How Business Can Improve the World, Not Just the Bottom Line | Esha Chhabra | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Selin Tüfekçi

Business as we know it has been focused on scale, growth,

Bildiğimiz şekliyle iş dünyası ölçek, büyüme,

productivity and maximizing profit.

üretkenlik ve kârı maksimize etmeye odaklanmıştır.

It's that hustle culture that we love, right?

Sevdiğimiz şey bu koşuşturma kültürü, değil mi?

The faster the growth, the better; the more money, the better.

Ne kadar hızlı büyüme, o kadar iyi; ne kadar çok para, o kadar iyi.

And yet that hasn't really worked.

Yine de bu gerçekten işe yaramadı.

I mean, the planet has clearly taken a hit,

Yani, gezegen açıkça bir darbe aldı,

but also, I think people are fed up

ama aynı zamanda bence insanlar bıktı

and seeking for more balance in their lives.

ve hayatlarında daha fazla denge arıyorlar.

So to rectify this, over the last few years,

Bunu düzeltmek için son birkaç yılda sürdürülebilir

we saw the rise of sustainable and mission-driven brands.

ve hizmet odaklı markaların yükselişine tanık olduk.

These were companies that started with a very simple model of:

Bunlar çok basit bir modelle başlayan şirketlerdi:

siz bir çift ayakkabı alın, biz de bir çift ayakkabı bağışlayalım.

you buy a pair of shoes, we'll donate a pair of shoes.

Then it became "we'll be conscious companies,"

Daha sonra “bilinçli şirketler olacağız”,

"we'll recycle our waste,"

atıklarımızı geri dönüştüreceğiz

and most recently, "we'll use carbon offsets."

ve en son olarak da karbon dengeleme kullanacağız.

Well, that’s all well-intentioned, and it truly is,

Bunların hepsi iyi niyetli ve gerçekten de öyle,

but sustainability has become more marketing than action, it seems.

ancak sürdürülebilirlik eylemden çok pazarlama haline gelmiş gibi görünüyor.

It hasn't really moved the needle on what is the core purpose of business

İş dünyasının temel amacı ve temel iş modelinin ne olduğu konusunda

and the core model of business.

gerçekten bir adım atılmadı.

So I see it as: it was a great step one, good effort,

Ben bunu şöyle görüyorum: Birinci adım harikaydı,

iyi bir çabaydı, ama şimdi ikinci adıma geçme zamanı.

but now it's time to move to step two.

And what is step two?

Peki ikinci adım nedir?

It's regenerative.

Rejeneratif.

You may have heard of the term.

Bu terimi duymuş olabilirsiniz.

It’s been all over the news lately, in Vogue, in New York Times,

Son zamanlarda Vogue’da, New York Times’ta,

Outside dergisinde haberlere konu oldu.

in Outside magazine.

These are just some headlines.

Bunlar sadece bazı başlıklar.

New York Times said it best, I think most succinctly.

New York Times en iyisini, bence en özlüsünü söylemiş.

“Regenerative: it’s like yoga, but for farmland.”

“Rejeneratif: yoga gibi, ama tarım arazileri için.”

(Laughter)

(Kahkahalar)

Not quite.

Pek sayılmaz.

So what is regenerative,

Peki, özellikle iş dünyası bağlamında

particularly in the context of business?

rejeneratif nedir?

Regenerative businesses are looking to restore,

Rejeneratif işletmeler, zor durumdaki toplumları,

revive and bring to life communities, industries and people that are struggling.

endüstrileri ve insanları restore etmeye,

canlandırmaya ve hayata döndürmeye çalışır.

It's actually much more than just a term.

Aslında bu bir terimden çok daha fazlası.

So I’ve been reporting for over 10 years on business,

Ben de 10 yılı aşkın bir süredir iş dünyası,

sosyal meseleler, çevre ve tüm bunların birbiriyle nasıl örtüştüğü üzerine

social issues and the environment and how all of that overlaps.

haberler yapıyorum.

I have seen my fair share of doom and gloom headlines.

Kendi payıma düşen kıyamet ve kasvet manşetlerini gördüm.

I think we can all agree we've got problems in the world.

Sanırım hepimiz dünyada sorunlarımız olduğu konusunda hemfikiriz.

But as I was doing this reporting,

Ancak bu haberciliği yaparken,

I kept meeting entrepreneurs

eldeki krizin ötesine bakan

that were really looking beyond the crisis at hand

ve çözümlere odaklanan girişimcilerle

and focusing on solutions.

tanışmaya devam ettim.

So I decided to write about their stories and their regenerative businesses,

Ben de bu girişimcilerin hikayelerini ve size X, Y ya da Z satarak

en çok parayı nasıl kazanırız sorusuyla

which don't start with this question

or intent of how do we make the most money by selling you X, Y or Z?

ya da niyetiyle yola çıkmayan yenileyici işlerini yazmaya karar verdim.

Rather, they ask a really simple question:

Bunun yerine, gerçekten basit bir soru soruyorlar:

What problem are we going to solve?

Hangi sorunu çözeceğiz?

What social and environmental problem are we going to solve?

Hangi sosyal ve çevresel sorunu çözeceğiz?

And so it's not about just selling you another great pair of jeans

Yani mesele size sadece bir başka harika kot pantolon,

or a great cup of coffee or a nice hotel stay,

harika bir fincan kahve ya da güzel bir otelde konaklama satmak değil,

unless all of that has impact embedded into it.

tabii bunların hepsinin içinde bir etki yatıyorsa.

In fact, I like to think of regenerative companies as a multi-tiered cake.

Aslında ben rejeneratif şirketleri

çok katmanlı bir pasta olarak düşünmeyi seviyorum.

It's layer upon layer upon layer of impact,

Katman katman etki var

which makes the whole thing enticing.

ve bu da her şeyi cazip kılıyor.

It's not just one thing you do off to the side

Bu sadece kenarda köşede yaptığınız bir şey

or one aspect of your company.

ya da şirketinizin bir yönü değil.

It's every tenet of the company is focused on impact.

Şirketin her ilkesi etkiye odaklanmıştır.

And so what are some of these tenets they might be thinking about?

Peki, düşünebilecekleri bu ilkelerden bazıları nelerdir?

Well, if you have a supply chain, if you're in manufacturing,

Eğer bir tedarik zinciriniz varsa, üretim yapıyorsanız,

you're definitely thinking about the environment

kesinlikle çevreyi ve bu tedarik zincirine

and the people that are involved in that supply chain.

dahil olan insanları düşünüyorsunuzdur.

Aslında onlar tedarik zinciriniz değil, ortaklarınızdır.

In fact, they're not your supply chain, they're your partners.

Hizmet sektöründeyseniz, evet,

If you're in the services industry, yes,

çevresel ayak izinizi düşünüyorsunuz

you're thinking about your environmental footprint,

ama aynı zamanda daha iyi bağlantılar kuruyor musunuz?

but also are you fostering better human connections?

Bu şirketi nasıl finanse edeceksiniz?

And how are you going to fund this company?

Çünkü aldığınız sermaye, gelecek yıllarda

Because the capital that you take on is going to determine

how you run the company for years to come.

şirketi nasıl yöneteceğinizi belirleyecek.

Are you open to employee ownership, profit-sharing?

Çalışan mülkiyetine, kâr paylaşımına açık mısınız?

That can have serious social impact in the world.

Bunun dünyada ciddi bir sosyal etkisi olabilir.

And most of all, are you inspiring and improving people's lives at work

Hepsinden önemlisi, iş yerinde insanlara ilham verip

hayatlarını iyileştiriyor musunuz,

or just keeping them afloat?

yoksa sadece ayakta mı tutuyorsunuz?

Because I think we can all agree that we want to be treated with respect

Çünkü sanırım bugünlerde hepimiz saygı görmek ve bir amaç doğrultusunda

and work with purpose these days.

çalışmak istediğimiz konusunda hemfikiriz.

So it's every hub and spoke of the company

Bu yüzden şirketin her yeri etkiyi düşünüyor,

is thinking about impact, not just one.

sadece bir tanesi değil.

And that’s why, when I turn to these entrepreneurs,

İşte bu yüzden bu girişimcilere dönüp

and I would ask them, "Well, what's your take on sustainability?"

“Sürdürülebilirlik konusunda görüşünüz nedir?” diye sorduğumda

They would sort of push back and say,

“Biz burada o kelimeyi pek kullanmıyoruz” diyerek

"We don't really use that word around here."

geri adım atıyorlardı.

It was almost as if they were allergic to it.

Sanki bu kelimeye alerjileri varmış gibiydi.

They said, "Because, what are we sustaining?

“Çünkü biz neyi sürdürüyoruz?

A broken system, the status quo?"

Bozuk bir sistemi mi, statükoyu mu?”

I mean, that's what it suggests, right?

Yani, akla getirdiği şey bu, değil mi?

Now regenerative is not a one-size-fits-all.

Şimdi rejeneratif herkese uyan tek bir beden değil.

For large global companies,

Büyük küresel şirketler için bu,

this is going to be a harder and slower transition

daha sonra tartışabileceğimiz nedenlerden dolayı

for reasons we can discuss afterwards.

daha zor ve daha yavaş bir geçiş olacaktır.

But for small- to medium-sized companies, it’s very doable.

Ancak küçük ve orta ölçekli şirketler için bu çok mümkün.

In fact, it's already happening.

Aslında, bu zaten gerçekleşiyor.

And so it's lovely to talk about all this in theory,

Tüm bunları teorik olarak konuşmak çok güzel,

but let's put it into context with some examples, shall we?

ancak gelin bunu bazı örneklerle bağlama oturtalım, olur mu?

You may have heard of the shoe brand Veja.

Ayakkabı markası Veja’yı duymuş olabilirsiniz.

They're quite popular these days,

Bugünlerde oldukça popülerler,

but 20 years ago, when they started,

ancak 20 yıl önce, başladıklarında,

the two French cofounders started with less than 20,000 Euros,

iki Fransız kurucu ortak 20.000 Euro’dan daha az bir parayla işe başladılar

and they had very little fashion experience.

ve çok az moda deneyimleri vardı.

And yes, they were selling shoes,

Evet, ayakkabı satıyorlardı

but they were looking to do something far more meaningful.

ama çok daha anlamlı bir şey yapmak istiyorlardı.

They wanted to preserve the Amazon,

Amazon’u korumak,

istihdam edilemeyeceği düşünülen insanları işe almak,

hire people that are considered unemployable,

regenerate soils and challenge the fashion industry as a whole.

toprakları yeniden canlandırmak ve

bir bütün olarak moda endüstrisine meydan okumak istiyorlardı.

So a few years ago, I had the opportunity to go down

Birkaç yıl önce Brezilya’daki Amazon’a gidip

and see one of their supply chains in the Amazon in Brazil.

tedarik zincirlerinden birini görme fırsatım oldu.

And it was beautiful and green and biodiverse.

Çok güzel, yeşil ve biyolojik çeşitliliği olan bir yerdi.

And the supply chain that I focused on was rubber.

Odaklandığım tedarik zinciri kauçuktu.

So Veja sources native rubber from the rubber trees in the Amazon

Veja ayakkabılarının tabanı için Amazon’daki kauçuk ağaçlarından

for the soles of their shoes.

doğal kauçuk elde ediyor.

These trees can harvest rubber for years, if not decades

Bu ağaçlardan onlarca yıl olmasa da

yıllarca kauçuk hasadı yapılabiliyor,

if it's done properly and it's done by rubber tappers.

tabii eğer düzgün bir şekilde

ve kauçuk toplayıcılarıyla yapılırsa.

These are individuals who live within the Amazon,

Bunlar Amazon’da yaşayan bireyler

and their other option for a livelihood is cattle farming.

ve geçimlerini sağlamak için diğer seçenekleri sığır yetiştiriciliği.

But thanks to Veja,

Ancak Veja sayesinde,

they were able to make the same amount of money,

kauçuk için ağaçları keserek

if not more money, tapping trees for rubber

sığır yetiştiriciliğinden kazanacakları paranın aynısını,

than they would be doing cattle farming.

hatta daha fazlasını kazanabiliyorlar.

And cattle farming requires you to level the land,

Sığır çiftçiliği, ağaçlardan kurtulmak için

to get rid of the trees.

araziyi düzleştirmenizi gerektiriyor.

Here, the trees get to stay upright.

Burada ağaçlar sağlam kalabiliyor.

This is an example of a regenerative design,

Bu, bir şirketin en başından itibaren çevreyi

where a company thinks about the environment

ve insanları düşündüğü rejeneratif bir tasarım örneğidir.

and its people from the beginning.

That rubber is then taken down to their factory

Bu kauçuk daha sonra Brezilya’nın güneyindeki

in the southern part of Brazil, in Porto Alegre,

Porto Alegre’de bulunan fabrikalarına götürülüyor

where it meets up with organic cotton that comes from another corner of Brazil

ve burada Brezilya’nın başka bir köşesinden gelen

organik pamukla buluşarak bir ayakkabıya dönüşüyor.

and is turned into a shoe.

That shoe then sails across the sea,

Bu ayakkabı daha sonra deniz yoluyla

and only by sea, to France.

ve sadece deniz yoluyla Fransa’ya ulaşıyor.

Now here again, Veja had an opportunity.

Şimdi burada Veja’nın yine bir fırsatı vardı.

They could have hired any fulfillment company to do their fulfillment.

Siparişlerini karşılaması için herhangi bir şirketi tutabilirlerdi.

Bunun yerine, kar amacı gütmeyen bir kuruluşla

Instead, they decided to partner with a nonprofit.

ortaklık kurmaya karar verdiler.

This nonprofit hires individuals that come from marginalized neighborhoods

Bu kuruluş, dışlanmış mahallelerden gelen

ve istihdam edilemeyeceği düşünülen bireyleri işe alıyor

and are considered unemployable,

and gives them a chance at a career.

ve onlara bir kariyer şansı veriyor.

Those individuals are responsible for shipping the shoes out to customers.

Bu kişiler ayakkabıların müşterilere gönderilmesinden sorumlu.

So it's layer upon layer of impact.

Yani bu, katman katman etkidir.

And one more.

Bir tane daha.

Veja decided early on

Veja, pazarlama oyununa

that they were not going to get so involved in the marketing game,

bu kadar dahil olmayacağına erken karar verdi,

so they don't pump loads of money into athletes

bu nedenle ayakkabılarını giymeleri için

sporculara, influencerlara ve modellere tonla para pompalamıyorlar.

and influencers and models to wear their shoes.

The money goes back to the supply chain.

Para tedarik zincirine geri dönüyor.

The materials cost more,

Malzemeler daha pahalı,

but the people who make it also get paid more.

ancak bunları üreten insanlara da daha fazla ödeme yapılıyor.

Every hub and spoke of the company --

Şirketin her merkezi ve kolu --

(Applause)

(Alkışlar)

Every hub and spoke of the company is thinking about impact.

Şirketin her merkezi ve kolu etki hakkında düşünüyor.

So making a shoe has a footprint on the planet

Yani bir ayakkabı üretmenin gezegen üzerinde bir ayak izi vardır

and no solution and no company is perfect,

ve hiçbir çözüm ve hiçbir şirket mükemmel değildir,

we can all acknowledge that.

bunu hepimiz kabul edebiliriz.

However, when we ask this question, can business do better?

Ancak şu soruyu sorduğumuzda, iş dünyası daha iyisini yapabilir mi?

Definitely.

Kesinlikle.

Here's just one example in fashion.

İşte modadan sadece bir örnek.

Looking beyond fashion,

Modanın ötesine baktığımızda,

what does regenerative business look like?

yenileyici işletmeler neye benziyor?

Well, some of them use employee ownership and profit-sharing.

Bazıları çalışan sahipliğini ve kar paylaşımını kullanıyor.

Here’s a company in Arizona called Technicians for Sustainability

Arizona’da Sürdürülebilirlik için Teknisyenler adında bir şirket var;

where the owner of the company realized early on

şirketin sahibi, çatılara güneş panelleri yerleştirenlerin

that the folks who are responsible for installing the solar panels

bu işi yaparken kişisel servet edinemeyeceklerini erkenden fark etmiş.

on the roofs

are not going to amass personal wealth doing that job.

So he opened up the profits of the company to his employees.

Bu yüzden şirketin kârını çalışanlarına açtı.

Today, 40 percent of the profits every year go to the employees.

Bugün, her yıl kârın yüzde 40′ı çalışanlara gidiyor.

And what's great about it is not only are they part

Bunun en güzel yanı,

of the transition to renewable energy,

sadece yenilenebilir enerjiye geçişin bir parçası olmaları değil,

but they're investing in the people that are making it happen.

aynı zamanda bunu gerçekleştiren insanlara yatırım yapmaları.

Regenerative companies think about waste differently.

Rejeneratif şirketler atıklar hakkında farklı düşünüyor.

They see it as an opportunity rather than a burden.

Bunu bir yükten ziyade bir fırsat olarak görüyorlar.

If you've been across the pond to the UK,

Eğer Birleşik Krallık’a gittiyseniz,

you know that the Brits love their ready-to-eat sandwiches.

İngilizlerin hazır sandviçleri ne kadar sevdiğini bilirsiniz.

You can find them on every corner shop.

Köşe başındaki her dükkanda bulabilirsiniz.

Well, to make those lovely sandwiches,

Bu güzel sandviçleri yapmak için

you have to unfortunately sacrifice the end slices of loaves

ne yazık ki somunların uç dilimlerini feda etmeniz gerekir

and so those end slices would often go to waste.

ve bu nedenle bu uç dilimler genellikle çöpe gider.

Well, a food waste entrepreneur and a social entrepreneur got together

Bir gıda atığı girişimcisi ve bir sosyal girişimci bir araya geldi

and said, "Why don't we turn it into beer?"

ve “Neden bunu biraya dönüştürmüyoruz?” dedi.

And that became Toast Ale.

Ortaya Toast Ale çıktı.

And so now Toast is available throughout the country in pubs,

Şimdi Toast ülke çapında barlarda,

restoranlarda ve marketlerde satılıyor.

restaurants and in grocery stores.

And they've gone one step further.

Bir adım daha ileri gittiler.

The profits of the company now go to a charity that's focused on food waste.

Kârları artık gıda israfına odaklanan bir hayır kurumuna gidiyor.

(Applause)

(Alkışlar)

And regenerative, the term you may have heard of,

Duymuş olabileceğiniz rejeneratif teriminin kökleri

has its roots in regenerative agriculture.

rejeneratif tarıma dayanıyor.

That's where it's being used most prominently these days.

Bugünlerde en çok kullanıldığı yer de burası.

Well, here's a gentleman, David Vetter,

İşte David Vetter adında bir beyefendi,

who's been doing it far before it was trendy.

moda olmadan çok önce bu işi yapıyordu.

He is the son of a military veteran-turned-farmer

Kendisi, Nebraska’nın mısır tarlalarında,

büyük tarımın ve geleneksel tarımın kalbinde yaşayan,

who lives in the cornfields of Nebraska,

in the heart of big ag and conventional ag.

çiftçiliğe dönmüş bir askeri gazinin oğlu.

But him and his dad decided early on

Ancak o ve babası,

that they would go down the route of regenerative organic farming.

rejeneratif organik tarım yoluna girmeye erkenden karar vermişler.

They grow regenerative organic grains.

Rejeneratif organik tahıl yetiştiriyorlar.

And if you talk to David, he will tell you,

David’le konuşursanız size şöyle diyecektir:

"Soil is something you grow crops in,

“Toprak içinde ürün yetiştirdiğiniz bir şeydir,

dirt is something you find under your bed.

toz yatağınızın altında bulduğunuz bir şeydir.

You ought to know the difference."

Aradaki farkı bilmeniz gerekir.”

There is a difference.

Arada bir fark var.

And as the company has grown and as the family has grown,

Şirket büyüdükçe ve aile de büyüdükçe,

the Vetters have also put a processing unit,

Vetter’lar tesislerine bir işleme ünitesi,

a mill on their facility,

bir değirmen de eklediler;

which now allows other farmers in the area who want to also do organic farming

bu da artık bölgede organik tarım yapmak isteyen diğer çiftçilerin de

to be able to get their products closer to the market.

ürünlerini pazara daha yakın hale getirebilmelerini sağlıyor.

If we can create these links,

Eğer bu bağlantıları kurabilirsek,

we can get these products closer to consumers.

bu ürünleri tüketicilere daha yakın hale getirebiliriz.

So these are just some examples.

Bunlar sadece bazı örnekler.

I mean, I could rattle on many more examples of these kinds of companies,

Yani, bu tür şirketlerden daha pek çok örnek verebilirim ama

but when I asked them fundamentally, "I said, OK guys, what's next?

onlara esasen şunu sorduğumda: “Tamam çocuklar, sırada ne var?

What do we have to do?"

Ne yapmamız gerekiyor?”

Many of them said to me one simple thing.

Birçoğu bana basit bir şey söyledi.

We have to tell these stories further and wider.

Bu hikayeleri daha fazla ve daha geniş kitlelere anlatmalıyız.

The cofounder of Veja said to me something

Veja’nın kurucu ortağı

bana oldukça dokunaklı olduğunu düşündüğüm bir şey söyledi.

that I thought was quite poignant.

He said, "We don't need Veja to be the next global ethical shoe brand.

“Veja’nın bir sonraki küresel etik ayakkabı markası

olmasına ihtiyacımız yok.

We need dozens of Vejas.

Düzinelerce Veja’ya ihtiyacımız var.

We need dozens in every industry, in every culture, in every geography.

Her sektörde, her kültürde, her coğrafyada

düzinelerce Veja’ya ihtiyacımız var.

Replication is the answer."

Cevap çoğalmaktır.”

And that brought up another conversation about scale.

Bu da ölçekle ilgili başka bir konuşmayı gündeme getirdi.

Many of the entrepreneurs said to me,

Girişimcilerin çoğu bana şöyle dedi:

"We don't all need to reach astronomical heights.

“Hepimizin astronomik boyutlara ulaşmasına gerek yok.

Not every company needs to be a global company.

Her şirketin küresel bir şirket olması gerekmiyor.

It should be OK to say we are good with this level of scale.

Bu ölçek seviyesinde iyiyiz demek sorun olmamalı.

This is enough."

Bu yeterli.”

And that fundamental question, of how much is enough,

Bu, ne kadarının yeterli olduğu sorusu,

has come up year after year in my reporting.

raporlarımda her yıl gündeme geliyor.

Ask yourselves personally how much stuff, house, food,

Kendinize kişisel olarak ne kadar eşya, ev, yiyecek,

consumption is enough.

tüketimin yeterli olduğunu sorun.

But also, as business leaders,

Ama aynı zamanda, iş dünyasının liderleri olarak,

how much growth, scale, profit is enough

bazen açgözlülüğümüzü ve egolarımızı beslemek için

to feed our greed and our egos sometimes.

ne kadar büyümenin, ölçeğin, kârın yeterli olduğunu da sorun.

So I leave you with this thought.

Bu yüzden sizi bu düşünceyle baş başa bırakıyorum.

We're all here, on this flying rock, for a moment in time.

Hepimiz burada, bu uçan kayanın üzerinde, zamanın bir anı için bulunuyoruz.

We can't take any of this stuff or any of this wealth with us.

Bu eşyaların ya da servetin hiçbirini yanımızda götüremeyiz.

So why not use this time to build businesses

Öyleyse neden bu zamanı kârın ötesinde düşünen

that think beyond profit?

işletmeler kurmak için kullanmayalım?

Why not build organizations

Neden çevreyi yok etmek yerine

that regenerate the environment instead of destroy it?

onu yeniden üreten kuruluşlar inşa etmeyelim?

Why not build organizations and companies that have a workforce

Neden insanlara işlem olarak değil insan olarak davranan

that treats people as humans and not as transactions?

bir işgücüne sahip kuruluşlar ve şirketler kurmayalım?

I think it's time that we really redefine business.

Bence iş dünyasını gerçekten yeniden tanımlamanın zamanı geldi.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)