Richard Thompson Ford: A tailored history of who wears what -- and why | TED

Transcriber:

Translator: Thu Thuy Reviewer: Nhu PHAM

Vào năm 1565,

một người đàn ông có tên Richard Walweyn đã bị bắt ở Luân Đôn

vì mặc thứ mà các nhà chức trách mô tả

In 1565, a man named Richard Walweyn was arrested in London

là “một chiếc quần trunk hose kinh tởm và cực phản cảm”.

for wearing what the authorities described

(Tiếng cười)

as a “very monstrous

Nếu bạn không có chiếc quần nào như vậy trong tủ quần áo,

and great outrageous pair of trunk hose.”

quần trunk hose là những chiếc quần “phồng” này,

đã “làm mưa làm gió” trong ngành thời trang nam

(Laughter)

For those of you who don't already have a pair of these in your closet,

ở Anh thời kỳ Phục Hưng.

Nhưng chúng có thể khiến bạn gặp rắc rối.

trunk hose are these puffy trousers,

and they were all the rage in men's fashion in Renaissance England.

Chiếc quần của Walweyn đã bị các nhà chức trách tịch thu

và trưng bày ở một khu vực công cộng,

But they could get you into trouble.

Walweyn had his pants confiscated by the authorities

như là “một minh chứng cho đỉnh cao của sự ngớ ngẩn”

(Tiếng cười)

and exhibited in a public place,

Những luật như thế không phải chỉ có ở nước Anh thời kỳ Tudor.

as, I quote, "an example of extreme folly."

Trên thực tế, các cảnh sát thời trang đã làm việc chăm chỉ trên khắp châu Âu

(Laughter)

Laws like this weren't unique to Tudor-era England.

vào thời kỳ này trong lịch sử.

Ở Anh, Pháp, Tây Ban Nha

In fact, the fashion police were hard at work all over Europe

và ở các thành phố khắp bán đảo Ý.

Các nhà chức trách đã thông qua luật về những gì mọi người có thể mặc,

at this period in history.

In England, France, Spain

đôi khi có đến hàng tá luật được ra đời chỉ trong một năm,

and in cities up and down the Italian peninsula.

để bắt kịp sự thay đổi liên tục của thời trang.

The authorities were passing laws about what people could wear,

Bây giờ, tôi tưởng tượng rằng các bạn đang nghĩ,

sometimes dozens in a single year,

đó là một bài học lịch sử thú vị.

in order to keep up with ever changing fashions.

Nhưng liệu nó có ý nghĩa gì với chúng ta ngày nay?

Giống như chém giết đổ máu hoặc xử tội bằng cực hình.

Now, OK, I imagine you're all thinking,

well, that's an interesting history lesson.

Đó không phải là điều chúng ta làm trong xã hội văn minh ngày nay.

But what does it have to do with us today?

That's like bloodletting or trial by ordeal.

Nhưng thật ra, ta vẫn làm điều đó.

Trên thực tế, kể cả vào thế kỷ 21,

It's not the sort of thing we do in today's enlightened society.

mọi người vẫn thường bị mất việc,

trẻ em bị trường gửi về nhà,

But actually we do.

mọi người bị cấm lên máy bay và các loại phương tiện công cộng khác,

In fact, even in the 21st century,

people regularly lose their jobs,

và thậm chí, đôi khi, còn bị bỏ tù vì những thứ họ mặc.

kids are sent home from school,

people are kept off airplanes and other types of public transportation,

Một vài ví dụ.

Năm 2015, một học sinh trung học ở Kentucky tên là Stephanie Dunn

and sometimes people are even jailed for what they're wearing.

đã bị nhà trường gửi về nhà

A couple of examples.

vì mặc một chiếc áo hở hang phản cảm

In 2015, a high school student in Kentucky named Stephanie Dunn

để lộ xương quai xanh.

Vào năm 2012,

was sent home from school

for wearing a scandalously revealing top

một thẩm phán bang Alabama đã kết án tù một người

that revealed her collarbones.

vì đã theo mốt quần thụng.

And in 2012,

an Alabama judge sentenced someone to jail

“Anh không tôn trọng tòa án,” thẩm phán nói,

“vì anh khoe mông trước tòa”

for wearing sagging pants.

"You are in contempt of court," the judge said,

Tôi là một giáo sư ngành luật, và tôi nghiên cứu về quyền dân sự,

"because you showed your butt in court."

công bằng chủng tộc và công bằng giới.

Trong suốt thời gian làm nghề,

I’m a law professor, and I work on questions of civil rights

tôi ngạc nhiên vì có rất nhiều tranh chấp pháp lý

liên quan đến cách ăn mặc của con người.

and racial justice and gender equity.

And over the course of my career,

Và tất cả những vụ kiện liên quan đến trang phục và các quy tắc ăn mặc

I've been surprised at just how many legal disputes

khiến tôi phải suy nghĩ

involve what people are wearing.

rằng đang còn rất nhiều vấn đề nữa liên quan đến trang phục của chúng ta

And all of these lawsuits over dress and dress codes got me thinking

hơn là việc đưa ra một tuyên ngôn thời trang.

Nên tôi quyết định nghiên cứu lịch sử các quy tắc và luật liên quan đến quần áo

that there's a lot more going on with our attire

than just making a fashion statement.

để cố gắng tìm ra cội rễ của vấn đề.

So I decided to look into the history of rules and laws around clothing

Và nghiên cứu của tôi đã đưa tôi trở về cuối thời kỳ Trung cổ.

Tôi nhận thấy những luật lệ và quy tắc này

to try to figure out what's really at stake.

đã thực sự bắt đầu được ban hành cùng với sự phát triển của các thành phố

And my research took me all the way back to the late Middle Ages.

khi mà những người xa lạ tập trung lại

và cần một phương thức để đánh giá về nhau một cách nhanh chóng và tức thì.

I found that these kinds of laws and rules

really got started with the growth of cities

Và thời trang trở thành một dấu chỉ địa vị, danh tính và xuất thân.

when strangers began to come together

and needed a way to size each other up quickly and on sight.

Tầng lớp thượng lưu dùng thời trang

để khẳng định đẳng cấp

And fashion became a kind of shorthand for status and identity and belonging.

và vị thế của họ trong xã hội.

Và người bình thường dùng thời trang

The elite used fashion

như một cách để thách thức chính quyền hoặc để có địa vị xã hội cao hơn.

in order to assert their social superiority

and high status and position.

And the average person used fashion

Thời trang là một loại chứng chỉ,

as a way to challenge authority or to climb the social ladder.

và mặc sai quần áo có thể được coi là một hình thức gian lận.

Người đứng đầu thành phố Florentine - Cosimo de ’Medici,

Fashion was a type of credential,

từng nói: “Hai thước lụa đỏ có thể biến một người thành một quý ông”

and wearing the wrong clothing could be considered a type of fraud.

For instance, the Florentine patriarch, Cosimo de' Medici,

Và sự lo lắng về gian lận trong thời trang này

once said, "One can make a gentleman from two yards of red silk."

đã khiến tầng lớp thượng lưu thông qua những luật lệ quy định rằng

chỉ họ mới có thể mặc

And this worry about the fraudulent use of fashion

những thiết kế sang trọng nhất dành cho người có địa vị cao nhất,

led the elite to pass laws that held that only they could wear

nên những thứ như đồ trang sức, kim loại quý, lông thú và lụa đỏ

được luật pháp quy định chỉ dành riêng cho quý tộc và hoàng gia.

the most high status and luxurious fashions,

so things like jewels, precious metals, fur and red silk

Và theo một cách nào đó,

were restricted by law to the aristocracy and royalty.

các quy định như vậy không khác ngày nay là mấy.

Ngày nay, chúng ta sử dụng quần áo và thời trang

như một cách để ám chỉ danh tính và địa vị và xuất thân,

And in a way, it's not all that different today.

dù đó là thời trang cao cấp đắt tiền mà bạn có thể tìm thấy trên đại lộ Madison

Even today, we used clothing and fashion

as a way to signal identity and status and belonging,

hay phong cách sắc sảo theo văn hóa đường phố đô thị.

Không có gì ngạc nhiên khi chúng ta cũng đánh giá nhau

whether it's the expensive high fashions you might find on Madison Avenue

or the edgy styles of an urban street culture.

một phần dựa trên những gì ta mặc.

So maybe it's not surprising that we also judge each other in part

Vấn đề nằm ở chỗ ta không phải lúc nào cũng giỏi làm vậy.

Chúng ta có thể mắc các sai lầm nghiêm trọng và gây ra hậu quả.

based on what we're wearing.

The problem is that we're not always very good at it.

Mọi thứ đều diễn ra khá tốt khi ta gặp những người giống ta.

We could make serious mistakes that can have real consequences.

Tôi không tệ trong việc đánh giá tủ quần áo của các giáo sư đại học,

So it works pretty good when we’re dealing with people who are a lot like ourselves.

các luật sư, những người yêu nghệ thuật sống ở các thành phố lớn.

So I'm not bad at evaluating the wardrobes of college professors,

Nhưng ta lại không thật sự giỏi đánh giá những người

lawyers, artsy types who live in big cities.

thuộc những tầng lớp khác trong xã hội.

Đây là một ví dụ.

But we're not so good when it comes to dealing with people

Một học sinh cũ của tôi -

người đầu tiên trong gia đình theo học đại học, đã nói với tôi điều này.

from other walks of life.

Cô ấy nhận được lời mời phỏng vấn xin việc và cô ấy rất muốn được nhận,

Here's an example.

A former student of mine,

nên cô đã mặc chiếc váy đẹp nhất của mình đến buổi phỏng vấn.

who was the first in her family to attend college, told me this.

She got a job interview, and she really wanted the job,

Vấn đề là khi cô ấy đến,

những người khác trong văn phòng cho rằng cái váy ấy như váy tiệc,

and so she wore her very best dress to the interview.

Problem was when she got there,

nên họ nghĩ rằng cô ấy sẽ đi quẫy sau đó vào buổi tối,

the other people in the office thought her dress looked like a party dress,

và không thật sự nghiêm túc trong công việc.

Họ đã hiểu nhầm trang phục của cô ấy và do đó, hiểu sai mục đích của cô ấy.

so they thought she was dressed up to go clubbing afterwards,

later in the evening,

Một vấn đề khác là rất nhiều quan điểm của chúng ta về tính chuyên nghiệp

and wasn't that serious about the job.

They misread her clothing and therefore they misread her motivations.

đã được hình thành khi rất nhiều nhóm người

đã bị loại khỏi các ngành nghề.

Another problem is that a lot of our ideas about professionalism

Và hậu quả là, những nhóm người này gặp khó khăn hơn

trong việc tìm kiếm thứ gì đó trông chuyên nghiệp và phù hợp với họ.

were established when large groups of people

were excluded from the professions.

Hãy nghĩ về nỗi đau buồn Hillary Clinton đã phải trải qua vì âu phục của bà ấy.

And as a consequence, those groups have a harder time

finding something that looks professional and is appropriate for them.

Bill Clinton không bao giờ gặp những vấn đề như vậy.

Và phụ nữ da màu thường chịu thiệt thòi do các quy tắc ăn mặc và chải chuốt

Just think of all the grief Hillary Clinton got about her pantsuits.

Bill Clinton never had those problems.

thường được xây dựng dựa trên cấu trúc tóc của người da trắng.

And women of color often suffer under dress and grooming codes

Rất nhiều quy tắc ăn mặc tại nơi làm việc cấm kiểu tóc bện và tóc xoăn -

that were based on the hair texture common to white people.

những phong cách phù hợp với cấu trúc tóc của người Mỹ gốc Phi.

So a lot of workplace dress codes still forbid braids and locks,

Và phụ nữ ở những nơi làm việc này đối mặt với một sự lựa chọn tàn nhẫn.

styles that are well suited to the texture of African-American's hair.

Họ cần phải duỗi thẳng tóc bằng hóa chất độc hại

And women in those workplaces face a cruel choice.

hay cắt bỏ nó .

Điều đó thật xúc phạm,

và đòi hỏi họ phải hi sinh,

They either need to straighten their hair with harsh chemicals

điều mà những người khác không bao giờ gặp phải

or cut most of it off.

trên khía cạnh chuyên nghiệp.

That’s just insulting,

and it requires the sacrifice of these types of women

Cuối cùng, một số quan niệm của chúng ta về thứ được cho là phù hợp

that other people never have to make in order to be considered professional.

lại dựa trên các khuôn mẫu.

Chẳng hạn, rất nhiều quy tắc ăn mặc tại nơi làm việc

vẫn yêu cầu phụ nữ phải đi giày cao gót.

And finally, some of our ideas about what's appropriate

are based on stereotypes.

Và phụ nữ trên toàn thế giới

And so, for instance, a lot of workplace dress codes

đã bắt đầu phản đối những quy tắc ăn mặc như vậy.

still require women to wear high-heeled shoes.

Ví dụ, một phụ nữ ở London đã lan truyền một bản kiến nghị

phản đối các quy tắc ăn mặc tại chỗ làm yêu cầu phụ nữ đi giày cao gót.

And women from all over the world

have started to push back against these kind of dress codes.

Và nó đã được chuyển đến Quốc hội.

So, for instance, a woman in London circulated a petition

Phụ nữ tại Liên hoan phim Cannes

đã đi chân trần để phản đối quy tắc ăn mặc

against workplace dress codes requiring high heels.

yêu cầu họ phải đi giày cao gót.

And it got all the way to Parliament.

Và phụ nữ ở Nhật Bản đã thực sự khởi động một phong trào xã hội

Women at the Cannes Film Festival

went barefoot in order to protest a dress code

có tên là #KuToo.

that would require them to wear high heels.

Một cách “ăn theo” #MeToo,

And women in Japan have actually started a social movement

nhưng #KuToo trong tiếng Nhật có nghĩa là “đau vì giày”.

that has gotten the name #KuToo.

Llúc này, có lẽ bạn đang nghĩ,

It's kind of a nod to #MeToo,

but #KuToo means "shoe pain" in Japanese.

tốt hơn hết là không nên quan tâm đến những vấn đề như vậy?

Có lẽ tất cả chúng ta nên giống như Mark Zuckerberg,

So, OK, at this point, you're probably thinking,

chỉ mặc một chiếc áo phông xám mọi ngày.

wouldn't it be better if no one cared about any of this stuff?

Nhưng đây là những gì anh ấy nói về lý do mặc chiếc áo phông màu xám đó.

You know, maybe we should all be like Mark Zuckerberg,

Anh ấy nói: “Tôi sẽ không làm được việc

who just wears a gray T-shirt every day.

nếu dành năng lượng dù chỉ một chút cho những điều ngớ ngẩn hoặc phù phiếm.

But here's what he said about why he wears that gray T-shirt.

He said, "I'm not doing my job

Và đó là lý do tôi mặc độc một chiếc áo phông xám mỗi ngày.”

if I spend any of my energy on things that are silly or frivolous.

Vì vậy, câu nói đó nghe không giống của một người không quan tâm

And that's my reason for wearing a gray T-shirt every day."

đến cách ăn mặc của người khác.

Thay vào đó, có vẻ như anh ấy đang nói rằng những người ăn mặc hợp thời trang

So that doesn't quite sound like somebody who doesn't care

thật ngớ ngẩn và phù phiếm và đang không làm được việc.

about what people are wearing.

Instead, it sounds like he's saying that people who dress fashionably

Chiếc áo phông xám đó, đột nhiên, lại không biểu hiện cho sự thờ ơ,

are silly and frivolous and aren't doing their jobs.

mà trở thành một dấu hiệu cho phẩm chất và đạo đức làm việc.

Và đó có thể là một loại quy tắc ăn mặc mới.

That gray T-shirt, suddenly not a matter of indifference,

Trên thực tế, khi Marissa Mayer, Giám đốc điều hành của Yahoo!,

it's become a signal of moral virtue and the work ethic.

And that can just be a new kind of dress code.

mặc một chiếc váy thời trang cho một tạp chí thời trang,

đã có những phản ứng rất gay gắt.

In fact, on cue, when Marissa Mayer, the CEO of Yahoo!,

Một nhà bình luận nói rằng cô ấy trông như đang thư giãn và nghỉ dưỡng

wore a fashionable dress for a fashion magazine spread,

trong khi những người khác đang làm việc.

the response was harsh.

One commentator said she looks like she's relaxing and on vacation

Vì vậy, việc giả vờ như không quan tâm về trang phục của người khác

while everyone else is doing work.

lại có thể ngầm trở thành một loại quy tắc ăn mặc mới.

So pretending you don't care about what people wear

Trên thực tế, việc loại bỏ các văn bản quy định về trang phục

can turn into just a more subtle and insidious form of dress code.

đôi khi dẫn đến một quy tắc ăn mặc bất thành văn

hà khắc, thậm chí, còn ngặt nghèo hơn.

And in fact, getting rid of the written dress code

Ví dụ, ngân hàng đầu tư Goldman Sachs

sometimes leads to an unwritten dress code

đã xóa bỏ quy tắc ăn mặc trong kinh doanh của mình vào năm 2019,

that's equally harsh or maybe even more restrictive.

nhưng ban quản lý lại bổ sung ý này:

So, for instance, the investment bank Goldman Sachs

“Tất cả chúng ta đều biết thứ gì phù hợp và không phù hợp tại nơi làm việc. ”

got rid of its formal business dress code in 2019,

(Tiếng cười)

but the management had to add this:

Và hậu quả là, một số người bắt đầu nghĩ:

"We all know what is and is not appropriate for the workplace."

“Có lẽ việc loại bỏ quy định về trang phục lại là một bài kiểm tra

(Laughter)

để tìm ra ai là người kém hiểu biết

And as a consequence, some people started to think,

đến độ không biết thứ nào là phù hợp.”

"Maybe getting rid of the dress code is some kind of a test

Trên thực tế, rất nhiều người trong lĩnh vực ngân hàng,

sau khi những quy tắc ăn mặc này bị xóa bỏ,

to smoke out people who aren't savvy enough

to figure out what's appropriate all on their own."

đã chuyển sang một quy tắc ăn mặc bất thành văn mới,

giống, thậm chí rất giống, với các quy tắc bằng văn bản kia.

And in fact, a lot of people in banking, after these dress codes went away,

Trên thực tế, có một trang Instagram -

bạn đã thấy những người này đi dạo quanh thị trấn, phải không?

gravitated toward a new unwritten dress code

Có một trang Instagram về nó được gọi là Uniform Midtown.

that was equally, if not more, uniform.

In fact, there's an Instagram page --

Không có quy định về trang phục,

nhưng mọi người ăn mặc giống hệt nhau

you've seen these guys walking around town, right?

vì sợ trông như một người

There's an Instagram page about it called the Midtown Uniform.

không phân định được đâu là phù hợp, đâu là không.

There's no dress code,

but everyone's wearing exactly the same thing

Bạn biết đó,

việc cố gắng vờ như không quan tâm về những gì mọi người mặc

out of fear of looking like someone

who doesn't know what is or is not appropriate.

trong khi rõ ràng là ta rất quan tâm không thể là giải pháp.

So, you know,

Hãy đối diện với nó,

trying to pretend that we don't care about what people wear

đôi khi việc đưa ra các đánh giá dựa trên trang phục của người khác

when we so obviously do isn't the answer.

lại được coi là hợp lý.

Nhưng trực giác của ta lại hay dựa vào khuôn mẫu,

And let's face it, sometimes it makes sense

to draw conclusions from what people are wearing.

thành kiến ​​tiềm ẩn

và việc thiếu trải nghiệm hoặc tầm nhìn hạn hẹp.

But our gut reactions are often informed by stereotypes

Nên dù là soạn một văn bản quy định về trang phục

hay đánh giá một người xa lạ,

and subconscious biases

and limited experiences or limited perspectives.

hãy cố gắng xem xét các thành kiến của ta

So whether it's writing a dress code or evaluating a stranger,

trước khi gọi cảnh sát thời trang.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)

let's all try to check our biases before we call the fashion police.

Thanks.

(Applause)