A Giant Jurassic Sea Dragon, Unearthed | Dean R. Lomax | TED

52,014 views ・ 2022-09-26

TED


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Mai Tran Reviewer: Ngoc Nguyen
00:03
Paleontology.
0
3980
1240
Cổ sinh vật học.
00:05
I know what you're all thinking.
1
5940
2160
Tôi biết mọi người đang nghĩ gì.
00:08
"Jurassic Park."
2
8620
1280
“Công viên kỷ Jura.”
Hay Ross trong phim “Những người bạn”.
00:11
Maybe Ross from "Friends."
3
11020
1640
00:12
(Laughter)
4
12700
1320
(Tiếng cười)
00:15
Perhaps even Indiana Jones?
5
15140
3000
Không chừng cả Indiana Jones.
00:18
But that's archaeology.
6
18180
1680
Nhưng đó là khảo cổ học.
00:20
Let me show you some real paleontology.
7
20860
2680
Để tôi cho bạn thấy vài điều về cổ sinh vật học thực nhé.
00:24
Now, first of all,
8
24140
1400
Đầu tiên,
00:25
let's take a step back in time.
9
25580
2200
hãy cùng quay ngược thời gian.
00:27
Not quite to the Jurassic, at least not yet,
10
27820
2600
Không phải lùi về kỷ Jura đâu, ít nhất là chưa phải lúc này,
00:30
but to January 21, 2021,
11
30460
4120
đến ngày 21 tháng 1 năm 2021,
00:34
when I received an email
12
34620
2360
khi tôi nhận được một bức email
00:37
about a curious discovery made in Rutland in the Midlands.
13
37020
4240
nói về một phát hiện thú vị ở Rutland, miền trung nước Anh.
00:41
As a paleontologist, you can probably imagine,
14
41860
2840
Là nhà cổ sinh vật học, bạn có thể hình dung,
00:44
I get countless messages and emails from people saying,
15
44700
3640
tôi nhận được vô số tin nhắn và email bảo rằng:
00:48
"Oh, we've made a cool fossil discovery."
16
48380
2320
“Chúng tôi vừa phát hiện hóa thạch tuyệt lắm.”
00:52
Being completely honest, most of the time,
17
52860
4000
Thực lòng mà nói, phần lớn,
00:56
it turns out to be, well, a weird shaped rock,
18
56900
3120
chúng chỉ là những khối đá có hình dạng kỳ lạ.
01:00
(Laughter)
19
60060
2080
(Tiếng cười)
01:02
But, little did I know this email would change my life.
20
62140
5080
Nhưng tôi nào có biết bức email này sẽ thay đổi cuộc đời mình.
01:08
The find had been made Rutland Water Nature Reserve by Joe Davis,
21
68380
5320
Joe Davis phát hiện tại Khu bảo tồn Hồ chứa Rutland,
ông là nhân viên
01:13
who works for the Leicestershire and Rutland Wildlife Trust
22
73740
2920
của Quỹ bảo tồn động vật hoang dã Liecestershire và Rutland,
01:16
who run the reserve in partnership with Anglian Water, who own the land.
23
76700
4400
cũng là người điều hành khu bảo tồn, cùng với Anglian Water, chủ đất.
01:21
Whilst doing some routine maintenance in one of the Reserve's lagoons,
24
81980
4520
Lúc bảo trì một hồ của khu bảo tồn như thường lệ,
01:26
he'd lowered the water levels
25
86500
1920
khi xả nước,
01:28
and Joe had spotted by chance this structure.
26
88420
3360
Joe vô tình thấy hình ảnh này.
01:33
Unsure of what to make of it, he thought,
27
93420
3480
Không rõ nó là gì, ông nghĩ:
01:36
"Could this be a bit of old pipe, maybe?
28
96940
2440
“Lẽ nào là một đoạn ống cũ?
01:40
Or perhaps,
29
100220
1400
Hay có lẽ,
là xương khủng long?”, ông đùa.
01:43
is this a dinosaur skeleton?” he joked.
30
103060
2160
01:47
Luckily,
31
107420
1800
May mắn thay,
01:49
Joe thought to himself, "Well,
32
109220
2320
Joe đã tự nhủ:
01:51
could it be an important discovery?"
33
111540
2840
Đây có thể là một phát hiện quan trọng lắm chứ?”
01:54
So crucially, he sought expert advice.
34
114380
3200
Nên ông nhất định tìm chuyên gia để hỏi.
01:59
When these photos pinged into my inbox,
35
119380
3560
Khi những hình ảnh này xuất hiện trong hộp thư của tôi,
02:02
I immediately recognized them as large vertebrae
36
122940
5440
tôi lập tức nhận ra đây là loài có đốt sống lớn
02:08
from the spine of an ichthyosaur,
37
128380
2840
khi thấy xương sống thằn lằn cá,
02:11
or as it’s colloquially known as a sea dragon.
38
131260
2720
hay thường được biết đến với tên rồng biển.
02:14
Now, I do need to clear that name up just a little bit,
39
134660
2880
Tôi cần giải thích cái tên này một chút,
02:17
because, I'm sorry to say, they're not dragons.
40
137540
3840
vì, rất tiếc phải nói rằng chúng không phải rồng.
02:21
Sorry.
41
141420
1240
Xin lỗi.
02:22
They're also not swimming dinosaurs.
42
142700
1920
Cũng không phải khủng long biết bơi.
Không phải quái vật hồ Loch Ness quảng cáo trong các chuyến săn.
02:25
They’re not the Loch Ness Monster on tour either.
43
145220
2480
02:28
And they're most definitely not, as the BBC dubbed them
44
148340
2920
Càng không phải biệt danh BBC đặt cho chúng:
02:31
"Sea dragon dinosaur dolphin fossils."
45
151260
2320
“Hóa thạch cá heo khủng long rồng biển”
02:33
(Laughter)
46
153620
1920
(Tiếng cười)
02:35
Terrible.
47
155540
1280
Thật tệ hại.
02:38
Ichthyosaurs are in fact
48
158340
2280
Thằn lằn cá thực ra là một nhánh bò sát biển cổ đại thú vị
02:40
an awesome group of ancient marine reptiles
49
160660
3000
02:43
that lived in the prehistoric seas as dinosaurs reigned supreme on the land.
50
163700
4800
sống dưới biển thời tiền sử khi khủng long cai trị đất liền.
02:49
Like modern-day whales and dolphins,
51
169820
2960
Tương tự như cá heo và cá voi ngày nay,
02:52
they gave birth to live young, and they breathed air.
52
172780
3000
sinh sản rất sớm, và thở bằng phổi.
02:56
Unfortunately, ichthyosaurs went extinct around 90 million years ago.
53
176100
4280
Không may, bị tuyệt chủng cách đây khoảng 90 triệu năm.
03:00
Our Rutland ichthyosaur lived during the early Jurassic,
54
180420
4040
Chú thằn lằn cá Rutland của chúng ta sống đầu kỷ Jura,
03:04
around about 180 million years ago.
55
184500
3720
khoảng 180 triệu năm về trước.
03:10
This is a time when Rutland was deep underwater,
56
190300
3360
Lúc đó, Rutland còn chìm sâu trong nước,
03:13
covered by an ancient tropical sea.
57
193700
2640
được biển nhiệt đới cổ đại bao phủ.
03:16
Now I spent most of my professional career
58
196940
4520
Tôi dành phần lớn sự nghiệp,
03:21
of around 14 years
59
201500
1800
khoảng 14 năm,
03:23
studying thousands of ichthyosaurs.
60
203340
3240
nghiên cứu hàng nghìn hóa thạch thằn lằn cá.
03:27
And this has been a great pleasure to travel around the world,
61
207780
2920
Thật là một vinh dự to lớn khi được đi vòng quanh thế giới,
03:30
study lots and lots of ichthyosaurs.
62
210740
1920
nghiên cứu vô vàn hóa thạch thằn lằn cá.
03:32
And so when I received these photos,
63
212660
2480
Nên khi nhận được những bức ảnh này,
03:35
I immediately knew that this could be something very special indeed.
64
215180
3800
ngay lập tức, tôi nhận ra nó thực sự có thể rất đặc biệt.
03:39
But of course, just looking at photos,
65
219300
1840
Dĩ nhiên, chỉ nhìn ảnh,
03:41
it's hard to know exactly whether this is going to be something unique
66
221180
3560
khó xác định hóa thạch này có gì đặc biệt,
03:44
or is it just a few vertebrae?
67
224780
1640
hay chẳng qua chỉ là vài đốt sống?
Sau khi nói chuyện với đồng nghiệp, chuyên gia bò sát biển,
03:48
After speaking to fellow marine reptile expert Dr. Mark Evans,
68
228140
4240
tiến sĩ Mark Evan,
03:52
who was also sent details of the find,
69
232420
2320
cũng nhận được báo cáo về phát hiện này,
03:54
we decided to visit the site in February.
70
234780
2600
chúng tôi quyết định tháng Hai đi nghiên cứu thực địa.
03:57
And I led a mini excavation,
71
237380
3160
Tôi dẫn đầu, làm một cuộc khai quật nhỏ,
04:00
a bit of an exploratory dig to see what we could uncover.
72
240580
2720
đào bới một chút để xem có thể phát hiện gì.
04:04
On a cold day in February,
73
244660
1880
Một ngày tháng Hai giá buốt,
04:06
where the ground was literally frozen right beneath our feet,
74
246580
4480
dưới chân, đất đã đóng băng,
04:11
after spending so much time meticulously removing the Jurassic clay
75
251100
4000
sau thời gian dài tỉ mỉ loại bỏ lớp đất sét của kỷ Jura
04:15
from around the skeleton,
76
255140
2680
bao quanh bộ xương,
04:17
we were blown away
77
257820
1200
chúng tôi sửng người
04:19
because we revealed what appeared to be a gigantic skeleton
78
259060
4840
vì phát hiện trước mặt là một bộ xương khổng lồ
04:23
unlike anything ever found in Britain before.
79
263900
3400
không giống bất kì thứ gì được tìm thấy ở Anh trước đó.
04:27
Clearly, this was a big deal.
80
267620
2280
Rõ ràng, đây là một phát hiện lớn.
04:31
But we had to be very quick to contain our excitement.
81
271740
3920
Tuy nhiên, phải nhanh chóng kiềm chế sự phấn khích,
04:35
Because due to the damp wintery conditions
82
275660
4440
vì thời tiết ẩm ướt mùa đông
và thực tế, bộ xương quá lớn và dễ vỡ
04:40
and the fact that this was a super fragile skeleton,
83
280140
3240
04:43
it meant it wasn't the right time to collect this ichthyosaur.
84
283420
3160
nên đây không phải là thời điểm thích hợp để thu thập mẫu vật.
04:47
So unfortunately, might seem a little bit counterintuitive,
85
287020
3160
Không may, hơi trái với dự tính,
04:50
but we had to rebury the ichthyosaur.
86
290180
2720
chúng tôi phải lấp chúng lại.
04:52
And we had to cover it with plastic sheets and then Jurassic clay.
87
292940
3960
Dùng màng nhựa bao bọc, rồi phủ đất sét kỷ Jura lên.
Dĩ nhiên phải nhớ, đây là cách thiên nhiên bảo tồn mẫu vật.
04:57
Because you have to remember, this, of course, is an active nature reserve.
88
297300
3520
05:00
And so the nature reserve,
89
300860
1720
Để thiên nhiên bảo tồn,
05:02
they had to raise the water levels.
90
302620
2040
cần bơm nước trở lại.
05:04
Then the ichthyosaur went back under the water,
91
304660
2680
Hóa thạch thằn lằn cá về lại dưới nước,
05:07
but it was actually protected.
92
307380
1800
thực sự được bảo vệ.
05:09
And then waiting for what felt like millions of years.
93
309220
3520
Rồi chờ đợi như hàng triệu năm.
05:12
(Laughter)
94
312780
1880
(Tiếng cười)
05:16
In six months we were back on site,
95
316940
2280
Sáu tháng sau, chúng tôi trở lại,
05:19
but this time with a superb team of paleontologists.
96
319220
3480
lần này, với nhóm chuyên gia cổ sinh vật học siêu việt.
05:25
When we arrived on site, we had to pick up where we left off.
97
325220
4520
Đến nơi, chúng tôi tiếp tục công việc dang dở,
05:29
And so we removed those plastic sheets, remove the Jurassic clay,
98
329780
4000
tháo dỡ màng bọc nhựa, loại bỏ đất sét kỷ Jura,
05:33
and start to expose some more of the skeleton.
99
333820
2560
xương bắt đầu hiện ra ngày một nhiều.
05:38
We were overly ambitious in February.
100
338700
2160
Tham vọng hồi tháng Hai của chúng tôi quá lớn.
05:41
We thought, based on that little dig that we did,
101
341260
2840
Phỏng đoán dựa trên phần khai quật hồi đó,
chỉ trong một ngày,
05:44
the one-day excavation,
102
344140
1160
chúng tôi nghĩ có thể đưa hết bộ xương ra khỏi mặt đất
05:45
we thought, OK, we could probably get the entire skeleton out of the ground
103
345340
3560
05:48
in just one week.
104
348900
1200
chỉ trong một tuần.
05:50
Yeah, we were wrong.
105
350100
1520
Chúng tôi đã sai.
05:51
The skeleton was much larger, more important and more complete
106
351620
4400
Bộ xương lớn, quan trọng, và nguyên vẹn hơn nhiều
05:56
than any of us would have imagined.
107
356020
2080
so với trí tưởng tượng của chúng tôi.
05:58
And it doubled our time on site.
108
358540
2360
Nên thời gian khai quật tăng gấp đôi.
06:01
We spent 14 and a half days altogether, spread over three weeks,
109
361340
5160
Tổng cộng mất mười bốn ngày rưỡi, suốt ba tuần liền,
06:06
and this was also working very long hours, from sunrise to sunset.
110
366540
5840
làm việc miệt mài từ rạng sáng đến sẩm tối.
06:13
Whilst the team was excavating the ichthyosaur,
111
373540
2800
Trong lúc khai quật,
06:16
we also had to look out for all sorts of other pieces
112
376380
3120
cũng cần tìm những mảnh nhỏ
06:19
in the surrounding matrix of the ichthyosaur.
113
379540
2920
quanh bộ xương.
06:22
So in my hand here,
114
382500
1160
Trong tay tôi đây,
06:23
I'm actually holding one of the isolated teeth from this ichthyosaur.
115
383700
3280
đang giữ một chiếc răng nằm riêng lẻ ngoài khung xương.
06:27
We also found hundreds of these squid-like ammonites,
116
387340
3800
Chúng tôi cũng tìm thấy hàng trăm mẫu Cúc Đá có dạng giống con mực,
06:31
we found lots of fossil shells,
117
391180
1640
nhiều sò hóa thạch,
06:32
and these are all really important
118
392820
1640
chúng đều rất quan trọng
06:34
because they help to build up this bigger picture
119
394500
2320
vì giúp ta có cái nhìn toàn vẹn hơn
06:36
of the ancient Jurassic ecosystem in which this ichthyosaur lived.
120
396860
3840
hệ sinh thái kỷ Jura cổ, thời chú thằn lằn cá này sống.
Tốc độ khai quật cũng phải thật nhanh.
06:42
The team also had to move fast as well.
121
402020
2200
06:44
This really was quite a race against time, because once we exposed the skeleton,
122
404220
4240
Đây thực sự là một cuộc đua với thời gian, vì tiếp xúc với không khí,
06:48
there was more chance that it could end up degrading further.
123
408500
2880
làm khả năng phân rã của bộ xương tăng lên.
06:51
So team members like Dr. Emma Nicholls here, had to apply a consolidant,
124
411420
3920
Nên thành viên đoàn như Tiến sĩ Emma Nicholls đây
phải quét chất bảo vệ,
06:55
a thin glue that seeps into the bones
125
415380
2240
chất keo mỏng thấm vào xương,
06:57
and helps them to become more robust to remove the skeleton out of the ground.
126
417660
3960
giúp làm cứng để đưa bộ xương ra khỏi đất.
07:03
Once we fully exposed the skeleton,
127
423020
2800
Khi bộ xương lộ ra hoàn toàn,
07:05
we then could eventually record all of our measurements and get a full data set.
128
425860
4960
sau cùng, đã có thể ghi chép mọi số liệu để có tập dữ liệu hoàn chỉnh.
07:11
For example, like for the skull.
129
431340
2520
Ví dụ: xương sọ,
07:14
Nigel here, who I co-led the excavation with,
130
434820
3160
ông Nigel đây là người cùng tôi dẫn đầu đoàn khai quật,
chịu trách nhiệm bảo vệ mẫu vật,
07:18
so Nigel focused on the conservation side of things,
131
438020
2840
đảm bảo hóa thạch thằn lằn cá nguyên vẹn và an toàn
07:20
ensuring that the ichthyosaur remains safe and secure
132
440900
2480
07:23
throughout the entire excavation,
133
443420
1680
trong suốt quá trình khai quật.
07:25
Nigel is holding
134
445140
1800
Nigel đang ôm trong tay
07:26
an ichthyosaur, a regular-size ichthyosaur skull.
135
446980
3480
hóa thạch xương sọ thằn lằn cá bình thường.
07:30
Look at the size comparison
136
450500
1520
Nhìn kích thước của nó
với kích thước bô xương khổng lồ kỷ Jura chúng tôi khai quật.
07:32
to this Jurassic giant that we're excavating.
137
452020
2680
07:34
Pretty phenomenal.
138
454740
1320
Khá kinh ngạc.
07:36
And this ichthyosaur, I should say, that Nigel's holding,
139
456060
2720
Mẫu hóa thạch Nigel đang ôm,
07:38
this is actually of a species I named after him a few years ago,
140
458820
3000
là loài vài năm trước, tôi đặt theo tên ông,
07:41
called Ichthyosaurs larkini.
141
461860
1760
gọi là thằn lằn cá Iarkini.
07:45
Whilst on site,
142
465620
1480
Tại điểm khai quật,
07:47
one of the team members, Steve Dey,
143
467140
1720
một thành viên trong nhóm, Steve Dey,
07:48
created a wonderful photogrammetry model,
144
468860
3440
tạo ra một mô hình quang trắc tuyệt diệu.
07:52
which, photogrammetry is an interesting technique
145
472340
2320
Quang trắc là một kỹ thuật thú vị,
07:54
where you take thousands of photos
146
474700
1720
chụp hàng nghìn bức ảnh,
07:56
and put them together and build a three-dimensional model.
147
476460
2720
cho vào máy xây dựng mô hình không gian ba chiều.
07:59
Now what you're looking at first of all here,
148
479860
2160
Bạn đang thấy, đầu tiên ở đây,
là mô hình cơ bản chúng tôi tạo ra hồi tháng Hai.
08:02
is a base model that we made back in February.
149
482060
2680
08:04
But watch this little video.
150
484780
1760
Hãy xem đoạn phim ngắn này.
08:06
As we begin to zoom in,
151
486540
1200
Phóng to,
08:07
you can see some of the spine that we exposed in February.
152
487780
2800
bạn có thể thấy vài đốt sống chúng tôi đào được hồi tháng Hai.
Khá là thú vị, đây là mô hình ba chiều.
08:11
It's pretty cool, it's three-dimensional.
153
491660
1960
08:13
But now watch, you can superimpose the entire skeleton
154
493620
3320
Giờ hãy quan sát,
có thể xếp chồng cả bộ xương lộ ra vào mùa hè lên,
08:16
that we'd revealed in the summer.
155
496940
2720
08:19
Here's the main excavation.
156
499660
1320
phần chính của cuộc khai quật.
08:21
Now we can zoom in
157
501020
1720
Phóng to,
08:22
and you can look at all of the finer details of the bones
158
502740
2680
bạn có thể thấy rõ các chi tiết
08:25
and the three-dimensionality of them.
159
505460
1800
cũng như hình ảnh ba chiều của xương.
08:27
And like magic, now we remove the Jurassic clay.
160
507300
2400
Như một phép màu, giờ ta loại bỏ lớp đất sét kỷ Jura.
08:30
Now we zoom out
161
510020
1160
Thu nhỏ,
08:31
and are able to see just how complete this ichthyosaur is.
162
511220
3360
có thể thấy bộ xương hoàn chỉnh thế nào.
08:34
So you start from the very tip of the snout
163
514620
2440
Bắt đầu từ vị trí đầu mõm
08:37
all the way down to the penny-sized vertebrae.
164
517100
2960
đến các đốt xương cỡ đồng xu.
08:40
Pretty cool.
165
520060
1200
Khá tuyệt.
08:41
And we're even able to pick out individual bones
166
521260
3160
Ta còn có thể lấy từng mảnh xương ra
08:44
and look at them in three dimensions like this.
167
524460
2400
quan sát trong không gian ba chiều như thế này.
08:46
This is the sort of techniques
168
526900
1440
Kỹ thuật này
08:48
that are sort of revolutionizing paleontology.
169
528380
2200
như một cuộc cách mạng hóa ngành cổ sinh vật học.
08:50
We're able to capture all of this data whilst the ichthyosaur sat in the ground.
170
530620
3920
Ta có thể thu thập mọi dữ liệu cả khi bộ xương còn nằm trong đất,
08:54
So before we've even removed anything.
171
534580
1840
khi còn chưa khai quật gì.
08:56
Now we've taken that out of the ground,
172
536420
1920
Đưa chúng ra khỏi đất,
08:58
we still have this data,
173
538340
1160
dữ liệu vẫn còn,
08:59
and we can send that to our colleagues all around the world.
174
539540
2880
chúng tôi có thể gửi cho đồng nghiệp khắp thế giới.
09:03
Of course, now fully uncovered --
175
543820
2120
Dĩ nhiên, khi bộ xương đã lộ ra hết -
09:06
it’s me taking a nap --
176
546700
1400
đó là tôi đang chợp mắt -
09:09
It's time to literally get this Jurassic giant out of the ground.
177
549020
4560
cũng là lúc cần đưa chúng ra khỏi đất.
09:13
Much easier said than done
178
553580
1800
Nói thì dễ, làm mới khó,
09:15
when you're dealing with such a complete
179
555420
1920
nhất là khi đối mặt với
khối hóa thạch hoàn chỉnh và cực nặng lên đến vài tấn.
09:17
and very heavy fossil weighing several tons.
180
557380
3720
09:22
The first port of call
181
562700
1440
Việc đầu tiên cần làm
09:24
was to create a trench all the way around the skeleton.
182
564140
2960
là đào rãnh xung quanh bộ xương.
09:27
And the reason for that is that we needed to get right on underneath the skeleton
183
567420
3880
Nguyên nhân là cần đào xuống bên dưới bộ xương
09:31
so that we could begin the process of plaster jacketing.
184
571340
2640
để tiến hành quá trình phủ thạch cao.
09:33
So those white bits you can see in the image, that's not snow,
185
573980
2920
Những mảng trắng bạn thấy trên ảnh không phải tuyết,
09:36
although it was very cold a few days on site,
186
576940
2720
dù có vài ngày thời tiết rất lạnh,
09:39
that's actually plaster.
187
579660
1520
đó thực chất là thạch cao.
09:41
Plaster jacketing is an important process in the field of paleontology.
188
581180
4200
Phủ thạch cao là quá trình cực quan trọng của cổ sinh vật học.
09:45
We use these protective plaster jackets
189
585900
2120
Cần dùng lớp bảo vệ bằng thạch cao
09:48
that essentially care for and secure the bones and the surrounding matrix
190
588060
5000
để giữ và bảo vệ bộ xương và vật chất xung quanh,
09:53
so that we can take them out of the field and into the lab
191
593060
2880
để đưa khỏi điểm khai quật về phòng thí nghiệm
09:55
so that we can analyze the fossil and the matrix
192
595980
2840
để phân tích hóa thạch và vật chất xung quanh
09:58
and work out what's going on.
193
598860
1520
và tìm hiểu điều gì đang xảy ra.
10:00
We also had to, for the bigger skull block and the body block,
194
600420
3560
Với xương sọ và phần thân khổng lồ,
10:04
we also had to create a wooden frame to help support the immense weight.
195
604020
4160
phải dựng một khung gỗ để nâng đỡ trọng lượng cực lớn.
10:10
After various challenges on site,
196
610780
3240
Vượt qua nhiều thách thức,
chúng tôi, cuối cùng, cũng đưa được hết bộ xương lên,
10:14
we finally managed to remove the entire skeleton
197
614020
2520
10:16
after dissecting it into several more manageable blocks.
198
616540
3040
sau khi chia thành nhiều khối nhỏ dễ thao tác hơn.
10:19
But this one block here, which is the main body block,
199
619900
3160
Tuy nhiên, khối xương này, phần chính của thân,
10:23
this weighed one and a half tons.
200
623060
2920
nặng một tấn rưỡi,
được đưa lên - chuyện khá dễ thương -
10:26
It's actually being removed, which is quite nice,
201
626020
2320
10:28
it's actually being removed by Joe Davis, who found the ichthyosaur.
202
628340
3360
được Joe Davis, người phát hiện ra đưa lên.
10:31
And this was an interesting moment for the team
203
631740
2200
Đây là thời khắc thú vị với toàn đội
10:33
because it's quite an emotional moment,
204
633980
1920
một khoảnh khắc khá xúc động,
10:35
because we'd spent and invested so much time and energy
205
635900
2600
vì chúng tôi đã bỏ rất nhiều thời gian và tâm huyết
10:38
into this ichthyosaur excavation
206
638540
1600
cho cuộc khai quật,
10:40
that this moment captured that final piece
207
640140
2360
đây là công đoạn cuối
10:42
where we're removing this from its final resting place,
208
642500
2600
đưa chú thằn lằn cá này ra khỏi nơi yên nghỉ của nó,
cách đây 180 triệu năm.
10:45
180 million years ago.
209
645140
1920
10:51
On January 10, 2022,
210
651540
3400
Ngày 10 tháng 1 năm 2022,
10:54
this is almost one year after Joe had made that incredible discovery,
211
654980
5680
gần một năm sau khám phá kỳ diệu này của Joe,
11:00
Angling Water and the University of Manchester
212
660700
2800
Angling Water và Đại học Manchester
11:03
issued a joint press release announcing the find.
213
663540
2840
tổ chức một buổi họp báo công bố phát hiện này.
11:06
Here’s Joe and I on the BBC Breakfast Studio chatting about this discovery
214
666420
4560
Đây là Joe và tôi tại phòng ghi hình buổi sáng của Đài BBC
trò chuyện và kể về hóa thạch với thế giới.
11:11
and revealing it to the world.
215
671020
2080
11:13
Amazingly, this story went viral.
216
673660
2720
Kỳ diệu thay, chuyện được lan truyền nhanh đến chóng mặt.
11:16
We were picked up on a multitude of different platforms,
217
676820
3200
Chúng tôi được nhiều kênh truyền thông mời,
11:20
TV, radio, newspaper, it went viral all across social media.
218
680060
4320
từ ti vi,đài phát thanh, báo chí, chuyện cũng lan nhanh trên mạng xã hội
11:24
We were thrilled to bits with this, it was amazing,
219
684420
2400
Chúng tôi rất vui mừng, nó thật tuyệt,
11:26
amazing response about our beautiful ichthyosaur.
220
686860
2640
chú thằn lằn cá xinh đẹp nhận được phản hồi thật tuyệt.
11:29
But one of the things is,
221
689860
1200
Một trong các vấn đề ở đây, bạn nghĩ chính xác vì sao
11:31
is why do you think exactly did this ichthyosaur get so much interest?
222
691100
3840
chú thằn lằn cá này lại nhận được nhiều sự quan tâm vậy?
11:36
First of all,
223
696780
1480
Đầu tiên,
mọi người đều thích mẫu hóa thạch đẹp,
11:38
everybody loves a cool fossil,
224
698300
2040
11:40
especially when it's big and it's complete.
225
700380
2840
đặc biệt là khi nó lớn và hoàn chỉnh.
11:43
So you've got a massive tick there.
226
703220
1800
Nên bạn có một lý do.
11:45
But genuinely, this ichthyosaur was an apex predator
227
705620
4200
Thành thật mà nói, thằn lằn cá là cao thủ săn mồi,
11:49
at the very top of its food chain in the Jurassic sea.
228
709820
3840
nằm trên cùng chuỗi thức ăn dưới biển kỷ Jura.
11:53
So again, another big tick.
229
713700
1440
Nên, lại một lý do khác.
11:55
And admittedly the photograph is very cool,
230
715180
3080
Phải thừa nhận rằng bức ảnh rất tuyệt,
11:58
although it is me again laying down.
231
718300
2080
dù đó là ảnh tôi đang nằm.
12:00
(Laughter)
232
720380
1560
(Tiếng cười)
12:01
But on top of that, one thing it's important to highlight
233
721980
2680
Tuy nhiên, hơn hết, điều quan trọng cần lưu ý
12:04
is the very fact that Britain is the birthplace of ichthyosaurs.
234
724700
4120
một thực tế là nước Anh là cái nôi sinh ra thằn lằn cá.
12:10
This ichthyosaur specimen in the photo,
235
730100
2640
Mẫu vật thằn lằn cá trong ảnh,
12:12
this was the first ichthyosaur specimen
236
732780
2800
là mẫu vật đầu tiên
12:15
brought to the attention of science,
237
735620
1720
được khoa học chú ý,
12:17
found by Mary and Joseph Anning more than 200 years ago
238
737380
4480
do Mary và Joseph Anning phát hiện hơn 200 năm trước
12:21
in the Lyme Regis on the Dorset coast.
239
741860
2840
tại Lyme Regis, bờ biển Dorset.
12:26
Nowadays, finding ichthyosaur fossils in the UK,
240
746340
4640
Ngày nay, hóa thạch thằn lằn cá ở Anh được tìm thấy
12:30
generally they're found on the Somerset,
241
750980
3120
chủ yếu ở vùng bờ biển Somerset, Dorest và Yorkshire.
12:34
the Dorset and the Yorkshire coastlines.
242
754140
1920
12:36
And that's because you have the constant erosion of the foreshore and the cliffs.
243
756060
4680
Vì bờ biển và vách đá xói mòn.
12:40
You might be lucky to find, say,
244
760780
1680
Bạn có thể may mắn tìm thấy,
12:42
the isolated one or two vertebrae on the beach if you go looking.
245
762500
3680
một hai mẫu hóa thạch trên bờ biển nếu bỏ công tìm.
12:46
But still finding a complete skeleton,
246
766220
2440
Tuy nhiên, tìm thấy một bộ xương hoàn chỉnh,
12:48
and especially anything large on the coastline is incredibly rare.
247
768700
3600
đặc biệt, lớn trên bờ biển cực hiếm.
12:52
This is why finding the Rutland ichthyosaur in the center of the UK
248
772340
3680
Vì vậy, tìm thấy hóa thạch thằn lằn cá ở miền trung nước Anh
12:56
in an unusual exposure is so extraordinarily rare.
249
776020
3720
là một phát hiện bất thường và cực hiếm.
13:01
So what next for this significant specimen?
250
781700
3920
Tiếp theo, cần làm gì với mẫu vật quan trọng này?
Không kể đến kế hoạch
13:06
Well, despite ongoing plans
251
786300
1800
13:08
to try to replace the Rutland Water Nature Reserve with “Joerassic Park” --
252
788140
4680
đổi tên Khu bảo tồn Hồ chứa Rutland thành “Công viên kỷ Jura” -
13:12
(Laughter)
253
792820
1600
(Tiếng cười)
13:14
I'm sorry, I'm sorry.
254
794420
1160
Xin lỗi, xin lỗi.
13:15
I apologize.
255
795620
1160
Tôi xin lỗi.
13:18
Compose myself.
256
798820
1280
Tôi bịa đó.
Không, bước quan trọng kế tiếp,
13:21
No, the next major step
257
801220
1760
13:22
is for Nigel to clean and conserve the entire skeleton.
258
802980
5520
Nigel sẽ làm sạch và bảo tồn cả bộ xương.
13:28
And this is going to take at least two years
259
808860
2320
Công việc này cần tối thiểu 2 năm
13:31
to get to that point.
260
811220
1560
để hoàn thành.
13:33
At that stage, then,
261
813340
1480
Sau đó, tôi và cả nhóm có thể nghiên cứu
13:34
me and the rest of the team are able to study the ichthyosaur
262
814860
2880
13:37
in as much detail as possible
263
817780
1680
thật chi tiết hóa thạch này,
13:39
and then prepare it for its eventual display at Rutland,
264
819500
5280
rồi cuối cùng, chuẩn bị trưng bày nó tại Rutland,
13:44
where it will then attract,
265
824820
1800
thu hút,
13:46
hopefully millions of people will travel around the world
266
826660
2680
hi vọng hàng triệu người từ khắp nơi trên thế giới
đến và chiêm ngưỡng mẫu vật,
13:49
to come and see this specimen, marvel at this Jurassic giant,
267
829340
2880
ngạc nhiên trước hóa thạch khổng lồ kỷ Jura này,
13:52
and understand the hidden history right beneath their feet.
268
832260
2840
hiểu ra bí sử ngay dưới chân mình.
13:58
What an incredible journey.
269
838220
1960
Thật là một hành trình tuyệt vời.
14:01
With most fossil finds,
270
841460
3600
Phần lớn hóa thạch được tìm thấy,
14:05
there's always an element of luck involved.
271
845100
2680
luôn có sự góp mặt của may mắn.
14:07
You know, being in the right place at the right time.
272
847820
3480
Bạn cũng biết đấy, thiên thời địa lợi.
14:12
People search their entire lives for something like this
273
852500
3440
Có người dành cả đời tìm kiếm
14:15
and never even come close.
274
855980
1720
nhưng chẳng bao giờ thấy.
14:18
The funny thing is, Joe wasn't even looking for this.
275
858500
3360
Chuyện buồn cười ở đây là Joe chẳng tìm gì cả,
14:21
He genuinely stumbled upon this exceptional discovery.
276
861900
3920
ông chỉ vô tình tìm thấy hóa thạch đặc biệt này.
14:28
At ten meters long,
277
868460
1640
Có chiều dài 10 mét,
14:30
the Rutland ichthyosaur is the most complete skeleton
278
870140
3080
bộ xương thằn lằn cá ở Rutland là một bộ hoàn chỉnh nhất
14:33
of a large prehistoric reptile ever found in the UK.
279
873220
3760
của loài bò sát lớn thời tiền sử được tìm thấy ở Anh.
14:37
This once-in-a-lifetime discovery
280
877780
2600
Đây là một phát hiện để đời
14:40
represents one of the greatest finds in British paleontological history.
281
880420
4000
tiêu biểu cho phát hiện vĩ đại nhất của lịch sử cổ sinh vật học ở Anh
Cá nhân tôi,
14:45
On a personal level,
282
885140
2160
14:47
leading this excavation
283
887340
1640
dẫn đầu cuộc khai quật,
khai quật bộ xương khổng lồ kỷ Jura là dấu son trong sự nghiệp của mình.
14:49
and revealing this Jurassic giant has been one of the highlights of my career.
284
889020
4280
14:53
Thank you all very much for letting me share this journey with you.
285
893620
3240
Rất cám ơn vì đã để tôi chia sẻ hành trình này với bạn.
14:56
(Applause)
286
896900
2360
(Vỗ tay)
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7