How to Find Joy in Climate Action | Ayana Elizabeth Johnson | TED

Translator: An Nguyen Reviewer: Dinh Lieu Vu

People often ask me

Mọi người hay hỏi tôi

what they can do to help address the climate crisis.

điều họ có thể làm để giúp giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.

But what they usually mean

Nhưng họ thường sẽ hỏi

is what’s one quick, easy, simple thing they can do.

những điều có thể làm theo cách đơn giản, dễ và nhanh chóng.

Well, that particular ship has sailed.

Chà, đó đều là những cơ hội đặc biệt mà ta đã bỏ lỡ.

The climate challenge is gargantuan.

Thách thức biến đổi khí hậu thật to lớn.

Phần lớn nhờ ơn các nhà khai thác nhiên liệu hóa thạch,

Thanks largely to fossil fuel executives

and the PR firms and politicians doing their bidding.

các hãng tiếp thị và nhà chính trị đang tiến hành việc làm ăn của họ.

We need to eliminate greenhouse gas emissions

Chúng ta cần loại bỏ khí thải nhà kính

from electricity, transportation, agriculture, industry and buildings.

khỏi năng lượng điện, lĩnh vực vận tải, nông nghiệp, công nghiệp và các tòa nhà.

We need to protect and restore ecosystems.

Chúng ta cần bảo vệ và phục hồi những hệ sinh thái.

We need to change society, policy, economy and culture.

Chúng ta cần thay đổi xã hội, chính sách, nền kinh tế và văn hóa.

This is about transformation,

Đây là sự chuyển đổi,

and the stakes for humanity are greater than my heart and mind can fully fathom.

và là nguy cơ đối với nhân loại lớn hơn cả tâm trí và trái tim mà tôi cảm nhận được.

So I find the best way to cope with this

Vì thế tôi tìm cách tốt nhất để đối phó

is to avoid dwelling on the terrifying scientific projections

đấy là tránh sa lầy vào các đề án khoa học kinh hãi

and instead pivot quickly to solutions.

mà quay ra với những giải pháp nhanh chóng.

Now, the climate movement and the media

Giờ đây, phong trào khí hậu và truyền thông

all too often ask each of us to do the same things.

thường kêu gọi mỗi chúng ta làm điều tương tự.

To vote, protest, donate, spread the word,

Để bỏ phiếu, đấu tranh, quyên góp, lan tỏa,

lower our carbon footprint.

giảm thiểu hậu quả từ carbon.

That term, by the way, carbon footprint,

Nhân đây, thuật ngữ đó, hậu quả từ carbon,

was popularized by fossil fuel corporations

được phổ biến hoá bởi các tập đoàn nhiên liệu hoá thạch

in an attempt to put the blame on us as individuals.

nhằm cố đổ lỗi lên mỗi cá nhân.

But yes, it is good to do those things.

Nhưng đúng, đó là việc tốt để làm.

I do those things.

Tôi cũng làm vậy.

However, all too rarely are we asked to contribute our special talents,

Tuy nhiên, hiếm ai yêu cầu mọi người đóng góp tài năng,

our superpowers, to climate solutions.

siêu năng lực của bản thân đến các giải pháp khí hậu.

And what a failing.

Và đó là một thất bại.

For that would actually enable the radical changes we need.

Vì điều đó sẽ thực sự khởi động những thay đổi cơ bản mà chúng ta cần.

So where do we each begin?

Vậy thì bắt đầu từ đâu?

Here's my best answer.

Giải đáp tuyệt nhất tôi mà có.

A Venn diagram.

Biểu đồ Venn.

The first circle is:

Vòng tròn đầu tiên là:

What are you good at, what are your areas of expertise?

Thứ bạn thành thạo, đâu lĩnh vực chuyên môn của bạn?

What can you bring to the table?

Bạn có thể đóng góp được gì?

Think about your skills, resources and networks.

Nghĩ về những kĩ năng, nguồn lực và các mạng lưới bạn có.

The second circle is:

Vòng tròn thứ hai là:

What is the work that needs doing?

Đâu là việc cần làm?

Are there particular climate and justice solutions that you're keen on?

Có giải pháp về luật nào mà bạn tha thiết không?

Think about systems level changes,

Nghĩ về các thay đổi ở mức hệ thống,

things that can replicate or scale.

những thứ có thể tái tạo hay mở rộng.

Things like composting initiatives, insulating buildings, restoring wetlands,

Những thứ như sáng kiến tái chế, các tòa nhà cách nhiệt,

khôi phục vùng ngập nước,

getting climate candidates elected.

tìm ứng viên về khí hậu được lựa chọn.

And electrifying everything.

Và điện khí hóa mọi thứ.

There are heaps of options.

Có cả đống lựa chọn.

The third circle is: What brings you joy or satisfaction?

Vòng tròn thứ ba: Điều gì đem lại cho bạn niềm vui và sự hài lòng?

There is so much work to be done.

Có nhiều việc cần làm.

Please do not choose something that makes you miserable.

Xin đừng chọn làm việc khiến bạn cực khổ.

This is the long haul.

Đây là chặng đường dài.

So it's critical to avoid burnout.

Nên quan trọng là tránh làm việc quá sức.

Choose things that enliven you.

Chọn thứ mà khiến bạn phấn chấn.

The goal is to be at the heart of this Venn diagram

Mục tiêu là dành thời gian sống của bản thân cho các hành động

for as many minutes of your life as you can.

thuộc trung tâm biểu đồ Venn càng nhiều càng tốt.

If you're familiar with the Japanese concept of Ikigai

Nếu quen thuộc với khái niệm Ikigai của người Nhật

for finding your purpose,

để tìm mục đích bản thân,

you can consider this a simplified, climate-focused version of that.

mọi người có thể xem xét một phiên bản đơn giản, tập trung vào khí hậu như này.

Taking this approach will enable way more progress on climate solutions

Cách tiếp cận này sẽ bắt đầu phương pháp tiến bộ về giải pháp khí hậu

than if we each obsess about our individual footprints.

hơn là việc mỗi chúng ta chỉ nghĩ về những hậu quả cá nhân.

For example,

Ví dụ,

nine months after being inspired,

chín tháng sau khi được truyền cảm hứng,

when I took him to his first climate protest,

lần đầu theo chân tôi tham gia biểu tình vì khí hậu,

Boris Khentov, a financial tech executive,

Boris Khentov, nhà điều hành về công nghệ tài chính,

launched a climate impact investing fund.

đã mở ra quỹ đầu tư tác động khí hậu.

And honestly, I don't care if Boris never goes to another protest again.

Thật lòng, tôi cũng không quan tâm nếu Boris không tiếp tục biểu tình.

Sarah Stillman,

Sarah Stillman,

a journalist who covers systemic injustices in immigration

nhà báo nhắm vào sự bất công có hệ thống trong việc nhập cư

and worker's rights,

và quyền công nhân,

has started including a deep and nuanced climate context for these issues

đã bắt đầu việc đưa vào một bối cảnh khí hậu

có sắc thái và sâu sắc về các vấn đề

in her reporting.

trong phóng sự của mình.

And my own mother, a retired English teacher,

Và mẹ tôi, một giáo viên Tiếng Anh về hưu,

became a small but mighty part of getting fracking banned

là một phần quan trọng nhỏ trong yêu cầu cấm cắt phá khai thác dầu

in New York state.

ở bang New York.

And is now mothering chickens

Hiện tại đang nuôi gà

and converting her lawn into a model for small-scale regenerative farming.

và cải tạo bãi cỏ của mình thành mô hình nông trại tái tạo quy mô nhỏ.

I call these climate action Venn diagrams,

Tôi gọi đấy là các biểu đồ Venn từ hành động vì khí hậu,

and having now seen many of them,

và giờ tôi bắt gặp chúng ở mọi nơi,

in doing crayon versions by children,

từ sơ đồ bút chì màu của tụi trẻ con,

delightfully detailed versions by adults,

tới những bản vẽ chi tiết đến thú vị của người lớn,

đây là một trong những cái tôi thích nhất.

this is one of my favorites.

I have a few additional parameters to offer

Tôi có thêm vài tham số đưa ra

before you draw your own.

trước khi mọi người tự vẽ một cái cho riêng mình.

This does not necessarily mean you should quit your job,

Mọi người không nhất thiết phải nghỉ việc,

or go start a non-profit.

hay bắt đầu một tổ chức phi lợi nhuận.

Quite possibly, you are most powerful in your existing roles,

Hoàn toàn khả thi,

bạn có sức ảnh hưởng lớn nhất ở những vai trò hiện tại,

where you already have specialized knowledge and robust networks.

ở nơi bạn có kiến thức chuyên môn và các mạng lưới mạnh mẽ.

So how might you lean in to those talents?

Vậy làm sao để có thể dựa và những tài năng đó?

Can you help your town, company, church or school

Mọi người có thể giúp thành phố, công ty, nhà thờ hay trường học của mình

charge ahead with climate solutions?

tính toán trước các giải pháp khí hậu?

Because what we need is change in every sector

Bởi vì điều chúng ta cần là sự thay đổi ở mọi lĩnh vực

and in every community.

và trong mỗi cộng đồng.

And be gentle with yourself on the "what are you good at" question.

Và hãy thoải mái khi gặp câu hỏi “Thứ mà bạn được việc.”

Set your insecurities aside

Đặt sự tự ti sang một bên

and simply consider what you have to offer.

và chỉ cần cân nhắc điều mà bạn có để đóng góp.

Over the last year since I've been sharing this concept,

Hơn một năm qua kể từ khi tôi chia sẻ về khái niệm này,

lots of people have been drawing their own and posting them on Instagram.

nhiều người đã tự vẽ lấy sơ đồ cho mình và đăng lên Instagram.

It's been super exciting to see what people have been coming up with.

Thực sự rất thú vị khi thấy những ý tưởng của họ trong đó.

But I’ve noticed that a lot of them are landing on some version of:

Nhưng tôi để ý thấy là nhiều người trong số họ

đã viết xuống vài hình thức của thông điệp:

“Communicate about climate.”

“Tuyên truyền về khí hậu.”

Now, I fully appreciate the irony,

Giờ thì, tôi hoàn toàn ghi nhận sự mỉa mai này,

given that I am standing here talking to you about climate,

biết rằng bản thân cũng đang đứng ở đây nói về khí hậu,

but we can't all just talk about it.

nhưng không thể chỉ dựa vào lời nói.

We need doers, we need mutual aid organizers

Ta cần những người thực hiện, những nhà tổ chức viện trợ lẫn nhau

và các thành viên hội đồng của thành phố.

and city council members.

We need green building retrofitters

Chúng ta cần những người cải tiến công trình xanh,

and wind turbine installers and bike lane planners.

người lắp đặt turbine gió và các nhà quy hoạch làn đường xe đạp.

We need culture shapers and policy nerds.

Cần những người định hình văn hóa và yêu chính sách.

We need employees pushing their corporate employers to change.

Cần tới những nhân viên thúc dục ông chủ của mình thay đổi.

(Applause)

(Vỗ tay)

Here's where I will offer

Đây là nơi tôi sẽ đưa ra

what I consider to be the sexiest word in the English language:

từ mà tôi xem là gợi cảm nhất trong tiếng Anh:

implementation.

sự thi hành.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Because we already have most of the solutions we need.

Bởi vì chúng ta đã có hầu hết những giải pháp cần thiết.

We need to get to work and to pick up the pace.

Chúng ta cần hành động và bắt kịp tiến độ.

We need to build the biggest, strongest team possible

Cần xây dựng một đội ngũ lớn và mạnh mẽ nhất có thể

to tackle this most enormous challenge humanity has ever faced.

để giải quyết thách thức cực kì khổng lồ nhân loại từng đối mặt.

Another word I love that is perfect for this moment

Một từ khác mà tôi yêu thích và nó hoàn hảo với khoảnh khắc này

is leaderful.

đó là khả năng lãnh đạo.

I learned this term from Black Lives Matter activists

Tôi học được thuật ngữ này từ phong trào “Mạng Sống Người Da Đen Cũng Đáng Giá”

who use it as an organizing principle.

họ sử dụng nó như một nguyên tắc tổ chức.

Social movements can be fragile

Các phong trào xã hội có thể rất yếu ớt

when they're helmed by a few prominent leaders.

khi chỉ được “dẫn dắt” bởi một vài người lãnh đạo lỗi lạc.

We need many leaders to accelerate this transformation

Cần nhiều người lãnh đạo để gia tăng mau chóng sự chuyển đổi

from a fossil fueled economy to a regenerative one.

từ nền công nghiệp nhiên liệu hóa thạch sang nền công nghiệp tái tạo.

Maybe you are one of those leaders.

Có thể bạn là một trong những vị lãnh đạo.

Or maybe you don't want to be out front.

Hoặc nếu bạn không muốn ở đây.

That is more than OK.

Không sao cả.

This is not about being a hero or an influencer.

Đây không phải là chuyện anh hùng hay người có tầm ảnh hưởng.

This is about being useful.

Mà đây là sự hữu ích

and advancing solutions.

và các giải pháp tiến bộ.

Contribute to an existing effort, make it possible,

Đóng góp vào một nỗ lực sẵn có, khiến nó khả thi,

build the website, raise the funds,

xây dựng website, gây quỹ,

plan the events, recruit the talent.

lập kế hoạch các sự kiện, tuyển chọn tài năng.

The question should not merely be,

Thắc mắc không nên chỉ là,

"What can I do to help address the climate crisis?"

“Tôi có thể làm gì để giải quyết khủng hoảng khí hậu?”

But, "What can we do together?"

Mà còn là, “Chúng ta có thể làm gì cùng nhau?”

Join something.

Tham gia thứ gì đó.

And if you need a bit of inspiration,

Và nếu bạn cần một chút cảm hứng,

here is a list of some climate solutions to consider.

thì đây là danh sách các giải pháp khí hậu bạn có thể xem xét.

So what will you do? Or how will you step it up?

Vậy bạn sẽ làm gì? Hay làm sao để thực hiện?

Actually draw this out.

Thực tế thì hãy vẽ biểu đồ.

What are you good at? What is the work that needs doing?

Bạn giỏi việc gì? Công việc gì cần được thực hiện?

And what brings you joy?

Và thứ gì đem lại niềm vui?

Also try to avoid diagramming your way to what you’re already doing.

Cũng cố gắng tránh đưa vào biểu đồ những việc đã làm.

Think about this expansively.

Hãy suy nghĩ một cách cởi mở.

Start with a blank slate, and consider how you can make your best impact.

Hãy bắt đầu với danh sách trống,

và xem xét cách bạn có thể tạo ra tác động tốt nhất.

Remember: this is about action.

Hãy nhớ: chúng đều là hành động.

I've emphasized the importance

Tôi đã nhấn mạnh tầm quan trọng

of everyone contributing to climate solutions.

của mọi người khi đóng góp tới các giải pháp khí hậu.

So before I close,

Vậy nên trước khi kết thúc,

I want to mention one of the major barriers to participation.

tôi muốn nhắc đến một trong những rào cản lớn

ảnh hưởng đến sự đóng góp.

Inequality.

Bất bình đẳng.

Perhaps you know that around the world,

Có lẽ bạn biết rằng khắp thế giới,

it's people of color who are most heavily impacted

người da màu chịu hầu hết ảnh hưởng

by the effects of climate change,

bởi các hậu quả biến đổi khí hậu,

whether that's air pollution, hurricanes, droughts or floods.

dù đó là ô nhiễm không khí, bão lớn, lũ lụt hay hạn hán.

But you may not know

Nhưng có thể bạn không biết

that it is also people of color who are most concerned about climate

người da màu cũng là phần lớn đối tượng quan tâm đến khí hậu

and most likely to want to be a part of the solutions.

và hầu hết đều muốn trở thành một phần trong các giải pháp khí hậu.

In the US, where we have robust data on this,

Ở Hoa Kỳ, nơi có nguồn dữ liệu dồi dào,

49 percent of white Americans are concerned about climate,

49% người Mỹ da trắng quan tâm về khí hậu,

compared to 57 percent of Black Americans

so với 57% người Mỹ da đen

and 69 percent of Latinx Americans.

và 69% người Mỹ Latinh.

Imagine the huge and additional contributions these folks could make

Hình dung những đóng góp to lớn phần nào từ những dân tộc này có thể đem lại

if unburdened from the dangerous distraction that is racism.

nếu thoát khỏi rào cản phân biệt chủng tộc nguy hiểm.

And goodness, do we need all of that ingenuity and leadership.

Và trời ơi, phải chăng tài khéo léo

và tinh thần lãnh đạo là mọi thứ cần thiết.

In other words,

Nói cách khác,

help us, help you, help us all save the planet.

nó sẽ giúp chúng tôi, giúp bạn,

giúp mọi người trên thế giới cứu lấy hành tinh này.

(Applause)

(Vỗ tay)

My last challenge to you, then,

Thử thách cuối của tôi đến các bạn, thì là,

since all our fates are intertwined,

vì duyên số đã gắn chặt chúng ta lại với nhau,

is in addition to leveraging your talents,

ngoài ra để tận dụng tài năng của bạn,

can you help others in using theirs?

bạn có thể giúp người khác sử dụng tài năng của họ chứ?

And let's work to demolish the societal barriers

Hãy làm việc để đập vỡ những rào cản xã hội

that prevent people from fully devoting themselves

mà ngăn chặn mọi người toàn tâm toàn ý cống hiến

to climate solutions.

các giải pháp khí hậu.

This is what I know.

Đây là điều tôi biết.

There are innumerable possible futures.

Có hằng hà sa số tương lai khả thi.

I know we each get some say in which future we'll collectively have,

Tôi biết mỗi chúng ta có vài ý kiến trong thứ tương lai mà chúng ta cùng gắn bó,

and a chance to help build it.

và một cơ hội để giúp gây dựng.

I know that every 10th of a degree of warming we prevent,

Tôi biết cứ mỗi 10 độ ấm lên mà chúng ta ngăn chặn,

every centimeter of sea level rise we avoid,

mỗi centimet mực nước biển dâng lên mà chúng ta đẩy lui,

every bit of nature we protect and restore matters

mỗi khoảnh khắc tự nhiên chúng ta bảo vệ và khắc phục những vấn đề

I know that our actions add up.

tôi biết rằng đã tích tụ lại từ hành động của con người.

This?

Đấy?

This is an invitation.

Đấy là một lời mời gọi.

Find your role if you haven’t already,

Hãy tìm kiếm vai trò bản thân nếu chưa rõ là gì,

encourage others to find theirs.

và khuyến khích người khác làm điều tương tự.

Averting climate catastrophe:

Ngăn chặn thảm họa khí hậu:

this is the work of our lifetimes.

đây chính là công việc cả đời người.

Thank you.

Cám ơn mọi người.

(Applause)

(Vỗ tay)