The Tipping Points of Climate Change — and Where We Stand | Johan Rockström | TED

Translator: Chu Bá Dương Reviewer: Giao Nguyen

We Earth system scientists and climate scientists

Các nhà khoa học Trái Đất và các nhà nghiên cứu khí tượng – khí hậu

are getting seriously nervous.

đang vô cùng quan ngại về sự thay đổi nhanh chóng mặt của Trái Đất.

The planet is changing faster than we have expected.

We are, despite years of raising the alarm,

Dù đã được cảnh báo từ rất lâu rồi,

tuy nhiên bây giờ chúng ta mới nhận ra

now seeing that the planet is actually in a situation

tình trạng đáng báo động của Trái Đất đang bị xem nhẹ trầm trọng.

where we underestimated risks.

Abrupt changes are occurring in a way

Những biến đổi đột ngột trên Trái đất

that is way beyond the realistic expectations in science.

đã vượt quá dự đoán của các nhà khoa học.

Fifteen years back, I introduced the planetary boundary framework,

15 năm về trước, tôi đã xuất bản “Khuôn khổ giới hạn của Trái đất”,

the scientific framework with the nine Earth system processes

bao gồm 9 quá trình diễn ra trên quả đất này,

that determines the stability, the resilience and the life support

quyết định đến sự ổn định, phục hồi và duy trì sự sống trên Trái đất.

on planet Earth.

Ten years back, the world signed the Paris Climate Agreement.

10 năm trước, toàn thế giới đã ký kết Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.

Almost five years back, we entered the decisive decade

Gần 5 năm trước, chúng ta đã bắt đầu một thập kỷ quan trọng,

where our choices will determine the future

mang tính chất quyết định đối với tương lai của hành tinh này.

for all generations on planet Earth.

Where are we on this journey,

Chúng ta đã làm được những gì,

sau khi đã trải qua một nửa thập kỷ 20 của thế kỉ 21?

halfway into this decade?

I will give you a scientific state of the planet report,

Sau đây tôi sẽ trình bày một bài báo cáo khoa học khách quan nhất,

the most objective assessment that science can give today.

về tình trạng của Trái đất hiện nay.

And it starts here.

Bắt đầu thôi nhỉ?

We've reached 1.2 degree Celsius of global mean surface temperature rise,

Nhiệt độ trung bình trên bề mặt toàn cầu đã tăng 1.2 độ C,

the warmest temperature on Earth

con số cao nhất từng được ghi nhận trong 100.000 năm qua.

over the past 100,000 years.

We have just scratched on 1.5 degree Celsius

Và gần đây nhất, chúng ta vừa ghi nhận

mức nhiệt độ trung bình năm đã tăng 1,5 độ C vào năm 2023.

as an annual mean in 2023.

But what worries us most is this:

Nhưng điều đáng lo ngại nhất là,

we are starting to see an acceleration of warming

nhiệt độ đang dần tăng lên trong 50 năm qua.

over the past 50 years.

0.18 degrees Celsius per decade from 1970 to 2010.

Từ 1970-2010, cứ mỗi thập kỷ, nhiệt độ Trái đất sẽ tăng thêm 0,18 độ C.

But then from 2014 onwards,

Nhưng từ năm 2014 trở đi, mỗi thập kỷ nhiệt độ lại đột ngột tăng thêm 0,26 độ C.

it abruptly jumps up to 0.26 per decade.

And if we follow this path,

Và nếu tình trạng này tiếp tục, trong 20 năm tới,

we will crash through two degrees Celsius within 20 years

chúng ta sẽ vượt ngưỡng 2 độ C cho mỗi thập kỷ,

and hit three degrees Celsius by the year 2100,

và sẽ chạm ngưỡng 3 độ C vào năm 2100.

a disastrous outcome, caused by us humans.

Một thảm kịch của Trái đất do con người gây nên.

But it's not only carbon dioxide.

Thủ phạm không chỉ đơn thuần là CO2,

Any parameter that matters for human well-being and our economies

mà còn là những yếu tố cần thiết cho sự tồn tại của con người,

look the same.

như là đời sống hay kinh tế.

Here you have it, linear change up until the 1950s,

Đây là sự phát triển của con người, và sau năm 1950,

we go into the great acceleration.

chúng ta tiến vào thời kỳ phát triển vượt bậc.

And this is what we're seeing across overconsumption of fresh water,

Và giờ đây với sự tiêu thụ nước quá mức,

the sixth mass extinction of species,

cuộc đại tuyệt chủng lần thứ sáu,

over-putrefying our freshwater systems with nitrogen and phosphorus,

hệ thống nước sạch bị ô nhiễm quá mức với nitơ và phốt-pho,

all of it undermining the stability of the planet.

sự ổn định của Trái đất đang bị suy yếu nghiêm trọng.

As if this was not enough,

Chừng này thôi là chưa đủ,

we are seeing that this is now causing impacts across the entire economy.

tình trạng hiện nay của Trái đất cũng ảnh hưởng đến kinh tế thế giới.

We're seeing bigger and bigger invoices

Trái đất đã và đang gửi đến chúng ta những lời cảnh báo,

being sent by the Earth system onto societies across the entire world,

rằng chúng ta đang vượt quá giới hạn,

in droughts, floods,

bằng những sự kiện như hạn hán, lũ lụt, sóng nhiệt,

heat waves, disease patterns,

các dịch bệnh riêng của mỗi khu vực,

human-reinforced storms,

những cơn bão hình thành từ sự biến đổi khí hậu do con người.

scientifically attributed to human-caused climate change.

Forty degrees Celsius of life-threatening heat

Vào năm 2023, mức nhiệt toàn cầu đã lên đến 40 độ C,

across all continents, occurring in 2023.

đe dọa tính mạng của con người và sinh vật.

Fifty-two degrees Celsius hitting the over 1,000

Tháng 6 vừa qua, hơn 1000 người đã thiệt mạng

who lost their lives at the Hajj pilgrimage

dưới cái nóng 50 độ C trong cuộc hành hương Hajj ở Mecca.

in June in Mecca.

Three times higher climate change risks

Hiện nay rủi ro biến đổi khí hậu đã cao gấp ba lần so với dự đoán,

now attributed to our cause of climate change.

và tất cả đều do bàn tay con người mà ra.

2023, up to 12,000 deaths,

Năm 2023, 12.000 người chết gây tổn thất 200 tỷ đô la Mỹ,

200 billion US dollars of cost,

just in the US, up to 100 billion US dollars.

riêng tại Hoa Kỳ đã hơn 100 tỷ đô la Mỹ.

This is seriously causing economic costs.

Điều này gây ra tổn thất không hề nhỏ về mặt kinh tế.

We have scientifically, in the past,

Trong quá khứ, chúng tôi đã nghiên cứu rằng

shown that this could cost a few percent of global GDP

hậu quả của sự biến đổi khí hậu do con người gây ra

of the climate impacts caused by us.

sẽ chỉ chiếm một vài % trong GDP toàn cầu.

I can tell you that the latest scientific assessment

Nhưng với tình hình hiện tại,

trên màn hình đây là những gì chúng ta đã nghiên cứu ra.

is what you see on the screen here.

An 18-percent loss of GDP by 2050

18% tổn thất GDP toàn cầu vào năm 2050 nếu tình hình hiện tại còn tiếp diễn,

if we now follow the current path.

This is equivalent to 38 trillion US dollars of loss

tương đương với 38 nghìn tỷ đô la Mỹ tổn thất mỗi năm bắt đầu từ 2050.

per year in 2050.

It's starting to hurt.

Các bạn đã ý thức điều điều này chưa?

Both in human social costs and an economic cost.

Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến cả kinh tế lẫn xã hội.

And this is happening at 1.2 degrees Celsius

Và đây là hậu quả

khi nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu mới chỉ tăng có 1.2 độ C thôi.

of global mean surface temperature rise.

And we're following a pathway that takes us to 2.7 degrees Celsius

Trong 70 năm tới, con số đó sẽ là 2,7 độ C.

in only 70 years.

And we've had a 10,000-year period where our civilizations have developed,

10000 năm trước, khi nhân loại còn đang phát triển,

where we've had an enormous privilege

nhiệt độ của Trái đất chỉ có 14 độ C thôi, lâu lâu chênh lệch 0,5 độ là cùng.

of a planet at 14 degrees Celsius,

plus or minus 0.5 degrees Celsius.

That's the Holocene since we left the last ice age.

Lúc ấy là Thế Holocene, thế địa chất sau Kỷ băng hà cuối cùng.

And if you look three million years back,

Và chỉ cách đây 3 triệu năm thôi,

we never exceeded two degrees Celsius.

nhiệt độ Trái đất không bao giờ vượt quá 2 độ C.

That's the warmest temperature on Earth during the entire Quaternary.

Đó là nhiệt độ ấm nhất trên Trái đất trong suốt Kỷ Đệ tứ.

The coldest point, minus five degrees Celsius, Ice Age.

Thời điểm lạnh nhất lúc ấy là Kỷ băng hà với nhiệt độ là -5 độ C.

I call this the “corridor of life.”

Tôi gọi đây là “Nấc thang tiến đến sự sống”.

Is it surprising that we scientists are getting really, really nervous?

Có ngạc nhiên không khi các nhà khoa học giờ đây mới đang lo lắng về vấn đề này?

But it's more.

Nhưng vấn đề không chỉ dừng lại ở nhiệt độ trung bình ngày càng tăng.

It's so much more than this.

The first issue is buffering capacity.

Vấn đề đầu tiên là khả năng chống đỡ của Trái Đất.

Thứ hai là nguy cơ con người vượt quá điểm tới hạn của Trái đất.

The second is the risk of crossing tipping points,

and both are moving in the wrong direction.

Và mức độ của cả hai đều đang ở mức đáng báo động.

Buffering capacity is the Earth system's ability to dampen shocks and stress.

Khả năng chống đỡ là khả năng Trái đất có thể chịu đựng và hồi phục

sau những sự kiện làm tổn hại đến Trái đất về mặt tự nhiên.

Like, for example, soaking up greenhouse gases

Ví dụ như hấp thụ khí nhà kính,

in intact nature on land and in the ocean.

ổn định môi trường sống trên đất liền và dưới đại dương.

And so far, Mother Earth has been so forgiving.

Và đến thời điểm hiện nay, mẹ thiên nhiên đã quá ưu ái chúng ta rồi.

Here we have the evidence.

Nói có sách, mách có chứng.

What you see here is the hockey stick of fossil fuel burning in red

Màu đỏ tượng trưng cho

lượng nhiên liệu hóa thạch con người đã sử dụng,

and deforestation in yellow.

và màu vàng là nạn phá rừng.

Is it this tremendous climate forcing

Đây là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu 1,2 độ C lúc này?

that has caused the 1.2-degree Celsius climate crisis so far?

The answer is no.

Không hẳn vậy.

Fifty-three percent of the carbon dioxide

53% khí CO2 do đốt nhiên liệu hóa thạch và sự tác động khác của con người

from fossil fuel burning and land system change

has been soaked up

đã được hấp thụ bởi thiên nhiên đất liền và đại dương.

by intact nature on land and in the ocean.

It’s only the blue sliver you see here,

Chỉ có phần màu xanh đậm này là vẫn còn trong bầu khí quyển,

which remains in the atmosphere, causing the climate crisis so far.

và gây ra cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu.

The problem is

Vấn đề là, khả năng cao là chúng ta sẽ không còn duy trì được như vậy nữa

we have more and more scientific evidence of cracks in this system.

Và chúng ta có bằng chứng.

Let's start on land.

Bắt đầu với đất liền.

Land absorbs 31 percent of the carbon dioxide

Môi trường trên đất liền vốn hấp thụ 31% khí thải nhà kính - CO2 của con người.

from our greenhouse gas emissions.

We have more and more scientific evidence across so much research

Nhưng nhiều nhà nghiên cứu đã nhận thấy rằng,

các cánh rừng phương Bắc ở Canada,

that the boreal forest in Canada,

or the temperate mixed forest in Germany and Russia

hay rừng hỗn hợp ôn đới ở Đức và Nga,

are starting to lose their carbon uptake capacity.

khả năng hấp thụ CO2 của chúng đang bắt đầu suy giảm.

Did you know that the latest science shows

Các nguyên cứu khoa học gần đây nhất đã chỉ ra rằng,

that the part of the Amazon rain forest,

một phần của rừng mưa Amazon,

planet Earth's richest biome on terrestrial land,

quần xã sinh vật phong phú nhất trên đất liền Trái đất,

has already tipped over and is no longer a carbon sink?

đã không còn là nơi hấp thụ CO2 lớn nhất trên thế giới nữa?

It is today a carbon source.

Ngược lại giờ đây nó lại là một nguồn thải ra CO2.

It's no longer helping us.

But as if that was not enough,

Không chỉ dừng lại trên đất liền,

what really worries us today is the ocean.

dưới đại dương cũng là nơi khiến chúng ta lo lắng nhất.

The ocean absorbs 90 percent of the heat

Đại dương vốn hấp thụ 90% lượng nhiệt gây biến đổi khí hậu do con người tạo ra.

caused by human-induced climate change.

This is well understood,

Trên màn hình đây chính là điều chúng ta nên quan tâm đến.

but what really worries us is what you see here.

This is the latest data on sea surface temperature across the ocean.

Đây là dữ liệu mới nhất về nhiệt độ bề mặt đại dương.

What you see here is from 1980 until today,

Từ năm 1980 đến nay,

how gradually the ocean surface just gets warmer and warmer.

bề mặt đại dương dần dần trở nên ấm hơn.

It's actually warming all the way down to 2,000 meters depth.

Đại dương ấm lên dưới tận độ sâu 2.000 mét.

This is well understood in science.

Đây là một vấn đề nổi trội và được nhiều nhà khoa học quan tâm đến.

It's a deep concern.

It's well represented in the climate models,

Nó được thể hiện rõ trên các mô hình khí hậu toàn cầu.

we understand it.

Then suddenly in 2023, something happens.

Năm 2023, không hiểu vì lý do gì,

Temperatures just go completely off the charts.

nhiệt độ tăng vọt trên biểu đồ,

0.4 degrees Celsius outside of the warmest temperature

cao hơn 0,4 độ C so với nhiệt độ ấm nhất trong những năm trước.

in previous years.

What's happening?

Chuyện gì đang xảy ra vậy?

We admittedly must be honest here,

Các nhà khoa học chúng tôi phải thừa nhận rằng

we do not know.

chúng tôi không biết nguyên do tại sao.

El Niño is certainly partly to blame but cannot explain it all.

Có thể là do El Niño, nhưng như vậy thôi thì chưa thuyết phục.

2024, it just continues.

Tình trạng này tiếp tục tái diễn trong năm 2024.

What is happening?

Nguyên nhân là do đâu?

We do not know.

Một lần nữa, chúng tôi cũng bó tay.

But the candidate number one

Nhưng khả năng cao có thể do

is the energy imbalance caused by us humans.

sự mất cân bằng trong sử dụng năng lượng của con người.

In one year alone,

Chỉ trong một năm, lượng nhiệt tương đương

the heat equivalent to 300 times global electricity use

300 lần lượng điện tiêu thụ trên toàn cầu đã được Trái Đất hấp thụ.

is absorbed in the Earth's system.

Đại dương là nơi sự sống khởi sinh, vậy mà với những dữ liệu trên đây,

Is it what we see on the screen here,

an ocean that is starting to lose resilience?

đại dương đang dần mất đi vai trò ấy.

An ocean that is at risk of releasing heat to the atmosphere

Đại dương giờ đây có thể sẽ hấp thụ nhiệt rồi thải ra lại,

and self-amplifying warming?

thậm chí còn “đun nóng” nó hơn nữa.

We do not know.

Có thể sẽ sớm thôi.

But one thing is for certain, the ocean is sounding the alarm.

Nhưng chắc chắn một điều,

đại dương đang gióng lên hồi chuông cảnh báo cho chúng ta.

Reasons for concern, yes.

We are now at a point where we are forced to ask

Lúc này là lúc chúng ta phải tự hỏi bản thân rằng:

the following question:

Are we at risk of pushing the planet out of the basin of attraction,

Liệu loài người có đang đẩy Trái đất đến bờ vực giữa sự sống và cái chết?

the stability of the planet,

Liệu sự ổn định của Trái đất,

where we’ve been since we left the last Ice Age,

thứ đã được duy trì từ Kỷ Băng hà cuối cùng đến Thế Holocene,

the extraordinarily stable Holocene state?

có bị bàn tay con người phá hủy?

And if we pushed ourselves outside,

Và nếu loài người thực sự muốn hiện thực đó xảy ra,

drifting away unstoppably towards a hothouse Earth

khi Trái đất trở thành một chiếc lò nung sôi ùng ục,

where we get self-amplified warming

và lò đã nóng lên rồi thì củi “tươi” vào đây cũng phải cháy,

and losing life support on Earth.

What could take us there?

thì chúng ta phải làm gì để đạt được hiện thực ấy?

Well, we know it.

Loài người biết đấy.

It is if we cross tipping points,

Nếu chúng ta vượt qua các giới hạn tự nhiên cuối cùng của Trái đất,

big systems like the Greenland ice sheet,

như băng ở Greenland,

the overturning of heat in the North Atlantic,

dòng hải lưu kinh tuyến Đại Tây Dương,

the coral reef systems,

hệ thống các rạn san hô,

rừng nhiệt đới Amazon,

the Amazon rainforest are tipping element systems.

Push them too far, and they will flip over from a desired state that helps us

thì trạng thái của thế giới sẽ bị đảo lộn hoàn toàn,

to a state that will self-amplify in the wrong direction,

từ một nơi để sự sống sinh sôi nảy mầm,

going from cooling and dampening to self-amplifying and warming.

chuyển sang một nơi không khác gì địa ngục trần gian.

A rainforest tips over to a Savannah state.

Từ quả bóng xanh bay giữa trời xanh biến thành một hoang mạc cằn cỗi.

Now we have now mapped the 16 tipping element systems,

Hiện nay chúng ta đã xác định được 16 giới hạn tự nhiên của Trái đất.

which are now scientifically cataloged, that regulate the climate system.

Chúng đã được khoa học công nhận, và được xem là có vai trò điều hòa khí hậu.

These 16, and you see the five in the ground zero on planet Earth,

Trong số đó, có 5 địa điểm mà Trái đất khởi nguyên, tọa lạc ở Bắc Cực.

in the Arctic,

are connected via cascades through the ocean,

được kết nối với Nam Cực thông qua các dòng hải lưu ngầm,

particularly via the AMOC,

đặc biệt là AMOC (dòng hải lưu kinh tuyến Đại Tây Dương).

the Atlantic overturning of heat in the ocean,

all the way down to Antarctica.

These are big biophysical systems that we all depend on,

Đây có thể gọi là vành đai vận chuyển thủy sinh quan trọng,

góp phần vào sự làm ấm, cũng như điều hòa khí hậu Trái đất.

global commons for the stability of the planet.

The question is, at what temperatures are they at risk of tipping

Câu hỏi đặt ra là, với mức nhiệt nào

from helping us to becoming self-amplifying foes?

thì khả năng điều hòa nói trên biến mất?

Well, for the first time,

Vâng, từ nãy đến giờ, đây là lần đầu chúng tôi đã nỗ lực để tìm ra câu trả lời.

we have an attempt to answer that question.

What you see here are the 16 tipping element systems on the y axis,

Bạn có thể thấy 16 điểm tới hạn Trái đất trên trục tung của biểu đồ này.

and in red you see the uncertainty range,

Trên trục hoành, khu vực màu đỏ của mỗi giới hạn

the best estimates in science,

là nhiệt độ vượt ngưỡng được ước tính.

darker the red, the higher the risk of tipping,

Đỏ càng đậm, nguy cơ các giới hạn Trái đất sụp đổ càng cao.

it's the temperature levels

Đó là các mức nhiệt vượt qua ngưỡng Trái đất có thể chịu được.

at which they're likely to cross the threshold.

The average temperature at which they are likely to tip

Nhiệt độ trung bình vượt quá ngưỡng chịu đựng của Trái đất

is the yellow circle lines you see here.

là các hình tròn màu vàng ở đây.

What this tells us is the following.

Biểu đồ này cho ta biết rằng,

Five of these 16 are likely to cross the tipping points

5 trên 16 điểm tới hạn này sẽ bị vượt qua và mất đi khả năng điều hòa

already at 1.5 degrees Celsius.

nếu nhiệt độ tăng 1,5 độ C.

Băng dần tan ở Greenland, ở vùng Tây Nam Cực,

The Greenland ice sheet, the West Antarctic ice sheet,

abrupt thawing of permafrost,

băng vĩnh cửu đột ngột tan ở phía Bắc ,

losing all tropical coral reef systems

mất đi hệ thống các rạn san hô nhiệt đới,

and collapse of the Barents Sea ice.

và băng tan hoàn toàn ở vùng biển Barents.

And just the two ice sheets

Băng ở Greenland và vùng Tây Nam Cực thôi

hold ten-meter sea level rise,

đã có thể làm mực nước biển tăng 10m rồi,

which would be unstoppable on the long term.

và hậu quả khi ấy sẽ vô cùng khó lường.

Now sure, there is scientific uncertainty here,

Tất nhiên, biểu đồ trên chỉ là sự ước tính khoa học thôi,

as you see from these graphs,

but there's one red thread in science for humanity in the scientific message.

nhưng có một điều luôn đúng trong các cảnh báo như thế này:

And it's this: the more we understand of the Earth's system,

Càng hiểu về thế giới này bao nhiêu,

xác suất gặp nguy cơ trong tương lai càng cao bấy nhiêu.

the higher is the risk.

And here is the proof.

Nói có sách, mách có chứng.

This is five IPCC assessments

Đây là năm nhận định đánh giá của IPCC - Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu

the Intergovernmental Panel on Climate Change,

30 years of scientific advancements.

sau 30 năm tiến bộ khoa học kỹ thuật.

Here again you see risk assessment,

Một lần nữa, đỏ càng đậm,

darker the red, higher the likelihood of causing irreversible change

khả năng Trái đất vượt ngưỡng chịu đựng và phục hồi càng cao.

in the climate system.

Thirty years back, the risk was put at five degrees Celsius

Vốn dĩ 30 năm trước, nhiệt độ trung bình Trái đất

phải tăng 5 độ thì Trái đất mới bắt đầu vượt ngưỡng chịu đựng,

of tipping

and coming down to current state of science,

the risk is set at 1.5 to two degrees Celsius.

không phải 1.5 - 2 độ như hiện tại.

We are in the midst of a danger zone today.

Hiện nay chúng ta đang sống trong tình trạng nguy hiểm đáng báo động,

But it can be even worse than that.

và thậm chí có thể còn tồi tệ hơn thế nữa.

Let's go to the Amazon basin, again,

Vùng rừng rậm Amazon,

the richest terrestrial ecosystem on land,

hệ sinh thái trên cạn phong phú nhất trên Trái đất,

climate science estimates the risk

được các nhà khoa học ước tính

of the Amazon rainforest tipping over irreversibly to a savanna

sẽ mất đi hoàn toàn khả năng chịu đựng và hồi phục

nếu nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng 3-5 độ C.

at three to five degrees

of global mean surface temperature rise.

A really high temperature,

Một mức nhiệt không tưởng, thậm chí là trong 70 năm tới.

unlikely even to be met over the next 70 years.

But if we lose forest cover,

Nhưng nếu tỷ lệ che phủ rừng giảm 20-25%,

the risk is that the system can tip already at 1.5 to two degrees Celsius

nguy cơ nói trên hoàn toàn có thể chỉ với 1.5-2 độ C tăng thêm.

if we lose more than 20 to 25 percent of forest cover.

So that's a very dangerous combination.

Một giả thuyết kinh khủng.

Where are we today?

Nhưng đó có thật sự chỉ là giả thuyết?

We are at 1.2 degrees Celsius of global mean surface temperature rise

Hiện tại, sự gia tăng nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu

and 17 percent of deforestation.

đang ở mức 1.2 độ, đã mất đi 17% độ che phủ rừng.

We are very close to a tipping point in the Amazon rainforest.

Giả thuyết gần được chứng minh là một sự thật rồi đấy ạ.

Very close.

Rất gần rồi.

What shall we do to avoid these unmanageable outcomes?

Liệu chúng ta có thể làm gì để những viễn cảnh tồi tệ trên không xảy ra?

Well, the IPCC is clear on the pathway.

IPCC đã đưa ra những câu trả lời khá rõ ràng cho câu hỏi này.

To stay under 1.5 degrees Celsius,

Để duy trì sự gia tăng nhiệt độ dưới mức 1,5,

to avoid crossing tipping points,

we need to operate, to navigate within the global carbon budget

chúng ta cần biết điều chỉnh lượng khí CO2 thải ra môi trường sao cho hợp lý nhất.

that gives us a chance of holding 1.5.

What remains for us is only 200 billion tons of carbon dioxide

Lượng CO2 còn lại mà ta có thể thải ra

mà cho chúng ta 50% cơ hội giữ sự gia tăng nhiệt độ dưới 1.5 độ C

that we can continue emitting

to have a 50 percent chance of holding 1.5.

là 200 tỷ tấn.

We emit today 40 billion tons of carbon dioxide per year,

Ngày nay, 40 tỷ tấn CO2 được thải ra mỗi năm,

giving us five years at current rates of emission

và chỉ trong 5 năm nữa như vậy,

chúng ta sẽ sử dụng hết nguồn “ngân sách CO2” ấy.

before we've consumed the budget.

We are seriously running out of time.

Chúng thật sự không còn nhiều thời gian đâu.

And the pathway for a safe landing is also well studied and understood.

Và cách thức để đạt được điều này cũng đã được nghiên cứu rõ ràng.

You have it here.

Bend the curve of emissions immediately

Giảm 7% lượng khí thải ra môi trường mỗi năm

and follow a path where we reduce emissions

và thực hiện nền kinh tế “xả thải ròng bằng 0” vào năm 2050

by at least seven percent per year for a safe landing

(chuỗi cung ứng bền vững, hạn chế xả thải ngay từ đầu chuỗi).

and a net zero world economy by 2050.

But it's more than that.

Nhưng như vậy là chưa đủ.

We also know that even if we succeed with this,

Ngay cả khi thực hiện thành công,

chúng ta vẫn đã thải quá nhiều khí nhà kính vào bầu khí quyển rồi.

we have already loaded the atmosphere with so much greenhouse gases,

with so much climate forcing,

Áp lực to lớn ấy lên bầu khí quyển

that we inevitably face a period of overshoot.

buộc chúng ta phải đối mặt với một giai đoạn vượt ngưỡng.

We must now be prepared for a very likely breaching

Giờ đây chúng ta phải trong tâm thế sẵn sàng đối phó

of the 1.5-degree-Celsius planetary boundary on climate

với việc Trái đất có thể sẽ tiệm cận ngưỡng chịu đựng,

somewhere between 2030 and 2035.

bắt đầu từ khoảng năm 2030-2035, và kéo dài 5-10 năm.

In five to 10 year's time.

And then have, at best, a 30-40 year period of overshoot

Trái đất sẽ trong trạng thái vượt ngưỡng chịu đựng 30-40 năm sau đó,

before we can come back to 1.5 by the end of this century.

cuối cùng quay về với mức 1.5 độ C ban đầu vào cuối thế kỷ 21.

We would exceed with 0.1 to 0.3 degrees Celsius

Chúng tôi có thể sẽ vượt quá giới hạn 1.5 độ C từ 0.1 - 0.3 độ C,

the 1.5 limit,

meaning up to 1.8 degrees Celsius.

nghĩa là mức cao nhất chúng ta có thể đạt là 1,8 độ C.

What does this tell us?

Vậy chúng ta có thể dùng thông tin trên như thế nào?

Well, I can tell you there are two main messages.

Có 2 điều chúng ta có thể rút ra được.

Message one:

Thứ nhất, hãy chuẩn bị tâm lý sẵn sàng.

Buckle up.

We know for certain, 100 percent certainty,

100% thế hệ sau sẽ gặp nhiều đợt hạn hán, lũ lụt, sóng nhiệt,

that this means more droughts, more floods,

more heat waves, more human-reinforced storms,

những cơn bão sinh ra từ biến đổi khí hậu do con người,

more disease during one generation's time.

nhiều bệnh tật hơn so với thế hệ hiện tại.

2023, the warmest year on record,

Năm nóng nhất hiện tại, 2023,

will be looked back upon as a mild year.

sẽ chỉ còn là một năm bình thường trong tương lai.

Message two.

Thứ hai, hiểu nguyên do tại sao con người phải cố gắng

Why would the planet come back to 1.5 after overshoot?

giữ nhiệt độ chỉ được tăng thêm 1,5 độ.

Well, the answer is very simple.

Câu trả lời rất đơn giản.

The health of the planet must be kept intact.

Hành tinh của chúng ta cần phải là một hành tinh xanh,

We must continue having a planet

một hành tinh có thể hấp thụ 50% lượng khí thải CO2,

that can absorb 50 percent of the carbon dioxide.

We must have a planet that crosses no tipping points.

một hành tinh không vượt qua điểm giới hạn.

We must have a planet that remains healthy

Lượng nhiệt tỏa ra phải được đại dương hấp thụ và làm mát.

and keeping heat intact in the ocean.

That is why we need planetary boundaries.

Đó là lý do tại sao chúng ta cần “Khuôn khổ giới hạn của Trái đất”,

The planetary boundary framework

bao gồm 9 quá trình diễn ra trên quả đất này,

that defines the nine Earth system processes

that regulates the stability and resilience of the entire planet:

chi phối sự ổn định và khả năng phục hồi của Trái đất:

climate, biodiversity, nitrogen, phosphorus, land, fresh water,

từ khí hậu, sự đa dạng sinh học, nitơ, phốt pho, đất và nước,

air pollutants and chemicals.

cũng như ô nhiễm không khí và hóa chất.

That is the challenge.

Đó là những thách thức mà con người phải giải quyết.

To summarize that,

Tóm lại, chỉ giảm thiểu tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch

there is no 1.5 degrees Celsius delivery

on the Paris Agreement by only phasing out fossil fuels.

theo Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu là chưa đủ.

We also need to come back into the safe operating space

Ngoài ra, chúng ta cũng cần nhanh chóng quay lại với

of the nature-based biodiversity,

môi trường sống tốt cho con người và sự đa dạng sinh học,

all the planetary boundaries of nature.

nằm trong giới hạn tự nhiên của Trái đất.

This means that science is clear.

Điều này đã được khoa học minh chứng rõ ràng.

The window is rapidly closing,

Cơ hội tuy mong manh,

but there is still some light in the window.

nhưng chúng ta vẫn có thể nắm bắt được nếu biết cách.

We actually have evidence that we've reached a pivotal point,

Thời điểm hiện tại là một bước ngoặt quan trọng,

not only in terms of risk,

không chỉ báo hiệu những nguy cơ,

but also in terms of opportunity to transform the world

nó còn là cơ hội để đẩy lùi nguy cơ ấy,

towards a safe and just future for humanity.

hướng đến một tương lai an toàn và công bằng cho toàn bộ nhân loại.

Linear change is no longer an option.

Bây giờ không thể thay đổi từ từ được nữa,

chúng ta phải thay đổi với tốc độ tính bằng cấp số nhân.

The only option is exponential change.

We know that the only currency that matters is speed and scale.

Đơn vị duy nhất quan trọng lúc này là tốc độ và quy mô.

We also need to become stewards of the entire planet.

Chúng ta phải làm đúng vai trò của người làm chủ hành tinh này.

We need to now recognize, from local to global level,

“Quan sơn muôn dặm một nhà, Vì trong bốn biển đều là anh em”,

that we're all so intertwined that we must govern the entire planet.

vì vậy chúng ta phải chung tay bảo vệ “ngôi nhà” ấy.

I know, that is very daunting,

Tôi biết điều đó nghe rất khó khăn,

but what choice do we have

nhưng vì tương lai của con em chúng ta,

when on the line is the future of our children

để chúng được sống trong hòa bình yên ổn, chúng ta phải hành động.

on planet Earth?

And we have the solutions.

Vậy cần hành động gì, và hành động như thế nào đây?

We know that solving the planet crisis is not utopia.

Cuộc khủng hoảng hoàn toàn không phải là không xử lý được.

It's not fantasy.

We have the solutions for a secure, stable future for humanity.

Chúng ta có những giải pháp vì một tương lai tươi sáng hơn,

What are those transformations?

và tôi nghĩ các bạn có thể rất quen thuộc với chúng đấy:

Well, we know them.

It's a rapid transition away from fossil fuels.

hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch,

It is a transition towards circular business models.

ưu tiên mô hình kinh doanh tuần hoàn và bảo vệ môi trường,

It is transitioning towards healthy diets from sustainable food systems.

sử dụng các thực phẩm bền vững cùng duy trì chế độ ăn uống lành mạnh,...

And it's not only halting loss of nature,

Chúng không chỉ giảm thiểu tác động lên tự nhiên,

it's also scaling the regeneration and restoration of marine systems, soils,

mà còn là cơ hội để môi trường đất, rừng, nước và đất ngập nước

có thời gian tái tạo và phục hồi.

forests and wetlands.

We have solutions for all of these.

Chúng tôi có giải pháp cho tất cả những điều này.

Just take green energy,

Chẳng hạn như năng lượng xanh,

which today is cheaper than fossil fuel-based energy.

vừa tốt lại rẻ hơn nhiên liệu hóa thạch nhiều.

It's our choice that we're facing today.

Vấn đề chỉ nằm ở lựa chọn của người tiêu dùng thôi.

Now I was nervous already in 2020

Tôi đã bắt đầu lo lắng từ năm 2020 rồi, năm đầu tiên của thập kỷ quan trọng này.

when we entered this decisive decade

and had to cut global emissions by half by 2030.

Đến năm 2030, lượng khí thải toàn cầu phải được cắt giảm một nửa.

Halfway into this decade,

Một nửa thời gian trôi qua, con đường đang chông gai hơn bao giờ hết.

the road is steeper than ever.

It's steeper than ever.

This is what really, really concerns us.

Điều khiến chúng tôi phải quan ngại,

That we have a situation where we now need to move so fast.

đó là chúng ta đang ở trong một tình huống cần phải hành động nhanh chóng.

And I've been standing on stages like this so many times,

Tôi đã đứng trên nhiều sân khẩu, thao thao về một tương lai u tối, mờ mịt.

sharing the dire scientific diagnostic.

But still, I just told you

Tuy nhiên, vẫn còn cơ hội, dù chúng có hơi mong manh;

that I do conclude that there is still some window open.

There is a light in the tunnel.

vẫn còn ánh sáng cuối đường hầm.

And you may ask, what is it that makes me able to continue

Có thể bạn sẽ thắc mắc rằng

sao tôi vẫn lạc quan như vậy, dù biết rõ thực tế tàn khốc ra sao?

to be a realistic optimist in this situation?

The most dire situation, I must admit, in my whole professional life.

Trong suốt sự nghiệp nghiên cứu của mình, đây có lẽ là điều nghiêm trọng nhất,

Well, actually, I promise this is an honest statement.

thú thật là như vậy.

there are so many positive items as well.

Nhưng vẫn tồn tại rất nhiều yếu tố tích cực.

The most important one in my mind

Điều làm tôi lạc quan nhất, và điều này có bằng chứng chứng minh,

is that we have ample evidence

that citizens across the world, a majority of them,

đó là công dân trên toàn thế giới, phần lớn vẫn quan tâm đến các vấn đề này.

care about nature and climate.

They trust climate science,

Họ tin tưởng vào các nhà khoa học,

they're concerned about climate change,

họ quan tâm đến biến đổi khí hậu,

and they want solutions.

và họ muốn có giải pháp xử lý.

And the second key factor

Và yếu tố hy vọng thứ hai, cũng có nhiều bằng chứng cho thấy rằng,

is that we have so much evidence today

that the solutions are not only available,

các giải pháp đề ra nếu được áp dụng,

but if we implement them,

we get a more healthy, stable,

thì hoàn toàn có thể có một tương lai ổn định, an toàn,

secure future with the jobs and the economies

cùng với nền kinh tế vừa cung cấp việc làm,

that can compete and provide livelihoods into the future.

vừa tạo đà thúc đẩy tương lai phát triển hơn nữa.

This means, dear friends,

Các bạn thân mến,

that solving the planetary crisis is not only necessary,

cuộc khủng hoảng hiện tại trên hành tinh của chúng ta

phải được giải quyết và sẽ được giải quyết.

it is possible,

and we all win if we succeed.

Nếu chúng ta đồng tâm hiệp lực, không gì là không thể.

Thank you very much.

Tôi xin phép kết thúc tại đây.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)