The Architectural Mastermind Behind Modern Singapore | Liu Thai Ker | TED

Transcriber:

Çeviri: Emre Can Ercan Gözden geçirme: Esra Çakmak

A lot of people say, "Why didn't you continue

Çoğu kişi bana “Neden baban gibi ressam olmadın?” diye soruyor.

with your father's career as a painter?"

My answer to them is very simple: I’m also a painter.

Onlara ben de ressamım diyorum.

The only difference is that my father's painting

Ama babamın tabloları yalnızca birkaç metre kare iken

is only a few square meters in size.

benim eserim birkaç bin kilometrelik bir alana yayılıyor.

My painting is a few thousand kilometers in size.

That's the only difference.

Aradaki tek fark bu.

Singapore, when the British left us, in 1960,

İngilizler 1960′ta ayrıldığında Singapur sakinlerinin dörtte üçü

three out of four people lived in squatter areas.

gecekondu bölgelerinde yaşıyordu.

You probably don't even know what is a squatter area,

Muhtemelen bu bölgelerin neye benzediğini bile bilmiyorsunuz

but in those days, it was just all over town.

ama o günlerde şehrin her tarafına yayılmışlardı.

So the government of Singapore decided

Onun için Singapur hükûmeti

that, if we want to have a sustainable city,

bizden daha büyük diğer ülkelere ayak uyduracak

compatible with all the other, larger countries,

sürdürülebilir bir şehir istiyorsak

we must achieve excellence.

üstün başarıyı hedeflemenin gerekli olduğuna karar getirdi.

And one of the signs of removing backwardness

Geriye dönüklükten kurtulmanın işaretlerinden biri

is to remove the squatters and house everybody in housing.

gecekonduları kaldırıp herkese konut sağlamaktır.

And to do so, since the people in those days were very poor,

Bunu yapabilmek için o dönemde halk çok yoksul olduğundan

we then introduced public housing,

devletten mali destek alarak

to build subsidized housing --

sosyal konutlar inşa ettik.

good-quality housing, but subsidized,

Bunlar yüksek kaliteli ancak devlet destekli,

with affordable rental and affordable selling price.

uygun fiyatlarla kiralanabilen ya da satın alınabilen konutlardı.

That is a very important key to the transformation of Singapore.

Bu, Singapur’un dönüşümünde anahtar rolü oynayan bir projeydi.

So within 25 years, between 1960 and 1985,

Böylece 1960 ile 1985 arasındaki 25 yıl içerisinde

we actually got rid of all the squatters.

tüm gecekondulardan kurtulmayı

We housed every Singaporean into public housing,

ve tüm Singapurlulara sosyal

as well as, of course, private housing.

ya da özel konutlar sağlamayı başardık.

So that transformation is very thorough, very impressive.

Bu dönüşüm oldukça eksiksiz ve etkileyici bir biçimde gerçekleşerek

That's a remarkable story of Singapore.

harika bir Singapur hikâyesi oluşturdu.

If you want to plan a city, the first thing is to ask:

Bir şehir planlayacaksanız soracağınız ilk soru şu olmalı:

"How many people are we planning for"?

“Kaç kişi için planlama yapıyoruz?”

In 1990, when we were planning the city,

1990′da şehri planlarken

I proposed a plan for 100 years, to 2091.

100 yıl, yani 2091′e kadar sürecek bir plan önermiştim.

But nowadays, when I plan for other cities,

Ama bugünlerde diğer şehirler için çalışırken

I suggest that we plan up to 2070,

2070′e kadar planlama yapıyorum.

because beyond that, really,

Çünkü bu tarihin ötesinde

the whole world may have to control population growth,

dünya çapında nüfus artışının kontrol altına alınması gerekebilir.

so it's like planning for the ultimate population size,

Onun için bu, her şehir özgünlüğü hedeflediğinden

because every city wants the city to be unique.

nihai nüfus sayısına göre planlama yapmaya benziyor.

So, for Singapore and for cities I plan,

Dolayısıyla Singapur’da ve planladığım diğer şehirlerde

I look for the design gene of that locality,

mekâna özgün bir karakter vermek için

to give it its unique character.

onun tasarımsal genlerini inceliyorum.

Now, what are the key design genes?

Peki anahtar rolü oynayan tasarım genleri hangileridir?

You see, different localities have different characteristics.

Şimdi, farklı mekânlar farklı karakteristikler taşıyor.

For example, they have different climates --

Örneğin iklimleri farklı oluyor--

climates also affect planning and design --

iklimler aynı zamanda planlama ve tasarımı etkiliyor--

and they also have different customs,

âdetleri de farklı oluyor.

and that also affects what you put into the city plan or design.

Bu da plan ya da tasarımınıza neleri dahil edeceğinizi etkiliyor.

And also, some kind of architectural heritage.

Bunun yanı sıra mimari miraslar bulunuyor.

For example, in Southeast Asia, because of the strong sun,

Örneğin Güneydoğu Asya’da güneş ışığının şiddetinden dolayı

we never have very strong colors.

renkler asla parlak kalmıyor.

If you look at Malay villages, the colors are kind of pastel.

Mesela Maleyza’daki şehir evleri hep pastel renklerle boyanmıştır.

Why? Because if you paint very strong colors

Çünkü bu evleri parlak renklerle boyarsanız

on Malay village buildings,

sıcak güneşin altında

after a few years under the hot sun,

birkaç yıl kaldıktan sonra

they all turn into pastel colors.

pastel renklere bürünürler.

And the second is heritage.

İkinci önemli nokta ise miras.

As I mentioned earlier, every city has its own locality conditions.

Önceden bahsettiğim üzere her şehrin özgün mekânsal koşulları vardır.

So even though in Singapore we have shophouses,

O yüzden Singapur’da dükkânlar olsa da

our shophouse design

bizim dükkan tasarımlarımız ile

and the shophouse design in Malacca and Hong Kong,

Malakka ve Hong Kong’daki dükkân tasarımlarından

they're different, because of local influence.

yerel etkilerden dolayı farklılaşır.

So we must protect our own heritage,

Bizim kendi mirasımızı korumamız gerekir

and they are very, very unique.

çünkü bunlar son derece özgündür.

And the third thing,

Çok az sayıda kişinin

which very few people talk about,

değindiği üçüncü bir nokta da

is density.

kentsel yoğunluktur.

So as I mentioned earlier,

Önceden bahsettiğim üzere

the large city, we must have a higher density,

büyük şehirlerde yoğunluk yüksek tutulmalı

and make the design more grand.

ve tasarım daha ihtişamlı kılınmalıdır.

Small city, we have low density,

Küçük şehirlerdeyse yoğunluk düşük

make the design more romantic.

tasarım da daha romantik olmalıdır.

So if we pick the right density for the cities of different sizes,

Farklı boyutlardaki şehirlerde doğru yoğunluğu seçersek

when you arrive at a city,

bir şehre vardığımızda

without even looking at the buildings,

binalara bakmaya gereken kalmadan

you already know you're going into a different kind of city.

farklı bir tür şehre girdiğimizin farkında oluruz.

I told myself that despite the high-density building,

Ben binaların ve tasarladığımız şehrin

the high-density city that we plan,

yüksek yoğunluklu olmasının

we should not use high density as an excuse

iyi bir çevre yaratmayı engelleyen

for not creating a good environment.

bir durum olduğuna inanmıyorum.

So I told myself,

Bu yüzden kendime

"How can I live with a high-density policy,

“Yüksek yoğunluk tercih edip de güzel bir çevre yaratmak

and yet create a nice urban environment?"

nasıl başarılabilir?” diye sordum

It dawned on me that you can have a high-density city

ve satranç tahtasının kareli deseninden esinlenerek

with a nice environment

yüksek yoğunluklu bir şehrin

by using the Western chessboard idea.

güzel bir çevreye sahip olabileceğini fark ettim.

Because in the Western chessboard,

Çünkü satranç tahtasında

you have the black square and the white square alternating.

siyah ve beyaz kareler hep art arda gelir.

So if we put the [high-density] buildings in the black squares,

Böylece yüksek yoğunluklu binaları siyah,

then [in] the white square we’d put the parks or schools

parklar, okullar, AVM’ler vesaireyi

or low-rise shopping centers, and so on.

beyaz karelere koyduğunuz zaman

So in that case,

yüksek yoğunluğu

if you can disperse the high-density buildings

düşük yoğunluklu yapılarla hafifleterek

with a lower-density development,

onun bunaltıcı ağırlığını

you don't feel the oppressiveness of high density.

gidermiş olursunuz.

So in a new town, I plan it this way,

Yeni şehirleri bu şekilde planlıyorum.

and later, when I planned Singapore, the whole city,

Singapur’u planlarken ise bunu değişimli bir

I also alternate it.

yaklaşımla uygulamıştım.

For example,

Örnek olarak,

some of the historical area is naturally low-density,

tarihsel alanların bazıları doğal olarak düşük yoğunlukludur.

and not far from a historic area,

Buralardan fazla uzak olmayan

like Shenton Way,

Shenton Yolu gibi yerlerde

we allow high density.

yüksek yoğunluğa izin veriyoruz.

But when you are in Shenton Way, it doesn’t feel oppressive,

Ama Shenton Yolu’nda yürürken yapılar sizi bunaltmıyor

because if you just turn your head around,

çünkü kafanızı çevirdiğinizde

you see the sky.

gökyüzünü görüyorsunuz.

And that's how Singapore was planned.

Singapur işte böyle planlandı.

You don't actually go through miles and miles of high-rise buildings,

Yüksek katlı binalar kilometrelerce uzanmıyor.

you go a few miles, one or two miles.

Bunun yerine birkaç kilometrede bir

Then, you go to medium density, low density and higher density again.

yüksek yoğunluktan orta ve düşük yoğunluğa geçiş oluyor.

So that creates a variety of environments,

Bu da çevrelere çeşitlilik katarak

and actually makes the city a better city.

daha iyi bir şehir elde etmenizi sağlıyor.

I realized that we should not treat the city as one body.

Ayrıca şehri tek bir beden olarak görmemek gerektiğini fark ettim.

We must treat a city as a family.

O, bunun yerine bir aile olarak görülmeli.

In a family, you have grandparents,

Bir ailede büyük anne ve babalar

below that, you have several parents,

onların altında da ebeveynler olur.

and below each parent, you have several children.

Her ebeveynin altında evlatlar sıralanır.

So in a city like Singapore,

Bu yaklaşımı Singapur’u

I divided the city.

bölgelere ayırarak uyguladım.

Below that, I divide it into regions.

Böylece her bir bölge

Each region would have a population size of around a million people.

yaklaşık bir milyon kişilik bir nüfusa sahip oldu.

And below the region, I divide them into new towns.

Bu bölgeleri de yeni ilçelere böldüm.

Each new town will have a population size of around 150,000 to 200,000,

Her yeni ilçenin nüfusu 150.000 ile 200.000 arasında değişiyor,

occasionally up to 300,000 people.

bazen de 300.000 kişiyi buluyor.

And below the new town,

Yeni ilçelerin altında

we have neighborhoods;

semtler yer alıyor;

below the neighborhoods, we have precincts.

semtlerin altında ise mahalleler bulunuyor.

That's how Singapore was planned.

Singapur işte böyle planlandı.

You see, if you take a city like Singapore,

Şimdi, Singapur’da

it would take, for example,

en üst düzey ticaret merkezi

the highest level of commercial center is CBD,

şehrin orta kısmında yer alan

in the central part of Singapore.

merkezi iş alanıdır (MİA).

But in the region, I have regional centers.

Ancak onun çevresinde bölgesel merkezler bulunur.

It's one rank below the CBD.

Bunlar MİA’nın bir kademe altındadır.

And below the region, I have town centers,

Bunların bir kademe altında ise

in new towns.

yeni semtlerin

It's one rank below the regional center.

merkezleri yer alır.

and below the town centers are neighborhood centers.

Semt merkezlerinin altında da mahalle merkezleri vardır.

So if I live in a neighborhood,

Onun için bir mahalle sakiniyseniz

I want to buy a piece of soap,

ve sabun almak istiyorsanız

I don't have to go to CBD,

MİA’ya gitmeniz gerekmez.

I just walk to the neighborhood center.

Mahalle merkezine gidip

I can get it.

bir sabun alabilirsiniz.

But if I want to have,

Ama mesela özel bir kıyafet

maybe, a special dress,

almak istiyorsanız

I may have to go to a town center and get it.

semt merkezine gitmeniz gerekebilir.

So we actually cascade them in ranking.

Merkezleri böyle üst üste kademeli olarak dizdik.

And in a similar way,

Benzer şekilde

in a city, I would plan for hospitals in different regions.

hastaneler ile üniversiteleri farklı bölgelerde planlıyorum.

Universities in different regions.

Bölgelerin bir kademe altındaki

But below that, in new towns,

yeni semtlerde teknik okulları,

I would plan for a polytechnic.

onların altındaki mahallerdeyse

Below that, in neighborhoods,

liseleri ve ilkokulları

I'd plan for high schools, primary schools.

planlamayı tercih ediyorum.

So we cascade the functions, facilities and amenities

Böylece işlevleri, tesisleri ve kentsel imkânları aile rollerine göre,

according to different family members.

kademeli olarak tahsis ettik.

In other words, if you are a grandfather,

Başka bir deyişle bir dedeyseniz

you are very mature, you take care of the big issues.

çok olgun olduğunuzdan büyük işleri halledersiniz.

But when you are a father,

Baba iseniz

you are still mature,

yine olgun olursunuz

but you cannot take care of as many things as your grandfather.

ama dedeniz kadar fazla iş halledemezsiniz.

But if you are a son,

Eğer bir oğulsanız

you're not independent, you depend on your father and grandfather.

bağımsız olmadığınızdan babanıza ve dedenize bel bağladığınızdan

You can take care of only certain limited things.

yalnızca birkaç işe bakabilirsiniz.

So it's like, that's how a city should function.

Şehirler işte bu şekilde işlev görmelidir.

If we don't subdivide the city in this kind of manner,

Onları böyle kademelere bölmezsek

and we treat the city as one city,

ve bir bütün olarak ele alırsak

the problem is that it's like putting the weight

beş-altı kişilik bir yükü

of five or six people onto one person.

tek bir kişinin sırtına yüklemiş oluruz.

Now, what kind of person is he?

Peki bu nasıl bir kişi olur?

He cannot function, he can't move, you know?

O rahatça hareket edip işlev görebilir mi?

That's what I mean, by traffic jams.

Trafik tıkanıklığının da sebebi budur.

I'm quite worried about the fact that in today's world,

Her şeyin çok hızlı değiştiği günümüz dünyasında

when things are changing very fast,

insanlar bu durumu gerekçe gösterip

people say, "Well, we should not plan a city long-term,

“Uzun vadeli şehir planlaması yapmamak gerekir.

because things are changing very fast.

Çünkü bugün planladığın şeyler

What you plan today may be different tomorrow.

yarın farklı olabilir” dediğinde,

Just plan short-term."

endişelenmeden edemiyorum.

I totally cannot accept that,

Bu görüşe hiç katılmıyorum.

because a city is made up of concrete and steel.

Çünkü şehirler beton ve çelikle yapılır.

It's long-term.

Yani uzun vadelidirler.

You cannot say, "Oh, I built a 50-story building today,

Kişi “Bugün 50 katlı bir bina dikip

and I accept that five years later,

onu bundan beş sene sonra

I'll pull it down for changed circumstances."

durumlar değiştiğinde yıkarım,” diyemez.

It's not possible.

Bu mümkün değildir.

But on the other hand,

Ama öte yandan

you can ask, "How can we be sure

“İnşa ettiğimiz şeyin uzun süre dayanacağından

that whatever we build will last a long time?"

nasıl emin olabiliriz?” diye sorulabilir.

My answer is that if you spend time

Ben buna cevap olarak

studying the basic human needs of a city

bir şehrin sakinlerinin ve onun işgal ettiği arazinin

and also understanding the basic need of the land for the city,

temel ihtiyaçlarını inceleyip anlayarak

if you spend time studying that

buna uygun şekilde

and find out the answer and plan accordingly,

sonuçlar çıkarıp planlama yaparsanız, şehrinizin uzun bir süre

then the city should be able to last for a long time.

dayanacağını söyleyebilirim.

I just feel that there's too much noise, nowadays,

Bugün dünyanın çok hızlı değiştiğini

to say that the world is changing so fast,

ve değişime ayak uydurmak gerektiğini

and therefore, we have to go with the change.

söyleyen aşırı sayıda kişi bulunuyor.

And also, this belief that the more sexy-looking the city,

Ayrıca çoğusu şehir ne kadar çekici

if the plan has a crazy-looking road layout,

yol planı ve binaları da

crazy-looking buildings,

ne kadar ilginç ve değişik olursa

that would actually become creative.

o kadar yaratıcı olacağını düşünüyor.

I don't go for that,

Ben buna katılmıyorum.

because if you live in a city,

Çünkü bir şehirde yaşıyorsanız

what you want is calmness, legibility,

sakinliğin, düzenin ve istikrarlılığın yanı sıra

a sense of community, predictability.

bir topluluk duygusu ararsınız.

And we should never turn a city into a theme park.

O yüzden bir şehri asla eğlence parkına çevirmemek gerekir.

In other words,

Başka bir deyişle

despite the fact that we must be very disciplined,

planlama yaparken çok disiplinli çalışarak

and create calmness, tranquility and so on,

sakin ve dingin bir çevre yaratmak gerekse de

we still have to create a city that is enjoyable to live in,

bunun içinde yaşaması zevkli ve eğlenceli bir çevre

so it's fun.

olması lazım.

Now once you know what creates fun for the people,

Şehirde yaşamayı eğlenceli kılan şeyleri belirledikten sonra

then you identify the functions to serve the fun.

geriye bir tek bunları sunacak işlevleri sağlamak kalıyor.

“Fun” would include education, cultural activities and so on.

Burada “eğlence” eğitimi, kültürel aktiviteleri vs. içeriyor.

So then, you identify the functions,

Şimdi işlevleri belirledikten sonra

and once you identify the functions,

bunları karşılamak için

then you create a city form

uygun bir şehir biçimi

to satisfy the function.

oluşturuyorsunuz.

Form follows function follows fun is the guideline for me in city planning.

Bu yüzden planlarımda hep biçim işlevi, işlev de eğlenceyi takip ediyor.

And we must give them housing,

Ayrıyeten insanlara konutlar

we must give them commercial centers

ve iş yaratmalarını sağlayacak

so that they create jobs.

ticari merkezler vermeliyiz.

We must give them industry, and also schools, hospitals

Onlara endüstriyel binalar, okullar, hastaneler, polis merkezleri,

and even police stations and fire stations

itfaiye istasyonları ve spor kompleksleri

and sports complexes.

sağlamalıyız.

Because we want the city people to be able to lead a healthy life.

Çünkü şehrimizdeki insanların sağlıklı yaşayabilmesi lazım.

And also parks.

Parklar da gerekiyor.

So even a small, simple thing like parks:

Parklar gibi basit bir şeyi bile

we have parks at the city level;

kademe kademe planladık.

in the region, we have regional parks;

Yani şehir, bölge, semt

new towns, we have town parks;

ve mahalle gibi

neighborhoods have neighborhood parks;

farklı kademelerin

and in precincts, we have precinct parks.

kendi parkları bulunuyor.

And the location and size of each type of park

Her bir parkın konumu ile boyutunu

was also studied and kind of calibrated.

düşünüp taşınarak belirledik.

And that's how Singapore is seen as a garden city,

Singapur işte bu yüzden bir bahçe şehri

something to do with that.

olarak görülüyor.

All these things were identified as basic human needs

Biz bunların hepsini temel insan ihtiyaçları olarak saptayıp

and incorporated in the plan.

plana dahil ettik.

To plan a city well,

Bir şehri iyi planlamak için

I'd say you just have to remember three things.

şu üç şeye sahip olmalısınız:

To have a humanist's heart,

Bir hümanistin kalbine,

a scientist's head

bir bilimcinin beynine

and an artist's eyes.

ve bir sanatçının gözlerine.

"Humanist's heart" in the sense that you have to plan for people and land.

“Hümanistin kalbi”ne sahip olmak insanları ve araziyi düşünerek planlamayı

You have to create a plan

ve şehirde yaşanların

where people who live inside find the city liveable

onu yaşanabilir, toplumu da esnek görmesini

and also the society resilient.

sağlamayı ifade ediyor.

Land --

Araziye gelince --

you want to design a city where the land is highly functional

Şehri araziyi olabildiğince işlevsel ve ekolojik bakımdan sürdürülebilir

and also ecologically highly sustainable.

kılacak şekilde tasarlamak gerekir.

Now the scientist's head is that,

Bilimcinin beyni benim için

to my mind, a city is like a machine

şehri bir yaşam makinesi olarak

for living.

görmek demek.

Now to design a machine,

Şimdi bir makine tasarlamak için

you must know all the machine parts,

tüm makine bileşenlerini,

the sizes of each part,

bunların ebatlarını,

the number of the parts that you put together,

monte ettiğiniz bileşenlerin sayısını

and put them at the right places.

ve yerlerini bilmeniz gerekir.

So it is a very precise science.

Bu çok kesinlik gerektiren bir bilimdir.

It's not something you would just draw according to your fancy.

Yani bir şeyi akılda canlandırıp çizim yapmaya benzemez.

But to put this machine onto the land,

Şimdi makineyi araziye oturtmak için

we have to massage the machine

yerine güzelce uysun

so that when the machine is put on the land,

ve çevreyi yok etmesin diye

it would compliment nicely with the land

onu okşayarak istenen hâle

and would not destroy the land.

getirmeniz lazım.

And to help you understand that,

Bunu anlayabilmek için

you need to have an artist's eyes

bir sanatçının gözlerini taşımalı

to romance with the land.

ve araziye şefkatle bakmalısınız.

That's [what] I always keep in my mind when I plan a city.

Şehir planlarken işte bunları hep aklımda tutuyorum.