A Creator-Led Internet, Built on Blockchain | Adam Mosserri | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Ebrar Batmaz

Power is shifting.

Güç el değiştiriyor.

History has taught us that technology will take power

Tarih bize teknolojinin gücü

from the establishment,

kurumlardan alıp

and give it to individuals.

bireylere verdiğini öğretti.

Give it to people.

İnsanlara verdiğini.

This has been true since before the advent of the printing press.

Bu, matbaanın bulunmasının öncesinden beridir böyledir.

Long before.

Çok öncesinden.

But the path is not a straight line,

Ama bu yol dosdoğru bir çizgi değildir,

there are always bumps and detours along the way,

yol boyunca daima tümsekler ve sapmalar var olmuştur

and the internet is no exception.

ve internet de müstesna değildir.

The original promise of the internet

İnternetin asıl vaadi,

was to push power down into the hands of people,

gücü insanların ellerine bırakmaktı.

and to all of us.

Hepimizin ellerine.

And it has.

Yaptı da.

It has weakened yesterday's gatekeepers,

Dünün su başını tutanlarını,

müzik, haber, TV ağlarını zayıflattı.

music labels, news publications, TV networks.

They've all lost much of their power and prestige.

Hepsi de güçlerinin ve prestijlerinin çoğunu kaybettiler.

But at the same time,

Ama aynı zamanda,

the internet has created a new establishment.

internet yeni bir kurum yarattı.

It's pushed power into the broadest of platforms,

Gücü en geniş platformlara aktardı,

like Instagram.

Instagram gibi.

This was unexpected.

Bu beklenmedik bir durumdu.

But I believe that, over the broad arc of history,

Ama inanıyorum ki, tarihin geniş seyri boyunca

that this unexpected outcome,

bu beklenmedik sonuç,

this concentration of power in the hands of a handful of platforms,

bu, gücün bir avuç platformun elinde toplanması durumu

is not going to be a long-lasting trend.

uzun süreli bir trend olmayacak.

Over the next ten years,

Önümüzdeki on yıl içinde,

we're going to see a dramatic shift in power,

ekibim ve benim sorumlu olduğum gibi platformlardan

away from platforms like the one that my team and I are responsible for,

“yaratıcılar” olarak tanımlamayı sevdiğim bir grup insana doğru

and to a group of people I like to describe as "creators."

çarpıcı bir güç aktarımı gözlemleyeceğiz.

Let's define a creator

Haydi bir yaratıcıyı

as someone whose personality is their brand,

kişiliği markası olan biri olarak tanımlayalım,

and who uses platforms like Instagram to turn their passion into a living.

Instagram gibi platformları tutkularını, yaşamlarına dönüştürmek için kullanan.

Creators like Blair Imani, D-Nice and Benny Drama.

Blair Imani, D-Nice ve Benny Drama gibi yaratıcılar.

They generate new ideas,

Yeni fikirler üretiyor,

push boundaries, drive culture.

sınırları zorluyor, ve kültüre yön veriyorlar.

We follow them just to see what they'll do next.

Onları, sadece bir sonra ne yapacaklarını görmek için takip ediyoruz.

What if we imagine a world where creators actually own their relationship

Ya içerik oluşturucuların izleyicileriyle ilişkilerine gerçekten sahip oldukları

with their audience --

bir dünya hayal edersek,

they didn't rent it, they owned it --

kira değil sahibi oldukları

and where all of us were invested in their success?

ve hepimizin onların başarılarına yatırım yaptığımız bir yer?

A world where the platforms acted more like platforms,

Platformların daha çok gerçek platformlar gibi davrandığı bir dünya,

because we can and should do more to support creators.

çünkü yaratıcıları desteklemek için daha fazlasını yapabiliriz ve yapmalıyız.

It's been maybe 50 years since the birth of the internet,

İnternetin doğuşundan bu yana belki 50 yıl geçti

and we can all see how much it has affected

ve hepimiz hemen hemen her sektörü

almost every industry,

nasıl etkilediğini görebiliyoruz,

particularly the attention-based industries: music, news, TV, art --

özellikle de dikkate-dayalı endüstriler: müzik, haber, TV, sanat

they've all been disrupted.

hepsi sarsıldı.

Musicians like Childish Gambino, Frank Ocean and Chance the Rapper,

Childish Gambino, Frank Ocean ve Chance the Rapper gibi müzisyenler,

they found ways to reach an audience without a label.

bir müzik şirketi olmadan kitlelerine ulaşmanın yollarını buldular.

When Jessica Yellin was the chief White House correspondent for CNN,

Jessica Yellin, CNN’in Beyaz Saray baş muhabiriyken,

back in 2012,

2012 yılında,

that network averaged about 670,000 viewers.

kanalın ortalama seyirci sayısı 670,000′di.

Today, she reaches nearly that many people on Instagram alone.

Bugün, tek başına Instagram’da neredeyse bu kadar kişiye ulaşıyor.

Star athletes are more relevant than the teams that they play for,

Yıldız sporcular oynadıkları takımlardan daha ön plandalar,

which would have been unheard of 50 years ago.

bu 50 yıl önce akla bile gelmeyecek bir durumdu.

LeBron James has more followers on Instagram

LeBron James’in Instagram’da

than the Lakers do.

Lakers’tan daha fazla takipçisi var.

Cristiano Ronaldo makes more on Instagram, it's been reported,

Cristiano Ronaldo’nun Instagram’da Juventus’tan

than he did from Juventus.

kazandığından daha fazlasını kazandığı bildirildi.

OK, so I and my team,

Tamam, ben ve ekibim,

we work at the point where creators and audiences meet.

içerik oluşturucuların ve izleyicilerin buluştuğu noktada çalışıyoruz.

And platforms like Instagram have done a lot to empower creators

Instagram gibi platformlar, son on yılda içerik oluşturucuları

over the last ten years.

güçlendirmek için çok şey yaptı.

My team is obsessed with finding more ways to support creators.

Ekibim içerik oluşturucuları destekleyecek yeni yollar bulmaya kafayı takmış durumda.

But if we accept that as power continues to shift toward creators,

Ancak, gücün yaratıcılara doğru kaymaya devam ettiğini

or that that's going to happen,

ya da devam edeceğini,

because technology will continue to change,

ve teknolojinin değişmeye devam edeceğini kabul edersek,

then we're going to have to rethink some things,

o zaman bazı şeyleri yeniden düşünmeliyiz,

because today, creators are too dependent on too few platforms,

çünkü bugün yaratıcılar az sayıdaki platforma çok fazla bağımlılar

then our role, as platforms, has to change.

o zaman platformlar olarak rolümüz değişmeli.

Now, I'm not saying that platforms are going to go away.

Şimdi, platformların ortadan kalkacağını söylemiyorum.

New platforms will certainly rise,

Yeni platformlar kesinlikle yükselecek,

old platforms will certainly fall.

eski platformlar kesinlikle düşecek.

But all platforms will -- and you're already seeing this happen --

Ancak tüm platformlar ve bunun olduğunu zaten görüyorsunuz,

understand the value that creators create.

içerik oluşturucuların yarattığı değeri anlayacaktır.

And so they'll be increasingly interested in handing more power over to creators.

Bu nedenle, içerik oluşturuculara daha çok güç vermekle daha fazla meyledecekler.

Now, this might be surprising, coming from me.

Şimdi, bunu benim söylüyor olmam şaşırtıcı olabilir.

But I think this is actually a really good thing.

Ama bunun aslında gerçekten iyi bir şey olduğunu düşünüyorum.

I think that over the long run,

Uzun vadede, içerik oluşturucular için en faydalı şeylerin,

what's best for creators is going to be best for platforms

sorumlu olduğum platform gibi platformların da

like the one I'm responsible for.

yararına olacağını düşünüyorum.

The more art there is,

Sanat ne kadar çok olursa,

the more there's an exchange of ideas,

fikir alışverişi ne kadar çok olursa,

the more creativity there is in the world,

dünyada ne kadar çok yaratıcılık olursa,

the better off we all are.

hepimiz o kadar daha iyi durumda oluruz.

But we haven't always seen the world this way.

Ama dünyayı her zaman böyle görmedik.

For the five years before I joined Instagram,

Instagram’a katılmadan önceki beş yıl boyunca

I was the head of News Feed at Facebook.

Facebook’ta News Feed’i yönetiyordum.

I was in that role during the US presidential election in 2016.

2016′daki ABD başkanlık seçimlerinde o görevdeydim.

I was in that role during Cambridge Analytica.

Cambridge Analytics zamanında o görevdeydim.

I traveled around the world, talking to publishers and policymakers,

Dünyayı dolaşıp yayıncılar ve politika yapıcılarla konuşuyordum,

most of whom took the time to tell me everything that we were doing wrong.

çoğunluğu bana yanlış yaptığımız her şeyi anlatmak için zaman ayırıyorlardı.

I'm sure some of you hold my company and me

Eminim bazılarınız kurumumu ve hatta kişisel olarak beni

personally accountable for all sorts of things.

her türlü şeyden sorumlu tutuyorsunuzdur.

But I can tell you

Ama bu deneyimlerden

we learned an immense amount from those experiences.

çok şey öğrendiğimizi söyleyebilirim.

I know I personally did.

Kişisel olarak öğrendiğimi biliyorum.

There were a lot of lessons.

Bir çok ders vardı.

And one of those lessons

Bu derslerden biri,

was how important stability and predictability

yayıncılar için istikrar ve öngörülebilirliğin

were to publishers.

ne kadar önemli olduğuydu.

No publisher can build a business on a platform that's too volatile,

Hiçbir yayıncı, çok değişken bir platform üzerinde bir iş kuramaz

and no business should be entirely reliant on any one platform.

ve hiçbir işletme, tek bir platforma her şeyiyle bağımlı olmamalıdır.

The same is true for creators.

Aynı durum yaratıcılar için de geçerlidir.

Today ...

Bugün...

Whoo.

Ooo.

We’re on the precipice of an entirely new internet,

Dünün araçlarından temelde farklı bir teknoloji üzerine

built on fundamentally different technology than the tools of yesterday.

inşa edilmiş tamamen yeni bir internetin eşiğindeyiz.

New technology is making new ideas possible.

Yeni teknoloji, yeni fikirleri mümkün kılıyor.

Cryptocurrencies, social tokens, nonfungible tokens,

Kripto para birimleri, sosyal fişler, NFT’ler,

decentralized autonomous organizations --

merkezi olmayan otonom organizasyonlar,

that one really rolls off the tongue --

dile tam oturanlar,

smart contracts --

akıllı kontratlar,

these are a group of ideas known in the industry as web3.

bunlar sektörde web3 olarak bilinen bir grup fikirdir.

And each and every one is built on a foundation called the blockchain.

Her biri blokzincir adı verilen bir temel üzerine inşa edilmiştir.

The important thing to understand about blockchains

Blok zincirler hakkında anlaşılması gereken en önemli şey,

is that they remove the need for an intermediary.

bir aracıya olan ihtiyacı ortadan kaldırmalarıdır.

What do I mean by that?

Bununla neyi kastediyorum?

Well, each and every one of you, I am sure, at some point,

Pekala, her biriniz, eminim, bir zaman,

has put money in a bank account.

bir banka hesabına para yatırmışsınızdır.

And when you did that,

Bunu yaptığınızda,

you were actually trusting an intermediary --

aslında bir aracıya,

in this case, a bank --

bu durumda bir bankaya,

to take care of that money on your behalf.

bu parayı sizin adınıza saklamak için güveniyordunuz.

A blockchain allows you to hold digital money --

Bir blok zinciri, bir aracıya veya bankaya güvenmenize gerek kalmadan

in this case, a cryptocurrency --

dijital parayı, bu durumda bir kripto parayı,

without the need to trust an intermediary or a bank.

elinizde tutmanıza olanak tanır.

And so a blockchain offers the potential for a transfer of power.

Böylece bir blok zincir, güç transferi potansiyeli oluşturuyor.

What's interesting is not holding digital money --

İlginç olan elinde dijital para tutmak değil,

there's nothing new about that idea.

o fikirde yeni bir şey yok.

What is interesting is how power is shifting

İlginç olan, gücün nasıl el değiştirdiğidir

from those who historically held it to those who have not.

tarih boyunca gücü elinde tutanlardan gücü olmayanlara.

There's an opportunity here.

Burada bir fırsat var.

We can use this technology

Bu teknolojiyi kullanıp

to help creators establish direct financial relationships

herhangi bir platformdan bağımsız olarak

yaratıcıların kitleleriyle,

with their audience,

independent of any platform.

aracısız finansal bağ kurmalarına yardım edebiliriz.

Today, for many creators -- not all, but many --

Bugün, çoğu içerik oluşturucu için (hepsi değil, çoğu)

subscriptions are an important part of their business.

abonelik, işlerinin önemli bir parçasıdır.

And there are really great subscription platforms out there --

Gerçekten harika abonelik platformları var;

Patreon, Substack, YouTube memberships.

Patreon, Substack, YouTube üyelikleri.

They provide great services.

Çok iyi hizmet sağlıyorlar.

For you, as a creator, they host your content,

Bir içerik oluşturucu olan sizin için içeriğinizi barındırırlar,

they distribute that content,

bu içeriği dağıtırlar,

they handle payments on your behalf.

ödemeleri sizin adınıza hallederler.

What does it cost you?

Size maliyeti nedir?

You're beholden to each platform where you show up.

Var olduğunuz her platforma bağlısınız.

You are playing by that platform's rules.

Platformun kurallarına göre oynuyorsunuz.

So what if we imagine something different?

Peki ya farklı bir şey hayal edersek?

A subscription between a creator and a fan, still,

Bir içerik oluşturucu ile hayranı arasında bir abonelik sistemi,

but one independent of any platform,

herhangi bir platformdan bağımsız

but that works across all platforms.

ve tüm platformlarda çalışan.

On a five-year time view,

Beş yıl içinde,

the blockchain offers the opportunity

blok zinciri, içerik oluşturuculara

for creators to directly own their relationship with their subscribers.

aboneleriyle olan ilişkilerine doğrudan sahip olma fırsatı sunacak.

Picture this.

Şunu gözünüzde canlandırın.

Lisa is a country artist from Georgia,

Lisa, Georgia eyaletinden bir Country müzik sanatçısı

and she wants to sell subscriptions.

ve üyelik satmak istiyor.

Maybe she wants to share songs that she's working on

Belki de üzerinde çalıştığı şarkıları

before she's ready to release them to the general public.

herkese yaymadan önce paylaşmak istiyor.

And we all love Lisa, and we want to subscribe to Lisa.

Şimdi hepimiz Lisa’yı seviyoruz ve Lisa’nın üyeliğinden almak istiyoruz.

What if Lisa can sell a token --

Ya Lisa abone olmak isteyen herkese bir jeton satabilirse?

think of it as a membership card --

Bunu bir üyelik kartı olarak düşünün, birkaç dolara.

for a few bucks, to anyone who wants to subscribe.

What if every major platform --

Ya tüm büyük platformlar;

Instagram, Twitter, YouTube, Facebook,

Instagram, Twitter, YouTube, Facebook,

they all agree to honor those membership cards.

hepsi bu üyelik kartlarını kabul ederse?

Then, in that world, if Lisa first establishes herself on Instagram,

O zaman, o dünyada, Lisa önce Instagram’da düzenini kurup,

but later, she wants to branch out into Twitter,

daha sonra Twitter’a dalmak isterse,

she can bring Team Lisa with her,

Lisa Takımı’nı da beraberinde getirebilir,

she can bring her subscribers with her.

yani abonelerini de beraberinde getirebilir.

And all of us, because I’m sure we love Lisa,

Ve hepimiz, Lisa’yı sevdiğimize eminim,

we only need to subscribe once, not once per platform.

her bir platform için ayrı ayrı değil tek bir sefer üye olmamız yeterli olacak.

That' a big deal.

Bu büyük bir olay.

And even more important,

Daha da önemlisi,

if we build these membership cards on a blockchain,

bu üyelik kartlarını bir blok zinciri üzerine kurarsak

no company can ever take Lisa's community away from her.

hiçbir şirket Lisa’nın topluluğunu ondan alamaz.

Instagram could -- poof! -- disappear tomorrow

Instagram -- puf! -- ortadan kaybolsa bile

and she would maintain her relationship with her subscribers,

Lisa aboneleriyle ilişkisini sürdürüp

and she would maintain her income.

gelirini korur.

We can take this idea further.

Bu fikri daha da ileriye götürebiliriz.

As we look to the future,

Geleceğe baktığımızda,

it's increasingly clear that it's going to bring more and more volatility,

teknolojinin artan hızda değişmesi ile birlikte

as technology changes more and more quickly.

beraberinde çok daha fazla oynaklık getireceği daha belirginleşiyor.

For creators, this means new talent can succeed

Yaratıcılar için bu, yeni yeteneklerin her zamankinden

faster than ever before,

daha hızlı ve inanılmaz bir ölçekte

and at an incredible scale.

başarılı olabileceği anlamına geliyor.

It also means that we will never again see

Aynı zamanda, büyükanne ve büyükbabalarımızın gördüğü

the stability in careers that our grandparents saw.

kariyerlerdeki istikrarı bir daha asla göremeyeceğimiz anlamına geliyor.

There's a problem.

Burada bir problem var.

One challenge with this future

Bu gelecekle ilgili bir zorluk,

is that our financial infrastructure,

finansal altyapımızın,

particularly the way that we finance our ideas,

özellikle fikirlerimizi finanse etme şeklimizin

largely predates the internet.

büyük ölçüde internetten önce gelmesidir.

Today, the predominant way that businesses raise money,

Bugün, işletmelerin para toplamasının ağır basan yolu

and the only real option available to creators,

ve yaratıcılara sunulan tek gerçek seçenek,

is to borrow it as debt.

onu borç olarak ödünç almaktır.

And as to any of you who have ever struggled

Bir ipotek ödemesi,

with a mortgage payment or a student loan or a car payment

bir öğrenci kredisi veya bir araba ödemesi ile

can attest to,

mücadele eden herhangi biriniz,

borcun pek çok dezavantajı olduğunu kanıtlayabilir.

there’s a lot of downside to debt.

My first experience with debt

Borçla ilgili ilk deneyimim

was a 13-year old '86 SAAB 9000 Turbo.

13 yaşında bir ’86 SAAB 9000 Turbo idi.

Gray car, saggy roof,

Gri araba, sarkık tavan,

the Knight Rider lights in the front -- I love that car.

öndeki Kara Şimşek ışıkları. O arabayı seviyorum.

But it was hard.

Ama zordu.

So what if, instead of debt, we invested in people,

Peki ya start-up’lara yaptığımız gibi

the way we invest in start-ups?

borç yerine insanlara yatırım yapsaydık?

As a creator, you should be able to use technology

Bir içerik oluşturucu olarak, hedeflerinizi finanse edecek parayı

to raise money to finance your ambitions.

toplamak için teknolojiyi kullanabilmelisiniz.

If you so choose,

Eğer tercih ederseniz,

you should be able to sell equity in your future.

geleceğinizin hissesini satabilmelisiniz.

And you should be able to set the terms.

Koşulları siz belirleyebilmelisiniz.

For a 100,000-dollar investment,

Mesela 100.000 dolarlık bir yatırıma karşılık,

you’ll pay out five percent of what you make for the next 10 years.

önümüzdeki 10 yıl için kazandığınızın %5′ini ödeyeceksiniz.

And we can codify those terms in a smart contract.

Bu şartları akıllı bir sözleşmede kodlayabiliriz.

We can connect the RevShare you make on YouTube,

YouTube’da yaptığınız RevShare’i,

the subscription fees you make on Patreon,

Patreon’dan aldığınız abonelik ücretlerini,

the merchandise sales you make on Instagram,

Instagram’da yaptığınız ürün satışlarını,

all to one token that anyone who believes in you could buy.

size inanan herkesin satın alabileceği tek bir token’a bağlayabiliriz.

And in doing so,

Bunu yaparken de,

you'd be giving your audience the opportunity to share in your success,

hedef kitlenize başarınızı paylaşma,

to buy a share,

bir hisse satın alma,

to build equity in the creator they know, love and trust.

sevdikleri ve güvendikleri bir yaratıcıyla ortaklık kurma şansı vermiş olursunuz.

And Lisa would be able to build a community of people

Lisa, başarısına doğrudan yatırım yapan

who are directly invested in her success.

insanlardan oluşan bir topluluk oluşturabilir.

And with the money she raised,

Topladığı para sayesinde de,

she'd have more time to explore, more time to create.

keşfetmek ve yaratmak için daha çok zamanı olabilir.

Meta can't build this.

Meta bunu oluşturamaz.

No single company can.

Herhangi bir şirket tek başına yapamaz.

For ideas like these to happen,

Bunun gibi fikirlerin gerçekleşmesi için

we need to come together across the industry.

sektörde bir araya gelmemiz gerekiyor.

And we need pioneers.

Öncülere ihtiyacımız var.

We need established creators to prove the model at first.

İlk başta bu modelin işlediğini kanıtlamak için köklü yaratıcılara ihtiyacımız var.

But the idea isn't interesting until it's available to everyone.

Ancak fikir, herkese açık olana kadar ilgi çekici değil.

I sometimes think about what my path might have looked like,

Bazen bu fırsat benim için mevcut olsaydı,

had that opportunity been available to me.

hayatım nasıl bir yol izlerdi diye düşünüyorum.

Instead of bartending and designing websites on the side

Barmenlik yapmak ve web siteleri tasarlamak

ve çok fazla öğrenci borcu almak yerine,

and taking out a lot of student debt,

I might have sold equity in my future.

geleceğimin hissesini satabilirdim.

What might you have done?

Siz ne yapmış olabilirdiniz?

Who knows?

Kim bilir?

But what's exciting about this idea is not the opportunity it affords

Ancak bu fikir hakkında heyecan verici olan şey,

an upper-middle-class white kid from the suburbs of New York City.

New York’un banliyölerinden üst orta sınıf beyaz bir çocuğa sağladığı fırsat değil.

It's the opportunity it affords Oumi Janta,

Berlin’deki bir paten fenomeni Oumi Janta’ya

a roller-skating phenom in Berlin;

sunduğu fırsat;

Terri Loewenthal, one of my favorite photographers in California.

California’daki favori fotoğrafçılardan Terri Loewenthal’a sunduğu fırsat.

And if we build this,

Bunu yaparsak,

we'll have helped to realize the original promise of the internet.

internetin asıl vaadini gerçekleştirmeye yardımcı olmuş olacağız.

We'll have to push power into the hands of people ...

Gücü insanların ellerine...

to creators.

yaratıcılara itmemiz gerekecek.

Creators will be able to own their relationship with their audience,

İçerik oluşturucular, izleyicileriyle olan ilişkilerine sahip çıkabilecek

and anyone who wants to invest in creativity

ve yaratıcılığa yatırım yapmak isteyen herkes

will have the opportunity to do so.

bunu yapma fırsatına sahip olacak.

We'll have created a world

Sıkı bir fikri olan herkesin,

where anyone with a compelling idea can turn their passion into a living,

tutkusunu yaşamına dönüştürebileceği,

which, at the same time, effects possibly the greatest transfer of power

aynı zamanda tarih boyunca kurumlardan bireylere

from institutions to individuals

en büyük güç aktarımının gerçekleşebileceği

in all of history.

bir dünya yaratmış olacağız.

Thank you for listening,

Dinlediğiniz için teşekkürler,

and thank you to you creators out there for inspiring the rest of us.

ve tüm yaratıcılara da bizlere ilham oldukları için teşekkürler

(Applause)

(Alkış)