Meet Methane, the Invisible Climate Villain | Marcelo Mena | TED

Translator: Ngọc Quỳnh Đặng Reviewer: Nguyen Tran Nhat Minh

This is the Ghazipur landfill in Delhi, India.

Đây là bãi chôn lấp rác Ghazipur ở Delhi, Ấn Độ.

It’s almost 20 stories high and it often collapses,

Nó cao gần 20 tầng nhà và nó thường sụp lún,

killing the waste pickers that work there.

đè chết những người nhặt rác làm việc ở đó.

Last year, when temperatures hit 43 degrees Celsius,

Năm ngoái, khi nhiệt độ đạt mốc 43 độ C,

it caught fire three times in a month and burned for 48 hours straight,

nó bốc cháy ba lần trong một tháng và cháy trong 48 giờ liên tục,

exposing the city to harmful particulate matter.

làm cho thành phố tiếp xúc với các hạt chất có hại.

This happens because the organic waste in the landfills

Điều này xảy ra bởi vì chất thải hữu cơ trong các bãi chôn lấp

decomposes to form methane,

phân hủy và tạo khí mêtan,

a highly flammable and potent greenhouse gas.

một loại khí nhà kính rất dễ cháy và độc hại.

And as we have more and more heat waves, the problem will only get worse.

Và khi các đợt nắng nóng ngày càng nhiều, vấn đề sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn.

This landfill in Buenos Aires

Bãi chôn lấp này ở Buenos Aires

causes the pollution equivalent to roughly 1.4 million cars,

gây ra lượng ô nhiễm tương đương với khoảng 1,4 triệu ô tô,

or the same as roughly two average-sized coal-fired power plants.

hay khoảng hai nhà máy điện chạy than cỡ trung bình.

Landfills like these are major contributors to climate change

Các bãi chôn lấp như thế này là tác nhân chính gây biến đổi khí hậu

because of the methane they emit.

vì khí mê-tan mà chúng thải ra.

Methane ...

Mê-tan...

comes from everywhere in the world,

đến từ khắp mọi nơi trên thế giới,

but in developing countries, emissions are expected to double by 2050.

nhưng ở các nước đang phát triển, lượng khí thải dự kiến sẽ gấp đôi vào 2050.

Methane is therefore the Global South's climate challenge,

Do đó, khí mê-tan là thách thức khí hậu của Nam bán cầu,

because it's a development challenge.

bởi vì nó là một thách thức phát triển.

As poor countries get richer,

Khi nước nghèo trở nên giàu hơn,

their demand for food and consumer goods will increase,

nhu cầu về thực phẩm và hàng tiêu dùng của họ sẽ gia tăng,

and so will the waste they generate.

và chất thải mà họ tạo ra cũng sẽ tăng lên.

If we're going to keep warming under 1.5 degrees Celsius,

Nếu muốn duy trì mức tăng nhiệt dưới 1,5 độ C,

we need to reduce methane emissions in half by 2050.

chúng ta cần giảm một nửa lượng khí thải mê-tan vào năm 2050.

But we must do so without getting in the way

Nhưng ta vẫn cần đảm bảo không gây cản trở

of quality-of-life improvements in the Global South.

công tác cải thiện chất lượng cuộc sống ở Nam bán cầu.

That's why, in 2022, I became the CEO of the Global Methane Hub,

Đó là lý do tại sao vào năm 2022, tôi trở thành CEO của Global Methane Hub,

a major philanthropic effort focused on methane mitigation,

một doanh nghiệp từ thiện lớn tập trung vào giảm thiểu khí mê-tan

based out of Santiago, Chile.

có trụ sở tại Santiago, Chile.

Methane doesn't get the same attention as carbon dioxide does,

Mê-tan không nhận được sự chú ý nhiều như các-bon đi-ô-xít,

but it's contributed to nearly half the warming

nhưng nó đóng góp tới gần một nửa sự nóng lên

we've experienced to date.

mà chúng ta đang trải qua.

It's short-lived,

Nó tồn tại ngắn hạn,

so we stop emissions now, its warming effect will soon follow.

vậy nên nếu ta ngừng phát thải bây giờ, hiệu ứng nóng lên sẽ giảm theo.

If we only focus on carbon-dioxide emissions,

Nếu chỉ tập trung vào khí thải các-bon đi-ô-xít,

we're only going to get half the temperature reduction

chúng ta sẽ chỉ giảm được nửa độ

with these next two decades.

trong hai thập kỷ tới.

Mitigating methane, therefore,

Do đó, giảm thiểu khí mê-tan

is the fastest, most efficient way to reduce temperature

là cách nhanh nhất, hiệu quả nhất để giảm nhiệt độ

within our lifetime.

trong thời gian của cuộc đời.

But don't get me wrong,

Xin đừng hiểu lầm tôi.

this is not about delaying action on fossil fuels.

Không hẳn là việc trì hoãn động thái với nhiên liệu hóa thạch,

40 percent of methane emissions come from fossil-fuel extraction.

dù 40% lượng khí thải mê-tan đến từ khai thác nhiên liệu hóa thạch.

But today, I'm going to talk about the other 60 percent

Nhưng hôm nay, tôi sẽ nói về 60% còn lại

that not a lot of people talk about,

mà không nhiều người nhắc tới,

which is food systems’ emissions --

đó là khí thải từ các hệ thống thực phẩm -

food production and food waste.

sản xuất và xử lý rác thải thực phẩm.

I’m a biochemical engineer, a professor

Tôi là một kỹ sư sinh hóa, một giáo sư

and I was formerly the environmental minister for Chile.

và tôi trước đây là Bộ trưởng Môi trường của Chile.

Before I got into politics,

Trước khi tham gia chính trị,

when I was a graduate student at the University of Iowa,

khi còn là sinh viên cao học tại Đại học Iowa,

tôi đã làm việc với NASA,

I’d work with NASA,

tracking air pollution across continents

theo dõi ô nhiễm không khí khắp các lục địa

using aircraft and satellites.

bằng máy bay và vệ tinh.

When I got back home,

Khi trở về nhà,

I used the same tools to develop air-quality forecasting systems

tôi sử dụng công cụ tương tự để tạo ra hệ thống dự báo chất lượng không khí

that helped change the way we did things.

giúp thay đổi cách chúng tôi làm mọi việc.

Và chúng tôi nhận thấy sụt giảm đáng kể trong mức độ ô nhiễm không khí.

And we had a radical drop in air-pollution levels.

But during my tenure, a large landfill caught fire,

Nhưng trong nhiệm kỳ của tôi, một bãi rác lớn bốc cháy,

and it put the whole city of Santiago under a black cloud

và nó bao trùm toàn bộ thành phố Santiago trong mây đen

of carcinogenic soot.

tích tụ bồ hóng gây ung thư.

It was an event our model couldn't predict.

Đó là một sự kiện mà mô hình của chúng tôi không thể dự đoán.

It was methane, again.

Lại là khí mê-tan.

Another landfill nearby smelled so terrible

Một bãi rác khác ở gần đó có mùi khủng khiếp đến nỗi

that neighbors protested for weeks.

cư dân quanh đó phản đối trong nhiều tuần.

And they were right -- nobody deserves to live like that.

Và họ đã đúng - không ai đáng phải sống trong cảnh như vậy.

And we could do something about it.

Và chúng ta có thể xử lý tình trạng này.

The organic waste in landfills

Chất thải hữu cơ trong các bãi chôn lấp

is one of the most visible sources of methane,

là một trong những nguồn mê-tan dễ thấy nhất,

literally.

theo đúng nghĩa đen.

And food systems,

Các hệ thống thực phẩm,

food loss and waste, is a big part of the problem.

thất thoát và rác thải thực phẩm, là một phần lớn của vấn đề.

Fifty percent of all food systems’ emissions

50% lượng khí thải của tất cả các hệ thống thực phẩm

come from food that nobody ever eats.

đến từ thực phẩm chưa từng được tiêu thụ.

In Sub-Saharan Africa,

Ở khu vực châu Phi cận Sahara,

37 percent of all food that's produced is either lost or wasted,

37% tất cả thực phẩm được sản xuất đều thất thoát hoặc bỏ phí,

either because there's not enough infrastructure to store it,

vì không có đủ cơ sở hạ tầng để lưu trữ,

to transport it, or to keep it from spoiling.

vận chuyển hoặc giữ thực phẩm không bị hư hỏng.

The other part ends up in the trash,

Phần còn lại bị đổ vào thùng rác,

and when that organic waste is concentrated in the landfill,

và khi chất thải hữu cơ tập trung trong bãi chôn lấp,

we can see the methane this waste emits from space.

ta có thể thấy khí mê-tan chúng thải ra từ ngoài không gian.

The NGO Carbon Mapper is a public-private partnership

Tổ chức phi chính phủ Carbon Mapper là đối tác công-tư

đang tận dụng công nghệ do các nhà khoa học NASA phát triển

that's leveraging technology developed by NASA scientists

to pinpoint methane sources across the world.

để xác định các nguồn khí mê-tan trên toàn cầu.

They started with aircraft

Họ bắt đầu sử dụng máy bay

and soon they’ll be up in a satellite.

và chẳng mấy chốc sẽ lên vệ tinh.

Seeing methane this way contributes to real mitigation,

Nhìn nhận khí mê-tan theo cách này góp phần giảm thiểu thực tế,

and the Sunshine Canyon Landfill

và bãi rác Sunshine Canyon

in Los Angeles

ở Los Angeles

is an example of this.

là một ví dụ về điều này.

Airborne methane data inform basic operational improvements,

Dữ liệu khí mê-tan trong không khí cung cấp các cải tiến vận hành cơ bản,

such as covering the daily trash with liners,

chẳng hạn như bao phủ rác hàng ngày bằng bạt lót,

which led to a radical drop in emissions,

dẫn đến giảm phát thải triệt để,

60 percent lower emissions,

cụ thể là giảm 60% khí thải

and the complaints from neighbors disappeared.

và các khiếu nại từ hàng xóm cũng dần ít đi.

Now we decided to take this effort globally,

Chúng tôi quyết định thực hiện nỗ lực này trên toàn cầu,

and with our colleagues from RMI,

và với các đồng nghiệp từ RMI,

the Clean Air Task Force and Carbon Mapper,

Lực lượng Không khí sạch và Carbon Mapper,

we put together the Waste MAP,

chúng tôi tổng hợp bản đồ khí thải,

the Waste Methane Assessment Platform,

nền tảng Đánh giá Chất thải khí Mê-tan

which links satellite information,

liên kết thông tin vệ tinh,

tổ chức phi chính phủ và chính phủ địa phương

NGOs and local governments

to intervene.

nhằm can thiệp.

With other colleagues,

Cùng các đồng nghiệp khác,

we’re working in the biggest landfills in the world,

chúng tôi làm việc ở các bãi rác lớn nhất thế giới,

including the one you saw in Delhi,

bao gồm cả nơi bạn thấy ở Delhi,

the one in Buenos Aires,

ở Buenos Aires,

and of course the city of Santiago, where I live.

và tất nhiên là thành phố Santiago, nơi tôi sống.

Pinpointing methane sources allows us to stop existing emissions,

Việc xác định cụ thể nguồn khí mê-tan cho phép ngăn chặn khí thải hiện thời,

but it also helps prevent new emissions from occurring, too.

mà nó cũng giúp ngăn ngừa phát thải mới xảy ra.

And it starts with organic waste diversion.

Nỗ lực bắt đầu với việc chuyển hướng chất thải hữu cơ.

Chúng ta có thể tiến hành rất nhiều giải pháp khác nhau,

We could do a lot of different solutions,

like composting.

như ủ phân.

We could do food banking,

Chúng ta có thể xây dựng ngân hàng thực phẩm,

or we could turn that organic waste into food,

hoặc có thể chuyển hóa chất thải hữu cơ đó thành thức ăn.

like what my dog, Rucio, eats,

Loại thức ăn dành chú chó Rucio của tôi

made from soldier flies that grew on food waste.

được làm từ ruồi lính sinh trưởng từ chất thải thực phẩm.

Now don't worry,

Đừng lo lắng,

I would never feed my dog anything I wouldn't eat.

tôi chỉ cho chó của mình ăn những thứ mà tôi cũng ăn được thôi.

(Laughter)

(Cười)

But food waste is not the only problem.

Nhưng chất thải thực phẩm không phải là vấn đề duy nhất.

What we eat also has big impact.

Những gì chúng ta ăn cũng có tác động lớn.

And in that, cows -- raising cows for dairy and meat

Trong số đó, bò - nuôi bò để lấy sữa và thịt

is the single largest anthropogenic source of methane.

là nguồn khí mê-tan lớn nhất do con người tạo ra.

That's right, cow burps.

Đúng vậy, hơi ợ từ bò.

The scientific name for that is enteric fermentation.

Tên khoa học của hiện tượng này là sự lên men ruột.

If you feed an animal low-quality food instead of high-quality food,

Nếu bạn nuôi động vật bằng thức ăn chất lượng kém,

a lot of that energy doesn't go to create milk,

phần lớn số thức ăn đó không được dùng để tạo ra sữa,

it goes to digestion and cow burps.

mà sẽ đi vào quá trình tiêu hóa và ợ ra.

So an animal in Sub-Saharan Africa causes five times more emissions

Vì vậy, một con vật ở châu Phi cận Sahara gây ra lượng khí thải nhiều gấp năm lần

than one in North America,

so với một con ở Bắc Mỹ,

per unit of milk,

trên một đơn vị sữa,

becasue it's usually eating suboptimal food.

bởi nó thường ăn thức ăn không tối ưu.

So improved breeding, feeding and animal welfare

Vì vậy, cải thiện chăn nuôi, chế độ ăn uống và sức khỏe động vật

could reduce emissions and improve income for farmers.

có thể làm giảm lượng khí thải và cải thiện thu nhập cho nông dân.

But we have to do a lot more about cow-burp emissions,

Nhưng vẫn cần phải làm nhiều hơn nữa để giải quyết khí thải ợ bò,

and that's why we're launching

và đó là lý do cho sự ra đời của

the Enteric Fermentation Research and Development Accelerator,

Dự án cấp tốc Nghiên cứu và Phát triển Lên men Đường ruột,

a 200-million-dollar effort

một nỗ lực trị giá 200 triệu đô la

that will focus on reducing livestock emissions,

tập trung vào việc cắt giảm khí thải chăn nuôi,

and it will be the biggest effort of its kind.

là nỗ lực mang tầm vóc lớn nhất của loại hình này.

You may have heard some scientists are feeding algae or seaweed to animals

Bạn có thể đã nghe một số nhà khoa học đang cho động vật ăn tảo hoặc rong biển

to change their metabolism to reduce methane emissions,

để thay đổi quá trình chuyển hóa nhằm giảm phát thải khí mê-tan,

and there's a whole bunch of solutions like that,

và có rất nhiều giải pháp tương tự như vậy,

but for each one, we have to know:

nhưng với mỗi giải pháp, ta cần biết:

Is it safe? Does it last?

Nó có an toàn không? Nó có lâu dài không?

And how will it perform when it’s not in optimal settings,

Và nó sẽ hoạt động như thế nào khi không ở trong môi trường tối ưu,

like when the animal is out in pasture all day,

như khi con vật ở ngoài đồng cỏ cả ngày,

instead of being fed?

mà không được cho ăn?

We hope that this research initiative

Chúng tôi hy vọng rằng sáng kiến nghiên cứu này

will deliver the scientific breakthroughs we need

sẽ mang lại những đột phá khoa học mà chúng ta cần

to reduce livestock emissions

để giảm khí thải chăn nuôi

and keep 1.5 alive.

và duy trì mục tiêu 1.5 độ.

When I was minister, I would often hear from my colleagues,

Khi tôi làm Bộ trưởng, tôi thường nghe đồng nghiệp của mình nói,

“Tại sao chúng ta phải chống biến đổi khí hậu,

"Why should we act on climate change,

if it was the rich countries that caused the problem?"

nếu chính các nước giàu là nguyên nhân gây ra vấn đề?”

And it's partly true.

Và điều này có phần đúng.

Emissions have historically come from developed countries,

Trong quá khứ, khí thải từng phát sinh từ các nước phát triển,

but they're rising fast in the developing world.

nhưng chúng đang tăng nhanh ở các nước đang phát triển.

We don't need to follow a path

Chúng ta không cần phải đi theo con đường mà

we know will lead to higher emissions and pollution --

chúng ta biết sẽ dẫn đến lượng khí thải và ô nhiễm cao hơn -

we could cut straight across into sustainable solutions.

chúng ta có thể tiến thẳng tới các giải pháp bền vững.

But what I hear from colleagues was based on the premise

Nhưng những gì tôi nghe được từ các đồng nghiệp dựa trên tiền đề

that reducing emissions will make our day-to-day lives worse

rằng giảm khí thải sẽ làm cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta tồi tệ hơn

because of all the things we'd have to do without.

vì chúng ta sẽ phải hy sinh nhiều thứ.

Nhưng đây là một lối tư duy sai lệch,

But this is a false narrative,

and it's not the case for methane.

và không áp dụng đối với mê-tan.

Methane is a global problem,

Khí mêtan là một vấn đề toàn cầu,

but the benefits are felt where action is taken.

nhưng lợi ích chỉ được cảm nhận ở nơi nào xuất hiện động thái.

Vulnerable communities

Các cộng đồng yếu thế

that aren't exposed to the constant threat of dump fires

sẽ không phải tiếp xúc với mối đe dọa liên tục của đốt rát

or foul smells.

hoặc mùi hôi thối.

Landfills that aren't filled with rotting organic waste

Các bãi chôn lấp không chứa đầy chất thải hữu cơ thối rữa

that could instead be turned to food or fertilizer.

mà thay vào đó được biến thành thực phẩm hoặc phân bón.

Farmers that are already under the threat of climate change

Nông dân vốn đang chịu mối đe dọa của biến đổi khí hậu

could gain income and resilience

có thể kiếm được thu nhập và khả năng hồi phục

because of better, more efficient livestock and rice production.

nhờ sản xuất chăn nuôi và lúa gạo tốt hơn, hiệu quả hơn.

You and I ...

Bạn và tôi...

can't do much to create zero-emission cement

không thể làm gì nhiều để tạo ra xi măng không khí thải

or change grids across countries or continents --

hoặc thay đổi lưới điện trên khắp các quốc gia hoặc lục địa,

well, some of you can, but not everybody.

vài người có thể, nhưng không phải là tất cả.

(Laughter)

(Cười)

But 60 percent of our emissions from methane

Nhưng 60% lượng khí thải khí mê-tan của chúng ta

come from our food, our trash and our neighborhoods.

bắt nguồn từ thực phẩm, rác thải và khu vực sống.

And taking action on reducing methane now

Và hành động để giảm khí mêtan bây giờ

is a big step to saving the planet.

là một bước tiến lớn để giải cứu hành tinh.

And we could start when we get back home,

Và chúng ta có thể bắt đầu ngay khi trở về nhà,

composting our food.

bằng cách ủ thức ăn.

We'll see the benefits --

Chúng ta sẽ thấy những lợi ích --

better living conditions, cleaner air,

điều kiện sống tốt hơn, không khí sạch hơn,

improved food security,

an ninh lương thực cải thiện.

right here and right now.

ngay tại đây và ngay bây giờ.

Thank you.

Cảm ơn bạn.

(Cheers and applause)

(Reo hò và vỗ tay)