How to Stop the Next Pandemic? Stop Deforestation | Neil Vora | TED

Translator: Kim Ngan Vu Reviewer: Ngo Tuan Anh

I have a tendency to overshare when I first meet people.

Tôi có xu hướng chia sẻ quá nhiều trong lần đầu tiên gặp mọi người.

So in keeping with that habit,

Vì vậy, theo thói quen đó,

I wanted to share that I'm a medical oddity.

tôi muốn chia sẻ rằng Tôi là người không bình thường theo y học.

I'm a doctor who specializes in saving forests.

Tôi là một bác sĩ chuyên về cứu rừng.

My journey has been unusual.

Hành trình của tôi khá bất thường.

And through it, I've learned how vital tropical forests are for our health.

Qua đó tôi đã học được rằng rừng nhiệt đới rất quan trọng đối với sức khỏe chúng ta.

As soon as I finished my internal medicine training,

Ngay sau khi tôi hoàn thành khóa đào tạo nội khoa,

I traded in my scrubs for a hazmat suit.

tôi đã có một quyết định vô cùng táo bạo.

I joined the Epidemic Intelligence Service

Tôi đã gia nhập Dịch vụ Tình báo Dịch bệnh

at the Centers for Disease Control and Prevention,

tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh.

and for nine years,

và trong vòng chín năm,

I was a disease detective.

tôi đã là một điều tra viên dịch bệch.

I chased outbreaks around the world.

Tôi điều tra các đợt bùng phát trên khắp thế giới.

I trekked through the jungle to research a bat hunting festival.

Tôi đã đi bộ qua các khu rừng để tìm hiểu về lễ hội săn dơi.

I even vaccinated raccoons from an airplane.

Tôi còn tiêm phòng cho gấu mèo từ trên máy bay.

On most days, it was my dream job.

Trong phần lớn thời gian, đó là công việc mơ ước của tôi.

But there were others when what I saw was a nightmare.

Nhưng cũng có những thời điểm khi mà những gì tôi thấy là một cơn ác mộng.

Like when I went to West and Central Africa

Như khi tôi tới Tây và Trung Phi để giúp

to help fight the two biggest Ebola epidemics ever.

chống hai đợt dịch Ebola lớn nhất từ trước đến nay.

I came back from both of those deployments

Tôi đã quay trở về cả từ hai cuộc chiến đó

with the same feeling.

với cùng một cảm giác.

That our reactive approach to public health is inherently flawed.

Đó là cách tiếp cận phản ứng của chúng ta với sức khỏe cộng đồng vốn có thiếu sót.

We focus on preparing for outbreaks

Chúng ta tập trung vào việc đề phòng các đợt bùng phát

so that we can respond quickly,

để có thể nhanh chóng phản ứng,

but it's rarely that easy.

nhưng hiếm khi dễ dàng như vậy.

Maybe a virus, like the one that causes COVID,

Giống như một loại virus, giống như loại gây ra COVID,

spreads between people before they know they're sick.

lây lan giữa mọi người trước khi họ biết mình bị bệnh.

Maybe people choose to not take a safe and effective vaccine.

Hay là khi có những người chọn không tiêm vắc-xin.

And before we know it,

Và trước khi ta biết điều đó,

the outbreak grows into an epidemic or even pandemic.

thì những đợt bùng phát đó đã phát triển thành dịch bệnh, thậm chí là đại dịch.

In other words, we act as if outbreaks are inevitable.

Tức, chúng ta hành động như thể sự bùng phát là không thể tránh khỏi.

If you ask me, this is medical negligence.

Nếu bạn hỏi đây có phải là sơ suất y tế.

Preparing and responding are critical, no doubt,

Đề phòng và phản ứng chắc chắn là rất quan trọng,

but alone, they're not enough.

nhưng nếu chỉ vậy thôi thì không đủ.

This begs the question:

Điều này làm dấy lên câu hỏi là

What if we could also prevent outbreaks before they even begin?

sẽ ra sao nếu chúng ta có thể ngăn chặn dịch bệnh trước cả khi chúng bắt đầu?

Well, there's good news.

Vậy thì, đây là một tin tốt.

We can.

Chúng ta có thể.

And how we do so may surprise you.

Và cách chúng tôi làm có thể khiến bạn ngạc nhiên.

Some researchers believe the West African Ebola epidemic

Một số nhà nghiên cứu tin rằng dịch Ebola ở Tây Phi

began with an axe.

bắt đầu bằng một cái rìu.

Communities in rural Guinea, for their survival,

Các cộng đồng ở nông thôn Guinea, vì kế mưu sinh,

had no choice but to clear forests for farms.

đã không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc phá rừng làm nông.

Then, in 2013,

Sau đó, vào năm 2013,

an 18-month-old boy died of Ebola.

một đứa bé 18 tháng tuổi tử vong do Ebola.

He is believed to have caught the virus from bats

Đứa bé được kết luận là đã nhiễm virus từ dơi

that lived in a hollow tree where he played.

sống trong thân cây rỗng nơi đứa bé chơi.

Put another way,

Nói một cách khác,

the virus likely spilled over from bats into this boy,

virus có khả năng là đã lây nhiễm từ những con dơi sang đứa bé,

making him patient zero.

biến đứa bé thành bệnh nhân số 0.

From there, Ebola spread,

Từ đó, Ebola đã lây lan,

killing more than 11,000 people in West Africa.

giết chết hơn 11.000 người ở Tây Phi.

Ebola's animal origins, however, aren't unique.

Tuy nhiên không chỉ duy nhất Ebola có nguồn gốc từ động vật.

All five viral pandemics from 1918 through 2009

Tất cả năm đại dịch virus từ năm 1918 đến năm 2009 đều

can be traced to animals,

bắt nguồn từ động vật,

and the same is likely true for COVID.

và điều gần tương tự đã diễn ra với COVID.

Perhaps most concerningly,

Có lẽ điều đáng lo ngại nhất,

the estimated number of undiscovered viruses circulating in animals

ước tính số lượng vi rút gây bệnh qua động vật mà chưa được phát hiện ra,

that could potentially spill over is over 600,000.

có khả năng gây lây nhiễm cao có thể lên tới hơn 600.000 loại.

Spillover is also becoming more common

Sự lan truyền cũng trở nên phổ biến hơn

because of what we humans are doing:

vì những gì con người chúng ta đang làm

wildlife trade,

buôn bán động vật hoang dã,

industrial-scale animal farms

công nghiệp hóa trang trại nông nghiệp

and, my focus today,

và, vấn đề tôi muốn nhấn mạnh hôm nay là

clearing of tropical forests.

việc phá hủy các cánh rừng nhiệt đới.

Changes in the way land is used,

Những thay đổi trong cách sử dụng đất đai,

particularly deforestation,

đặc biệt là nạn phá rừng,

may be the single biggest driver of new animal-borne diseases.

có thể là nguyên nhân lớn nhất gây ra các bệnh mới có nguồn gốc động vật.

There are three key ways that deforestation leads to disease.

Có ba cách chính mà phá rừng dẫn đến dịch bệnh.

First, the animals that survived deforestation,

Đầu tiên, những động vật sống sót sau phá rừng,

such as some types of bats,

chẳng hạn như một số loại dơi,

tend to be ones that can live alongside people.

có xu hướng là những loài có thể sống cùng với con người.

For whatever the reason,

Vì bất cứ lý do gì,

these animals often carry germs that can infect us.

những con vật này thường mang mầm bệnh gây lây nhiễm cho chúng ta.

Second, when people move into deforested areas,

Thứ hai, khi mọi người di chuyển đến các khu vực rừng bị phá,

they come into closer contact with wildlife,

họ tiếp xúc gần hơn với đời sống hoang dã,

creating opportunities to pass germs back and forth.

tạo cơ hội cho vi khuẩn lan truyền qua lại.

Finally, animals are more likely to spread disease

Cuối cùng, động vật có xu hướng lan truyền dịch bệnh hơn

when they're stressed from losing their homes.

khi môi trường sống của chúng bị phá hủy.

To make matters worse,

Tệ hơn nữa, mối nguy

the threat of infectious disease is only growing as our planet warms.

của bệnh truyền nhiễm chỉ tăng lên khi hành tinh của chúng ta ấm lên.

Over half of known infectious diseases in humans

Hơn một nửa số bệnh truyền nhiễm được biết đến ở người

have been aggravated by climate change at some point.

trở nên trầm trọng do biến đổi khí hậu bằng cách nào đó.

The World Health Organization even considers climate change

Tổ chức Y tế Thế giới thậm chí còn coi biến đổi khí hậu là

the greatest threat to human health we face today.

mối nguy lớn nhất tới sức khỏe mà chúng ta đối mặt ngày nay.

Now, I know what some of you are thinking.

Tôi biết một vài bạn đang nghĩ gì.

Would anybody really miss these guys?

Sẽ có ai thực sự nhớ tới chúng không?

If we killed the bats, wouldn't that solve our problem?

Liệu giết lũ dơi, có giải quyết được vấn đề hay không?

Of course not.

Tất nhiên là không.

And I'm not just saying that

Và tôi không nói vậy,

because bats are my second favorite group of animals after snakes.

chỉ bởi vì dơi là loài yêu thích thứ hai của tôi sau rắn.

(Laughter)

(Cười)

If anything, we'd just get exposed to more viruses when killing them.

Nếu làm vậy, ta sẽ chỉ tiếp xúc với nhiều virus hơn khi giết chúng thôi.

We also depend upon bats for pollination and insect control.

Ta cũng phải nhờ vào loài dơi để thụ phấn và kiểm soát côn trùng.

But there is something we can do right now that would have an immediate impact

Nhưng một điều ta có thể làm ngay bây giờ sẽ có tác động ngay lập tức đến

on health and climate.

sức khỏe và khí hậu.

What's more, it'll cost way less than fighting the next pandemic.

Hơn nữa, nó sẽ tốn ít hơn so với chi phí chống lại đại dịch tiếp theo.

So what is this solution?

Vậy giải pháp là gì?

Protecting tropical forests.

Đó là bảo vệ rừng nhiệt đới.

People don't clear-cut forests because it's fun work.

Người ta không khai phá rừng vì thú vui.

Corporations may do it to make money in global markets.

Các tập đoàn có thể làm vậy để kiếm tiền.

Rainforest communities,

Các cộng đồng rừng nhiệt đới,

many of which are very poor, may do it too, just to survive.

nhiều trong số đó rất nghèo, cũng có thể làm điều đó, chỉ để tồn tại.

Understanding these dynamics gives us a road map to reverse it.

Hiểu được những động lực này cho chúng ta một lộ trình để đảo ngược nó.

In the early 2000s, for example,

Ví dụ, vào đầu những năm 2000,

Brazilian government officials monitored forest loss with satellites

chính phủ Brazil đã theo dõi tình trạng mất rừng bằng vệ tinh

and cracked down on illegal deforestation.

và xóa bỏ nạn phá rừng bất hợp pháp.

They returned territory to Indigenous peoples

Họ trả lại lãnh thổ cho các cộng đồng dân tộc bản địa,

who have successfully managed the Amazon for thousands of years.

những người đã quản lý thành công rừng Amazon hàng ngàn năm nay.

Under public pressure,

Dưới áp lực của công chúng,

businesses stopped selling beef and soy

doanh nghiệp ngừng bán thịt bò và đậu nành

from recently deforested lands.

từ những vùng đất bị phá rừng gần đây.

These efforts paid off.

Các nỗ lực đã được đền đáp.

From 2004 to 2012,

Từ năm 2004 đến năm 2012,

deforestation in the Amazon plummeted by over 80 percent.

nạn phá rừng ở Amazon đã giảm mạnh hơn 80%.

Even better, agricultural output increased,

Thậm chí, sản lượng nông nghiệp đã tăng lên,

dispelling the myth that there's a trade-off between forests and food.

phá bỏ lời đồn rằng có sự đánh đổi giữa rừng và lương thực.

But here's the tricky thing about deforestation.

Vẫn có một điều về nạn phá rừng.

It's hyper local.

Là nó rất địa phương.

There's no one-size-fits-all solution.

Không có giải pháp phù hợp với tất cả.

That means, above all else, we need to listen.

Nghĩa là, trên hết, chúng ta cần lắng nghe.

That may sound a little fluffy, but bear with me.

Nghe có vẻ quá dễ, nhưng xin hãy lắng nghe tôi.

In Indonesian Borneo,

Tại Borneo Indonesia,

a nonprofit called Health and Harmony conducted what it calls radical listening

tổ chức phi lợi nhuận Health and Harmony đã tiến hành việc lắng nghe triệt để

to arrive at community-designed solutions to deforestation.

để tạo ra các giải pháp do cộng đồng thiết kế cho nạn phá rừng.

Communities concluded that deforestation could be reversed

Các cộng đồng kết luận rằng nạn phá rừng có thể được đảo ngược

if they had quality health care and better jobs.

nếu họ có dịch vụ y tế và việc làm tốt hơn.

So the nonprofit, along with local partners, built a clinic.

Nên tổ chức phi lợi nhuận và các đối tác địa phương đã xây dựng một mô hình.

They trained community members to farm organically.

Họ đã dạy các thành viên cộng đồng trồng trọt hữu cơ.

They invested in youth education.

Họ đầu tư vào giáo dục cho người trẻ.

Lo and behold, the communities were right.

Thật sự là, các cộng đồng đã đúng.

Over the next decade,

Trong thập kỷ tiếp theo,

deforestation dropped.

nạn phá rừng đã giảm.

Meanwhile, health improved.

Trong khi đó, sức khỏe đã được cải thiện.

Infant mortality decreased by two thirds.

Tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong đã giảm hai phần ba.

What we see here is that people and planet don't need to be in conflict.

Điều chúng ta thấy là loài người và thiên nhiên không còn xung đột nữa.

We have solutions to address deforestation.

Ta có các giải pháp để giải quyết nạn phá rừng.

And if we implement them wisely,

Nếu ta áp dụng chúng hiệu quả,

we can prevent outbreaks and slow climate change.

ta có thể ngăn chặn bùng phát và đẩy lùi biến đổi khí hậu.

Preventing outbreaks by saving nature will also help ensure

Ngăn chặn bùng phát bằng bảo vệ thiên nhiên cũng sẽ giúp đảm bảo

that income doesn't dictate outcome.

rằng thu nhập không quyết định kết quả.

The tools we use to respond to outbreaks --

Các công cụ chúng ta dùng để đối phó với bùng phát

medicines, vaccines,

như thuốc, vaccine,

even information --

thậm chí là cả thông tin --

are inequitably distributed.

đang được phân phối không đồng đều.

In contrast, prevention benefits everyone equally.

Ngược lại, sự phòng ngừa mang lợi ích cho mọi người là như nhau.

So how can we accelerate uptake of preventative solutions to outbreaks?

Vậy làm sao để có thể thúc đẩy tiếp nhận các giải pháp phòng ngừa bùng phát?

By building bridges between the health, climate and conservation sectors.

Bằng cách xây dựng cầu nối giữa các lĩnh vực y tế, khí hậu và bảo tồn.

Pandemics, climate change and environmental destruction

Đại dịch, biến đổi khí hậu và phá hủy môi trường

feed off each other.

có liên quan đến nhau.

But like the health sector,

Nhưng giống như lĩnh vực y tế,

the climate sector hasn't fully recognized the value of nature.

lĩnh vực khí hậu vẫn chưa hoàn toàn nhận ra giá trị của thiên nhiên.

Nature-focused projects, for example,

Các dự án tập trung vào thiên nhiên,

can get us over 30 percent of the emissions reductions

có thể giúp chúng ta giảm hơn 30% lượng khí thải,

needed to reach our climate goals,

giúp chúng ta đạt mục tiêu khí hậu,

but only receive about five percent of climate funding.

nhưng chỉ nhận được khoảng 5% tiền tài trợ quỹ khí hậu.

In my own work,

Trong công việc của mình,

I was also conditioned to overlook nature.

tôi cũng bị đặt điều kiện để bỏ qua thiên nhiên.

For years, I was made to feel guilty

Trong nhiều năm, tôi đã cảm thấy tội lỗi

for caring about species other than humans.

vì quan tâm đến các loài khác ngoài con người.

Like it was a betrayal of the oath I took when I became a doctor.

Như thể đó là sự phản bội lời thề mà tôi tuyên thệ khi trở thành bác sĩ.

Right after I finished my training,

Ngay sau khi hoàn thành khóa đào tạo,

I met a world-renowned physician and scientist

tôi đã gặp một nhà khoa học vật lý nổi tiếng,

who I looked up to for years.

mà tôi đã quan tâm trong nhiều năm.

I was excited to ask him for his thoughts

Tôi rất háo hức hỏi về ý kiến của anh ta

on how to improve human well-being while safeguarding the planet.

về cách cải thiện hạnh phúc của con người khi bảo vệ hành tinh.

He looked at me and slowly said,

Anh nhìn tôi và từ từ trả lời,

"I don't care about polar bears."

“Tôi không quan tâm đến gấu Bắc Cực.”

At first I was shocked.

Ban đầu tôi đã bị sốc.

And then I felt embarrassed.

Và sau đó tôi cảm thấy xấu hổ.

But from what I've seen from fighting outbreaks for over a decade,

Từ những gì tôi thấy từ các cuộc chống các đợt bùng phát trong hơn một thập kỷ,

I'm finally comfortable admitting

Cuối cùng tôi có thể thoải mái thừa nhận

that I do care about polar bears.

rằng tôi quan tâm đến gấu Bắc Cực.

And bats.

Và dơi.

(Applause)

(Vỗ tay)

And bats

Và dơi,

and forests

và những khu rừng

and people.

và cả con người.

We all need to.

Tất cả chúng ta đều cần.

Because there is no human health or animal health or environmental health.

Không phân biệt giữa sức khỏe con người, sức khỏe động vật hay sức khỏe môi trường.

They're one and the same.

Tất cả đều giống nhau và là một.

In West Africa,

Ở Tây Phi, có thể chỉ cần

it may have taken just one infected animal

một con vật bị nhiễm bệnh

to spark an Ebola epidemic that killed more than 11,000 people.

để châm ngòi cho đại dịch Ebola khiến hơn 11.000 người thiệt mạng.

But it will take everyone to sustain the delicate ecological balance

Nhưng tất cả mọi người sẽ phải duy trì sự cân bằng sinh thái tinh tế

that we all depend upon.

mà tất cả chúng ta đều dựa vào.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)