Are You an Ethical True Crime Fan? 4 Questions To Ask | Lindsey A. Sherrill | TED

Çeviri: Nurgül Burcu CEM Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

In 2015,

2015 yılında, “Seri” adlı podcast,

the podcast entitled “Serial”

[and] docuseries like “Making a Murderer” and “The Staircase”

“Bir Katil Yaratmak” ve “Merdiven” gibi belgesel diziler

were the hottest topics in pop culture.

popüler kültürdeki sıcak gündem maddeleriydi.

I was late to the "Serial" obsession,

Ben “Seri” çılgınlığına geç kalmıştım,

but when I dipped my toe in a few months after its initial release,

ancak ilk çıkışından birkaç ay sonra ucundan kıyısından başladığımda

I quickly dove headfirst into the exploding true crime world.

patlama yapan bu gerçek suç dünyasına balıklama dalmıştım.

I was obsessed.

(Gerçek suç dünyasına) kafayı takmıştım.

I have written a dissertation, articles, a book,

Bir tez, makaleler, bir kitap yazdım.

and after countless hours consuming true crime,

ve sayısız saatlerce gerçek suç ile ilgilendikten sonra

I'm still obsessed.

Hâlâ takıntılıyım.

As part of my research and my obsession,

Araştırmalarımın ve takıntımın bir parçası olarak,

I attempted to quantify and categorize true crime podcasts,

gerçek suç podcastlerinin sayısını belirlemeye

ve onları kategorize etmeye çalıştım,

just one tiny piece of the exploding true crime world.

patlama yapan gerçek suç dünyasının sadece minik bir parçasını.

As of April 2022,

Nisan 2022′den bu yana,

I had identified nearly 5,000,

5000′e yakınını tanımladım

and that number keeps growing.

ve bu sayı artmaya devam ediyor.

Our obsession with true crime isn't new.

Gerçek suç takıntımız yeni değil.

Bilim insanları genellikle,

While scholars generally credit Truman Capote's 1966 "In Cold Blood"

Truman Capote’nin 1966 tarihli “Soğukkanlılıkla” eserini

as the birth of true crime media,

gerçek suç medyasının doğuşu olarak tanımlasalar da,

it's easy to find examples that predate Capote by decades.

Capote’den on yıllar öncesinde bile örnekler bulmak kolaydır.

Consider the “Transatlantic Terror” inspired by Jack the Ripper

1880 ve 90′larda Karındeşen Jack ve H. H. Holmes’ten ilham alınmış

and H.H. Holmes in the 1880s and '90s,

“Transatlantik Terörü“ veya 1947′de Elizabeth Short’un cinayetinin nasıl

or how Elizabeth Short's 1947 murder

inspired lurid media frenzy and the Black Dahlia lore.

korkunç medya çılgınlığına ve Black Dahlia örneğine esin kaynağı olduğunu düşünün.

It could even be argued that public executions in the Middle Ages,

Orta Çağ’daki halka açık infazlar,

Cadı Mahkemeleri, hatta Engizisyon’un

the witch trials, even the Inquisition,

were early examples of true crime entertainment.

gerçek suç eğlencesinin ilk dönem örnekleri olduğu savunulabilir.

Then, as now, spectators would watch,

Şu anda olduğu gibi o zaman da seyirciler,

fascinated and horrified at the intersections of good and evil,

iyiyle kötünün, adaletle adaletsizliğin kesişme noktalarında

acımasız gösterilerle önlerinde oynananları

justice and injustice

büyülenmiş ve dehşete düşmüş bir şekilde izlerdi.

played out before them in grim spectacles.

It seems there is something innate in us

Görünüşe göre içimizde suçlara karşı doğuştan gelen bir şeyler var,

that is drawn to crimes or perceived crimes

bizi suçlara veya algılanan suçlara

and the associated horrors.

ve de ilişkili korkulara çeken bir şey.

While I have always enjoyed both true crime and crime fiction,

Her ne kadar hem gerçek suç hem de suç kurgusundan her daim keyif almış olsam da,

my real obsession took off with the zeitgeist.

benim asıl takıntım zamanın ruhuyla başladı.

I’m a multitasker, so podcasts felt made for me.

Aynı anda birkaç işi bir arada yapabilen biriyim,

bu yüzden podcastler benim için yapılmış gibi hissettirdi.

As I dove deeper down the "Serial" rabbit hole,

“Seri” tavşan deliğine daha derinlemesine daldıkça

I began to expand my attention to other true crime narratives,

dikkatimi diğer gerçek suç anlatılarına yöneltmeye başladım,

and I noticed a new pattern emerging.

ve yeni bir biçimin ortaya çıktığını fark ettim.

While lots of creators were focused on entertainment,

Pek çok içerik üreticisi eğlenceye odaklanırken,

others were focused on criminal justice reform,

diğerleri ceza adaleti reformuna,

on wrongful convictions,

haksız mahkumiyet üzerine,

on bringing attention to long-cold, unsolved cases.

uzun süredir çözülmemiş davalara dikkat çekmeye odaklandılar.

I found this elating.

Bunu sevindirici buldum.

So much so that I changed my whole research stream

O kadar fazla ki, tüm araştırma yöntemimi,

to devote my time to better understanding

zamanımı bu özel gerçek suç eğlencesini daha iyi anlamaya adamak için değiştirdim.

this particular type of true crime entertainment.

But when I would have conversations with other people about my obsession,

Ama saplantım hakkında diğer insanlarla sohbet ettiğimde,

especially people outside of true crime fandom,

özellikle gerçek suç hayran kitlesi dışındakilerle,

the same questions would emerge.

aynı sorular gün ışığına çıkardı.

Is this OK?

Bu normal mi?

Doesn't this feel icky?

Bu iğrenç hissettirmiyor mu?

Are they laughing about murders?

Cinayetlere mi gülüyorlar?

I would shrug off those criticisms

Bu eleştirileri görmezden gelirdim

or instead point them towards what I thought of as the good stuff:

veya bunun yerine, onları iyi olduğunu düşündüğüm şeylere yönlendirirdim:

to the creators and storytellers

yeni ipuçları bularak davaları çözen

who were solving cases, finding new leads,

uzun süredir çözülmemiş davalara ve adaletsizliklere dikkat çeken

drawing attention to long-cold cases and injustices.

içerik üreticileri ve hikaye anlatıcılarına.

That's the good stuff.

Bunlar iyi şeyler.

But when I would let myself look at the ugly side of true crime,

Ama kendime, gerçek suçun çirkin tarafına bakmak için izin verdiğimde,

it was really, really ugly.

gerçekten, gerçekten çok çirkindi.

In 2018, I started interviewing storytellers, journalists, advocates

2018′de gerçek suç hikaye anlatıcılığına dahil olan

hikaye anlatıcıları, gazeteciler ve savunucularla röportaj yapmaya başladım.

who were involved in true crime storytelling.

I wanted to know how they personally navigated this dichotomy.

Bu ikilemi kişisel olarak nasıl yönlendirdiklerini bilmek istedim.

I asked them to define true crime and to talk about its reputation.

Onlardan gerçek suçu tanımlamalarını ve itibarı hakkında konuşmalarını istedim.

Obviously, they would gush about the good stuff,

Kuşkusuz ki, iyi şeyler hakkında hayranlıklarını coşkuyla belirtirlerdi

but other words kept coming up.

ama başka kelimeler de gelmeye devam etti.

Exploitative,

Sömürücü,

salacious,

müstehcen,

prurient,

şehvet düşkünü,

murder porn.

cinayet pornosu.

And just like the famous quote about traditional pornography,

Ve tıpkı geleneksel pornografi hakkındaki ünlü alıntı gibi,

all of my interviewees told me

röportaj yaptığım herkes,

that while they couldn't define bad true crime,

kötü gerçek suçu tanımlayamazken,

they all knew it when they saw it.

gördüklerinde anladıklarını söylediler.

So today I am here to offer those of you who, like me,

Bu yüzden bugün, benim gibi biraz takıntılı olabileceklerinize,

might be a little obsessed,

gerçek suç tüketiminizin gerçek dünyadaki etkileri hakkında

four questions to ask yourself

about the real-world implications of your true crime consumption.

kendinize sormanız için dört soru sormak için buradayım.

I've based these questions from talking to people

Bu soruları hikaye anlatıcılığına dahil olan

involved in the storytelling,

insanlarla konuşurken ve aynı zamanda

but also listening to people who have been affected

bu hikayelerle olan trajik bağlantılarından

by their tragic connections to these stories.

etkilenen insanları dinleyerek oluşturdum.

It is my hope that by becoming more mindful consumers

Umuyorum ki, gerçek suç medyasının

of true crime media,

daha dikkatli kullanıcıları olarak,

we can direct our attention, our resources, our dollars

dikkatimizi, kaynaklarımızı ve paramızı

towards the people doing the good work.

iyi işi yapan insanlara yöneltebiliriz.

So question number one, ask yourself:

O halde bir numaralı soru, kendinize sorun:

"Why am I interested in this?"

“Bu neden ilgimi çekiyor?”

There's no right answer to this question.

Bu sorunun doğru bir cevabı yok.

Multiple studies have shown that true crime fans, particularly women,

Birden fazla çalışma, gerçek suç hayranlarının, özellikle kadınların,

are drawn to the sense of community.

topluluk duygusuna çekildiğini göstermiştir.

So many of us have been ourselves survivors

Pek çoğumuz, kendimiz kurtulanlardık

or know other survivors and victims of assault, harassment,

veya saldırı, taciz hatta cinayetten

even murder.

kurtulanları tanıyorduk.

Hearing the stories of others can be healing.

Başkalarının hikayelerini duymak iyileştirici olabilir.

We can feel empowered to fight back and feel less alone.

Karşı koymak için güçlenmiş hissedebilir ve daha az yalnız hissedebiliriz.

On the other hand,

Diğer taraftan,

sometimes interest in a true crime story

bazen gerçek bir suç hikayesine duyulan ilgi

is driven by horror or titillation or morbid curiosity.

korku, uyarılma veya hastalıklı bir meraktan kaynaklanır.

While those feelings are natural and they're valid,

Bu duygular doğal ve geçerli olsa da,

if that's the only reason that you're interested in a story,

bir hikayeye ilgi duymanızın tek nedeni buysa,

it might be time to find something new.

yeni bir şey bulmanın zamanı gelmiş olabilir.

Question number two:

İki numaralı soru:

"How does this make me feel?"

“Bu beni nasıl hissettiriyor?”

True crime fans know that true crime is rarely a feel-good story.

Gerçek suç hayranları gerçek suçun nadiren iyi hissettiren bir hikaye olduğunu bilir.

And yet, we still seek out that content.

Ve yine de, hala bu içeriği arıyoruz.

For some people,

Bazı insanlar için,

the excitement and the motivation are in learning about a new topic.

heyecan ve motivasyon yeni bir konu hakkında bir şeyler öğrenmek.

For others,

Diğerleri için ise,

there’s what media psychologists call a “eudaimonic motivation.”

medya psikologlarının “eudaimonik motivasyon” dediği şey var.

That is,

Bu,

we are interested for reasons beyond pleasure or hedonic motivations.

zevk veya hedonik motivasyonların ötesinde nedenlerle ilgileniyor omamız demek.

For example, in my own listening,

Örneğin, kendi dinlememde,

I've known myself to finish a victim's story

bir kurbanın hikayesini bitirmemin nedeni

not because it was well told

bir kurbanın hikayesi iyi anlatıldığı veya bana ilginç geldiği için değil,

or even necessarily interesting to me,

but because I felt like I owed attention to this person's tragedy,

sanki bu kişinin trajedisine dikkat borçluymuşum gibi hissettiğimdendi,

especially in the case of victims

özellikle de eğer bu kurbanlar

who are less likely to receive coverage in mainstream press

ana akım basında yer alma olasılığı daha düşük olan kişilerden

like Black men or Indigenous girls.

Siyahi erkekler veya yerli halktan kız kurbanlar ise.

On the other hand,

Diğer taraftan,

sometimes the interest is driven

bazen ilginin nedeni heyecan verici olması

because it's exciting,

because the story is thrilling,

çünkü hikaye nefes kesici,

it's well-produced, it's filled with fascinating characters.

iyi üretilmiş ve büyüleyici karakterlerle dolu.

While those hedonic motivations are not inherently problematic,

Bu hedonik motivasyonlar doğası gereği problemli olmasa da,

again, if that's the only reason you're interested in a story,

yine de, bir hikayeyle ilgilenmenizin tek nedeni buysa,

it might be time to reevaluate that consumption.

bu içerik tüketimini yeniden değerlendirmenin zamanı gelmiş olabilir.

Question number three,

Üç numaralı soru, ve bu büyük bir tane:

and this is a big one:

"How might the people involved in this story feel?"

“Bu hikayeye dahil olan insanlar ne hissedebilir?”

This can be a complicated question.

Bu karmaşık bir soru olabilir.

Take, for example, the ubiquitous "Serial" case.

Örneğin, her yerde bulabileceğimiz “Seri” davasını ele alalım.

Advocates for Adnan Syed,

Adnan Syed’in savunucuları,

the man that many believe is a victim of wrongful conviction,

birçok kişinin yanlış bir mahkumiyetin kurbanı olduğuna inandığı adam için

have written books, produced documentaries

kitaplar yazdı, belgeseller çekti

and recorded hours and hours of podcast about the case.

ve vaka hakkında saatlerce podcast kaydettiler.

They frame their arguments

Argümanlarını, sadece Adnan için değil,

in that they are searching justice not only for Adnan,

aynı zamanda ölümü hikayenin merkezinde olan genç kız

but also for Hae Min Lee,

Hae Min Lee için de

the young girl whose death is at the center of the story.

adalet aradıkları şeklinde ifade ediyorlar

And yet, while these are noble causes,

Yine de, bunlar asil sebepler olsa da,

Hae's family is famously absent from the narratives.

Hae’nin ailesinin anlatılarda yer almaması herkesçe bilinir.

And they've issued statements saying that there are deep wounds

Ve onun hikayesinin sebep olduğu iyileştirmenin

that this remediation of her story opens.

derin yaralar açtığını söyleyen açıklamalar yaptılar.

Does that make telling Hae's story inherently unethical?

Bu, Hae’nin hikayesini anlatmayı doğası gereği etik dışı mı yapıyor?

Not necessarily.

Tam olarak değil.

True crime storytelling, much like traditional journalism,

Gerçek suç hikaye anlatımı, geleneksel gazetecilik gibi,

delves into painful subjects.

acı verici konuları araştırır.

Sometimes that means private citizens' public lives --

Bazen bu, sivil vatandaşların kamusal yaşamları anlamına gelir --

or private citizens' lives become public information.

veya sivil vatandaşların yaşamları kamuya açık bilgi haline gelir.

Sometimes that means wounds are reopened.

Bazen bu, yaraların yeniden açıldığı anlamına gelir.

Criminologist Elizabeth Yardley has written extensively

Kriminolog Elizabeth Yardley,

suç hikayesi anlatımının etiği hakkında kapsamlı yazılar yazdı.

about the ethics of crime storytelling.

She urges true crime fans to remember,

Gerçek suç hayranlarını, Hae Min Lee’nin erkek kardeşi tarafından

in the words of a Reddit post made by Hae Min Lee's brother,

yapılan bir Reddit gönderisinin sözleriyle hatırlamaya çağırıyor:

"To us, it's real life."

“Bizim için, bu gerçek hayat.”

Lee has criticized "Serial" producers

Lee, “Seri” yapımcılarını

for leaving his family out of these narratives.

ailesini bu anlatıların dışında bırakmakla eleştirdi.

In that Reddit post, he goes on to say,

Aynı Reddit gönderisinde, sözlerine şu şekilde devam etti:

"To you, it's another murder mystery,

“Size göre, bu başka bir cinayet gizemi,

a crime drama, an episode of CSI.

bir suç draması, bir CSI bölümü.

You weren't there to see your mom crying every night.

Çünkü siz annenizi her gece ağlarken görmek için orada değildiniz...

Shame on you.

Kendinizden utanın.

I hope that what happens to us never happens to you

Umarım bizim başımıza gelenler sizin başınıza gelmez

and you have to have your story blasted to five million listeners."

ve hikayenizin beş milyon dinleyici tarafından tahrip edilmesi gerekmez.”

When discovering new true crime narratives, ask yourself,

Yeni gerçek suç anlatılarını keşfederken kendinize sorun,

are the people in this story being hurt?

bu hikayedeki insanlar inciniyor mu?

And if so, is there a justifiable reason to inflict that harm?

Ve eğer öyleyse, bu zararı vermek için haklı bir sebep var mı?

Can some good come from retelling the story?

Hikayeyi yeniden anlatmaktan bir fayda gelebilir mi?

Or is it just for entertainment?

Yoksa sadece eğlence için mi?

If the answer is the latter, again,

Cevap ikincisi ise, yeniden,

may be time to find something new.

yeni bir şeyler bulmanın zamanı gelmiş olabilir.

And finally,

Ve son olarak,

my last question to ask yourself to make you more aware

gerçek suç tüketiminizin gerçek dünyadaki etkilerinin

daha fazla farkına varmanız için kendinize sormam gereken son sorum şu:

of the real-world impacts of your true crime consumption is this:

"Am I motivated to act?"

“Harekete geçmek için motive miyim?”

In my experience, my favorites,

Deneyimlerime göre favorilerim,

the things I consider the really good stuff,

gerçekten iyi şeyler olduğunu düşündüğüm şeyler,

things like “In The Dark”

“Karanlıkta” gibi şeyler

and “Truth and Justice” and the inimitable “Undisclosed” podcast,

ve “Hakikat ve Adalet” ve de taklit edilemez “Açıklanmamış” podcasti,

they leave listeners with a mission.

dinleyicilere bir misyon bırakıyorlar:

To donate, to contact a member of Congress,

Bağış yapmak, bir Kongre üyesiyle iletişim kurmak,

to work within our own communities for healing,

iyileşmek için kendi topluluklarımızda çalışmak;

for ourselves and for others.

kendimiz ve diğerleri için.

On the other hand,

Diğer taraftan,

most of the true crime that I find really questionable

gerçekten sorgulanabilir bulduğum gerçek suçların çoğu

leaves me feeling helpless or afraid.

kendimi çaresiz veya korkmuş hissetmeme neden oluyor.

It focuses too much on the horrors or the injustices

Korkulara veya adaletsizliklere çok fazla odaklanmama sebep olur

and not enough on healing or solutions.

ve iyileştirme veya çözümlere yeterince odaklanamam.

There's a world of difference between a creator who plays a 911 call

Seyirciyi acılı çığlıklarla korkutmak için 911 çağrısı yapan bir içerik oluşturucuyla

to horrify his audience with anguished screams,

birinin kayıp bir kurbanın nerede kaybolduğunu bulmaya yardımcı olacak

and the one who plays a call in hopes that someone will hear a clue,

belki geçen bir kamyon veya akan su gibi

maybe a passing truck or rushing water

bir ipucu duyacağı ümidiyle çağrı yapan

that helps find where a missing victim disappeared.

içerik üreticisi arasında dünyalar kadar fark vardır.

The ethical creators will draw these lines around their motivations.

Etik yaratıcılar, bu çizgileri motivasyonlarının etrafına çizeceklerdir.

Dinleyicilerine, mahkeme tutanaklarına bakmanın yardımcı olabileceğini

They will remind their listeners

that looking through court transcripts could be helpful

ancak mağdurları, aile üyelerini veya şüphelileri

but harassing victims, family members or suspects online is not.

internet üzerinden taciz etmenin yararlı olmadığını hatırlatacaklar.

While these four questions:

Bu dört soru:

how does this make me feel;

bu beni nasıl hissettiriyor;

why am I interested in this;

bununla neden ilgileniyorum;

how might the people involved feel;

dahil olan insanlar nasıl hissedebilir;

ve bu beni harekete geçmek konusunda motive ediyor mu;

and does this motivate me to act;

cannot alone create a world

kendi başına daha az sömürücü,

of less exploitative, more ethical true crime,

daha etik gerçek suçtan oluşan bir dünya yaratamıyor olsa da

our individual consumption has impacts.

bireysel (gerçek suç) tüketimimizin etkileri var.

It is my hope

Ümidim şu ki;

that by directing our attention to the people doing the good stuff,

dikkatimizi iyi şeyler yapan insanlara yönelterek,

that we can turn our time and our dollars and our resources,

zamanımızı, paramızı ve kaynaklarımızı dönüştürebilir,

we can use that ourselves as murderinos, as fans,

cinayet tutkunları ve fanatikler olarak bunu kullanabilir

and amplify the potential for good in our true crime obsession.

ve gerçek suç saplantımızın iyilik potansiyelini arttırabiliriz.

(Applause)

(Alkışlar)