Melati Wijsen: A roadmap for young changemakers | TED Countdown

Translator: Hân Đỗ Reviewer: Quyen Phan

Do you remember when you were 12 years old?

Bạn còn nhớ khi bạn 12 tuổi không?

I do.

Tôi thì nhớ.

I was on a mission,

Tôi đã thực hiện một nhiệm vụ,

convinced that I could change the world around me.

thuyết phục bản thân rằng mình có thể thay đổi thế giới xung quanh.

In 2013, together with my sister Isabel,

Vào năm 2013, cùng với chị Isabel,

I started a movement in Bali

tôi khởi động một phong trào ở Bali

because I saw a problem that I thought had an easy solution.

vì tôi nhận thấy một vấn đề có thể giải quyết dễ dàng.

We wanted to do something

Chúng tôi muốn làm gì đó

about the growing problem of plastic pollution

cho vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa đang gia tăng

on our home island of Bali, Indonesia.

tại mảnh đất quê hương Bali, Indonesia của chúng tôi.

Now, when I first started,

Lúc mới bắt đầu,

tôi chưa từng nghe đến cụm từ

I had never heard of the word “changemaker” or “activist.”

“người thay đổi thế giới” hay “nhà hoạt động xã hội.”

Today, I introduce myself as a full-time changemaker and movement builder.

Hôm nay, tôi tự giới thiệu mình là một người thay đổi thế giới

và là một người xây dựng phong trào toàn thời gian.

But it was not always delivered with such confidence.

Nhưng không phải lúc nào tôi cũng tự tin giới thiệu như vậy.

There is this saying,

Có một câu nói thế này,

"If I only knew back then what I know today."

“Giá như tôi biết những kiến thức hôm nay sớm hơn.”

Sounds familiar, right?

Nghe quen đúng không?

I started full of passion and excitement,

Tôi bắt đầu với một đam mê rực cháy và sự vui thích,

believing that I would achieve this change of making Bali plastic-bag-free

tôi tin rằng tôi sẽ làm cho Bali không còn túi nhựa

before summer was over and the school year started.

trước khi mùa hè kết thúc và năm học mới bắt đầu.

Mỗi nơi tôi đến,

And everywhere I went,

I was met with, "Oh, so cute, so inspirational."

người ta đều thấy, “Dễ thương quá, thật truyền cảm hứng.”

And yeah, I guess two little girls and a bunch of friends

Tôi đoán là hai cô gái nhỏ một đám bạn

trying to make a difference is pretty special.

đang cố gắng tạo điều khác biệt, điều đó khá là đặc biệt đấy.

But you know what?

Nhưng bạn biết gì không?

Cute wasn't really what I was going for.

Tôi không hướng đến sự dễ thương.

I slowly learned to build a team,

Tôi dần học được cách lãnh đạo đội nhóm,

to gather evidence, create campaigns,

thu thập bằng chứng, tạo chiến dịch,

develop a movement, to stage beach cleanups

phát triển một phong trào, tổ chức dọn dẹp bãi biển,

collect signatures,

thu thập chữ kí,

speak in public and meet politicians.

nói trước công chúng và gặp gỡ các chính trị gia.

The more I learned,

Tôi học được càng nhiều,

the more I wanted things to change.

tôi càng muốn mọi thứ thay đổi.

Passion quickly turned into obsession,

Đam mê nhanh chóng biến thành tham vọng,

and when change didn't happen as quickly as I expected,

và khi sự thay đổi không diễn ra nhanh như tôi kì vọng,

at 14 years old,

vào năm 14 tuổi,

frustration settled deep in my soul.

tôi đã thất vọng đến tận cùng.

And soon after that,

Ngay sau đó,

in my first years of high school, I experienced my first burnout.

những năm đầu cấp ba là lần đầu tôi hoàn toàn cảm thấy kiệt sức.

But having said that, I wouldn't have changed a thing,

Thế nhưng tôi vẫn không đổi thay được bất kì thứ gì,

especially because in 2019,

nhất là vì vào năm 2019,

Bali finally did ban single-use plastic bags.

Bali cuối cùng đã cấm sử dụng túi nhựa dùng một lần.

My peers and I created our own learning journey

Tôi và các bạn tạo ra một lộ trình học riêng

outside of the traditional curriculum and classroom.

nằm ngoài chương trình giảng dạy truyền thống trên lớp.

Building our own guidance and frameworks

Việc xây dựng hướng dẫn và các quy chuẩn của riêng chúng tôi

that could share with us what the next step should be,

có thể cho chúng tôi biết bước tiếp theo nên làm gì,

how to continue building the momentum we needed

làm thế nào tiếp tục tạo dựng động lực chúng tôi cần

to achieve the change we wanted to see.

để đạt được sự thay đổi chúng tôi muốn thấy.

I went through a lot of life lessons very quickly.

Tôi đã nhanh chóng trải qua rất nhiều bài học cuộc sống.

And yet there are things that I wish someone could have told me earlier,

Nhưng có những thứ tôi ước rằng

có ai đó nói với tôi sớm hơn khi tôi mới bắt đầu.

back when I was starting.

First,

Đầu tiên,

change does not happen as quickly as summer vacation.

việc thay đổi không diễn ra nhanh như kì nghỉ hè.

It takes a long time,

Tôi cần một khoảng thời gian dài

and that is not always easy to accept.

và điều đó không hề dễ chấp nhận.

But that is why it is essential to create a clear goal with a timeline.

Đó là lí do việc tạo ra mục tiêu rõ ràng kèm mốc thời gian là điều cần thiết.

Also, it takes a lot of people.

Bên cạnh đó, còn cần rất nhiều nhân lực

Listen and be open to learn,

để lắng nghe và sẵn sàng học hỏi,

but stay true to the mission.

nhưng hãy giữ đúng bản chất nhiệm vụ.

And it would have also been so helpful to know

Một điều hữu ích khác là

how to navigate collaborations with businesses and politicians.

biết cách định hướng việc cộng tác với các doanh nghiệp và chính trị gia.

Someone has to address the elephant in the room.

Ai đó phải giải quyết vấn đề quan trọng này thay vì tránh né.

And finally,

Cuối cùng,

it's OK to take a break and step back for a second.

bạn có thể nghỉ ngơi và tạm dừng để nghĩ ra một hướng mới.

There are many of us on the front lines

Có rất nhiều người trong chúng tôi làm việc ở tuyến đầu,

who will continue the work while you rest and recharge.

họ là những người sẽ tiếp tục làm việc trong lúc bạn nghỉ ngơi và hồi sức.

Today, many of us are getting involved at a younger and younger age.

Ngày nay, chúng tôi càng có nhiều bạn trẻ tham gia hơn.

16-year-olds, 15, 14, 10-year-olds are out on the front lines,

16 tuổi, 15, 14 hay 10 tuổi đều đang ở tuyến đầu,

missing school, drafting manifestos, organizing demonstrations,

họ đang dở dang việc học, đang soạn thảo tuyên ngôn,

tổ chức biểu tình,

bringing governments and corporations to court,

khởi kiện chính phủ và các tập đoàn,

refusing to wait until we are older to start making a difference.

từ chối và đợi đến khi lớn hơn để bắt đầu cùng nhau tạo nên sự khác biệt.

But being a changemaker is not something anybody has on their bucket list.

Nhưng trở thành người thay đổi thế giới không phải là điều ai cũng muốn được làm.

It isn't something kids aspire to become when they grow up.

Đó không phải là thứ mà trẻ em được truyền cảm hứng khi chúng lớn lên.

It's something that just happens.

Nó là thứ gì đó tự nhiên diễn ra.

Something activates you.

Thứ gì đó thúc đẩy bạn.

An experience,

Một trải nghiệm,

an injustice that takes place,

một sự bất công đang diễn ra,

big or small, local or global.

cho dù là lớn hay nhỏ, quy mô địa phương hay toàn cầu.

And then there is almost no choice but to get involved.

Và gần như không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc tham gia.

In the last few years,

Trong những năm gần đây,

I have spent more time in other students' classrooms

tôi đã dành nhiều thời gian ở các lớp khác hơn là lớp của tôi,

than in my own,

sharing principles of leadership,

để chia sẻ những nguyên tắc lãnh đạo,

sustainability and changemaker skills.

sự bền vững và các kĩ năng của người thay đổi thế giới.

And I can say with confidence that young people are aching for skills

Tôi có thể tự tin nói rằng, ngày nay, người trẻ đang rất muốn có thêm kĩ năng

and knowledge that will allow them to act effectively today.

và kiến thức giúp họ hành động một cách hiệu quả.

Real change can start in the classroom,

Thay đổi thật sự có thể bắt đầu trong lớp học,

but the classroom has an increasingly distant relationship with reality.

nhưng lớp học lại ngày càng khác biệt so với thực tế.

I think it is high time to ensure that what we learn in the classrooms

Tôi nghĩ đã đến lúc đảm bảo những gì chúng ta học trên lớp

reflect what is happening outside of them.

phản ánh được những gì đang diễn ra ở ngoài.

And to ensure that every single student

Và để đảm bảo rằng mỗi một học sinh

in every corner of the world has at least one hour a day

ở khắp nơi trên thế giới có ít nhất một tiếng mỗi ngày

of mandatory lessons about the climate crisis, the 17 SDGs

học môn bắt buộc về khủng hoảng khí hậu, 17 mục tiêu phát triển bền vững

and about any sustainable innovations,

và bất kì sự đổi mới bền vững nào,

about the realities of today's world.

về hiện thực của thế giới ngày nay.

From kindergarten through to graduation.

Từ mẫu giáo đến lúc tốt nghiệp.

And I mean mandatory.

Các môn trên đều phải là môn bắt buộc.

I strongly believe

Tôi hoàn toàn tin rằng

that every young person can be a changemaker.

mỗi người trẻ đều có thể là một người thay đổi thế giới.

But often they need help knowing where and how to start.

Nhưng họ thường cần sự giúp đỡ để biết bắt đầu từ đâu và như thế nào.

And while we wait for the classrooms to adapt,

Trong khi chờ các môn học được đưa vào trường lớp,

once again, my peers and I create our own learning journey.

một lần nữa, tôi và các bạn đồng trang lứa lại tạo nên

một lộ trình học của riêng chúng tôi.

That is when I started a network called the Circle of Youth within YOUTHTOPIA,

Đấy là lúc tôi bắt đầu mạng lưới tên là Circle of Youth thuộc YOUTHTOPIA,

a platform for young changemakers to learn from each other.

một nền tảng dành cho các nhà thay đổi trẻ học tập lẫn nhau.

We need role models and positive stories with an impact,

Chúng tôi cần những tấm gương và những câu chuyện tích cực có tác động,

real-life examples of how we can take action

những ví dụ thực tế về cách mọi người hành động

and we need to see this from people our age.

và chúng tôi cần thấy điều này từ những người cùng độ tuổi.

I wish I would have known refugee educator Mohamad Al Jounde from Syria,

Ước gì tôi biết đến

giáo viên dạy học cho người tị nạn tên là Mohamad Al Jounde ở Syria,

tree planter and entrepreneur Felix Finkbeiner from Germany,

người trồng cây và doanh nhân tên là Felix Finkbeiner ở Đức,

or gender equality activist Faye Simanjuntak from Indonesia

hay nhà hoạt động bình đẳng giới tên là Faye Simanjuntak ở Indonesia

when I was 12 years old.

năm tôi 12 tuổi.

And I wish that I could have been able to jump on a call with them

Và tôi ước rằng tôi có thể tham gia nói chuyện cùng họ,

and share ideas and experiences.

được chia sẻ ý tưởng và kinh nghiệm.

Now, I have to add that with the rise in youth engagement,

Tôi phải nói thêm rằng bên cạnh sự tham gia ngày càng đông của giới trẻ,

a new scary trend has also set in.

một xu hướng mới đáng sợ cũng xuất hiện.

The best way to describe it is maybe to refer to the word “greenwashing.”

Cách tốt nhất để mô tả chắc là nhắc đến từ “greenwashing.”

You all know it.

Các bạn đều biết rồi.

It's the process of conveying a false impression

Đó là quá trình truyền đạt một ấn tượng sai lệch

about the climate friendliness of a company product or actions.

về sự thân thiện với môi trường của một sản phẩm

hoặc hoạt động kinh doanh của một công ty.

Những gì tôi thấy diễn ra rất nhiều vào lúc này,

What I see happening a lot at the moment

is something I would call “youthwashing.”

tôi gọi đó là “youthwashing”.

You don't want to know the emails and approaches we get on a daily basis

Bạn không muốn biết lượng email và cách tiếp cận chúng ta nhận được mỗi ngày

from companies that want to use us for anything that sounds good

từ các công ty muốn sử dụng chúng ta cho bất cứ điều gì có vẻ tốt

or just to tick off a box.

hoặc chỉ để đánh dấu.

Associating one's brand with youth climate activists

Liên kết một thương hiệu với các nhà hoạt động khí hậu trẻ tuổi

seems to be good for business,

có vẻ tốt cho doanh nghiệp,

although the intention rarely extends to being good for climate too.

mặc dù ý định thì ít khi tốt cho khí hậu.

So to the companies youthwashing,

Vậy nên, đối với các công ty áp dụng “Youthwashing,”

I want to say,

tôi muốn nói rằng,

instead of inviting youth for the photo ops and the applause,

thay vì mời người trẻ đến chụp ảnh và vỗ tay,

offer us a seat during the brainstorming meetings,

hãy mời chúng tôi đến các buổi họp bàn ý tưởng,

during the internal workshops with no audience.

các hội thảo nội bộ không có khán giả.

Maybe invite us to one of your board meetings

Hay đến một trong những cuộc họp hội đồng

and ask us for some reverse mentoring sessions.

và mời chúng tôi tham gia các phiên cố vấn ngược.

You might be surprised.

Bạn có lẽ sẽ bất ngờ.

I look back at the last 10 years

Khi nhìn lại 10 năm qua,

and see an intense journey from a young cute girl to a changemaker.

tôi thấy một hành trình đầy chông gai từ một cô gái trẻ đáng yêu

đến một nhà thay đổi thế giới.

For the next decade,

Trong thập kỉ tiếp theo,

I see a whole generation that is rising,

tôi thấy cả một thế hệ đang tiến lên,

leading by example and taking action.

đang lãnh đạo bằng ví dụ và hành động.

Youth activism is more than an inspiration.

Hoạt động xã hội của giới trẻ không chỉ là một niềm cảm hứng.

We are serious about change.

Chúng tôi thật sự nghiêm túc muốn thay đổi.

Thank you.

Xin cảm ơn.