The Architectural Mastermind Behind Modern Singapore | Liu Thai Ker | TED

Transcriber:

Translator: Gia Bảo Nguyễn

A lot of people say, "Why didn't you continue

Rất nhiều người nói rằng:

“Tại sao ông lại không nối nghiệp nghề hoạ sĩ của cha?”

with your father's career as a painter?"

My answer to them is very simple: I’m also a painter.

Câu trả lời của tôi rất đơn giản: “Tôi cũng là một hoạ sĩ.”

The only difference is that my father's painting

Chỉ khác là những bức vẽ của cha tôi

is only a few square meters in size.

chỉ có kích thước vài mét vuông.

My painting is a few thousand kilometers in size.

Còn những bức vẽ của tôi có chiều dài đến tận vài trăm kilomet.

That's the only difference.

Đó chính là điểm khác biệt.

Singapore, when the British left us, in 1960,

Singapore, sau khi người Anh rời khỏi vào năm 1960

three out of four people lived in squatter areas.

ba trên bốn người sinh sống trong một khu vực chật chội.

You probably don't even know what is a squatter area,

Bạn có lẽ không biết điều này có nghĩa là gì,

but in those days, it was just all over town.

nhưng ngày đó, những khu vực như vậy rất nhiều.

So the government of Singapore decided

Vì thế Chính Phủ Singapore đã quyết định

that, if we want to have a sustainable city,

nếu chúng tôi muốn có một thành phố bền vững

compatible with all the other, larger countries,

cạnh tranh với những nơi,

những quốc gia khác lớn hơn

we must achieve excellence.

chúng tôi phải đạt được những thành tựu xuất sắc.

And one of the signs of removing backwardness

Và một trong những dấu hiệu của việc xoá bỏ sự lạc hậu

is to remove the squatters and house everybody in housing.

đó là phá bỏ những khu nhà lụp xụp đó và cho người dân nhà ở đàng hoàng.

And to do so, since the people in those days were very poor,

Và để làm được như thế, vì người dân lúc đó rất nghèo

we then introduced public housing,

chúng tôi đã giới thiệu nhà ở xã hội,

to build subsidized housing --

để xây nhà ở được trợ cấp -

good-quality housing, but subsidized,

có chất lượng tốt, nhưng được trợ cấp

with affordable rental and affordable selling price.

với mức giá cho thuê và bán hợp lí.

That is a very important key to the transformation of Singapore.

Đó là chìa khoá quan trọng cho sự chuyển mình của Singapore.

So within 25 years, between 1960 and 1985,

Trong 25 năm, từ 1960 đến 1985,

we actually got rid of all the squatters.

chúng tôi đã thực sự loại bỏ những khu nhà tạm bợ.

We housed every Singaporean into public housing,

Chúng tôi đưa người dân Singapre ở trong những căn nhà ở xã hội

as well as, of course, private housing.

và dĩ nhiên, cả những khu nhà ở riêng.

So that transformation is very thorough, very impressive.

Vì vậy sự biến chuyển này rất kĩ lưỡng, rất ấn tượng

That's a remarkable story of Singapore.

Đó chính là 1 câu chuyện đáng nhớ của Singapore.

If you want to plan a city, the first thing is to ask:

Nếu bạn muốn quy hoạch một thành phố

câu hỏi đầu tiên chính là:

"How many people are we planning for"?

“Chúng ta sẽ quy hoạch bao nhiêu người đây?”

In 1990, when we were planning the city,

Năm 1990, chúng tôi quy hoạch thành phố,

I proposed a plan for 100 years, to 2091.

Tôi đã đề xuất một bản quy hoạch cho 100 năm, đến năm 2091.

But nowadays, when I plan for other cities,

Nhưng ngày nay, khi tôi quy hoạch cho những thành phố khác

I suggest that we plan up to 2070,

Thời gian quy hoạch tôi đề nghị chỉ đến năm 2070,

because beyond that, really,

bởi vì hơn hết

the whole world may have to control population growth,

Thế giới lúc đó có lẽ đã khống chế được sự gia tăng dân số

so it's like planning for the ultimate population size,

nên nó như là quy hoạch cho quy mô dân số tối đa,

because every city wants the city to be unique.

vì mỗi thành phố đều muốn mình là độc nhất.

So, for Singapore and for cities I plan,

Do đó, khi tôi quy hoạch cho Singapore, lẫn cho những thành phố khác

I look for the design gene of that locality,

Tôi đều tìm kiếm ý tưởng thiết kế từ địa phương đó

to give it its unique character.

để tạo nên tính độc đáo

Now, what are the key design genes?

Vậy thì, lối thiết kế chủ đạo ở đây là gì?

You see, different localities have different characteristics.

Bạn thấy đấy, mỗi một địa phương đều có những đặc trưng khác nhau.

For example, they have different climates --

Như là, khí hậu khác nhau

climates also affect planning and design --

khí hậu cũng ảnh hưởng đến quy hoạch và thiết kế

and they also have different customs,

và mỗi địa phương cũng có những phong tục khác nhau

and that also affects what you put into the city plan or design.

và chúng cũng ảnh hưởng đến cái mà bạn đưa vào bản thiết kế thành phố

And also, some kind of architectural heritage.

Và cũng do, một số di sản kiến trúc

For example, in Southeast Asia, because of the strong sun,

Ví dụ ở Đông Nam Á, do bức xạ mặt trời mạnh

we never have very strong colors.

chúng tôi không bao giờ dùng những màu mạnh

If you look at Malay villages, the colors are kind of pastel.

Nếu bạn nhìn vào những ngôi làng ở Malay,

nó có màu nhạt.

Why? Because if you paint very strong colors

Vì sao? Bởi vì nếu bạn chọn những tông màu quá mạnh

on Malay village buildings,

cho những toà nhà ở Malay

after a few years under the hot sun,

chỉ sau vài năm dưới cái nắng nóng

they all turn into pastel colors.

chúng sẽ bị nhạt màu.

And the second is heritage.

Và điều thứ hai đó là về di sản.

As I mentioned earlier, every city has its own locality conditions.

Như tôi đã nói, mỗi thành phố đều có những điều kiện khác nhau

So even though in Singapore we have shophouses,

Vì vậy mặc dù ở Singapore có các cửa hàng bán lẻ

our shophouse design

nhưng thiết kế của những cửa hàng ở đây

and the shophouse design in Malacca and Hong Kong,

với những cái ở Malacca và Hong Kong,

they're different, because of local influence.

hoàn toàn khác nhau, bởi vì ảnh hưởng vùng miền

So we must protect our own heritage,

Vì chúng tôi phải bảo vệ di sản của mình.

and they are very, very unique.

chúng rất, rất độc đáo.

And the third thing,

Và yếu tố thứ ba,

which very few people talk about,

cái mà một số người thường hay nói,

is density.

là mật độ.

So as I mentioned earlier,

Như tôi đã đề cập trước đó,

the large city, we must have a higher density,

các thành phố lớn, phải có mật độ dân cư cao hơn,

and make the design more grand.

và thiết kế của nó phải hoành tráng hơn.

Small city, we have low density,

thành phố nhỏ thì có mật độ thấp hơn,

make the design more romantic.

nên thiết kế cần phải lãng mạn hơn.

So if we pick the right density for the cities of different sizes,

Nếu chúng tôi lựa chọn mật độ

phù hợp với từng thành phố có qui mô khác nhau.

when you arrive at a city,

Khi bạn đi đến một thành phố,

without even looking at the buildings,

mà không nhìn vào những toà nhà,

you already know you're going into a different kind of city.

bạn đã biết rằng mình đang đi đến một thành phố khác.

I told myself that despite the high-density building,

Tôi tự nhủ rằng, mặc dù mật độ nhà cao tầng càng dày đặc

thì thành phố quy hoạch sẽ có mật độ dân cư càng cao,

the high-density city that we plan,

we should not use high density as an excuse

chúng tôi không lấy chúng làm cái cớ

for not creating a good environment.

cho việc không tạo ra môi trường sống trong lành

Nên tôi tự nói với bản thân rằng,

So I told myself,

"How can I live with a high-density policy,

“Làm sao tôi có thể sống trong một nơi có mật độ sống cao

and yet create a nice urban environment?"

mà không tạo ra một môi trường đô thị lành mạnh?”

It dawned on me that you can have a high-density city

Tôi nhận ra, bạn có thể tạo ra một thành phố với mật độ cao

with a nice environment

cùng với môi trường sống tốt

by using the Western chessboard idea.

bằng cách lấy ý tưởng từ bàn cờ phương Tây,

Because in the Western chessboard,

Bởi trong bố cục của bàn cờ phương Tây,

you have the black square and the white square alternating.

có những ô trắng, đen xen kẽ.

So if we put the [high-density] buildings in the black squares,

Nên chúng tôi đưa những toà nhà có mật độ cao vào những ô đen

then [in] the white square we’d put the parks or schools

và đưa vào ô trắng các công viên hay trường học

or low-rise shopping centers, and so on.

hay cũng có thể là các trung tâm thương mại bình dân, và vân vân.

So in that case,

Trong trường hợp đó,

if you can disperse the high-density buildings

nếu bạn có thể phân tán các toà nhà có mật độ cao

with a lower-density development,

với những tòa nhà có mật độ thấp,

you don't feel the oppressiveness of high density.

thì bạn sẽ không cảm thấy ngộp ngat ở những nơi có mật độ cao

So in a new town, I plan it this way,

Nên với thị trấn, tôi quy hoạch bằng cách này

and later, when I planned Singapore, the whole city,

và sau đó, khi tôi quy hoạch Singapore, toàn bộ thành phố

I also alternate it.

tôi cũng thay thế nó.

For example,

Ví dụ,

some of the historical area is naturally low-density,

một số khu di tích lịch sử thường có mật độ thấp

and not far from a historic area,

và cách không xa khu di tích,

like Shenton Way,

là đường Shenton,

we allow high density.

chúng tôi chấp nhận mật độ cao.

But when you are in Shenton Way, it doesn’t feel oppressive,

Nhưng khi bạn ở khu Shenton, bạn không hề thấy ngột ngạt,

because if you just turn your head around,

vì nếu bạn nhìn xung quanh

bạn sẽ thấy cả bầu trời.

you see the sky.

And that's how Singapore was planned.

Và đó là cách mà Singapore đã quy hoạch.

You don't actually go through miles and miles of high-rise buildings,

Bạn không cần phải đi hàng cây số qua các tòa nhà cao tầng

you go a few miles, one or two miles.

bạn đi một vài dặm, một hoặc hai dặm.

Then, you go to medium density, low density and higher density again.

Rồi, đến chỗ có mật độ trung bình, mật độ thấp rồi về lại nơi có mật độ cao.

So that creates a variety of environments,

Điều đó đã tạo ra những môi trường đa dạng,

and actually makes the city a better city.

và nó thật sự làm thành phố tốt đẹp hơn.

I realized that we should not treat the city as one body.

Tôi nhận ra ta không nên đối xử với thành phố như một cá thể.

We must treat a city as a family.

mà phải như một gia đình.

In a family, you have grandparents,

Trong một gia đình, có ông bà,

below that, you have several parents,

dưới có cha mẹ

and below each parent, you have several children.

và dưới mỗi ông bố bà mẹ, có những đứa trẻ.

So in a city like Singapore,

Nên một thành phố như Singapore,

I divided the city.

Tôi đã chia ra là thành phố

Below that, I divide it into regions.

rồi dưới thành phố là các vùng

Each region would have a population size of around a million people.

Mỗi vùng có mật độ dân cư khoảng 1 triệu người

And below the region, I divide them into new towns.

Và dưới vùng, tôi lại chia ra thành các thị trấn mới.

Each new town will have a population size of around 150,000 to 200,000,

Mỗi thị trấn mới có mật độ cư dân khoảng 150,000 đến 200,000,

occasionally up to 300,000 people.

thỉnh thoảng lên đến 300.000 người.

And below the new town,

Và dưới thị trấn mới,

we have neighborhoods;

chúng tôi có các vùng lân cận;

below the neighborhoods, we have precincts.

dưới các vùng lân cận, là các phường.

That's how Singapore was planned.

Đó là cách Singapore được quy hoạch.

You see, if you take a city like Singapore,

Bạn thấy đó, nếu bạn lấy một thành phố như Singapore,

it would take, for example,

một thành phố, làm ví dụ,

the highest level of commercial center is CBD,

mức cao nhất của trung tâm thương mại là CBD

in the central part of Singapore.

ở trung tâm Singapore,

But in the region, I have regional centers.

Nhưng đối với vùng, tôi có các khu trung tâm.

It's one rank below the CBD.

nó chỉ xếp dưới CBD.

And below the region, I have town centers,

Và dưới vùng, có các trung tâm thành thị,

in new towns.

ở thị trấn mới.

It's one rank below the regional center.

Nó chỉ xếp dưới khu trung tâm

and below the town centers are neighborhood centers.

và dưới trung tâm thành thị là khu trung tâm lân cận.

So if I live in a neighborhood,

Nếu tôi sống ở vùng lân cận,

I want to buy a piece of soap,

tôi muốn mua xà bông

I don't have to go to CBD,

tôi không cần phải đi đến CBD,

I just walk to the neighborhood center.

Tôi chỉ cần đi đến khu trung tâm lân cận.

I can get it.

là có thể mua nó.

But if I want to have,

Nhưng nếu tôi muốn mua

maybe, a special dress,

có lẽ là, một cái đầm đẹp,

I may have to go to a town center and get it.

tôi phải đến trung tâm thành phố và mua nó.

So we actually cascade them in ranking.

Nên chúng tôi thực sự đã xếp chúng theo thứ hạng.

And in a similar way,

Cũng theo cách đó,

in a city, I would plan for hospitals in different regions.

trong một thành phố, tôi muốn quy hoạch bệnh viện ở các vùng khác nhau

Universities in different regions.

Trường đại học ở các vùng khác nhau.

But below that, in new towns,

Nhưng dưới đó, ở thị trấn mới,

I would plan for a polytechnic.

tôi quy hoạch thành các trường dạy nghề.

Below that, in neighborhoods,

Dưới nữa, ở các vùng lân cận,

I'd plan for high schools, primary schools.

Tôi quy hoạch trường cấp 3, tiểu học.

So we cascade the functions, facilities and amenities

Nên là chúng tôi xếp theo chức năng, cơ sở vật chất và tiện ích.

according to different family members.

theo từng thành viên trong gia đình.

In other words, if you are a grandfather,

Nói cách khác, nếu bạn là một người ông,

you are very mature, you take care of the big issues.

bạn là một lão làng, bạn đảm đương những chuyện lớn.

But when you are a father,

Nhưng nếu bạn là một người cha,

you are still mature,

bạn cũng đã trải đời.

but you cannot take care of as many things as your grandfather.

nhưng bạn chưa thể coi sóc được nhiều thứ như ông.

But if you are a son,

Nhưng nếu bạn là một người con,

you're not independent, you depend on your father and grandfather.

bạn chưa tự lập được, bạn còn phụ thuộc vào cha và ông.

You can take care of only certain limited things.

Bạn chỉ có thể lo một số thứ nhỏ nhặt.

So it's like, that's how a city should function.

Nên nó cũng tương tự với cái cách mà một thành phố vận hành.

If we don't subdivide the city in this kind of manner,

Nếu ta không chia nhỏ thành phố theo cách này,

and we treat the city as one city,

và đối xử với mỗi thành phố như một,

the problem is that it's like putting the weight

vấn đề ở đây là nó sẽ như việc đặt hết mọi gánh nặng

of five or six people onto one person.

của 5 hoặc 6 người lên nột người vậy.

Now, what kind of person is he?

Vậy thì anh ta sẽ ra sao?

He cannot function, he can't move, you know?

Bạn biết đó, anh ta không thể hoạt động, hay di chuyển.

That's what I mean, by traffic jams.

Đó là điều tôi muốn nói, nạn tắc đường.

I'm quite worried about the fact that in today's world,

Tôi khá là lo lắng rằng ngày nay,

when things are changing very fast,

khi mọi thứ đều đang thay đổi quá nhanh,

people say, "Well, we should not plan a city long-term,

người ta nói:” Chúng ta không nên quy hoạch thành phố trong dài hạn,

because things are changing very fast.

vì mọi thứ đang thay đổi rất nhanh.

What you plan today may be different tomorrow.

Cái mà bạn quy hoạch hôm nay có thể thay đổi vào ngày mai.

Just plan short-term."

Nên là chỉ cần qui hoạch trong ngắn hạn thôi.”

I totally cannot accept that,

Tôi hoàn toàn không đồng ý với điều đó,

because a city is made up of concrete and steel.

Vì một thành phố làm từ xi măng và cốt thép.

It's long-term.

Đó là dài hạn.

You cannot say, "Oh, I built a 50-story building today,

Bạn không thể nói là,” Oh, hôm nay tôi đã xây một toà nhà 50 tầng,

and I accept that five years later,

và tôi chấp nhận rằng 5 năm sau,

I'll pull it down for changed circumstances."

tôi sẽ phá nó đi do bối cảnh đã thay đổi.”

It's not possible.

Nó không khả thi.

But on the other hand,

Nhưng mặt khác,

you can ask, "How can we be sure

bạn có thể nói, “Sao ta có thể chắc chắn

that whatever we build will last a long time?"

rằng mọi thứ ta xây nên đều có thể bền vững theo thời gian?”

My answer is that if you spend time

Câu trả lời của tôi là nếu bạn dành thời gian

studying the basic human needs of a city

để tìm hiểu về những nhu cầu cơ bản của con người trong thành phố

and also understanding the basic need of the land for the city,

và hiểu được về nhu cầu cơ bản của đất đai trong nội thành,

if you spend time studying that

Nếu bạn dành thời gian tìm hiểu điều đó

and find out the answer and plan accordingly,

và tìm ra câu trả lời rồi lên kế hoạch phù hợp,

then the city should be able to last for a long time.

thì thành phố sẽ có thể bền vững qua thời gian.

I just feel that there's too much noise, nowadays,

Tôi cảm thấy thời buổi bây giờ khá ồn ào,

to say that the world is changing so fast,

phải nói là thế giới đang thay đổi quá nhanh,

and therefore, we have to go with the change.

và do đó, ta phải đi theo sự thay đổi ấy.

And also, this belief that the more sexy-looking the city,

Bên cạnh đó, niềm tin rằng thành phố sẽ có vẻ ngoài quyến rũ hơn,

if the plan has a crazy-looking road layout,

nếu quy hoạch ra một con đường đầy táo bạo,

crazy-looking buildings,

những tòa nhà có vẻ ngoài điên rồ,

that would actually become creative.

thì nó sẽ cực kì sáng tạo.

I don't go for that,

Tôi không cho là vậy,

because if you live in a city,

bởi nếu bạn sống trong 1 thành phố,

what you want is calmness, legibility,

những gì bạn muốn là sự bình lặng, rõ ràng,

a sense of community, predictability.

ý thức cộng đồng, tính dự báo.

And we should never turn a city into a theme park.

Và ta không bao giờ nên biến 1 thành phố thành 1 khu công viên giải trí

In other words,

Nói cách khác,

despite the fact that we must be very disciplined,

dẫu cho sự thật là ta cần phải cực kì kiên định,

and create calmness, tranquility and so on,

và tạo sự bình lặng yên ắng và vân vân,

we still have to create a city that is enjoyable to live in,

ta vẫn cần phải tạo ra 1 thành phố đáng để sinh sống,

so it's fun.

nên nó thú vị là vậy.

Now once you know what creates fun for the people,

Lúc mà bạn biết điều gì mang niềm vui đến cho mọi người,

then you identify the functions to serve the fun.

chính là khi mà bạn xác định được cách để lan tỏa niềm vui ấy.

“Fun” would include education, cultural activities and so on.

“Niềm vui” đó có thể bao gồm giáo dục, các hoạt động văn hóa và vân vân.

So then, you identify the functions,

Để rồi, bạn xác định các chức năng,

and once you identify the functions,

và một khi bạn xác định được chức năng,

then you create a city form

thì bạn có thể tạo ra hình thái của thành phố

to satisfy the function.

để thỏa mãn cái chức năng ấy.

Form follows function follows fun is the guideline for me in city planning.

Hình thái tới chức năng rồi tới niềm vui

chính là công thức của tôi khi quy hoạch đô thị.

And we must give them housing,

Và chúng tôi phải cho họ nhà ở.

we must give them commercial centers

chúng tôi phải cho họ những trung tâm thương mại

qua đó có thể tạo ra công việc.

so that they create jobs.

We must give them industry, and also schools, hospitals

Chúng tôi phải cho họ các khu công nghiệp, và trường học, bệnh viện

and even police stations and fire stations

và thậm chí cả đồn cảnh sát, trạm cứu hỏa

and sports complexes.

và khu phức hợp thể thao

Because we want the city people to be able to lead a healthy life.

Vì chúng tôi muốn các cư dân trong thành phố có 1 cuộc sống lành mạnh.

And also parks.

Và cả công viên nữa.

So even a small, simple thing like parks:

Ngay cả 1 thứ nhỏ nhoi, đơn giản như công viên:

we have parks at the city level;

chúng tôi có các công viên ở mức độ thành thị;

in the region, we have regional parks;

tại các khu vực, chúng tôi có các công viên ở mức vùng;

new towns, we have town parks;

ở thị trấn mới, thì có công viên thị trấn;

neighborhoods have neighborhood parks;

vùng lân cận thì có công viên mức lân cận;

and in precincts, we have precinct parks.

và ở phường, chúng tôi có công viên phường.

And the location and size of each type of park

Và vị trí lẫn kích cỡ của mỗi công viên

was also studied and kind of calibrated.

đều đã được nghiên cứu và hiệu chỉnh phù hợp.

And that's how Singapore is seen as a garden city,

Và đó là cách mà Singapore được nhìn nhận như là thành phố của những khu vườn.

something to do with that.

có động thái cả đấy.

All these things were identified as basic human needs

Tất cả những thứ trên đều được xác định như là nhu cầu cơ bản của con người

and incorporated in the plan.

và đều được đưa vào bảng quy hoạch.

To plan a city well,

Để quy hoạch 1 thành phố đủ tốt,

I'd say you just have to remember three things.

Tôi muốn bạn lưu ý 3 điều.

To have a humanist's heart,

Phải có 1 trái tim nhân đạo,

a scientist's head

cái đầu của một học giả,

and an artist's eyes.

và con mắt của 1 người nghệ sĩ.

"Humanist's heart" in the sense that you have to plan for people and land.

“Trái tim nhân đạo” là thứ giác quan

mà bạn cần quy hoạch trong chính con người và vùng đất.

You have to create a plan

Bạn cần có 1 kế hoạch

where people who live inside find the city liveable

về cái nơi mà người dân tin nó đáng sống

and also the society resilient.

và một xã hội kiên quyết.

Land --

Đất đai --

you want to design a city where the land is highly functional

bạn sẽ muốn kiến thiết 1 thành phố nơi mà đất đai là chủ lực

and also ecologically highly sustainable.

và bền vững về mặt sinh thái.

Now the scientist's head is that,

Còn cái đầu của 1 học giả là như này,

to my mind, a city is like a machine

trong đầu tôi, thành phố cũng giống 1 cỗ máy

for living.

để sống.

Now to design a machine,

Giờ, để thiết kế 1 cỗ máy,

you must know all the machine parts,

bạn phải biết tất cả các linh kiện của nó,

the sizes of each part,

kích thước của mỗi phần,

the number of the parts that you put together,

số lượng linh kiện mà bạn đặt lại với nhau,

and put them at the right places.

và đặt đúng chỗ.

So it is a very precise science.

Nên nó như thể là 1 thứ khoa học quý giá.

It's not something you would just draw according to your fancy.

Nó không phải là thứ mà bạn chỉ đơn thuần vẽ ra bằng ý thích.

But to put this machine onto the land,

Mà để đặt cỗ máy đó vào 1 vùng đất

we have to massage the machine

ta cần gửi vào nó 1 thông điệp

so that when the machine is put on the land,

để khi mà cỗ máy được đặt vào vùng đất,

it would compliment nicely with the land

nó sẽ hoàn toàn hòa hợp với vùng đất ấy

and would not destroy the land.

và không hủy hoại nơi đó.

And to help you understand that,

Và để giúp bạn ngộ ra vấn đề,

you need to have an artist's eyes

bạn cần có con mắt của 1 người nghệ sĩ

to romance with the land.

để lãng mạn hóa vùng đất ấy.

That's [what] I always keep in my mind when I plan a city.

Đó là những điều mà tôi luôn khắc cốt ghi tâm khi quy hoạch thành phố.