A Giant Jurassic Sea Dragon, Unearthed | Dean R. Lomax | TED

Translator: Mai Tran Reviewer: Ngoc Nguyen

Paleontology.

Cổ sinh vật học.

I know what you're all thinking.

Tôi biết mọi người đang nghĩ gì.

"Jurassic Park."

“Công viên kỷ Jura.”

Hay Ross trong phim “Những người bạn”.

Maybe Ross from "Friends."

(Laughter)

(Tiếng cười)

Perhaps even Indiana Jones?

Không chừng cả Indiana Jones.

But that's archaeology.

Nhưng đó là khảo cổ học.

Let me show you some real paleontology.

Để tôi cho bạn thấy vài điều về cổ sinh vật học thực nhé.

Now, first of all,

Đầu tiên,

let's take a step back in time.

hãy cùng quay ngược thời gian.

Not quite to the Jurassic, at least not yet,

Không phải lùi về kỷ Jura đâu, ít nhất là chưa phải lúc này,

but to January 21, 2021,

đến ngày 21 tháng 1 năm 2021,

when I received an email

khi tôi nhận được một bức email

about a curious discovery made in Rutland in the Midlands.

nói về một phát hiện thú vị ở Rutland, miền trung nước Anh.

As a paleontologist, you can probably imagine,

Là nhà cổ sinh vật học, bạn có thể hình dung,

I get countless messages and emails from people saying,

tôi nhận được vô số tin nhắn và email bảo rằng:

"Oh, we've made a cool fossil discovery."

“Chúng tôi vừa phát hiện hóa thạch tuyệt lắm.”

Being completely honest, most of the time,

Thực lòng mà nói, phần lớn,

it turns out to be, well, a weird shaped rock,

chúng chỉ là những khối đá có hình dạng kỳ lạ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But, little did I know this email would change my life.

Nhưng tôi nào có biết bức email này sẽ thay đổi cuộc đời mình.

The find had been made Rutland Water Nature Reserve by Joe Davis,

Joe Davis phát hiện tại Khu bảo tồn Hồ chứa Rutland,

ông là nhân viên

who works for the Leicestershire and Rutland Wildlife Trust

của Quỹ bảo tồn động vật hoang dã Liecestershire và Rutland,

who run the reserve in partnership with Anglian Water, who own the land.

cũng là người điều hành khu bảo tồn, cùng với Anglian Water, chủ đất.

Whilst doing some routine maintenance in one of the Reserve's lagoons,

Lúc bảo trì một hồ của khu bảo tồn như thường lệ,

he'd lowered the water levels

khi xả nước,

and Joe had spotted by chance this structure.

Joe vô tình thấy hình ảnh này.

Unsure of what to make of it, he thought,

Không rõ nó là gì, ông nghĩ:

"Could this be a bit of old pipe, maybe?

“Lẽ nào là một đoạn ống cũ?

Or perhaps,

Hay có lẽ,

là xương khủng long?”, ông đùa.

is this a dinosaur skeleton?” he joked.

Luckily,

May mắn thay,

Joe thought to himself, "Well,

Joe đã tự nhủ:

could it be an important discovery?"

Đây có thể là một phát hiện quan trọng lắm chứ?”

So crucially, he sought expert advice.

Nên ông nhất định tìm chuyên gia để hỏi.

When these photos pinged into my inbox,

Khi những hình ảnh này xuất hiện trong hộp thư của tôi,

I immediately recognized them as large vertebrae

tôi lập tức nhận ra đây là loài có đốt sống lớn

from the spine of an ichthyosaur,

khi thấy xương sống thằn lằn cá,

or as it’s colloquially known as a sea dragon.

hay thường được biết đến với tên rồng biển.

Now, I do need to clear that name up just a little bit,

Tôi cần giải thích cái tên này một chút,

because, I'm sorry to say, they're not dragons.

vì, rất tiếc phải nói rằng chúng không phải rồng.

Sorry.

Xin lỗi.

They're also not swimming dinosaurs.

Cũng không phải khủng long biết bơi.

Không phải quái vật hồ Loch Ness quảng cáo trong các chuyến săn.

They’re not the Loch Ness Monster on tour either.

And they're most definitely not, as the BBC dubbed them

Càng không phải biệt danh BBC đặt cho chúng:

"Sea dragon dinosaur dolphin fossils."

“Hóa thạch cá heo khủng long rồng biển”

(Laughter)

(Tiếng cười)

Terrible.

Thật tệ hại.

Ichthyosaurs are in fact

Thằn lằn cá thực ra là một nhánh bò sát biển cổ đại thú vị

an awesome group of ancient marine reptiles

that lived in the prehistoric seas as dinosaurs reigned supreme on the land.

sống dưới biển thời tiền sử khi khủng long cai trị đất liền.

Like modern-day whales and dolphins,

Tương tự như cá heo và cá voi ngày nay,

they gave birth to live young, and they breathed air.

sinh sản rất sớm, và thở bằng phổi.

Unfortunately, ichthyosaurs went extinct around 90 million years ago.

Không may, bị tuyệt chủng cách đây khoảng 90 triệu năm.

Our Rutland ichthyosaur lived during the early Jurassic,

Chú thằn lằn cá Rutland của chúng ta sống đầu kỷ Jura,

around about 180 million years ago.

khoảng 180 triệu năm về trước.

This is a time when Rutland was deep underwater,

Lúc đó, Rutland còn chìm sâu trong nước,

covered by an ancient tropical sea.

được biển nhiệt đới cổ đại bao phủ.

Now I spent most of my professional career

Tôi dành phần lớn sự nghiệp,

of around 14 years

khoảng 14 năm,

studying thousands of ichthyosaurs.

nghiên cứu hàng nghìn hóa thạch thằn lằn cá.

And this has been a great pleasure to travel around the world,

Thật là một vinh dự to lớn khi được đi vòng quanh thế giới,

study lots and lots of ichthyosaurs.

nghiên cứu vô vàn hóa thạch thằn lằn cá.

And so when I received these photos,

Nên khi nhận được những bức ảnh này,

I immediately knew that this could be something very special indeed.

ngay lập tức, tôi nhận ra nó thực sự có thể rất đặc biệt.

But of course, just looking at photos,

Dĩ nhiên, chỉ nhìn ảnh,

it's hard to know exactly whether this is going to be something unique

khó xác định hóa thạch này có gì đặc biệt,

or is it just a few vertebrae?

hay chẳng qua chỉ là vài đốt sống?

Sau khi nói chuyện với đồng nghiệp, chuyên gia bò sát biển,

After speaking to fellow marine reptile expert Dr. Mark Evans,

tiến sĩ Mark Evan,

who was also sent details of the find,

cũng nhận được báo cáo về phát hiện này,

we decided to visit the site in February.

chúng tôi quyết định tháng Hai đi nghiên cứu thực địa.

And I led a mini excavation,

Tôi dẫn đầu, làm một cuộc khai quật nhỏ,

a bit of an exploratory dig to see what we could uncover.

đào bới một chút để xem có thể phát hiện gì.

On a cold day in February,

Một ngày tháng Hai giá buốt,

where the ground was literally frozen right beneath our feet,

dưới chân, đất đã đóng băng,

after spending so much time meticulously removing the Jurassic clay

sau thời gian dài tỉ mỉ loại bỏ lớp đất sét của kỷ Jura

from around the skeleton,

bao quanh bộ xương,

we were blown away

chúng tôi sửng người

because we revealed what appeared to be a gigantic skeleton

vì phát hiện trước mặt là một bộ xương khổng lồ

unlike anything ever found in Britain before.

không giống bất kì thứ gì được tìm thấy ở Anh trước đó.

Clearly, this was a big deal.

Rõ ràng, đây là một phát hiện lớn.

But we had to be very quick to contain our excitement.

Tuy nhiên, phải nhanh chóng kiềm chế sự phấn khích,

Because due to the damp wintery conditions

vì thời tiết ẩm ướt mùa đông

và thực tế, bộ xương quá lớn và dễ vỡ

and the fact that this was a super fragile skeleton,

it meant it wasn't the right time to collect this ichthyosaur.

nên đây không phải là thời điểm thích hợp để thu thập mẫu vật.

So unfortunately, might seem a little bit counterintuitive,

Không may, hơi trái với dự tính,

but we had to rebury the ichthyosaur.

chúng tôi phải lấp chúng lại.

And we had to cover it with plastic sheets and then Jurassic clay.

Dùng màng nhựa bao bọc, rồi phủ đất sét kỷ Jura lên.

Dĩ nhiên phải nhớ, đây là cách thiên nhiên bảo tồn mẫu vật.

Because you have to remember, this, of course, is an active nature reserve.

And so the nature reserve,

Để thiên nhiên bảo tồn,

they had to raise the water levels.

cần bơm nước trở lại.

Then the ichthyosaur went back under the water,

Hóa thạch thằn lằn cá về lại dưới nước,

but it was actually protected.

thực sự được bảo vệ.

And then waiting for what felt like millions of years.

Rồi chờ đợi như hàng triệu năm.

(Laughter)

(Tiếng cười)

In six months we were back on site,

Sáu tháng sau, chúng tôi trở lại,

but this time with a superb team of paleontologists.

lần này, với nhóm chuyên gia cổ sinh vật học siêu việt.

When we arrived on site, we had to pick up where we left off.

Đến nơi, chúng tôi tiếp tục công việc dang dở,

And so we removed those plastic sheets, remove the Jurassic clay,

tháo dỡ màng bọc nhựa, loại bỏ đất sét kỷ Jura,

and start to expose some more of the skeleton.

xương bắt đầu hiện ra ngày một nhiều.

We were overly ambitious in February.

Tham vọng hồi tháng Hai của chúng tôi quá lớn.

We thought, based on that little dig that we did,

Phỏng đoán dựa trên phần khai quật hồi đó,

chỉ trong một ngày,

the one-day excavation,

chúng tôi nghĩ có thể đưa hết bộ xương ra khỏi mặt đất

we thought, OK, we could probably get the entire skeleton out of the ground

in just one week.

chỉ trong một tuần.

Yeah, we were wrong.

Chúng tôi đã sai.

The skeleton was much larger, more important and more complete

Bộ xương lớn, quan trọng, và nguyên vẹn hơn nhiều

than any of us would have imagined.

so với trí tưởng tượng của chúng tôi.

And it doubled our time on site.

Nên thời gian khai quật tăng gấp đôi.

We spent 14 and a half days altogether, spread over three weeks,

Tổng cộng mất mười bốn ngày rưỡi, suốt ba tuần liền,

and this was also working very long hours, from sunrise to sunset.

làm việc miệt mài từ rạng sáng đến sẩm tối.

Whilst the team was excavating the ichthyosaur,

Trong lúc khai quật,

we also had to look out for all sorts of other pieces

cũng cần tìm những mảnh nhỏ

in the surrounding matrix of the ichthyosaur.

quanh bộ xương.

So in my hand here,

Trong tay tôi đây,

I'm actually holding one of the isolated teeth from this ichthyosaur.

đang giữ một chiếc răng nằm riêng lẻ ngoài khung xương.

We also found hundreds of these squid-like ammonites,

Chúng tôi cũng tìm thấy hàng trăm mẫu Cúc Đá có dạng giống con mực,

we found lots of fossil shells,

nhiều sò hóa thạch,

and these are all really important

chúng đều rất quan trọng

because they help to build up this bigger picture

vì giúp ta có cái nhìn toàn vẹn hơn

of the ancient Jurassic ecosystem in which this ichthyosaur lived.

hệ sinh thái kỷ Jura cổ, thời chú thằn lằn cá này sống.

Tốc độ khai quật cũng phải thật nhanh.

The team also had to move fast as well.

This really was quite a race against time, because once we exposed the skeleton,

Đây thực sự là một cuộc đua với thời gian, vì tiếp xúc với không khí,

there was more chance that it could end up degrading further.

làm khả năng phân rã của bộ xương tăng lên.

So team members like Dr. Emma Nicholls here, had to apply a consolidant,

Nên thành viên đoàn như Tiến sĩ Emma Nicholls đây

phải quét chất bảo vệ,

a thin glue that seeps into the bones

chất keo mỏng thấm vào xương,

and helps them to become more robust to remove the skeleton out of the ground.

giúp làm cứng để đưa bộ xương ra khỏi đất.

Once we fully exposed the skeleton,

Khi bộ xương lộ ra hoàn toàn,

we then could eventually record all of our measurements and get a full data set.

sau cùng, đã có thể ghi chép mọi số liệu để có tập dữ liệu hoàn chỉnh.

For example, like for the skull.

Ví dụ: xương sọ,

Nigel here, who I co-led the excavation with,

ông Nigel đây là người cùng tôi dẫn đầu đoàn khai quật,

chịu trách nhiệm bảo vệ mẫu vật,

so Nigel focused on the conservation side of things,

đảm bảo hóa thạch thằn lằn cá nguyên vẹn và an toàn

ensuring that the ichthyosaur remains safe and secure

throughout the entire excavation,

trong suốt quá trình khai quật.

Nigel is holding

Nigel đang ôm trong tay

an ichthyosaur, a regular-size ichthyosaur skull.

hóa thạch xương sọ thằn lằn cá bình thường.

Look at the size comparison

Nhìn kích thước của nó

với kích thước bô xương khổng lồ kỷ Jura chúng tôi khai quật.

to this Jurassic giant that we're excavating.

Pretty phenomenal.

Khá kinh ngạc.

And this ichthyosaur, I should say, that Nigel's holding,

Mẫu hóa thạch Nigel đang ôm,

this is actually of a species I named after him a few years ago,

là loài vài năm trước, tôi đặt theo tên ông,

called Ichthyosaurs larkini.

gọi là thằn lằn cá Iarkini.

Whilst on site,

Tại điểm khai quật,

one of the team members, Steve Dey,

một thành viên trong nhóm, Steve Dey,

created a wonderful photogrammetry model,

tạo ra một mô hình quang trắc tuyệt diệu.

which, photogrammetry is an interesting technique

Quang trắc là một kỹ thuật thú vị,

where you take thousands of photos

chụp hàng nghìn bức ảnh,

and put them together and build a three-dimensional model.

cho vào máy xây dựng mô hình không gian ba chiều.

Now what you're looking at first of all here,

Bạn đang thấy, đầu tiên ở đây,

là mô hình cơ bản chúng tôi tạo ra hồi tháng Hai.

is a base model that we made back in February.

But watch this little video.

Hãy xem đoạn phim ngắn này.

As we begin to zoom in,

Phóng to,

you can see some of the spine that we exposed in February.

bạn có thể thấy vài đốt sống chúng tôi đào được hồi tháng Hai.

Khá là thú vị, đây là mô hình ba chiều.

It's pretty cool, it's three-dimensional.

But now watch, you can superimpose the entire skeleton

Giờ hãy quan sát,

có thể xếp chồng cả bộ xương lộ ra vào mùa hè lên,

that we'd revealed in the summer.

Here's the main excavation.

phần chính của cuộc khai quật.

Now we can zoom in

Phóng to,

and you can look at all of the finer details of the bones

bạn có thể thấy rõ các chi tiết

and the three-dimensionality of them.

cũng như hình ảnh ba chiều của xương.

And like magic, now we remove the Jurassic clay.

Như một phép màu, giờ ta loại bỏ lớp đất sét kỷ Jura.

Now we zoom out

Thu nhỏ,

and are able to see just how complete this ichthyosaur is.

có thể thấy bộ xương hoàn chỉnh thế nào.

So you start from the very tip of the snout

Bắt đầu từ vị trí đầu mõm

all the way down to the penny-sized vertebrae.

đến các đốt xương cỡ đồng xu.

Pretty cool.

Khá tuyệt.

And we're even able to pick out individual bones

Ta còn có thể lấy từng mảnh xương ra

and look at them in three dimensions like this.

quan sát trong không gian ba chiều như thế này.

This is the sort of techniques

Kỹ thuật này

that are sort of revolutionizing paleontology.

như một cuộc cách mạng hóa ngành cổ sinh vật học.

We're able to capture all of this data whilst the ichthyosaur sat in the ground.

Ta có thể thu thập mọi dữ liệu cả khi bộ xương còn nằm trong đất,

So before we've even removed anything.

khi còn chưa khai quật gì.

Now we've taken that out of the ground,

Đưa chúng ra khỏi đất,

we still have this data,

dữ liệu vẫn còn,

and we can send that to our colleagues all around the world.

chúng tôi có thể gửi cho đồng nghiệp khắp thế giới.

Of course, now fully uncovered --

Dĩ nhiên, khi bộ xương đã lộ ra hết -

it’s me taking a nap --

đó là tôi đang chợp mắt -

It's time to literally get this Jurassic giant out of the ground.

cũng là lúc cần đưa chúng ra khỏi đất.

Much easier said than done

Nói thì dễ, làm mới khó,

when you're dealing with such a complete

nhất là khi đối mặt với

khối hóa thạch hoàn chỉnh và cực nặng lên đến vài tấn.

and very heavy fossil weighing several tons.

The first port of call

Việc đầu tiên cần làm

was to create a trench all the way around the skeleton.

là đào rãnh xung quanh bộ xương.

And the reason for that is that we needed to get right on underneath the skeleton

Nguyên nhân là cần đào xuống bên dưới bộ xương

so that we could begin the process of plaster jacketing.

để tiến hành quá trình phủ thạch cao.

So those white bits you can see in the image, that's not snow,

Những mảng trắng bạn thấy trên ảnh không phải tuyết,

although it was very cold a few days on site,

dù có vài ngày thời tiết rất lạnh,

that's actually plaster.

đó thực chất là thạch cao.

Plaster jacketing is an important process in the field of paleontology.

Phủ thạch cao là quá trình cực quan trọng của cổ sinh vật học.

We use these protective plaster jackets

Cần dùng lớp bảo vệ bằng thạch cao

that essentially care for and secure the bones and the surrounding matrix

để giữ và bảo vệ bộ xương và vật chất xung quanh,

so that we can take them out of the field and into the lab

để đưa khỏi điểm khai quật về phòng thí nghiệm

so that we can analyze the fossil and the matrix

để phân tích hóa thạch và vật chất xung quanh

and work out what's going on.

và tìm hiểu điều gì đang xảy ra.

We also had to, for the bigger skull block and the body block,

Với xương sọ và phần thân khổng lồ,

we also had to create a wooden frame to help support the immense weight.

phải dựng một khung gỗ để nâng đỡ trọng lượng cực lớn.

After various challenges on site,

Vượt qua nhiều thách thức,

chúng tôi, cuối cùng, cũng đưa được hết bộ xương lên,

we finally managed to remove the entire skeleton

after dissecting it into several more manageable blocks.

sau khi chia thành nhiều khối nhỏ dễ thao tác hơn.

But this one block here, which is the main body block,

Tuy nhiên, khối xương này, phần chính của thân,

this weighed one and a half tons.

nặng một tấn rưỡi,

được đưa lên - chuyện khá dễ thương -

It's actually being removed, which is quite nice,

it's actually being removed by Joe Davis, who found the ichthyosaur.

được Joe Davis, người phát hiện ra đưa lên.

And this was an interesting moment for the team

Đây là thời khắc thú vị với toàn đội

because it's quite an emotional moment,

một khoảnh khắc khá xúc động,

because we'd spent and invested so much time and energy

vì chúng tôi đã bỏ rất nhiều thời gian và tâm huyết

into this ichthyosaur excavation

cho cuộc khai quật,

that this moment captured that final piece

đây là công đoạn cuối

where we're removing this from its final resting place,

đưa chú thằn lằn cá này ra khỏi nơi yên nghỉ của nó,

cách đây 180 triệu năm.

180 million years ago.

On January 10, 2022,

Ngày 10 tháng 1 năm 2022,

this is almost one year after Joe had made that incredible discovery,

gần một năm sau khám phá kỳ diệu này của Joe,

Angling Water and the University of Manchester

Angling Water và Đại học Manchester

issued a joint press release announcing the find.

tổ chức một buổi họp báo công bố phát hiện này.

Here’s Joe and I on the BBC Breakfast Studio chatting about this discovery

Đây là Joe và tôi tại phòng ghi hình buổi sáng của Đài BBC

trò chuyện và kể về hóa thạch với thế giới.

and revealing it to the world.

Amazingly, this story went viral.

Kỳ diệu thay, chuyện được lan truyền nhanh đến chóng mặt.

We were picked up on a multitude of different platforms,

Chúng tôi được nhiều kênh truyền thông mời,

TV, radio, newspaper, it went viral all across social media.

từ ti vi,đài phát thanh, báo chí, chuyện cũng lan nhanh trên mạng xã hội

We were thrilled to bits with this, it was amazing,

Chúng tôi rất vui mừng, nó thật tuyệt,

amazing response about our beautiful ichthyosaur.

chú thằn lằn cá xinh đẹp nhận được phản hồi thật tuyệt.

But one of the things is,

Một trong các vấn đề ở đây, bạn nghĩ chính xác vì sao

is why do you think exactly did this ichthyosaur get so much interest?

chú thằn lằn cá này lại nhận được nhiều sự quan tâm vậy?

First of all,

Đầu tiên,

mọi người đều thích mẫu hóa thạch đẹp,

everybody loves a cool fossil,

especially when it's big and it's complete.

đặc biệt là khi nó lớn và hoàn chỉnh.

So you've got a massive tick there.

Nên bạn có một lý do.

But genuinely, this ichthyosaur was an apex predator

Thành thật mà nói, thằn lằn cá là cao thủ săn mồi,

at the very top of its food chain in the Jurassic sea.

nằm trên cùng chuỗi thức ăn dưới biển kỷ Jura.

So again, another big tick.

Nên, lại một lý do khác.

And admittedly the photograph is very cool,

Phải thừa nhận rằng bức ảnh rất tuyệt,

although it is me again laying down.

dù đó là ảnh tôi đang nằm.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But on top of that, one thing it's important to highlight

Tuy nhiên, hơn hết, điều quan trọng cần lưu ý

is the very fact that Britain is the birthplace of ichthyosaurs.

một thực tế là nước Anh là cái nôi sinh ra thằn lằn cá.

This ichthyosaur specimen in the photo,

Mẫu vật thằn lằn cá trong ảnh,

this was the first ichthyosaur specimen

là mẫu vật đầu tiên

brought to the attention of science,

được khoa học chú ý,

found by Mary and Joseph Anning more than 200 years ago

do Mary và Joseph Anning phát hiện hơn 200 năm trước

in the Lyme Regis on the Dorset coast.

tại Lyme Regis, bờ biển Dorset.

Nowadays, finding ichthyosaur fossils in the UK,

Ngày nay, hóa thạch thằn lằn cá ở Anh được tìm thấy

generally they're found on the Somerset,

chủ yếu ở vùng bờ biển Somerset, Dorest và Yorkshire.

the Dorset and the Yorkshire coastlines.

And that's because you have the constant erosion of the foreshore and the cliffs.

Vì bờ biển và vách đá xói mòn.

You might be lucky to find, say,

Bạn có thể may mắn tìm thấy,

the isolated one or two vertebrae on the beach if you go looking.

một hai mẫu hóa thạch trên bờ biển nếu bỏ công tìm.

But still finding a complete skeleton,

Tuy nhiên, tìm thấy một bộ xương hoàn chỉnh,

and especially anything large on the coastline is incredibly rare.

đặc biệt, lớn trên bờ biển cực hiếm.

This is why finding the Rutland ichthyosaur in the center of the UK

Vì vậy, tìm thấy hóa thạch thằn lằn cá ở miền trung nước Anh

in an unusual exposure is so extraordinarily rare.

là một phát hiện bất thường và cực hiếm.

So what next for this significant specimen?

Tiếp theo, cần làm gì với mẫu vật quan trọng này?

Không kể đến kế hoạch

Well, despite ongoing plans

to try to replace the Rutland Water Nature Reserve with “Joerassic Park” --

đổi tên Khu bảo tồn Hồ chứa Rutland thành “Công viên kỷ Jura” -

(Laughter)

(Tiếng cười)

I'm sorry, I'm sorry.

Xin lỗi, xin lỗi.

I apologize.

Tôi xin lỗi.

Compose myself.

Tôi bịa đó.

Không, bước quan trọng kế tiếp,

No, the next major step

is for Nigel to clean and conserve the entire skeleton.

Nigel sẽ làm sạch và bảo tồn cả bộ xương.

And this is going to take at least two years

Công việc này cần tối thiểu 2 năm

to get to that point.

để hoàn thành.

At that stage, then,

Sau đó, tôi và cả nhóm có thể nghiên cứu

me and the rest of the team are able to study the ichthyosaur

in as much detail as possible

thật chi tiết hóa thạch này,

and then prepare it for its eventual display at Rutland,

rồi cuối cùng, chuẩn bị trưng bày nó tại Rutland,

where it will then attract,

thu hút,

hopefully millions of people will travel around the world

hi vọng hàng triệu người từ khắp nơi trên thế giới

đến và chiêm ngưỡng mẫu vật,

to come and see this specimen, marvel at this Jurassic giant,

ngạc nhiên trước hóa thạch khổng lồ kỷ Jura này,

and understand the hidden history right beneath their feet.

hiểu ra bí sử ngay dưới chân mình.

What an incredible journey.

Thật là một hành trình tuyệt vời.

With most fossil finds,

Phần lớn hóa thạch được tìm thấy,

there's always an element of luck involved.

luôn có sự góp mặt của may mắn.

You know, being in the right place at the right time.

Bạn cũng biết đấy, thiên thời địa lợi.

People search their entire lives for something like this

Có người dành cả đời tìm kiếm

and never even come close.

nhưng chẳng bao giờ thấy.

The funny thing is, Joe wasn't even looking for this.

Chuyện buồn cười ở đây là Joe chẳng tìm gì cả,

He genuinely stumbled upon this exceptional discovery.

ông chỉ vô tình tìm thấy hóa thạch đặc biệt này.

At ten meters long,

Có chiều dài 10 mét,

the Rutland ichthyosaur is the most complete skeleton

bộ xương thằn lằn cá ở Rutland là một bộ hoàn chỉnh nhất

of a large prehistoric reptile ever found in the UK.

của loài bò sát lớn thời tiền sử được tìm thấy ở Anh.

This once-in-a-lifetime discovery

Đây là một phát hiện để đời

represents one of the greatest finds in British paleontological history.

tiêu biểu cho phát hiện vĩ đại nhất của lịch sử cổ sinh vật học ở Anh

Cá nhân tôi,

On a personal level,

leading this excavation

dẫn đầu cuộc khai quật,

khai quật bộ xương khổng lồ kỷ Jura là dấu son trong sự nghiệp của mình.

and revealing this Jurassic giant has been one of the highlights of my career.

Thank you all very much for letting me share this journey with you.

Rất cám ơn vì đã để tôi chia sẻ hành trình này với bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)