof.

Bà ấy khép kín, hơi xa cách.

In fact, she was a little bit scary.

Thực tế mà nói, bà ấy hơi đáng sợ.

(Tiếng cười)

(Laughter)

One day, she told the nurse who was looking after her

Một ngày nọ, bà ấy nói với y tá đang chăm sóc mình

that she was terrified of dying in agony,

rằng bà ấy sợ chết trong đau đớn,

bởi vì nếu chết trong đau đớn, bà ấy có thể thất vọng về Chúa.

because if she were to die in agony, she might despair in God.

And if she were to despair in God,

Và nếu bà tuyệt vọng về Chúa,

as a French Roman Catholic,

là một người Pháp theo Công giáo La Mã,

her belief was that that would be a mortal sin,

bà tin rằng đó sẽ là một trọng tội,

so she would not be able to go to heaven,

nên bà sẽ không thể lên thiên đàng,

and heaven was the place she knew her husband was waiting for her.

mà bà ấy biết thiên đàng là nơi chồng cô đang chờ bà.

This was a profound existential distress.

Đây là một nỗi đau hiện sinh sâu sắc.

And my boss said, "We need to go and talk to her, and you should come,

Sếp của tôi bảo: “Chúng ta cần nói chuyện với bà ấy,

Cô nên ghé qua, Cô sẽ thấy điều này thú vị.”

you'll find this interesting."

I was 26.

Lúc đó tôi 26 tuổi.

Do you remember 26?

Bạn còn nhớ tuổi 26 không?

It's the last age when you know that you know everything.

Đó là độ đuổi cuối cùng mà bạn biết rằng mình biết mọi thứ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So I went along, wondering what I might learn,

Vì vậy, tôi đi theo, tự hỏi mình có thể học được gì,

because I thought I was quite good at pain control.

bởi vì tôi nghĩ mình khá giỏi kiểm soát cơn đau.

That conversation ...

Cuộc trò chuyện đó...

changed my life.

đã thay đổi đời tôi.

It changed my career.

Nó đã thay đổi sự nghiệp của tôi.

And it's brought me here.

Và nó đã đưa tôi đến đây.

Sitting on her bed, with me on a little footstool

Sếp tôi ngồi trên giường bệnh nhân, tôi ngồi trên ghế kê cân nhỏ xíu,

so I can see him and her, and the nurse sitting on the chair,

thế nên tôi có thể nhìn thấy sếp và bà ấy, và cả y tá ngồi trên ghế.

he said to her,

Sếp tôi nói với bà ấy,

“Tôi biết rằng bà có những lo ngại về những gì có thể xảy ra khi bà chết.”

"I'm concerned that you've got worries about what might happen as you're dying."

And she said yes. She knew him well, she trusted him.

Và bà ấy nói phải rồi. bà ấy biết rõ và tin tưởng sếp tôi.

And he said, "I'm sorry to hear that,

Và ông ấy nói, “Tôi rất tiếc khi nghe điều đó,

and I wondered whether it might help you

và tôi tự hỏi có thế giúp gì cho bà không

if I described to you what usually happens as a person is dying."

nếu tôi mô tả cho bà hiểu những gì thường xảy ra với một người đang hấp hối.”

And I'm sitting on the stool of all knowledge, thinking,

Và tôi ngồi trên ghế với mọi kiến thức trong đầu, nghĩ thầm:

“Sếp không nói với bà ấy điều đó được đâu.”

"You can't tell her that."

(Laughter)

(Tiếng cười)

Because I’ve seen lots of dying, and I know they’re all different.

Vì tôi đã chứng kiến rất nhiều người chết, và tôi biết họ đều khác nhau.

And she said, "Yes, please."

Và bà ấy nói, “Vâng, làm ơn.”

And he said, "I'll describe what we usually see,

Sếp nói, “Tôi sẽ mô tả những gì chúng tôi thường thấy,

and if it gets too much, you tell me.

và nếu thấy quá sức, bà cứ nói với tôi.

Promise, I'll stop.

Tôi hứa tôi sẽ dừng lại.”

The thing that's really interesting, Sabine,

“Sabine à, điều thực sự thú vị

là khi mọi người sắp chết,

is that as people are dying,

it doesn't really matter what the illness is they're dying from.

không quan trọng họ chết vì căn bệnh gì.

Chuỗi sự kiện đó đều khá giống nhau.

The pattern of events is very similar.

We see people becoming more and more tired.

Chúng tôi thấy họ ngày càng mệt mỏi.

It's harder and harder for them to find the energy to do things.

Họ ngày càng khó tìm được năng lượng để làm bất cứ điều gì.

In fact, they recharge their energy not so much by eating and drinking,

Trên thực tế, họ nạp lại năng lượng không phải bằng cách ăn uống

but by sleeping.

mà bằng cách ngủ.

Và khi thời gian trôi qua,

And as time goes by,

what we see is that people sleep more and they're awake less.

những gì chúng tôi thấy là họ ngủ nhiều hơn và thức ít hơn.

And if they want to do something important,

Và nếu họ muốn làm gì đó quan trọng,

they should take a snooze before it."

họ phải ngủ một giấc trước khi làm việc đó”.

She nodded, and she got hold of his hand.

Bà ấy gật đầu, và bà nắm lấy tay sếp.

"As time goes by," he said, "we see people are asleep for longer,

“Khi thời gian trôi qua,” ông nói, “chúng tôi thấy mọi người ngủ lâu hơn,

they're awake for shorter,

thời gian họ thức ngắn hơn,

and something interesting we notice that they don’t is,

và một điều thú vị chúng tôi nhận ra nhưng họ lại không,

maybe it's medicine time, or there's a visitor,

có thể là lúc uống thuốc, hoặc khách đến thăm,

we need to waken them ...

chúng tôi cần đánh thức họ...

For a period, we can't waken them.

Có một khoảng thời gian, chúng tôi không thể đánh thức họ.

They're not just asleep,

Họ không chỉ ngủ,

they're actually unconscious.

thật ra họ bất tỉnh.

Khi họ thức dậy, họ nói với chúng tôi rằng họ đã đã ngủ rất ngon.

And when they waken, they tell us they've had a lovely sleep.

Mà hóa ra con người không nhận thức được

It turns out that human beings don't recognize

when we become unconscious.

khi nào chúng ta bất tỉnh.

And so at the very end of somebody's life, they're not just asleep,

Và vì vậy vào cuối cuộc đời, họ không chỉ ngủ,

they're actually deeply unconscious.

họ chìm trong trạng hôn mê sâu.

And when the brain is unconscious,

Và khi bộ não hôn mê,

the only part of it that's still working

phần duy nhất của nó còn làm việc

is the part that's working their breathing."

là bộ phận điều khiển hơi thở của họ."

By now, she is sitting right up in bed.

Bấy giờ, bà ấy ngồi dậy trên giường.

She's got hold of one of his hands, and she's stroking it.

Bà ấy nắm một bàn tay của sếp tôi và bà ấy vuốt nó.

She's nodding at everything he says.

Bà ấy gật đầu theo mọi điều ông ấy nói.

And in the meanwhile, I’m sitting on my stool,

Và trong khi đó, tôi ngồi trên ghế đẩu,

horrified that he seems to be describing dying to a dying person.

kinh hoàng khi ông ấy đang mô tả cái chết cho một người sắp chết.

And that feels, to me, to be really not very OK.

Và điều đó, đối với tôi, không ổn lắm.

But she is mesmerized.

Nhưng bà ấy bị mê hoặc.

"By the time the brain is deeply unconscious,"

“Vào thời điểm bộ não rơi vào hôn mê sâu,”

he's saying to her now,

sếp nói với bà ấy,

"the only bit that's still working is the bit that drives the breathing.

“phần duy nhất vẫn hoạt động là phần kiểm soát hơi thở.

And so breathing cycles we don't normally see start to happen.

Do đó, chu kỳ thở mà ta thường không thấy sẽ bắt đầu xảy ra.

Reflex automatic breathing

Chu kì phản xạ thở tự nhiên

cycles from very deep breaths becoming shallower and shallower,

chuyển từ hơi thở rất sâu sang nông và nông dần,

and then going back to the beginning again,

và sau đó quay trở lại như ban đầu một lần nữa,

cycles of fast breathing that gradually become slower,

các chu kỳ thở nhanh dần trở nên chậm hơn,

maybe with pauses,

có thể có khoảng dừng,

and then back to the beginning again.

và rồi quay lại từ đầu.

The person can't feel their throat.

Họ không thể cảm nhận cổ họng mình.

They don't notice if they breathe out through their voice box,

Họ không nhận ra liệu họ có thở ra bằng thanh quản hay không,

making a noise families might think that they're sighing

nên tạo ra âm thanh mà khiến gia đình có thể nghĩ rằng họ đang thở dài,

or groaning, or uncomfortable.

hoặc rên rỉ, hay không thoải mái.

Chúng tôi sẽ luôn kiểm tra,

We'll always check,

but it's part of this reflex breathing.

nhưng đó là một phần của phản xạ thở này.

Saliva or mouth-cleaning fluid won't irritate their throat,

Nước bọt hoặc chất lỏng làm sạch miệng sẽ không gây kích ứng cổ họng của họ,

it won't make them cough or swallow.

nó sẽ không khiến họ ho hoặc nuốt.

They just lie there with a little pool of fluids,

Họ chỉ nằm đó với lượng nhỏ chất lỏng tích tụ, đôi khi ở phía sau cổ họng.

sometimes in the back of their throat.

Nó không cản trở gì.

It's not in the way.

Air is moving in and out of their lungs,

Không khí di chuyển vào và ra phổi của họ

and it bubbles through that little film of fluid,

và sủi bọt qua màng chất lỏng ít hỏi đó,

but families can mistake that for drowning or choking.

nhưng các gia đình nhầm lẫn cho rằng đó là sặc nước hoặc nghẹt thở.

So one of the things that we'll do, Sabine,

Sabine à, một trong những điều chúng tôi sẽ làm

if your nieces and nephews are here,

nếu cháu gái và cháu trai của bà đến đây,

is we will make sure we explain to them what is happening to you."

là chúng tôi sẽ đảm bảo giải thích cho họ những gì đang xảy ra với bà.”

She's stroking his hands, she's nodding.

Bà ấy vuốt tay ông và gật đầu.

She is absolutely taking in everything that he says.

Bà ấy hoàn toàn tiếp thu tất cả những gì ông ấy nói.

And then he says -- and I think,

Và sau đó ông ấy tiếp tục.

"Oh my goodness, he's going to the last breath."

Và tôi nghĩ, “Trời ạ, ông ấy sắp nói đến hơi thở cuối cùng.”

"And then, during, usually, one of those phases of slow breathing,

“Và sau đó, thông thường, trong một giai đoạn thở chậm,

there'll be a breath out ...

sẽ có một hơi thở ra...

that just isn't followed by another breath in.

mà sau đó không còn một nhịp thở vào khác.

There is nothing special about the last breath.

Hơi thở cuối cùng chẳng có gì đặc biệt cả.

It's so not like on the television or in cinema.

Chẳng giống như trên tivi hay trong rạp chiếu phim.

There's no rush of pain at the end. There's no sudden panic.

Sau cùng chẳng có nỗi đau dồn dập. Không có sự nhói đau bất chợt.

There's no feeling of fading away.

Không có cảm giác phai nhạt dần.

Sometimes, we who work in palliative care,"

Đôi khi, chúng tôi - người làm trong ngành chăm sóc xoa dịu,

and I've subsequently discovered this to be true,

mà sau này tôi phát hiện ra điều sau đây là sự thật,

đôi khi, chúng tôi bước vào một căn phòng nơi một gia đình đang kề cạnh

"sometimes, we will walk into a room where a family has been around a person

một người đang hấp hối,

who is in the act of dying,

và chúng tôi nhận ra người đó đã ngừng thở,

and we'll realize the person has stopped breathing,

and the family hasn't noticed yet,

mà gia đình vẫn chưa nhận ra,

because the Hollywood finale that they're waiting for hasn't happened."

bởi vì kết cục như phim Hollywood mà họ đang chờ đợi đã không xảy ra.”

She got hold of both of his hands.

Bà ấy nắm lấy cả hai tay ông.

She shook them in hers,

Bà ấy lắc lư chúng trong tay mình,

and then she pulled his hands to her face and she kissed them.

và sau đó cô kéo tay ông đối diện mặt mình và hôn chúng.

And then, she closed her eyes,

Và sau đó, bà nhắm mắt lại,

bà nằm lại trên gối của mình.

she lay back on her pillows.

I just watched her relax,

Tôi chỉ nhìn bà ấy thư giãn,

and in her own inimitable and aloof way,

và theo cách đầy xa cách không thể bắt chước của riêng bà ấy,

she told us that we were no longer required.

bà ấy nói rằng bà ấy không cần chúng tôi nữa.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And my boss said to me, “Are you OK?” And I said, “Yes.” (Voice breaking)

Và sếp hỏi tôi, “Cô ổn chứ?” Và tôi nói, “Vâng.” (Nức nở)

(Tiếng cười)

And I went to the kitchen to blow my nose and dry my eyes,

Và tôi đi vào bếp để xì mũi và lau khô mắt,

and think about what just happened.

và nghĩ về những gì vừa xảy ra.

Hai ý tưởng lớn bùng nổ trong não tôi cùng một lúc.

Two huge ideas exploding in my brain at the same time.

One is "How have I never noticed that?"

Một là:

“Làm thế nào mà tôi chưa bao giờ nhận ra điều đó?”

That pattern that he has just explained,

Khuôn mẫu mà ông ấy vừa giải thích,

I have seen hundreds of times.

tôi đã thấy hàng trăm lần.

But I was the most junior doctor.

Nhưng tôi là bác sĩ trẻ nhất.

It was my job to stop the person dying, remember?

Công việc của tôi là cứu người chết, bạn nhớ không?

So I was so busy worrying about this person's oxygen levels

Vì vậy, tôi bận rộn lo lắng về nồng độ oxy của người này,

and that person's pulse, and this person's kidney function

mạch đập của người kia, và chức năng thận của người khác nữa

that I didn't stand back and see that there's a pattern going on here.

tới nỗi tôi không thể tạm nghỉ

và thấy rằng có một quá trình tương đồng đang diễn ra ở đây.

We can describe the process of ordinary human dying,

Chúng ta có thể mô tả quá trình chết của con người bình thường,

and it's as much a process as the process of giving birth is.

như là quá trình sinh con vậy.

It has stages.

Nó có các giai đoạn.

We can recognize them, we can pace ourselves.

Chúng ta có thể nhận ra chúng, chúng ta có thể tự chuẩn bị.

We can work out where we are in it.

Chúng ta có thể tìm ra mình đang ở đâu trong quá trình đó

But even more fascinating

Nhưng điều lôi cuốn hơn, đó là

was that realization from watching Sabine's reaction,

nhận thức từ việc quan sát phản ứng của Sabine,

that we can describe ordinary dying to a dying person ...

chúng ta có thể mô tả cái chết bình thường cho người sắp chết nghe ...

and it shines the light of understanding and information

và nó chiếu ánh sáng của hiểu biết và tri thức

into that dark place

vào nơi tối tăm đó,

where all their fears and imagination were at play.

nơi tất cả nỗi sợ hãi và trí tưởng tượng của họ đang diễn ra.

I've gone on in my career in palliative care

Tôi đã tiếp tục sự nghiệp chăm sóc xoa dịu

to have that conversation thousands of times, countless times.

để thực hiện cuộc trò chuyện đó hàng ngàn lần, vô số lần.

I always offer to stop.

Tôi luôn chủ động đề nghị dừng lại.

I've never been stopped.

Tôi chưa bao giờ bị ngắt lời.

But what happens at the end is that relaxation,

Nhưng điều xảy ra cuối cùng là sự thư giãn của bệnh nhân đó,

that moment of, "Well, that isn't what I was expecting,"

khoảnh khắc mà họ bảo: “Chà, đó không phải là điều tôi mong đợi,”

followed almost immediately by "Can you tell my family that?"

và gần như tức khắc là: “Bạn có thể nói với gia đình tôi điều đó không?”

“Can you tell my wife, my husband, my kids, my parents?

“Bạn có thể nói với vợ tôi, chồng tôi, con tôi, bố mẹ tôi không?”

That’s not what we’re expecting.”

“Đó không phải là những gì chúng tôi mong đợi.”

And I think we can do that.

Và tôi nghĩ chúng tôi có thể làm điều đó.

So losing the wisdom really matters.

Vì vậy, mất đi sự hiểu biết thực sự là một vấn đề.

And we can't leave it to palliative care people,

Và chúng ta không thể để mặc những nhân viên chăm sóc xoa dịu

or even medical people,

hoặc thậm chí nhân viên y tế nói chung,

to reclaim that lost wisdom, one family at a time.

lấy đi sự hiểu biết đó, từ từng gia đình một.

This is a massive social public health issue.

Đây là một vấn đề lớn về sức khỏe cộng đồng.

And I invite everybody who's listening to step up.

Và tôi mời tất cả những ai đang lắng nghe hãy bước lên.

The reason my grandmother understood about dying

Lý do bà tôi hiểu về cái chết

was that she'd seen it alongside people who knew it,

là vì bà đã nhìn thấy cái chết cùng những người biết về nó,

who described to her, as the process was happening,

họ đã mô tả cho bà nắm được quá trình đang diễn ra,

what she was seeing,

những gì bà đang chứng kiến,

so that she would understand and not be afraid.

để bà hiểu và không sợ hãi.

And it requires all of us who are mortals,

Và nó đòi hỏi tất cả chúng ta, những người phàm trần,

all of us who love other mortals,

tất cả chúng ta - những người yêu mến những người phàm trần khác,

to step up, to say, “Enough,

phải bước lên và nói, “Đủ rồi,

death is not a medical event, it's a social event.

cái chết không phải là một sự kiện y tế, nó là một sự kiện xã hội.

It's a deeply personal event.

Đó là một sự kiện mang tính cá nhân sâu sắc.

And we can understand it,

Và chúng ta có thể hiểu nó.

we can describe it,

Chúng ta có thể mô tả nó.

we can console each other.

Chúng ta có thể an ủi nhau.

We can accompany each other.

Chúng ta có thể đồng hành với nhau.

We can reclaim dying."

Chúng ta có thể đòi lại cái chết.”

Thank you.

Cảm ơn bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)