The Climate Solutions Worth Funding — Now | Jonathan Foley | TED

Çeviri: Altan Atabarezz Gözden geçirme: Eren Gokce

So I'm a climate scientist

Ben bir iklim bilimcisiyim

and I've devoted my entire life to this topic.

ve tüm hayatımı bu konuya adadım.

Why on Earth would anybody want to do that?

Neden kimse bunu yapmak istesin ki?

Well, it's because science can help us.

Çünkü bilim bize yardımcı olabilir.

It was, after all, science that first told us

Sonuçta, bize bu gezegenin

that this planet was warming

ısındığını ve bunun sebebinin biz olduğumuzu ilk söyleyen bilimdi.

and we were the cause of that.

But science can also help us find solutions to the crisis.

Ancak bilim, krize çözüm bulmamızda da yardımcı olabilir.

And we need this more than ever.

Ve buna her zamankinden fazla ihtiyacımız var.

Because right now,

Çünkü şu anda

everybody seems to be telling us about their favorite climate solutions.

herkes bize en sevdiği iklim çözümlerinden bahsediyor gibi görünüyor.

There's so much noise, so much confusion,

Ortada fazla gürültü ve

all these ideas out there.

kafa karışıklığı yaratan fikirler var.

How do we sort it out?

Bunu nasıl çözeceğiz?

How do we figure out what works and what doesn't

Neyin işe yaradığını ve nereye odaklanmak gerektiğini nasıl anlarız?

and where we should focus?

Well, this is where science can help us.

Bilimin yardım edeceği yer burası.

We can do what's called a meta analysis,

Bir meta analiz ile

where we collect all the evidence,

tüm kanıtları topladığımız,

all the data, and look at it

verileri bir araya getirdiğimiz

and figure out which solutions are the biggest,

ve çözümlerin hangisinin en büyük, en etkili ve

which ones are the most effective and which ones are ready to go now.

kullanıma hazır olduğunu bulduğumuz bir çalışma yapabiliriz.

And here's the good news.

Ve işte iyi haber.

Evidence tells us what we should focus on.

Kanıtlar bize neye odaklanmamız gerektiğini söylüyor.

And there are lots of good climate solutions available right now,

Ve şu anda kullanıma hazır birçok

ready to go.

Let's focus on these

Gelin bunlara odaklanalım

and less on the ones that are kind of a distraction right now.

ve şu anda biraz dikkat dağıtıcı olanlara daha az odaklanalım.

Science can also help us figure out the economics of climate solutions.

Bilim, iklim çözümlerinin ekonomisini anlamamıza da yardımcı olabilir.

And what we can do is build what's called a cost curve,

Ve yapabileceğimiz şey, iklim çözümlerini soldan sağa,

where we stack up climate solutions from left to right,

en ucuz olandan en pahalıya topladığımız

from the cheapest ones all the way to the most expensive.

maliyet eğrisi denilen analizi oluşturmaktır.

And here's the amazing thing.

Ve işte harika şey.

When we do that,

Bunu yaptığımızda,

we find out that about 80 percent of these climate solutions

bu iklim çözümlerinin yaklaşık yüzde 80′inin

are actually really cheap.

gerçekten ucuz olduğunu öğreniyoruz.

They're cheaper than what we do already.

Şimdilerde yaptıklarımızdan da daha ucuzlar.

They're cheaper than fossil fuels,

Fosil yakıtlardan daha ucuzlar,

they're cheaper than polluting industries,

kirletici endüstrilerden daha ucuzlar,

they're cheaper than destructive agriculture.

yıkıcı tarımdan daha ucuzlar.

And these cheap climate solutions are the best bargains in human history.

Ve bu ucuz iklim çözümleri insanlık tarihindeki en iyi fırsatlar.

They save money now and prevent disaster in the future.

Şimdi için paramızı tasarruf ediyorlar ve gelecekteki felaketleri önlüyorlar.

And we should be deploying the hell out of these things.

Ve bu çözümleri acilen ve büyük ölçekte uygulamalıyız.

So science has shown us the “what” of addressing the climate crisis:

Yani bilim önce bize iklim krizini “neden” ele almamız gerektiğini gösterdi,

What solutions we have, what they’re going to cost,

elde hangi çözümlerimiz var, maliyetleri ne kadar gösterdi, şimdi

what we can do.

But we also need help with the how, when, where,

Ancak, bu iklim çözümlerini nasıl, ne zaman, nerede,

in what ways do we best deploy these climate solutions

hangi şekillerde en iyi şekilde uygulayacağımız konusunda

to be the most effective.

da yardıma ihtiyacımız var.

So let's go build that science of how.

Öyleyse “nasıl”ı gerçekleştirecek bilimi de inşa edelim.

To do that, we've got to go back to the basics.

Bunu yapmak için temellere geri dönmeliyiz.

To stop climate change,

İklim değişimine

the biggest thing we've got to do is bend that big red curve,

dur demek için yapmamız gereken en büyük şey, o büyük kırmızı eğriyi,

the emissions of greenhouse gases that are causing the problem

soruna neden olan sera gazı emisyonları kırmızı çizgisini

in the first place.

aşağı bükmek.

And we've got to bend it really hard and really fast.

Onu gerçekten sert ve hızlı bükmeliyiz.

We've got to cut emissions drastically in the coming decade

Önümüzdeki on yılda emisyonları büyük ölçüde azaltmalı

and keep cutting them and keep cutting them

ve azaltmaya devam etmeli, yüzyılın ortalarına

through the middle of the century.

kadar da sürdürmeliyiz.

But we're also going to need a little bit of carbon removal

Ancak emisyonlardan kurtulmak için

to address any remaining emissions.

“karbon gidermeye” de ihtiyacımız olacak.

And together, a whole lot of emissions cuts

Beraber, hem bir sürü emisyon azaltımı

and a little bit of carbon removal will help us get to net zero

hem de biraz karbon giderme, iklim değişikliğini durdurduğumuz

when we stop climate change from going any farther.

net sıfıra ulaşmamıza yardımcı olacak.

But in all of this work,

Ancak tüm bu çalışmalarda,

the most important variable

en önemli değişken

and the one that people often forget is time.

ve insanların sıklıkla unuttuğu değişken zaman.

That's because climate change is a cumulative problem.

Bunun nedeni iklim değişikliğinin kümülatif bir sorun olması.

It builds up over time.

Zamanla birikerek oluşur.

The temperatures we're seeing on Earth today

Bugün Dünya’da gördüğümüz sıcaklıklar

are due to the buildup of greenhouse gases

son 150 yılda sera gazlarının

over the last 150 years.

birikmesinden kaynaklanıyor.

Well, it turns out that the problem is cumulative

Sorunun kümülatif olduğu durumlarda

and climate solutions are too.

iklim çözümlerinin de kümülatif olması gerekiyor.

Let me show you what I mean.

Ne demek istediğimi anlatayım.

If we cut emissions now into the next decade,

Şimdi emisyonları önümüzdeki on yılda azaltırsak

we can prevent that much carbon, that whole blue area,

o kadar karbonun, şu tüm mavi alanın

from ever going in the atmosphere.

atmosfere girmesini engelleyebiliriz.

And if these emissions cuts are permanent,

Ve eğer bu emisyon kesintileri kalıcı ise,

then we keep adding to it the next decade

o zaman önümüzdeki on yıl

and the decade after that,

ve ondan sonraki on yıl boyunca

building up to a huge impact in stopping climate change.

iklim değişikliğini durdurmada büyük bir etki yaratıyoruz.

That's incredible.

Bu inanılmaz.

This decades emissions does that much work in stopping climate change.

Bu on yılların emisyonu iklim değişikliğini durdurmada çok işe yarıyor.

Well, we can cut emissions again in the 2030s

Emisyonları 2030′larda

and again in the 2040s,

ve 2040′larda da azaltabiliriz,

but the longer we wait,

ancak ne kadar uzun süre beklersek,

the less effective these actions are going to be.

bu eylemler o kadar az etkili olacak.

They simply have less time to work on the atmosphere.

Sadece atmosferi iyileştirmek için daha az zamanları olacak.

Well, carbon removal is important too, but it faces an uphill battle

Karbonun giderilmesi de önemlidir, ancak zorlu bir savaşla karşı karşıyayız

because it starts basically at zero

çünkü temelde sıfırdan başlıyor

and it's going to take years to go to the gigaton scale that's required.

ve gerekli gigaton ölçeğine geçmek yıllar alacak.

So it is important,

Evet o da önemli,

but overall it's total cumulative impact is pretty small.

ancak genel olarak toplam kümülatif etkisi oldukça küçük.

And when we do the math correctly

Ve matematiği doğru yaptığımızda

and we do what's called the integral

ve çözümleri değerlendirirken

or the area under the curve in assessing climate solutions,

integral aldığımız, eğrinin altındaki alanı topladığımızda

we find something kind of extraordinary.

olağanüstü bir şey buluruz.

Emissions cuts are really most of the story here.

Emisyon kesintileri gerçekten buradaki hikâyenin çoğu.

Ninety-six percent of what it takes to get to net zero is cutting emissions.

Net sıfıra ulaşmak için gereken şeyin %96′sı emisyonları azaltmaktan geçer.

And three quarters of this comes from the first decades of emissions cuts.

Ve bunun dörtte üçü emisyon kesintilerinin ilk on yıllarından geliyor.

That's amazing.

Bu inanılmaz.

Early action matters a lot.

Erken eyleme geçmek gerçekten çok önemli.

Carbon removal will be part of the story, but overall, its impact is pretty small,

Karbon giderme hikâyenin bir parçası, ancak genel olarak etkisi oldukça küçük,

about four percent.

yaklaşık %4.

What this tells us is there's a time value of carbon,

Bunun bize söylediği şey, tıpkı paranın zaman değeri gibi,

just like the time value of money.

karbonun zaman değeri olduğudur.

Early investments pay off in the long run.

Erken yatırımlar uzun vadede karşılığını verir.

It also tells us about the kinds of solutions we need

Ayrıca bize ihtiyacımız olan çözüm türlerini ve

and how they unfold over time.

zamanla nasıl ortaya çıktıklarını anlatır.

For example, we're going to need a hell of a lot

Örneğin, bir sürü acil frenleyici

of emergency brake climate solutions.

iklim çözümüne ihtiyacımız olacak.

Solutions that have no delays

Gecikmesi olmayan

and instantly work on the atmosphere.

ve anında atmosferi olumlu etkileyecek çözümler.

Things like plugging methane leaks or stopping deforestation

Metan sızıntılarını tıkamak veya ormansızlaşmayı durdurmak

or big gains in energy efficiency in today's infrastructure,

veya mevcut altyapı enerji verimliliğinde büyük kazanımlar gibi şeyler,

while we build out tomorrow's infrastructure,

yarının altyapısını da inşa ederken,

and we're going to need a lot of new infrastructure and power systems

birçok yeni altyapıya, güç sistemine, ulaşıma ve binalara

and transportation and buildings.

ihtiyacımız olması demek.

But infrastructure takes time.

Ancak altyapı inşası zaman alır.

We also need nature-based climate solutions like planting trees,

Ayrıca ağaç dikmek, ekosistem restorasyonu gibi doğaya dayalı

restoring ecosystems.

çözümlere de ihtiyacımız var.

But trees and soils take decades to build up carbon

Ancak ağaçların ve toprakların karbon oluşturması on yıllar alır

and will be delayed.

ve gecikmeli etkisi olacak.

And of course, we will need some new technologies.

Ve elbette, bazı yeni teknolojilere de ihtiyacımız olacak.

But these might not show up for a long time,

Ancak bunlar uzun süre ortaya çıkmayabilir

and the longer we wait,

ve ne kadar uzun süre beklersek,

they are much less effective.

çok daha az etkili olurlar. Bu nedenle,

So when we think about climate solutions,

iklim çözümlerini düşündüğümüzde

we need to make sure we emphasize the solutions that are ready to go now

mevcut kullanıma hazır çözümleri vurguladığımızdan emin olmalıyız,

so they can start building up their impact over time and not wait.

böylece beklemeden başlayıp zamanla etkilerini artırabilirler.

This is why we say now is better than new

Bu yüzden “şimdi” “yeniden” daha iyi diyoruz

and time is more important than tech.

ve zamanın teknolojiden önemli olduğunu söylüyoruz.

Science can help us in other ways too.

Bilimin başka yardımları da olabilir.

It can help us geographically focus our efforts

Çabayı coğrafi olarak da önemli yerlerde yaptığımızdan

to make sure we're doing them in the most important places.

emin olmak için odaklanmaya yardımcı olabilir.

Science and big data can, for example,

Bilim ve büyük veri, örneğin,

point out where methane plumes are pouring into the atmosphere.

metan yükselmelerinin atmosferde nereye dağıldığını gösterebilir.

These are satellite images showing specific pipelines

Bunlar, metanın gökyüzüne yayıldığı ve iklim değişikliğine

and refineries where methane is pouring into the sky,

neden olduğu boru hatlarını ve rafinerileri

causing climate change.

gösteren uydu görüntüleridir.

Let's go there and fix these leaks

Oraya gidip bu sızıntıları düzeltelim

and make sure that they're not contributing to climate change anymore.

ve artık iklim değişikliğine katkıda bulunmadıklarından emin olalım.

And we can use big data to target other climate interventions,

İster ormansızlaşma olsun, isterse Dünya’nın en kirli

whether it's deforestation

enerji santrallerini kapatmak olsun,

or closing the dirtiest power plants in the world,

diğer müdahaleler için büyük veriden faydalanabiliriz

to make sure that every action counts

her eylemin ne kadar önemli olduğundan

and can be most impactful right away.

ve direkt etki gösterdiğinden emin olmak için...

Science can also make sure that we look for solutions that help people,

Bilim, insanlara, özellikle de dünyadaki en savunmasız

especially the most vulnerable and poorest people on Earth.

ve en fakir insanlara yardım edecek çözümler aramamızı da sağlayabilir.

And I can't think of a better example than looking at fossil fuels.

Fosil yakıtlara bakmaktan daha iyi bir örnek düşünemiyorum.

We know that fossil fuels are the biggest contributor to climate change,

Fosil yakıtların iklim değişikliğine en büyük katkıda bulunduğunu biliyoruz,

but they're also the biggest contributor to air pollution,

ancak aynı zamanda hava kirliliğine,

particulate matter and smog, right now.

partiküllere ve dumana en büyük katkıda bulunanlar da bunlar.

And this air pollution is killing people.

Bu hava kirliliği insanları öldürüyor.

Harvard epidemiologists have estimated

Harvard epidemiyologları,

between eight and nine million people a year

şu anda fosil yakıtların neden olduğu

are dying prematurely because of the air pollution

hava kirliliği nedeniyle yılda sekiz ila dokuz milyon insanın

caused by fossil fuels right now.

erken öldüğünü tahmin ediyor.

That's more than warfare, guns and tobacco combined.

Bu savaş, silah ve tütünün toplam etkisinden fazla.

So when we phase out fossil fuels,

Fosil yakıtları kaldırdığımızda

not only do we save us from a climate crisis,

bu bizi sadece bir iklim krizinden kurtarmakla kalmıyor,

it also saves us from a health crisis here today.

aynı zamanda bizi bugün buradaki bir sağlık krizinden de kurtarıyor.

This is a win-win for the world,

Bu, özellikle eşitlik ve adalet merceğinden

especially through the lens of equity and justice.

dünya için bir kazan-kazan.

We can finally then use science

Sonunda bilimi

to kind of orchestrate all of these different things,

tüm bu farklı şeyleri düzenlemek için kullanabiliriz,

to make sure that we're aligning our efforts with the atmosphere

çabalarımızı atmosferle ve karbon sorunuyla

and with the carbon problem.

uyumlu hâle getirebiliriz.

So we have to do lots of different things.

Bu yüzden birçok farklı şey yapmalıyız.

How do we know how to do them in the right kind of proportions,

Bunları doğru oranlarda ve en iyi sonucu veren

and build a portfolio of actions that works best?

bir eylem portföyü oluşturmayı nasıl becerebiliriz?

Well, again, science can help us out here.

Yine, bilim bize burada da yardımcı olabilir.

This portfolio here shows us what we need to do,

Buradaki portföy bize ne yapmamız gerektiğini gösteriyor,

mainly cutting emissions in those big six sectors

esas olarak elektrik, gıda ve sanayi

like electricity and food and industry.

gibi altı büyük sektördeki emisyonları azaltmak.

And also count on a little bit of carbon removal to close the final gap.

Ayrıca son boşluğu kapatmak için biraz karbon gidermeye de güvenirsek.

So this is what we need to do to get to net zero.

Net sıfıra ulaşmak için yapmamız gereken şey bu.

How does that compare to what we're actually doing?

Yaptıklarımızla karşılaştırılınca nasıl görünüyor?

Well, not so great.

O kadar da iyi değil.

When we look at the Inflation Reduction Act in the United States

ABD’deki Enflasyon Azaltma Yasası’na göre paramızı

of where we're putting our money,

nereye yatırdık bakarsak, hatta

or even more disturbingly,

rahatsız edici şekilde,

where the private sector is putting money,

özel sektörün yatırımlarına da bakarsak,

in this case, venture capital going into climate solutions.

iklim çözümlerine giren risk sermayesi

Venture capital put two thirds of its money into one technology:

sermayenin üçte ikisini tek bir teknolojiye yatırdı:

Electric vehicles and scooters.

Elektrikli araçlar ve scooterlar.

That's two thirds of the money

Bu, paranın

going to what's basically a five-percent solution.

üçte ikisi temelde %5 çözüme gidiyor.

This kind of mismatch between our capital and the carbon

Sermayemiz ve karbon arasındaki bu uyumsuzluğun

needs to be fixed in the long run,

uzun vadede düzelmesi gerekiyor,

so we make sure we put our resources in the best possible places.

bu yüzden kaynaklarımızı mümkün olan en iyi yerlere koyduğumuzdan emin oluyoruz.

At the end of the day, though, science gives us six pillars for effective action.

Günün sonunda, bilim bize etkili eylem için altı adet destek veriyor.

First, we've got to make sure that solutions are based in evidence,

İlk olarak, çözümlerin sadece aldatmaca ve retoriğe

not just hype and rhetoric.

değil, kanıtlara dayandığından emin olmalıyız.

We also need to make sure climate solutions are cheap

Ayrıca çözümlerinin ucuz olduğundan emin olmalıyız,

so we can do a lot of them.

böylece birçoğunu yapabiliriz.

And we should look for solutions that are ready to go now,

Ve şimdi şu anda kullanıma hazır çözümler aramalıyız,

so they have the maximum impact possible over time.

böylece zaman içinde mümkün olan maksimum etkiyi gösterebilirler.

We can also geographically focus our efforts

Ayrıca, en etkili oldukları yerlere odaklandığımızdan

to make sure they're most impactful

emin olmak ve eşitlik ve adalet

and ensure that they are helping us through the lens of equity and justice

merceğinden bize ve insanlara da gerçekten faydalı olduklarından

and are truly beneficial to people, too.

emin olmak için çabalarımızı odaklayabiliriz.

We also, though, can align all of this so our portfolios are lined up

Tüm bunları uyumlu hâle getirebilir, böylece portföylerimiz

with the carbon in the atmosphere.

atmosferdeki karbonla hizalanabilir.

In the end, if we do these things, we can still stop climate change,

Sonunda, bunları yaparsak, iklim değişikliğini hâlâ durdurabiliriz,

but only if we do them all.

ancak yalnızca hepsini yaparsak.

We still have a narrow window of opportunity to stop climate change,

İklim değişikliğini durdurmak için hâlâ dar bir fırsat penceremiz var,

but we've got to make every day,

ancak her günü, her hareketi ve her doları

every move and every dollar count like never before.

daha önce hiç olmadığı kadar önemli hâle getirmeliyiz.

But if we redouble our efforts and truly listen to the science

Ama çabalarımızı ikiye katlarsak ve bilimi gerçekten dinlersek

and step up to be the best people we can be,

ve olabileceğimizin en iyisi olmak için adım atarsak,

I know we can solve this problem.

bu sorunu çözebileceğimizi biliyorum.

And with your help, we will.

Ve bunu sizlerin de yardımıyla yapacağız.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)