The Global Opportunity to Accelerate Africa's Sustainable Future | Vanessa Nakate | TED

Çeviri: Yağız Yanardağ Gözden geçirme: İlker ÖZBAŞ

Mary Robinson: Vanessa, thank you so much

Vanessa, bu TEDWomen söyleşisi için

for inviting us to your home here in Kampala, in Uganda,

bizi Uganda, Kampala’daki evine davet ettiğin için

for this TEDWomen conversation,

çok teşekkür ederim,

I really appreciate that.

bu çok değerli.

It's so much nicer to be in somebody's home

Birinin evinde sohbet etmek

having a conversation.

çok daha güzel.

So let's start with what prompted you

Öyleyse sizi iklim aktivisti olmaya,

or what brought you to become a climate activist,

iklim meselesini en başından beri farkında olmaya iten ya da sevk eden

to become aware of the climate issue from the beginning?

şeyle başlayalım?

You must have been very young, but you're still very young.

Çok genç olmalısınız, ama hala çok gençsiniz.

Vanessa Nakate: My journey started in 2018.

Yolculuğum 2018′de başladı.

That is when I started reading about the challenges

İşte o zaman ülkem Uganda’daki insanların

that the people in my country, Uganda, were facing.

karşılaştıkları zorlukları okumaya başladım.

And at that point,

Ve o noktada,

I found out that climate change was one of those challenges.

İklim değişikliğinin de bu zorluklardan biri olduğunu öğrendim.

And I remember in school

Ve okulda coğrafya dersinde

studying about climate change in geography class.

iklim değişikliği hakkında okuduğumu hatırlıyorum.

It never made me realize that it was actually an emergency

Bunun aslında acil bir durum ya da o sırada gerçekleşen bir şey olduğunu

or something that was happening at that time.

hiç fark etmedim.

Bu yüzden bu kadar çok insanın hayatını tehdit eden en büyük tehlikenin bu

So I was really surprised to find that it is the greatest threat

facing the lives of so many people.

olduğunu öğrenmek beni gerçekten şaşırttı.

MR: And what was it in 2018 that kind of prompted you?

Peki 2018′de sizi harekete geçiren şey neydi?

VN: I remember speaking to one of my uncles, Charles,

Amcalarımdan biri olan Charles ile konuştuğumu ve ona çok daha gençken

and asking him if he has seen any changes

ve şu anda herhangi bir değişiklik görüp görmediğini

from when he was much younger and right now.

sorduğumu hatırlıyorum.

And he explained to me that 20 years ago in a specific place,

Ve bana 20 yıl önce belirli bir yerde,

he mentioned in Mitanya

Mitanya’da belirli bir zamanda

that they would expect rains at a specific time.

yağmur beklediklerinden bahsetmişti.

But then he said now, 20 years later,

Ama şimdi, 20 yıl sonra,

that the farmers cannot tell when the rains would come.

çiftçilerin yağmurların ne zaman yağacağını bilemediklerini söyledi.

So he actually said there's been a change, but no one is talking about it.

Yani aslında bir değişiklik olduğunu ama kimsenin bundan bahsetmediğini söyledi.

So that really triggered me to start doing something about it.

Bu da bu konuda bir şeyler yapmaya başlamam için beni gerçekten tetikledi.

I didn't know what exactly I had to do,

Tam olarak ne yapmam gerektiğini bilmiyordum

but after seeing Greta Thunberg from Sweden strike, I was really inspired.

ama İsveçli Greta Thunberg’in grevini gördükten sonra gerçekten ilham aldım.

MR: You saw those photographs of her in front of the Swedish parliament.

İsveç parlamentosu önünde çekilen fotoğraflarını gördünüz.

Evet, 2018′de, yıl sonuna doğru.

VN: Yes. In 2018, towards the end of the year.

So I was really inspired by her actions,

Bu yüzden onun eylemlerinden gerçekten ilham aldım

and I decided that I would start striking as well.

ve ben de grev yapmaya başlamaya karar verdim.

However, I was quite scared to go to the street.

Ancak sokağa çıkmaktan oldukça korkuyordum.

MR: Why were you scared?

Niçin korkuyordunuz?

VN: I think I've always been nervous to face people, so many people.

Sanırım insanlarla, çok fazla insanla yüzleşmek beni hep germiştir.

MR: Are you a bit shy?

Biraz utangaç mısınızdır?

VN: A bit, yes.

Evet, biraz.

Yeah, but I tend to manage it, I should say.

Evet, ama idare ediyorum diyebilirim.

MR: You were in Davos with Greta Thunberg

Davos’ta Greta Thunberg ve diğer bazı tanınmış

and some other well-known climate activists.

iklim aktivistleri ile birlikteydiniz.

And there was a photo taken, I think, of five of you,

Ve sanırım beşinizin çekildiği bir fotoğraf vardı

and the other four were white women, white young women,

ve diğer dördü de beyaz kadınlardı, beyaz genç kadınlar,

you were all very young.

hepiniz çok gençtiniz.

And you were cut out of the photograph.

Ve sen fotoğraftan çıkarıldın.

VN: Yes.

Evet.

MR: You could have just, you know, accepted that, but you didn’t.

Bunu öylece kabul edebilirdiniz, ama etmediniz.

Tell us about why, how you felt

Bize nedenini, nasıl hissettiğinizi ve sonra neden o şekilde

and then why you decided to react the way you did

tepki vermeye karar verdiğinizi ve ne yaptığınızı

and what you did.

anlatın.

VN: When I first saw the photograph, I was, of course, really frustrated

Fotoğrafı ilk gördüğümde elbette çok sinirlenmiştim

because I remember one of the messages

çünkü üzerinde durduğum mesajlardan birini hatırlıyorum

I really emphasized at that press conference

O basın toplantısında, dünyanın dört bir yanındaki

was the need to listen to the voices,

farklı aktivistlerin seslerine

you know, of different activists across the world.

kulak verilmesi gerektiği vurgulanmıştı.

MR: And suddenly, you were cut out.

Ve birden, fotoğraftan atılmıştın.

VN: Exactly.

Aynen öyle.

So it was quite disappointing to see and also frustrating for me.

Bu yüzden oldukça hayal kırıklığı yarattı ve benim için de sinir bozucuydu.

But also at that point,

Ancak bu noktada,

I just wanted to ask why I have been removed from the picture.

neden resimden çıkarıldığımı da sormak istedim.

And that's exactly what I did.

Ve ben de tam olarak bunu yaptım.

I asked why.

Nedenini sordum.

And that really gave me the opportunity to talk about, you know,

Bu da bana, örneğin iklim değişikliğinin ırksal adaletle

some of the intersections of climate change, for example,

kesiştiği noktalar hakkında

with racial justice.

konuşma fırsatı verdi.

MR: Talk about this big long word that we use, intersectionality.

Kullandığımız şu uzun kelimeden, yani kesişimsellikten bahsedin.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

VN: Yeah, so when when we talk about intersectionality,

Evet, yani kesişimsellikten bahsettiğimizde,

it's just something that explains

bu sadece iklim değişikliğinin

that climate change is not just on its own.

tek başına olmadığını açıklayan bir şey.

Climate change is more than weather,

İklim değişikliği hava durumundan,

it's more than statistics,

istatistiklerden daha ötedir,

it's about the people.

insanlarla ilgilidir.

And when we bring in the conversation of intersectionality,

Kesişimsellik konusunu gündeme getirdiğimizde,

it makes us talk about, you know, things like poverty eradication.

yoksulluğun ortadan kaldırılması gibi konulardan bahsetmemizi sağlıyor.

It makes us talk about racial justice in our fight for climate justice.

İklim adaleti için verdiğimiz mücadelede

ırksal adalet hakkında da konuşmamızı sağlıyor.

MR: Yes.

Evet.

And you know, you’ve been the face on Time magazine.

Ve biliyorsun, Time dergisinin yüzü oldun.

You have reached very high visibility as a voice for Africa.

Afrika’nın sesi olarak çok ciddi bir tanınırlığa ulaştınız.

How has that been?

Bu nasıl oldu?

How has the journey for you been?

Sizin için bu süreç nasıldı?

How have you felt internally?

İçten içe nasıl hissettiniz?

How have you managed to cope with, you know, being well-known,

Tanınmış olmakla nasıl başa çıktınız, biliyorsunuz,

presumably you get lots of social media messages, lots of everything,

muhtemelen çok sayıda sosyal medya mesajı alıyorsunuz, pek çok şey

and maybe some of them are negative.

ve belki bazıları olumsuz.

How do you cope?

Nasıl başa çıkıyorsunuz?

VN: Well, I want to first of all say that, you know,

Öncelikle şunu söylemek isterim ki,

I'm not the voice of Africa,

ben Afrika’nın sesi değilim,

yeah, there are so many --

evet, çok fazla --

MR: You are one of the voices.

Siz de o seslerden birisiniz.

VN: Yes.

Evet.

And the publicity or the fame, if I should say that,

Ve tanıtım ya da şöhret, eğer bunu söylemem gerekirse,

comes with that.

bununla birlikte geliyor.

It can be both positive and also negative.

Olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabiliyor.

And negative, it can be, you know,

Olumsuz anlamda ise, yaptığınız şeyin gerçek olmadığını

the people who will say that what you're doing is not real

ya da iklim krizini abarttığınızı söyleyenler

or you're exaggerating the climate crisis

ya da size genç bir kadın olduğunuzu,

or people who tell you you're, you know,

sokakta durmak yerine

a young woman, you should get married instead of standing on the street.

evlenmeniz gerektiğini söyleyenler olabilir.

So it comes with all that.

Yani tüm bunlarla birlikte geliyor.

But one thing I realized that, you know,

Ama fark ettiğim bir şey var ki,

the one percent is the negativity,

o da yüzde birin olumsuzluk,

but the 99 percent,

yüzde 99′un ise

it's the support from different parts of the world.

dünyanın farklı yerlerinden gelen desteklerin olduğu.

So amidst all that, I look at the support from the different people.

Tüm bunların arasında, farklı insanlardan gelen desteğe bakıyorum.

MR: And you take steps to make sure

Ve kendi öz bakımınızın iyiye gittiğinden

that your own self-care is, you know, going well,

emin olmak için adımlar atarsınız, bilirsiniz, yaptığınız şeyde

that you've got a balance in what you're doing.

bir denge vardır.

VN: Yes.

Evet.

MR: What do you do?

Neler yaparsınız?

VN: Apart from the activism,

Aktivizmin yanı sıra,

I do many other things in my own personal life.

kendi özel hayatımda da pek çok şey yapıyorum.

One, like you've talked about, self-care, I really love to rest.

İlki, sizin de bahsettiğiniz gibi, kişisel bakım, dinlenmeyi çok seviyorum.

And many times for me, rest is actual sleep.

Çoğu zaman benim için dinlenme, gerçek uykudur.

(Laughter)

(Gülüşler)

Yes, so I really love to get good sleep.

Evet, bu yüzden uykumu iyi almayı çok seviyorum.

And literally everyone here at home knows that.

Ve kelimenin tam anlamıyla evinde olan herkes bunu biliyor.

And also, I love getting involved in church activities.

Ayrıca kilise etkinliklerine katılmayı da seviyorum.

Yes.

Evet.

MR: I know you've talked about

Kapitalizmin toprağın tahrip edilmesi,

capitalism as being part of a problem in degrading land

çıkarılması ve bozulması gibi konularda sorunun bir parçası olduğundan

and extracting and degrading, etc.

bahsettiğinizi biliyorum.

What kind of structures would you like to see in a broad sense?

Geniş anlamda ne tür yapılanmalar görmek istersiniz?

What kind of world would you like to see?

Ne tür bir dünya görmek istersiniz?

VN: Yes, I would like to see a kind of world that respects people,

Evet, insanlara saygı duyan ama aynı zamanda gezegene de saygı duyan

but also respects the planet as well.

bir dünya görmek istiyorum.

And it's important to note

İklim krizini ve insanların

that we are in a system that has created the climate crisis

karşı karşıya olduğu diğer pek çok zorluğu yaratan bir sistemin içinde

and many other challenges that people are facing.

olduğumuzu da unutmamak gerekir.

And when we demand for system change,

Ve sistemin değişmesini talep ettiğimizde,

we mean that the system actually has to change.

sistemin gerçekten değişmesi gerektiğini kastediyoruz.

We cannot solve, you know,

Şu anda yaşanmakta olan sorunları,

the problems that are happening right now

onları yaratan sistemle

with the very system that created them.

çözemeyiz.

So we need something new,

Dolayısıyla yeni bir şeye,

something that will ensure that people are protected

insanların ve gezegenin korunmasını sağlayacak

and the planet is protected as well.

bir şeye ihtiyacımız var.

When it comes to consumption,

Tüketim söz konusu olduğunda,

I think it's a place of governments

hükümetlerin şehirleri insanlar için daha sürdürülebilir

helping to make cities more sustainable for people.

hale getirmeye yardımcı olduğu yerler olduğunu düşünüyorum.

Because it could be transportation.

Çünkü bu ulaşım olabilir.

For example, when you're in a country within Europe,

Örneğin, Avrupa’da bir ülkede bulunduğunuzda,

you can very easily use the train to get to so many places

bazı yerlerde ya da bazı ülkelerde zor olabilecek

to even go through, I mean, get to another country,

başka bir ülkeye gitmek için bir treni bile

which may be difficult in some places or in some countries.

çok kolay bir şekilde kullanabilirsiniz.

So I think it's really a place of making our cities

Bence bu gerçekten de şehirlerimizi ve ülkelerimizi

and our countries more sustainable

daha sürdürülebilir hale getirmenin bir yolu;

so that people can live more sustainably

böylece insanlar gıda, ulaşım, giyim gibi

when it comes to, you know, food, when it comes to transportation,

konularda daha sürdürülebilir bir şekilde

when it comes to clothing itself.

yaşayabilecekler.

You know, the issue of population,

Biliyorsunuz, nüfus meselesi,

it is not the problem in our fight for the climate crisis.

iklim kriziyle olan mücadelemizdeki bir sorun değildir.

MR: I agree.

Katılıyorum.

VN: Because it's important to know that, you know,

Çünkü Afrika’nın çok büyük bir nüfusa

while Africa has a huge population,

sahip olmasına karşın, küresel emisyonların yüzde dördünden daha

it is responsible for less than four percent of the global emissions.

daha azından sorumlu olduğunu bilmek önemlidir.

And a family of maybe ten in Uganda

Uganda’daki belki on kişilik bir aile,

will emit way less than a family of four

Avrupa’daki bir ülkedeki dört kişilik bir aileden

in a country within Europe.

çok daha az salım yapacaktır.

So it's really a place of understanding who has caused this crisis

Bu yüzden, insanların daha sürdürülebilir bir şekilde yaşamalarını sağlamak için

and what needs to be done to make people live more sustainably.

bu krize kimin neden olduğunu anlamaya yönelik bir yer.

MR: And you've turned the focus, which I want to do,

Ve benim de yapmak istediğim gibi odağı

on your continent, Africa.

kendi kıtanız olan Afrika’ya çevirdiniz.

There are so many crises at the moment.

Şu anda pek çok sayıda kriz yaşanıyor.

There is, you know, a food crisis, a fuel crisis,

Gıda krizi, yakıt krizi,

there was the COVID crisis

KOVID krizi var

and a lack of equitable access to vaccines.

ve aşılara eşit erişim eksikliği söz konusu.

And behind that, and there all the time,

Ve bunun arkasında, her zaman

and much earlier, has been the climate crisis.

ve çok daha önce, iklim krizi vardı.

So how do you want the conference that we're going to see,

Peki, Kasım ayında Mısır’da düzenlenecek olan

the African Conference in Egypt in November, COP27,

Afrika Konferansı COP27′yi nasıl değerlendiriyorsunuz?

how do you see the priorities?

Öncelikleri nasıl görüyorsunuz?

What do you want to see happen?

Ne olmasını istiyorsunuz?

VN: When it comes to loss and damage,

Kayıp ve hasar söz konusu olduğunda,

the climate crisis is pushing so many communities beyond adaptation.

iklim krizi pek çok toplumu uyum sağlamanın ötesine itiyor.

When, you know, a family loses a family member,

Bir aile, aile üyelerinden birini kaybettiğinde,

you can adapt to a loss of life.

can kaybına uyum sağlayabilirsiniz.

You know, you've talked about the food crisis,

Biliyorsunuz, örneğin Afrika Boynuzu’nda 20 milyondan fazla

for example, in the Horn of Africa

insanın gıdaya erişememesine

that has left more than 20 million people with no access to food.

neden olan gıda krizinden bahsettiniz.

You can’t adapt to starvation.

Açlığa uyum sağlayamazsınız.

You know, when islands are being washed away

Adalar sular altında kaldığında

and being submerged by flooding or by the rising sea levels,

ya da deniz seviyesi yükseldiğinde, kaybolan adalara

it’s evident that you can’t adapt to lost islands or to sinking coastlines.

ya da batan kıyı şeritlerine uyum sağlayamayacağınız açıktır.

So this is where loss and damage comes in.

İşte bu noktada kayıp ve hasar devreye giriyor.

MR: One of the things about development is, you know,

Kalkınma ile ilgili konulardan biri de, sanayileşmiş ülkelerin ekonomilerini

industrialized countries built their economies on fossil fuel.

fosil yakıtlar üzerine inşa etmiş olmalarıdır.

And African countries have wanted to go as green as possible,

Afrika ülkeleri de mümkün olduğunca çevreci olmak istediler

but they haven't got the investment and support.

ancak yatırım ve destek alamadılar.

And some countries want to go more into the gas they found

Ve bazı ülkeler buldukları gaza ya da buldukları kömüre,

or the coal they've found,

özellikle de son zamanlarda

in particular, gas more recently.

gaza daha fazla yönelmek istiyorlar.

And pipelines.

Ve boru hatlarına da.

Bu konu hakkında yazmıştınız.

You've written about this.

You feel very strongly about this as a young African climate activist.

Genç bir Afrikalı iklim aktivisti olarak bu konuda çok hassas olmalısınız.

Tell us more.

Biraz daha anlatın.

VN: Yes, there is a very big challenge

Evet, şu anda pek çok Afrika ülkesinin

that so many African nations are facing right now.

karşı karşıya olduğu çok büyük bir zorluk var.

There is a pressure to transition to renewable energy.

Yenilenebilir enerjiye geçiş için bir baskı söz konusu.

There's a pressure to lift people out of energy poverty.

Aynı zamanda insanları enerji sefaletinden kurtarmak için bir baskı söz konusu.

But then there is no climate finance to do that.

Ancak bunu yapmak için bir iklim finansmanı yok.

So what is happening is that fossil fuel companies

Yani fosil yakıt şirketleri

are coming with all these deals for the gas or for the oil

farklı ülkelerdeki gaz ya da petrol için tüm bu anlaşmalarla

in the different countries.

geliyorlar.

MR: Because they're finding it harder in other regions.

Çünkü diğer bölgelerde işleri daha zor.

Kesinlikle.

VN: Exactly.

But then if the climate finance that is very much needed

Ancak bu ulusların ihtiyaç duyduğu

by these nations is delayed,

iklim finansmanı gecikirse,

they are being pressured to lift their communities

toplumlarını enerji kıtlığından kurtarmak için

out of energy poverty.

baskı altında kalırlar.

So, you know, that's what makes the climate crisis more than weather.

İşte iklim krizini hava durumundan daha önemli kılan da bu.

So now there is an issue of energy poverty.

Yani şimdi bir enerji kıtlığı sorunu var.

And we know that millions of people across Africa

Ve Afrika’da milyonlarca insanın

have no access to electricity.

elektriğe erişimi olmadığını biliyoruz.

So that's why the demands of climate finance are very clear.

İşte bu yüzden iklim finansmanının talepleri çok nettir.

We need the money to help communities, those that are on the front lines,

Ön saflarda yer alan topluluklara yardım etmek, insanlara yardım etmek

to help people, to lift people out of energy poverty.

ve insanları enerji yoksulluğundan kurtarmak için paraya ihtiyacımız var.

But in a more cleaner way, while transitioning to renewable energy.

Ancak yenilenebilir enerjiye geçerken daha temiz bir yolla.

MR: Would you make any exception for, you know,

Geçici bir çözüm olarak, sadece geçiş dönemi için,

the possibility of clean cooking gas as a temporary, just transition

çözümlerden biri olarak temiz pişirme gazı olasılığı için herhangi bir

to help, as one of the solutions,

istisna yapar mısınız,

there are other solutions to clean cooking

sanırım temiz pişirme

or getting, you know, electricity into homes.

veya evlere elektrik götürmek için başka çözümler de var.

I'm just wondering, I mean,

Merak ediyorum,

are you of the view that there's no room at all,

hiç yer olmadığı görüşünde misiniz,

because many people feel

çünkü pek çok kişi gelişmekte olan ülkelerin

the developing countries should have some leeway.

biraz hareket alanı olması gerektiğini düşünüyor.

Because of the very reason you gave,

Tam da sizin öne sürdüğünüz sebepten dolayı,

Africa is such a low emitter internationally

Afrika bu kadar düşük bir uluslararası düzeyde yayıcıdır

and yet has real development needs.

yine de gerçek kalkınma ihtiyaçları vardır.

I'm not talking about new infrastructure.

Yeni bir altyapıdan söz etmiyorum.

I'm talking about getting to people who need clean cooking

Temiz yemek pişirmekten ya da evinde elektriğe ihtiyacı olan

or who need electricity in their home.

insanlara ulaşmaktan bahsediyorum.

VN: Well, I think that when it comes to, you know,

Bence konu temiz yemek pişirmeye

clean cooking and getting electricity to people,

ve insanlara elektrik ulaştırmaya geldiğinde,

still we have to take the renewable way.

yine de yenilenebilir yolu tercih etmeliyiz.

Unfortunately, gas is unsustainable,

Ne yazık ki gaz sürdürülebilir değildir

and it can be very harmful to so many people.

ve pek çok insan için çok zararlı olabilir.

I know that when climate finance is made available,

İklim finansmanı sağlandığında pek çok dönüşümün

a lot of transformation can be made.

gerçekleştirilebileceğini biliyorum.

I run a project that I started in 2019,

2019′da başladığım bir projeyi yürütüyorum

and it involves the installation of solar panels

ve Uganda’daki okullara güneş panelleri

and eco-friendly cook stoves in schools in Uganda.

ve çevre dostu ocakların kurulmasını içeriyor.

I don't have, you know, specific climate finance

Bu proje için gelen belirli bir iklim finansmanına sahip değilim,

that is coming in for that project,

ancak GoFundMe aracılığıyla

but it's been different people that are supporting,

çevrimiçi olarak destek veren

you know, online through our GoFundMe.

çeşitli insanlar oldu.

And we've done installations in 31 schools now.

Ve şu ana kadar 31 okulda kurulum yaptık.

They have access to electricity through solar.

Güneş enerjisi sayesinde elektriğe erişimleri var.

You know, they have access to clean cooking

Bilirsiniz, çevre dostu ocaklar aracılığıyla

through eco-friendly cook stoves.

temiz yemek pişirmeye erişimleri var.

So I think the solutions are available.

Bence çözümler mevcut.

We just need political will and money to be available.

Sadece siyasi iradeye ve paraya ihtiyacımız var.

MR: So you would even say, you know,

Yani, örneğin, özellikle kadınların temiz yemek pişirmeye daha fazla erişim seçeneği

that you wouldn't even have gas as a temporary, just transition solution

elde etmelerine yardımcı olmak için geçici, sadece bir geçiş çözümü olarak

to help women, for example, in particular,

gaz bile kullanmayacağınızı

to get more choices of access to clean cooking?

söyleyebilir misiniz?

VN: We cannot bring gas.

Gaz getiremeyiz.

I believe there are more sustainable ways to help women.

Kadınlara destek olmanın daha kalıcı yolları olduğuna inanıyorum.

MR: So you you are very firm.

Yani oldukça kararlısınız.

VN: Yes.

Evet.

MR: I'd love you to talk more

Daha hızlı hareket edersek

about the Africa that could be there

Afrika’da olabilecekler hakkında daha fazla

if we move more quickly.

konuşmanızı isterim.

What would it mean?

Bu ne anlama gelir?

How do you see, for example, in wetlands,

Örneğin sulak alanlarda, şehirlerde

how do you see it in terms of what would change in cities?

nelerin değişeceğini öngörüyorsunuz?

What would change, I mean, yes, there would be electricity in households,

Ne değişecekti, yani evet, evlerde elektrik olacaktı,

but how else could there be significant difference

ama başka nasıl işlerde ve daha iyi geçim kaynaklarında

in jobs as well as in better livelihoods?

önemli bir fark olabilirdi?

VN: Yeah, I'll start by sharing something I told a friend of mine

Evet, Avrupa’dayken bir arkadaşıma söylediğim

while I was in Europe,

bir şeyi paylaşarak başlayacağım,

and we were going to take the train from one country to another.

bir ülkeden diğerine trenle gidecektik.

And I told him that if I had lots of money right now,

Ben de ona, eğer şu anda çok param olsaydı,

I would take this public transportation to my country, Uganda, as well.

bu toplu taşıma araçlarını ülkem Uganda’ya da götürebileceğimi söyledim.

So I think those are some of the things

Bence bunlar, işler yoluna girmeye başlarsa

that we could see happen if things start moving.

gerçekleşebileceğini görebileceğimiz şeylerden bazıları.

To see that public transportation is made more accessible,

Toplu taşımanın insanlar için daha erişilebilir, daha uygun fiyatlı

is made more affordable

ve aynı zamanda

and also more sustainable for people.

daha sürdürülebilir hale getirildiğini görmek.

Because when public transportation is made, you know,

Çünkü toplu taşıma insanlar için sürdürülebilir

sustainable and affordable for people,

ve uygun fiyatlı hale getirildiğinde,

it moves things very fast

bir yerden başka bir yere kolayca

because you can easily move from one place to another,

ama mümkün olan en sürdürülebilir şekilde

but in the most sustainable way possible.

gidebildiğiniz için işler çok hızlı ilerler.

So I think that when things start moving, actual money,

Bence işler hareketlenmeye başladığında, esas para,

because here what we are talking about is political will

çünkü burada söz konusu olan siyasi irade ve iklim finansmanının

and making climate finance available.

kullanılabilir hale getirilmesidir.

This is what will enable African nations to build more sustainable cities.

Afrika ülkelerinin sürdürülebilir şehirler inşa etmesini sağlayacak olan da budur.

MR: Yeah, you mentioned the projects that you are working on

Evet, kırsal okullarda güneş panelleri ve daha iyi bir ocak sistemine

in rural schools

sahip olmak için

to have solar panels and a better cook stove system.

üzerinde çalıştığınız projelerden bahsettiniz.

What other projects that you know of or that you've seen

Bildiğiniz, gördüğünüz ya da duyduğunuz başka hangi projeler

or that you've heard of particularly excite you?

sizi özellikle heyecanlandırıyor?

VN: So this project is really to educate young people about trees

Dolayısıyla bu proje gerçekten de gençleri ağaçlar konusunda eğitmek

and also to grow these trees with them.

ve onlarla birlikte bu ağaçları yetiştirmek içindir.

So what I've seen with her project is that she teaches, you know,

Projesinde gördüğüm kadarıyla okullardaki öğrencilere sadece ağaç dikmeyi değil

the students in schools to not only plant but to also grow the trees.

aynı zamanda ağaç yetiştirmeyi de öğretiyor.

MR: To nurture them.

Onları beslemek için.

VN: Exactly, nurture them.

Kesinlikle, beslemek için.

So I think that is something that I find very exciting.

Bence bu çok heyecan verici bir şey.

And also here in Uganda, I've seen, you know,

Ayrıca burada, Uganda’da,

different activists during different tree-planting projects,

farklı ağaç dikme projeleri sırasında farklı aktivistler gördüm,

especially fruit trees,

özellikle meyve ağaçları,

to help the communities where they're taking these trees

bu ağaçları götürdükleri toplulukların sadece çevresel açıdan değil,

to not only have, you know, trees for environmental reasons,

aynı zamanda meyve ağaçları oldukları için gıda açısından da ağaçlara

but also for food because they are fruit trees.

sahip olmalarına yardımcı olmak için.

MR: And sometimes for health as well.

Ve bazen de sağlık için.

VN: Exactly, yes.

Kesinlikle, evet.

So those are some of the things that I have seen here

Burada gördüğüm ve bana ilham veren şeylerden

that are very inspiring.

bazıları bunlar.

I remember being in a conversation at COP26,

COP26′da bazı yerli liderlerle yaptığım

and it was with some Indigenous leaders.

söyleşileri hatırlıyorum.

And one of the leaders said that usually before they make decisions,

Liderlerden biri, genellikle karar almadan önce

they always sit in a community and ask themselves,

bir topluluk içinde oturup kendilerine

will this decision be good for the children?

“Bu karar çocuklar için iyi olacak mı?” diye sorduklarını söyledi.

And if they say no,

Ve eğer hayır derlerse,

there is a possibility that it could harm the children in this way,

çocuklara bu şekilde zarar verme olasılığı vardır,

then that immediately would disqualify that decision.

o zaman bu kararı derhal iptal edeceklerdir.

So I do agree that there is a place of choosing the decisions,

Dolayısıyla, çocukların korunmasını veya gezegenin korunmasını sağlayacak

like, making decisions that will ensure that children are protected

kararlar almak gibi kararları seçmenin

or the planet is protected.

bir yeri olduğuna katılıyorum.

And also, just to add something, in scripture I've read

Ayrıca, bir şey eklemek istiyorum, okuduğum kutsal metinde

that says, you know, I've given you a choice of life and death,

şöyle yazıyor, biliyorsunuz, size yaşam ve ölüm arasında bir seçenek sundum,

so you choose between life and death.

bu yüzden yaşam ve ölüm arasında bir seçim yapın.

So when I bring it to the climate crisis,

Konuyu iklim krizine getirdiğimde,

we have a choice.

bir seçeneğimiz var.

A choice to either walk into a world that is beneficial for all of us

Ya hepimiz için faydalı olan bir dünyaya doğru yürümek

or a choice that will take us into the world

ya da bizi daha önce bazı insanlara zarar verebilecek

that may harm some people earlier,

ama sonunda herkesi etkileyecek

but in the end it would impact everyone.

bir dünyaya götürecek bir seçim.

So I do agree that we must make a choice.

Bu yüzden bir seçim yapmamız gerektiğine inanıyorum.

MR: But I like that wisdom

Ancak gelecek nesilleri

that you shouldn't take decisions

olumsuz etkileyebilecek kararlar almamanız

that may impact wrongly on future generations.

gerektiği yönündeki anlayışı seviyorum.

This gets back to oil and gas in Africa.

Bu da Afrika’daki petrol ve gaza geri dönmemize neden oluyor.

You know, it sounds, you know, short term,

Bilirsiniz, kulağa kısa vadeli gibi geliyor

but it's not actually short term

ama aslında kısa vadeli değil

because putting in that infrastructure will take some years.

çünkü bu altyapıyı kurmak yıllar alacak.

And by that time, and then we know it's actually adding to the problem.

Ve o zamana kadar, bunun aslında soruna katkıda bulunduğunu biliyoruz.

Yeah, so it's a kind of very,

Evet, tüm eylemlerin gelecekteki etkilerini

very good point to think about the future impacts of all actions

ve özellikle de dediğiniz gibi çocuklarımız ve torunlarımız üzerindeki

and the impact particularly on, as you say, children and grandchildren.

etkilerini düşünmek çok ama çok iyi bir nokta.

VN: Yeah, I believe that all life on Earth is sacred,

Evet, dünya üzerindeki tüm yaşamın kutsal olduğuna

and I believe that there is an intersection,

ve gezegendeki tüm yaşamın bir kesişme noktası olduğuna

or interconnection of all life on the planet.

ya da birbiriyle bağlantılı olduğuna inanıyorum.

And just to really add on that,

Şunu da eklemek isterim ki,

in my tribe, I am a Muganda by tribe,

benim kabilemde, ben kabile olarak bir Mugandayım,

we have different clans.

farklı klanlarımız var.

And I mean, the Njovu clan, njovu means elephant.

Mesela Njovu klanı, njovu fil demek.

So recently I got to learn that you know,

Yakın zamanda öğrendiğime göre,

one of the reasons for putting the clans was to preserve wildlife.

klanların kurulma nedenlerinden biri de vahşi yaşamı korumakmış.

And what happens with the clans

Ve klanlarda olan şey,

it means if I'm in the elephant clan,

eğer fil klanındaysam,

I can't eat an elephant.

bir fili yiyemeyeceğim anlamına geliyor.

I cannot harm or kill an elephant.

Bir file zarar veremem ya da onu öldüremem.

So it will be the same for another person who is maybe in a lion clan.

Dolayısıyla, belki aslan klanında olan başka bir kişi için de aynı şey olacaktır.

And there are different clans,

Ve farklı klanlar vardır,

you find that there are different clans of tree species

ağaç türlerinin veya bitki türlerinin veya hayvanların

or plant species or animals or marine species.

veya deniz türlerinin farklı klanları olduğunu görürsünüz.

And in that way,

Ve bu şekilde,

that was the wisdom to preserve the different animals

farklı hayvanları, farklı bitkileri ve farklı ağaçları korumanın

and the different plants and the different trees.

erdemi buydu.

So I do believe that in a way there is a connection between, you know,

Dolayısıyla, bir şekilde bu dünya’daki farklı yaşam türleri arasında

the different kinds of life on this Earth.

bir bağlantı olduğuna inanıyorum.

MR: And what I wanted to ask you about is the importance, if you think so,

Size sormak istediğim şey, kuşaklar arası sohbetin önemi hakkında

of intergenerational conversation.

ne düşündüğünüz.

VN: So I do believe that we need an intergenerational conversation

Dolayısıyla iklim krizini ele almak için nesiller arası bir konuşmaya ihtiyacımız

to address the climate crisis,

olduğuna inanıyorum, çünkü ben

because I am not the first climate activist in the whole world.

tüm dünyadaki ilk iklim aktivisti değilim.

And I know that, you know,

Ve biliyorum ki, biliyorsunuz,

the movement is not the first movement in the whole world.

bu hareket tüm dünyadaki ilk hareket değil.

I know that there have been people who have been organizing and mobilizing,

Uzun yıllardır iklim adaleti ya da hepimiz için

you know, for so many years,

daha iyi bir çevre talebiyle örgütlenen

demanding for, you know, climate justice or a better environment for all of us.

ve harekete geçen insanlar olduğunu biliyorum.

I know that you've been doing incredible work as well,

Sizin de çevre için inanılmaz işler

you know, for the environment.

yaptığınızı biliyorum.

So I believe I have something to learn from you

Bu yüzden sizden ve benden çok önce bu işe başlamış olan

and many other people

diğer pek çok kişiden

who started this work way before I did.

öğreneceğim şeyler olduğuna inanıyorum.

And I also believe there is a place for them to learn from me as well.

Ayrıca onların da benden öğrenecekleri bir şeyler olduğuna inanıyorum.

So I think it's a place of bridging the different wisdoms

Bence burası, eski neslin ve genç neslin

of the older generation and the younger generation

farklı bilgelikleri arasında köprü kurarak

to come up with that one conversation.

tek bir konuşma yapmak için uygun bir yer.

Because, you know,

Çünkü biliyorsunuz,

the fight is not just for the younger generation.

bu mücadele sadece genç nesil için değil.

The fight is for everyone.

Bu mücadele herkes için.

MR: So Vanessa, how do you see the increasing climate shocks basically,

Vanessa, temelde artan iklim şoklarının ve etkilerinin

and impacts impacting on the rights of people in African countries?

Afrika ülkelerindeki insanların haklarını nasıl etkilediğini düşünüyorsun?

VN: I will first of all mention something I remember in school

Öncelikle okulda haklar konusunda öğretilen

that was taught about rights.

bir şeyden bahsedeceğim.

So being told that people have the right to clean air

İnsanların temiz hava, su ya da barınma hakkına

or people have the right to water or to housing,

sahip olduğu söyleniyor ve bunlar tam da

and these are the very things that the climate crisis is destroying.

iklim krizinin yok ettiği şeyler.

When it comes to water sources,

Su kaynakları söz konusu olduğunda,

we know that for so many people, so many communities,

pek çok topluluğun kurak dönemler yaşadıklarında

when they experience dry spells,

su aramak için

they have to walk long distances to look for water.

uzun mesafeler yürümek zorundaka kaldıklarını biliyoruz.

And, you know, when it comes to housing,

Barınma konusuna gelince,

we know that many people have lost their homes

pek çok insanın sel ve toprak kaymaları nedeniyle

because of flooding, because of landslides.

evlerini kaybettiğini biliyoruz.

We've had recent floods in Mbale region here in Uganda.

Uganda’nın Mbale bölgesinde kısa süre önce sel felaketi yaşandı.

And thousands of people were displaced, and their homes were destroyed.

Binlerce insan yerinden edildi ve evleri tahrip oldu.

So it's really a place of understanding

Dolayısıyla,

okulda bize öğretilen hakların iklim krizinden

that the very rights that we were taught in school, you know,

they are being affected by the climate crisis.

etkilendiğinin anlaşıldığı bir yer burası.

Many times women are on the front lines of the climate crisis.

Kadınlar çoğu zaman iklim krizinin ön saflarında yer almakta.

And this is because for many communities,

Çünkü pek çok toplumda

women have the responsibilities of providing food,

kadınlar ailelerine yiyecek ve su sağlama

providing water for their families.

sorumluluğuna sahiptir.

MR: Many are farmers.

Birçoğu çiftçi.

Aynen öyle. Yani, bilirsiniz, mahsuller

VN: Exactly. So when, you know, crops are drying

because of, you know, too much heat,

çok fazla sıcak nedeniyle kuruduğunda,

it's the women that are on those farms.

çiftliklerde bununla başa çıkan yine kadınlardır.

When the farms are destroyed or washed away,

Çiftlikler yıkıldığında ya da sular altında kaldığında,

it's the women that are impacted,

bundan etkilenenler kadınlar oluyor,

they are the ones working on those farms.

çünkü o çiftliklerde çalışanlar onlar.

When water systems dry out,

Su kaynakları kuruduğunda,

it's women that have to walk very long distances.

çok uzun mesafeleri yürümek zorunda kalanlar kadınlar oluyor.

For some communities, it's even worse for, you know, children,

Bazı topluluklar için durum daha da vahim; çocuklar,

especially girls, who have to drop out of school.

özellikle de kız çocukları okulu bırakmak zorunda kalıyor.

Some are forced into early marriages,

Bazıları erken evliliğe zorlanıyor,

because their families can't take them to school anymore.

çünkü aileleri onları artık okula götüremiyor.

And when they get them married off,

Ve onları evlendirdiklerinde,

they expect a bride price

iklim etkilerinden kurtulmalarına

that can help them recover from the climate impacts.

yardımcı olabilecek bir başlık parası bekliyorlar.

So it's really evident

Dolayısıyla iklim krizinin

that the climate crisis disproportionately affects so many girls

Uganda, Afrika ve dünya genelinde çok sayıda kız çocuğunu

and so many women across Uganda,

ve kadını orantısız bir şekilde etkilediği

across Africa and across the world.

çok açık.

MR: I wonder what kind of message you would give

Bu konuşmanın sonunda

you know, just at the end of this conversation,

herkesin ne yapabileceğine dair

a final message of what action everybody can take.

nasıl bir mesaj vereceğinizi merak ediyorum.

And now I'm not talking about Africa.

Ve şimdi Afrika’dan bahsetmiyorum.

I'm actually talking more about the world

Aslında daha çok, örneğin fosil yakıtlardan

that needs to move more quickly

daha hızlı bir şekilde uzaklaşması gereken

out of fossil fuel, for example.

bir dünyadan bahsediyorum.

But what message would you have

Peki bu konuşmayı dinleyenler için

for those who are listening to this conversation?

ne gibi bir mesaj verebilirsiniz?

VN: Yeah, I would first of all, say that many times, you know,

Evet, öncelikle şunu söyleyebilirim ki iklim krizi çoğu zaman

the climate crisis seems very complex.

çok karmaşık görünüyor.

And many people want to do something,

Birçok insan bir şeyler yapmak istiyor,

but they don't know exactly what they can do.

ancak tam olarak ne yapabileceklerini bilmiyorlar.

But there are so many things that can be done.

Ancak yapılabilecek pek çok şey var.

And you know, we all won't do everything.

Ve biliyorsunuz, hepimiz her şeyi yapamayız.

But it's finding that thing that will transform something.

Ama asıl mesele, bir şeyi dönüştürecek o şeyi bulmaktır.

You know, no one is too small to make a difference

Biliyorsunuz, kimse bir fark yaratmak için küçük değildir

and no action is too small to transform the world.

ve hiçbir eylem de değişim için çok küçük değildir.

It's like we are all one body,

Sanki hepimiz tek bir bedeniz

and every part of that body has different actions.

ve bu bedenin her bir parçasının farklı işlevleri var.

So it's a place of finding your part and lot in the body and say,

Yani bu, bedende kendi rolünüzü ve payınızı bulduğunuz ve “Ben bunu yapardım”

I would do this.

dediğiniz bir yer.

That if you are in law,

Hukukçuysanız,

we did an event about law together --

birlikte hukukla ilgili bir etkinlik yaptık --

MR: Yes, at COP26.

Evet, COP26′da.

VN: At COP26.

COP26′da.

So if you are in law,

Hukukçuysanız,

you can find your place in what you're doing

bir avukat ya da yargıç olarak yaptığınız işte

that as a lawyer or as a judge,

kendinize bir yer bulabilir,

you're going to support different activists

farklı aktivistleri destekleyebilirsiniz

because you've seen activists take, you know,

çünkü aktivistlerin

different cases to court in regards to climate issues.

iklim sorunlarıyla ilgili farklı davaları mahkemeye taşıdıklarını görmüşsünüzdür.

That if you're a teacher,

Öğretmenseniz,

you're going to use your space as a teacher in school

okuldaki alanınızı öğrencilere öğretmek, onlara sadece

to teach the students,

neler olduğunu değil,

to tell them not only about what is happening,

neler yapabileceklerini de

but about what they can do.

anlatmak için kullanırsınız.

So it's really a place of finding your part in the body

Yani burası gerçekten de vücuttaki rolünüzü bulma

and just doing your part,

ve üzerinize düşeni yapma yeridir,

because in the end,

çünkü sonuçta

when we put all the different actions

vücudun farklı üyelerinin tüm farklı eylemlerini

of the different members of the body,

bir araya getirdiğimizde

we actually transform the whole world.

aslında tüm dünyayı dönüştürmüş oluruz.

MR: Yeah.

Evet.

Well, Vanessa, all I can say is I have really enjoyed this conversation.

Vanessa, tek söyleyebileceğim bu sohbetten gerçekten keyif aldığımdır.

And I hope you have.

Umarım sen de almışsındır.

VN: Yes, I have, thank you so much.

Evet aldım, çok teşekkür ederim.

It was a lovely conversation, and I had so much to learn from you.

Çok hoş bir sohbetti ve sizden öğreneceğim çok şey vardı.