The nightmare videos of childrens' YouTube — and what's wrong with the internet today | James Bridle

Translator: ThuRein Tun Reviewer: sann tint

I'm James.

ကျနော့ နာမည် James ပါ

I'm a writer and artist,

စာရေးဆရာ၊ အနုပညာရှင် တစ်ယောက်ပါ

and I make work about technology.

နည်းပညာနဲ့ ပက်သက်တဲ့ ဖန်တီးမှုတွေ ပြုလုပ်တယ်

I do things like draw life-size outlines of military drones

ကမ္ဘာ့ မြို့ကြီးတွေရဲ့ လမ်းတွေပေါ်မှာ

in city streets around the world,

စစ်တပ်သုံး drone ပုံတွေဆွဲတာမျိုးပေါ့

so that people can start to think and get their heads around

ရည်ရွယ်ချက်က လူတွေ နည်းပညာနဲ့ ပက်သက်ပြီး

these really quite hard-to-see and hard-to-think-about technologies.

မထင်မှတ်ထားတာတွေကို သတိပြုမိလာအောင်ပါ

I make things like neural networks that predict the results of elections

ရာသီဥတု ခန့်မှန်းချက်တွေကိုသုံးပြီး ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်တွေကို ခန့်မှန်းတဲ့

based on weather reports,

neural network တွေလည်းပြုလုပ်တယ်

because I'm intrigued about

ဘာလို့လဲဆိုတော့

what the actual possibilities of these weird new technologies are.

ဒီထူးဆန်းတဲ့ နည်းပညာတွေကို သုံးပြီး ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိတာ သိချင်လို့ပါ။

Last year, I built my own self-driving car.

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ကိုယ်ပိုင် မောင်းသူမဲ့ကားဆောက်ခဲ့တယ်

But because I don't really trust technology,

ဒါပေမဲ့ နည်းပညာအပေါ် တကယ့့််ကို မယုံကြည်တာကြောင့်

I also designed a trap for it.

ဒီကားအတွက် လှည့်ကွက်တစ်ခု ဆင်ခဲ့တယ်

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And I do these things mostly because I find them completely fascinating,

ဒါတွေအကို ကျနော် လုပ်တာကတော့ ထိန်းချုပ်လုပ်မရတဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုကြောင့်ပါ

but also because I think when we talk about technology,

ကျနော့အထင် နည်းညာအကြောင်း ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးတဲ့အခါ

we're largely talking about ourselves

ကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင်အကြောင်းအပြင်

and the way that we understand the world.

ကမ္ဘာကြီးပေါ် နားလည်ပုံကိုပါ ဆွေးနွေးနေလို့ပါ။

So here's a story about technology.

ဒီမှာ ကျနော်က နည်းပညာနဲ့ ပက်သက်ပြီးပြောချင်ပါတယ်

This is a "surprise egg" video.

ဒါက "လက်ဆောင် ဥ" (surprise egg) ဗီဒီယို ပါ

It's basically a video of someone opening up loads of chocolate eggs

ဒီ ဗီဒီယို မှာ ဥပုံစံ ချောကလက်လုံးတွေကို ဖွင့်ဖောက်ပြနေတာပါ

and showing the toys inside to the viewer.

အထဲက ဖွက်ထားတဲ့ အရုပ်လေးတွေ ထွက်လာတာပေါ့

That's it. That's all it does for seven long minutes.

ဒါပဲ။ ဒီ (၇)မိနစ် video မှာပြနေတာ ဒါပဲ။

And I want you to notice two things about this.

ဒါနဲ့ ပက်သက်ပြီး ကျနော်သိစေချင်တာ (၂)ချက်က

First of all, this video has 30 million views.

ပထမ အချက်၊ ဒီ video က ကြည့်ရှုသူ အရေအတွက် သန်း(၃၀) ရှိပါတယ်

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And the other thing is,

နောက်တစ်ချက်က

it comes from a channel that has 6.3 million subscribers,

ဒီ video တွေပြတဲ့ ချန်နယ် (channel) က ပရိသတ် (subscriber) (၆.၃)သန်း ရှိပါတယ်

that has a total of eight billion views,

စုစုပေါင်း ကြည့်ရှုသူပေါင်း (၈)ဘီလီယံ ရှိပါတယ်။

and it's all just more videos like this --

ဒီလို ဗီဒီယို ပေါင်းများစွာ ရှိနေပါတယ်

30 million people watching a guy opening up these eggs.

လူပေါင်း သန်း(၃၀)က လူတစ်ယောက် ချောကလက် လုံးတွေ ထိုင်ဖောက်နေတာကို ကြည့်နေကြတာ

It sounds pretty weird, but if you search for "surprise eggs" on YouTube,

ဒါက တော်တော်ကြောင်တောင်တောင်ဆိုါပေမဲ့ YouTube မှာ "surprise eggs"လို့ ရှာကြည့်ပါ

it'll tell you there's 10 million of these videos,

ဒီလို video ပေါင်း (၁၀)သန်းလောက် ထွက်လာလိမ့်မယ်

and I think that's an undercount.

(၁၀)သန်းဆိုတာ နည်းပါဦးမယ်

I think there's way, way more of these.

ဒါထက် အများကြီး ပိုရှိနေဦးမှာ

If you keep searching, they're endless.

ရှာပြီးရင်း ရှာနေ၊ မဆုံးနိုင်ဘူး

There's millions and millions of these videos

ဒီလို video မျိုးတွေ သန်းချီ ရှိနေတာပါ။

in increasingly baroque combinations of brands and materials,

ချောကလက် ဥတွေ ပုံစံအမျိုးမျိုး၊ တံဆိပ်အမျိုးမျိုး

and there's more and more of them being uploaded every single day.

နေ့စဉ်နေ့တိုင်း ဒီလို video အသစ်အသစ်တွေ တင်နေကြတာပါ

Like, this is a strange world. Right?

တော်တော် နားမလည်နိုင်စရာပဲနော်

But the thing is, it's not adults who are watching these videos.

တကယ်တမ်းက ဒီ ဗီဒီယို တွေကို ကြည့်နေကြတာ လူကြီးတွေ မဟုတ်ပါဘူး

It's kids, small children.

ကလေး ငယ်ငယ်လေးတွေပါ

These videos are like crack for little kids.

ဒီဗီဒီယိုတွေက ကလေးငယ်လေးတွေ အတွက် စွဲလမ်းစရာပါ

There's something about the repetition,

အကြိမ်ကြိမ် ကြည့်နေကြတာ အကြောင်းရှိပါတယ်

the constant little dopamine hit of the reveal,

အထဲက အရုပ်ထွက်လာတာ ကြည့်ရတဲ့ စွဲလမ်းမှု (dopamine) က

that completely hooks them in.

ဒီကလေးတွေကို ဆွဲဆောင်ပါတယ်

And little kids watch these videos over and over and over again,

ကလေးလေးတွေက ဒီ video တွေကို ထပ်ခါတလဲလဲ ကြည့်ကြပါတယ်

and they do it for hours and hours and hours.

နာရီပေါင်းများစွာ ထပ်ခါတလဲလဲ

And if you try and take the screen away from them,

သူတို့လေးတွေဆီက ကြည့်နေတာကို ဖယ်လိုက်လို့ကတော့

they'll scream and scream and scream.

အော်ပြီ ဟစ်ပြီ ဆူညံပြီ

If you don't believe me --

ကျနော် ပြောတာကို မယုံရင်

and I've already seen people in the audience nodding --

အခု ပရိသတ်ထဲမှာတင် ခေါင်းညိတ်နေတဲ့လူတွေ တွေ့နေရပြီ

if you don't believe me, find someone with small children and ask them,

မယုံရင် ကလေးရှိတဲ့ တစ်ယောက်ယောက်ကို ဒီ surprise egg videos ကို

and they'll know about the surprise egg videos.

သိသလားလို့မေးကြည့်ပါ။

So this is where we start.

ဆိုတော့ ဒီမှာ ကျနော်စပြောပြီ

It's 2018, and someone, or lots of people,

၂၀၁၈ မှာ လူတစ်ချို့ (သို့) အတော်များများဟာ

are using the same mechanism that, like, Facebook and Instagram are using

ဒီ app ကို လူတွေ ဆက်ဆက်ကြည့်စေဖို့ အလားတူ နည်းလမ်းတွေ သုံးတဲ့Facebook,

to get you to keep checking that app,

Instagram တို့လိုမျိုးတွေကို သုံးနေကြတယ်။

and they're using it on YouTube to hack the brains of very small children

အခုဆို YouTube ပေါ်မှာ ကလေးငယ်လေးတွေကို အသုံးချပြီး

in return for advertising revenue.

ကြော်ငြာခ ယူဖို့ ကြိုးစားနေကြ တာပဲ

At least, I hope that's what they're doing.

အနညး်ဆုံး သူတို့ ရည်ရွယ်ချက်က ဒီလောက်ပဲ

I hope that's what they're doing it for,

ဒီအတွက်ပဲ သူတို့လုပ်တာလို့ မျှော်လင့်တယ်။

because there's easier ways of making ad revenue on YouTube.

ဘာလို့ဆို YouTube ကြော်ငြာခရဖို့ ဒီထက်ပို လွယ်တဲ့ နည်းလမ်းတွေ ရှိပါတယ်။

You can just make stuff up or steal stuff.

လုပ်ကြံဖန်တီးထားတာ သူများဟာကို ခိုးချတာတွေပေါ့

So if you search for really popular kids' cartoons

နာမည်ကြီး ကလေး ကာတွန်းကားတွေကို ရှာကြည့်လိုက်ပါ

like "Peppa Pig" or "Paw Patrol,"

"့်Peppa Pig" (သို့) "Paw Patrol"

you'll find there's millions and millions of these online as well.

ရှာကြည့်ရင် အင်တာနက်ပေါ်မှာ ဒီကာတွန်းတွေ သန်းနဲ့ချီပြီးတွေ့ရပါမယ်

Of course, most of them aren't posted by the original content creators.

ဒါပေမဲ့ တော်တော်များများက မူရင်းပိုင်ရှင် ကိုယ်တိုင် တင်ထားတာ မဟုတ်ဘူး

They come from loads and loads of different random accounts,

ဒီလိုပဲ လူအမျိုးအမျိုးက နည်းမျိုးစုံနဲ့ တင်နေကြတာပါ

and it's impossible to know who's posting them

ဘယ်သူဘယ်ဝါ တင်တယ်ဆိုတာလည်း အတိအကျသိဖို့ ခက်ပါတယ်

or what their motives might be.

ဘာရည်ရွယ်ချက်နဲ့ တင်တာ မသိနိုင်ပါဘူး

Does that sound kind of familiar?

ဒါမျိုး ပြဿနာက ရင်းနှီးနေတယ်လို့ ထင်လား

Because it's exactly the same mechanism

ဒါမျိုး ဖြစ်စဉ်က

that's happening across most of our digital services,

ကျနော်တို့ ဒစ်ဂျစ်တယ် လောကမှာ အမြဲ ကြုံနေရတာပါ

where it's impossible to know where this information is coming from.

ဒီအချက်အလက်တွေ ဘယ်က စပြီး ပျံ့လာသလဲ သိဖို့ အင်မတန် ခက်ခဲပါတယ်

It's basically fake news for kids,

ဒါဟာကလေးတွေ အတွက် သတင်းမှားတွေပါ

and we're training them from birth

သူတို့တွေ ငယ်စဉ်ထဲက ဘယ်ကမှန်းမသိတဲ့

to click on the very first link that comes along,

အင်တာနက်မှာ ထိပ်ဆုံးက ပေါ်တဲ့ link ကို နှိပ်ဖ​ို့

regardless of what the source is.

ကျနော်တို့ကဟာ အကျင့်လုပ်သလို ဖြစ်နေတာပါ

That's doesn't seem like a terribly good idea.

သိပ်ကောင်းတဲ့ အတ​ွေးတော့ မဟုတ်ဘူး

Here's another thing that's really big on kids' YouTube.

နောက်တစ်ချက် YouTube မှာ ကလေးတွေ ကို လွှမ်းမိုးတဲ့ အရာက

This is called the "Finger Family Song."

Finger Family Song သီချင်းပါ။

I just heard someone groan in the audience.

ခုပဲ ပရိသတ်ထဲက ညည်းသံ ကြားလိုက်တယ်။

This is the "Finger Family Song."

ဒါက Finger Family Song ပါ

This is the very first one I could find.

ဒါက ရှာလို့တွေ့တဲ့ အရင်ဆုံးပေါ်တဲ့ ဟာပဲ

It's from 2007, and it only has 200,000 views,

ဒါက ၂၀၀၇ တုန်းက တစ်ခု ကြည့်ရှုသူ ၂၀၀,၀၀၀ ပဲရှိတယ်

which is, like, nothing in this game.

တစ်ခြားဟာတွေနဲ့ ယှဉ်ရင် အရမ်းနည်းသေးတယ်

But it has this insanely earwormy tune,

သူ့ သံစဉ်က သိပ်ကို နားထဲစွဲတယ်

which I'm not going to play to you,

ကျနော် ဖွင့်မပြတော့ပါဘူး

because it will sear itself into your brain

ခင်ဗျားတို့ ဦးနှောက်ထဲ စွဲသွားမှာ စိုးလို့

in the same way that it seared itself into mine,

ကျနော့်ဆီမှာတော့ တော်တော့်ကို စွဲနေပြီ။

and I'm not going to do that to you.

ခင်ဗျားတို့ကို မခံစားစေချင်ပါဘူး။

But like the surprise eggs,

surprise eggs လိုပဲ

it's got inside kids' heads

ကလေးငယ်တွေ ဦးနှောက်ထဲ စွဲနေတယ်

and addicted them to it.

သူတို့တွေ ဒါတွေကို စွဲလမ်းနေတယ်။

So within a few years, these finger family videos

နှစ်အနည်းငယ် အတွင်းမှာပဲ ဒီ finger family video တွေ

start appearing everywhere,

နေရာ အနှံ့မှာ ပျံ့လာတယ်

and you get versions in different languages

လူသိများတဲ့ ကလေးကာွန်း အစားအသောက်ပုံစံနဲ့

with popular kids' cartoons using food

ဘာသာစကား အမျိုးမျိုးနဲ့တောင် ထွက်လိုက်သေးတယ်။

or, frankly, using whatever kind of animation elements

တစ်ချို့လဲ ပြောရရင် animation ဖြစ်ရင်ပြီးရော

you seem to have lying around.

တွေ့ရာ မြင်ရာ အစုံလျှောက်ထည့်တယ်

And once again, there are millions and millions and millions of these videos

ဒီ ဗီဒီယိုတွေလည်း သန်းနဲ့ချီပြီး ရှိနေတယ်

available online in all of these kind of insane combinations.

အင်တာနက်ပေါ်မှာ ပုံစံ အမျိုးမျိုးနဲ့ ရှာလို့တွေ့နိုင်တယ်

And the more time you start to spend with them,

ဒါတွေကို ခင်ဗျားတို့ ရှာကြည့် လေလေ

the crazier and crazier you start to feel that you might be.

ပိုပိုပြီး ကြောင်တော်တောင် ရူးနှမ်းနှမ်း ခံစားရလေပဲ

And that's where I kind of launched into this,

ဒါတွေကြောင့် ကျနော် သိပ်ကို စိတ်ဝင်စားသွားတာပဲ

that feeling of deep strangeness and deep lack of understanding

ကျွန်တော့ဝန်းကျင်မှာ တင်ပြဖို့ထင်ရတာကို ဘယ်လို တညိဆောက်ခဲ့တယ်ဆိုတာက

of how this thing was constructed that seems to be presented around me.

သိပ်ကို ထူးဆန်းပြီး နားလည်ရခက်ပါတယ်။

Because it's impossible to know where these things are coming from.

ဒါတွေ ဘယ်လို ဖြစ်လာသလဲဆိုတာ သိဖို့ မဖြစ်နိုင်တာကြောင့်ပါ။

Like, who is making them?

ဥပမာ ဘယ်သူတွေက ဖန်တီးနေလဲ

Some of them appear to be made of teams of professional animators.

တစ်ချို့ဟာတွေက ကျွမ်းကျင်တဲ့ animator တွေက ဖန်တီးထားတာ

Some of them are just randomly assembled by software.

တစ်ချို့က software တစ်ခုခုနဲ့ ဒီလိုပဲ လျှောက်လုပ်ထားကြတာ

Some of them are quite wholesome-looking young kids' entertainers.

တစ်ချို့ကတော့ ကလေးငယ်တွေ ဖျော်ဖြေရေးကို အဓိက ဦးတည်တဲ့ လူတွေပေါ့

And some of them are from people

နောက်ပြီး တစ်ချို့ကတော့

who really clearly shouldn't be around children at all.

ကလေးတွေ လုံးဝမပက်သက်သင့်တဲ့ လူတွေ ဖန်တီးထားတာပါ

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And once again, this impossibility of figuring out who's making this stuff --

ထပ်ပြီးပြောချင်တာကတော့ ဒါတွေကို ဘယ်သူတွေ ဖန်တီးနေလဲ ဆိုတာကို သိဖို့ မဖြစ်နိုင်တာပါ။

like, this is a bot?

ဥပမာ အလိုလို ဖန်တီးတာလား

Is this a person? Is this a troll?

လူတွေပဲလား၊ ဟာသ သက်သက်လုပ်ကြတာလား။

What does it mean that we can't tell the difference

ကျနော်တို့ ဒါကို မခွဲခြားနိုင်ဘူးဆိုရင်

between these things anymore?

ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ

And again, doesn't that uncertainty feel kind of familiar right now?

ထပ်ပြောရရင် ဒီဖြစ်စဉ်က မရင်းနှီးနေဘူးလား

So the main way people get views on their videos --

ဆိုတော့ ဒီဗီဒီယို တွေကနေ ကြည့်ရှုသူဦးရေတိုးဖို့

and remember, views mean money --

ကြည့်တာ တိုးရင် ပိုက်ဆံရတာပေါ့

is that they stuff the titles of these videos with these popular terms.

ကြည့်တာ တိုးဖို့ ဗီဒီယိုခေါင်းစဉ်တွေကို နာမည်ကြီးနေတာတွေ ပေးကြတယ်

So you take, like, "surprise eggs"

ဆိုတော့ "surprise eggs" လိုမျိုး

and then you add "Paw Patrol," "Easter egg,"

ပြီးတော့ "Paw Patrol", "Easter egg" လို

or whatever these things are,

တစ်ခြား နာမည်ကြီးနေတာတွေပေါ့

all of these words from other popular videos into your title,

နာမည်ကြီး စကားလုံးတွေကို သူတို့ ဗီဒီယိုခေါင်းစဉ်နေနဲ့ ယူပြီး

until you end up with this kind of meaningless mash of language

ဒီလို အဓိပ္ပါယ် မရှိတဲ့ ဘာသာစကား အရောတွေဖန်တီးလိုက်တာပဲ

that doesn't make sense to humans at all.

ကြည့်တာ တိုးဖို့ကလွဲပြီး ဘာအဓိပ္ပါယ်မှ မရှိတာတွေ

Because of course it's only really tiny kids who are watching your video,

တကယ်တမ်းကသူတို့ video တွေကို ကြည့်နေတာ ကလေးလေးတွေလေ

and what the hell do they know?

ဒီကလေးလေးတွေ ဘာသိမှာတုန်း။

Your real audience for this stuff is software.

တကယ့်တကယ် ကြည့်သူတွေများနေတာ software ကြောင့်ပဲ

It's the algorithms.

ကွန်ပြူတာ နဲ့ တွက်တာပါ

It's the software that YouTube uses

ဘယ် ဗီဒီယိုတွေက တစ်ခြား ဗီဒီယိုတွေနဲ့

to select which videos are like other videos,

တူသလဲသိဖို့ YouTube က သုံးထားတဲ့ software ကြောင့်ပဲ

to make them popular, to make them recommended.

လူသိများအောင်၊ ကြည့်သင့်တဲ့ စာရင်းထဲပါဖို့ပါ။

And that's why you end up with this kind of completely meaningless mash,

ဒီ software တွေကြောင့် ဒီလို အဓိပ္ပါယ်မရှိ တဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ အကြောင်းအရာတွေ

both of title and of content.

ဖြစ်ကုန်တော့တာပေါ့။

But the thing is, you have to remember,

ဒီမှာ ကျနော်တို့ သိသင့်တာက

there really are still people within this algorithmically optimized system,

ဒီ algorithm တွေနဲ့ system ထဲမှာ လူတွေက နေရာယူထားတယ်ဆိုတာပဲ

people who are kind of increasingly forced to act out

ထူးထူးဆန်းဆန်း နာမည်ကြီး နေတဲ့ ခေါင်းစဉ်တွေကို

these increasingly bizarre combinations of words,

အလွဲသုံးစား လုပ်ပြီးတော့

like a desperate improvisation artist responding to the combined screams

သန်းပေါင်းများစွာ ကလေးတွေ အတွက် အဓိပ္ပါယ်မရှိတာတွေ

of a million toddlers at once.

ကြုံသလို ဖန်တီးနေကြတဲ့ အခြေအနေမဲ့ လူတွေပေါ့

There are real people trapped within these systems,

ဒီလိုစနစ် ထဲမှာ လူတွေ နေရာယူထားကြပါတယ်

and that's the other deeply strange thing about this algorithmically driven culture,

ပြီးတော့ ဒီလို algorithm နဲ့တွက်ချက်ထားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအကြောင်း အသိခက်တာရှိတယ်

because even if you're human,

အကြောင်းက သင်ဟာ လူဆိုတာတောင်

you have to end up behaving like a machine

ရှင်ကျန်ဖို့အတွက်ကိုပဲ စက်တစ်ခုလို့ ပြုမူရင်း

just to survive.

အပ​ြီးသတ်ဖို့ခိုတယ်လေ။

And also, on the other side of the screen,

စခရင်ရဲ့ အခြားဘက်မှာလည်း

there still are these little kids watching this stuff,

ကလေးလေးတွေဟာ စွဲစွဲလမ်းလမ်း ကြည့်နေကြတာပါ

stuck, their full attention grabbed by these weird mechanisms.

ဒီစနစ်တွေကပဲ ကလေးတွေ ရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုကို ရယူနေကြတာပါ

And most of these kids are too small to even use a website.

ဒီကလေးငယ် တော်တော်များများဟာ website သုံးဖို့ ငယ်လွန်းပါတယ်

They're just kind of hammering on the screen with their little hands.

သူတို့လေးတွေက screen ပေါ်မှာ ဒီလိုပဲ လျှောက်နှိပ်ကြတာပါ

And so there's autoplay,

ဒီတော့ autoplay ရှိပါတယ်

where it just keeps playing these videos over and over and over in a loop,

ဗီဒီယို တွေဟာ ထပ်ခါထပ်ခါ မဆုံးနိုင်အောင် ပ​ြနေတာပါ

endlessly for hours and hours at a time.

မရပ်မနား နာရီပေါင်းများစွာပေါ့

And there's so much weirdness in the system now

ဒီ အလိုaလျာက်စနစ် ကလဲ ဆန်းပါတယ်

that autoplay takes you to some pretty strange places.

ကြည့်နေရင်း ထူးထူးဆန်းဆန်းတွေ ပေါ်ပေါ်လာတယ်

This is how, within a dozen steps,

ဒါက ဒါဇင်ချီတဲ့အဆင့်တွေအတွင်းမှာ ပြသပုံပါ

you can go from a cute video of a counting train

ချစ်စရာ ရထားလေး video ကြည့်နေရင်းကနေ

to masturbating Mickey Mouse.

မဖွယ်မရာလုပ်နေတဲ့ Mickey Mouse ဆီ ရောက်သွား နိုင်တယ်

Yeah. I'm sorry about that.

စိတ်မရှိပါနဲ့ဗျာ

This does get worse.

ဒီထက်ပိုဆိုးတာတွေ ရှိပါတယ်

This is what happens

ဘာကြောင့်ဖြစ်လဲ ဆိုရင်

when all of these different keywords,

အချက်ပြစကားလုံး အမျိုးမျိုး

all these different pieces of attention,

အာရုံစိုက်စရာ အမျိုးမျိုး

this desperate generation of content,

ခုခေတ်လူတွေရဲ့ အခြေအနေမဲ့ အကြောင်းအရာ အမျိုးမျိုး

all comes together into a single place.

ဒါတွေအားလုံး တစ်နေရာတည်း ပေါင်းစည်းလာတာပါ။

This is where all those deeply weird keywords come home to roost.

အခုလို အဓိပ္ပါယ်မဲ့ အကြောင်းအရာတွ​ေ ဖြစ်တည်လာတာပါပဲ

You cross-breed the finger family video

finger family video ကိုပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့

with some live-action superhero stuff,

superhero ပုံစံလိုမျိုးတွေ ပြင်တာမျိုးပေါ့

you add in some weird, trollish in-jokes or something,

ပြီးတော့ အဓိပ္ပါယ် မရှိတဲ့ ဟာသတွေလုပ်တယ်

and suddenly, you come to a very weird place indeed.

ဒါနဲ့ပဲ အခုလို ကြောင်တောင်တောင် လုပ်ကွက်တွေ ပေါ်လာတော့တာပေါ့

The stuff that tends to upset parents

ကလေးငယ်မိဘတွေကို စိတ်ပျက်စေတဲ့ အရာတွေပေါ့

is the stuff that has kind of violent or sexual content, right?

အကြမ်းဖက်သရုပ်တွေ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သရုပ်တွေပေါ့

Children's cartoons getting assaulted,

ကလေးငယ်တွေရဲ့ ကာတွန်းတွေးထဲမှာ ပြစ်မှုကျူးလွန်တာတွေ

getting killed,

သတ်ဖြတ်ကြတာတွေ

weird pranks that actually genuinely terrify children.

ကလေးငယ်တွေ ကြောက်လန့်စေမယ့် အဓိပ္ပါယ်မဲ့ လုပ်ရပ်တွေပါလာတာပါ။

What you have is software pulling in all of these different influences

ဒီ software တွေက အခုလို လွှမ်းမိုးမှုတွေကို ဖြစ်စေတာက

to automatically generate kids' worst nightmares.

ကလေးတွေအတွက် အိပ်မက်ဆိုးတွေ ဖန်တီးပေးနေတာပဲ

And this stuff really, really does affect small children.

ဒီအရာတွေက ကလေးငယ်လေးတွေအတွက် တကယ် ဆိုးကျိုးတွေပေးပါတယ်။

Parents report their children being traumatized,

စိတ်ဒဏ်ရာရသွားတဲ့ ကလေးငယ်တွေအကြောင်း မိဘတွေဆီက ကြားနေရပါတယ်

becoming afraid of the dark,

အမှောင်ကြောက်တတ်လာတာ

becoming afraid of their favorite cartoon characters.

သူတို့တွေ အကြိုက်ဆုံး ကာတွန်း ဇာတ်ကောင်တွေကို ကြောက်လာတာမျိုးပေါ့

If you take one thing away from this, it's that if you have small children,

ကျနော့်ဆီက မှတ်သွားစေချင်တာက သင့်မှာ ကလေးငယ်တွေရှိရင်

keep them the hell away from YouTube.

သူတို့ကို YouTube ပေးမသုံးပါနဲ့

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

But the other thing, the thing that really gets to me about this,

နောက်တစ်ခုက ဒါကိုကျနော်ဘာကြောင့် တွေးနေရလဲဆိုတော့

is that I'm not sure we even really understand how we got to this point.

ကျနော်တို့ နည်းပညာတွေ ဘာလို့ ဒီအခြေအနေ ရောက်လာရလဲဆိုတာအသေအချာ နားမလည်ကြဘူး

We've taken all of this influence, all of these things,

ကျနော်တို့ ဒီနည်းပညာတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေ ခံနေရတယ်

and munged them together in a way that no one really intended.

ပြီးတော့ ကျနော်တို့ မလိုချင်တဲ့ အကျိုးဆက်တွေ ဖြစ်လာတာပါပဲ

And yet, this is also the way that we're building the entire world.

ဒါပေမဲ့လည်း ဒီပုံစံအတိုင်းပဲ တစ်ကမ္ဘာလုံးကို တည်ဆောက်နေကြတယ်

We're taking all of this data,

ကျနော်တို့ဟာ ဒီအချက်အလက်တွေကိုယူနေတယ်

a lot of it bad data,

မကောင်းတဲ့ အချက် အများအပ​ြား

a lot of historical data full of prejudice,

အကျိုးအကြောင်း မခိုင်လုံတဲ့ အချက်အလက်တွေ

full of all of our worst impulses of history,

သမိုင်းတစ်လျောက် အဆိုးရွားဆုံး စိတ်ကူး လှုံ့ဆော်မှုတွေ

and we're building that into huge data sets

ဒါကို ဧရာမ အချက်အလက် အတွဲတွေထဲမှာ သိမ်းနေကာ

and then we're automating it.

အလိုအလျောက် ပျံ့နေတယ်

And we're munging it together into things like credit reports,

ပြီးတော့ ဒီအဓိပ္ပါယ် မရှိတဲ့ အရာတွေက အခြား အသုံးဝင်တဲ့ အရာတွေ

into insurance premiums,

ဘဏ်စာရင်းတွေ

into things like predictive policing systems,

အာမခံ အချက်အလက်တွေ ဥပဒေဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေ

into sentencing guidelines.

အကုန် ရောထွေးသွားစေပါတယ်

This is the way we're actually constructing the world today

ဒီအချက်အလက်တွေနဲ့ပဲ ကျနော်တို့က ဒီနေ့ ကမ္ဘာကြီးကို

out of this data.

တည်ဆောက်နေကြတာပါ။

And I don't know what's worse,

ဘာက ပိုဆိုးတာ ကျနော် မတွေးတတ်ဘူး၊၊

that we built a system that seems to be entirely optimized

လူသား ကောင်းကျိူးမပြုတဲ့ စနစ် တွေကိုကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင်

for the absolute worst aspects of human behavior,

ရည်ရွယ်ပြီး တည်ဆောက်ခဲ့ကြလား

or that we seem to have done it by accident,

(သို့) ဘာဆိုးကျိုးတွေ ဖန်တီးမိလဲ

without even realizing that we were doing it,

သတိမပြုမိပဲ မတော်တဆ ဖန်တီးခဲ့မိတာလား၊

because we didn't really understand the systems that we were building,

ကိုယ်တိုင် ဖန်တီးထားတဲ့ စနစ်တွေကို အပြည့်အဝ နားမလည်ခဲ့ကြလို့ပါ။

and we didn't really understand how to do anything differently with it.

ပြီး ဒါတွေကို အသုံးပြုသင့်တဲ့ နည်းလမ်းတွေ အပြည့်အဝ နားမလည်ခဲ့ကြလို့ပါ။

There's a couple of things I think that really seem to be driving this

ဒီဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်ဖို့ လှုံ့ဆော်နေတဲ့ အချက်အနည်းငယ် ပြောချင်ပါတယ်

most fully on YouTube,

အထူးသဖြင့် YouTube မှာပါ

and the first of those is advertising,

ပထမဆုံးက ကြော်ငြာပေါ့

which is the monetization of attention

တစ်ခြား ဘာလုပ်အားမှ မပါပဲ

without any real other variables at work,

ကြည့်သူအရေအတွက်နဲ့ ကြော်ငြာခ ပေးတဲ့စနစ်ပေါ့

any care for the people who are actually developing this content,

ဒါတွေကို ဖန်တီးနေတဲ့ လူတွေစိတ်ဝင်စား တာက ဒီအကြောင်းအရာကို ဖွံ့ဖြိုးဖို့၊

the centralization of the power, the separation of those things.

ဒီစွမ်းအားကို ဗဟိုပြုချုပ်ကိုင်ဖို့တဲ့ ဒီအရာတွေကို ခွဲခြားဖို့ပါ။

And I think however you feel about the use of advertising

ကျွန်တော့အထင် ဒီလိုအရာတွေကို ကြော်ငြာသုံးခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး

to kind of support stuff,

ဘယ်လိုပဲ မြင်မြင်ပါ

the sight of grown men in diapers rolling around in the sand

သဲထဲ လူးနေတဲ့ ခါးတောင်းကျိုက်ထားတဲ့ လူကြီးတစ်ယောက်ကို မြင်ပြီ်း

in the hope that an algorithm that they don't really understand

သူတို့နားမလည်တဲ့ အယ်​ဂိုရစ်သမ်က ဒါအတွက် သူတို့ကို ပိုက်ဆံပေးမယ်

will give them money for it

မျှော်လင့်တာက

suggests that this probably isn't the thing

လူအဖွဲ့အစည်းနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအပေါ်

that we should be basing our society and culture upon,

အခြေခံသင့်ကာ ဒီနည်းနဲ့ ဒါကို ငွေကြေးထောက်ပံ့နေတယ်

and the way in which we should be funding it.

ဆိုတဲ့အရာ မဖြစ်လောက်ဘူး ဆိုတာ ညွှန်ပြပါတယ်

And the other thing that's kind of the major driver of this is automation,

နောက် အဓိကအချက်တစ်ခုက

which is the deployment of all of this technology

အလိုအလျောက်ပျံ့နှံ့ နေတဲ့ အချက်ပါ

as soon as it arrives, without any kind of oversight,

ဒီနည်းပညာတွေ အသုံးပြုပြီး ဖြန့်လိုက်တဲ့အခါ

and then once it's out there,

အင်တာနက်ပေါ် တင်တာနဲ့

kind of throwing up our hands and going, "Hey, it's not us, it's the technology."

အတားအဆီးမရှိ ပျံ့နှံ့သွာ;ပါပြီ။ သူတို့က "ငါတို့ မဟုတ်ဘူ၊ နည်းပညာ လုပ်တာ"

Like, "We're not involved in it."

"ငါတို့ မပါဘူး" ဆိုတာမျိုးပေါ့။

That's not really good enough,

ဒါလုံးဝ မကောင်းပါဘူး

because this stuff isn't just algorithmically governed,

ဘာလို့ဆို ဒါတွေက algorithm ထိန်းချုပ်မှုတွေတင် မဟုတ်ပါဘူး

it's also algorithmically policed.

algorithm အရပါ အတင်းအကျပ်လုပ်တယ်။

When YouTube first started to pay attention to this,

YouTube ကဒီပြဿနာကို စပြီး အရေးယူတုန်းက ပြောခဲ့တာက

the first thing they said they'd do about it

သူတို့ (YouTube) ဒါနဲ့ပက်သက်ပြီး အဖြေရှာမယ်

was that they'd deploy better machine learning algorithms

ဒါထက်ပိုကောင်းတဲ့ စက်သင်ကြားရေး algorithm တွေ

to moderate the content.

တည်ဆောက် ဖြေရှင်းမယ်ပေါ့။

Well, machine learning, as any expert in it will tell you,

ကျွမ်းကျင် ပညာရှင်တွေက သင့်ကို ပြောကြမှာက ကဲ၊ စက်သင်ကြားရေး ဆိုတာက

is basically what we've started to call

အခြေခံအားဖြင့် အလုပ်လုပ်ပုံကို တကယ်ပဲ

software that we don't really understand how it works.

ကျွန်တော်တို့ နားမလည်တဲ့ software လို့ခေါ်တဲ့ အရာတဲ့။

And I think we have enough of that already.

ကျွန်တော်ထင်တာတော့ ဒါကြီးက တော်လောက်ပါပြီ။

We shouldn't be leaving this stuff up to AI to decide

ဒါကို AI ဆီမှာထားပြီး ဆုံးဖြတ်ခိုင်းတာ တော့ မဖြစ်သင့်ဘူး

what's appropriate or not,

သင့်တော်၊မတော်ဆိုတာကတော့

because we know what happens.

ဘာဖြစ်တာ ကျွန်တော်တို့သိလို့ပါ

It'll start censoring other things.

AI တွေကတော့ ဆင်ဆာတွေဖြတ်ပစ်မှာပဲ

It'll start censoring queer content.

တစ်ခုခု ထူးဆန်းတာနဲ့ ဖြတ်မှာပဲ။

It'll start censoring legitimate public speech.

တရားဝင် မိန့်ခွန်းတွေကို ဆင်ဆာ ဖြတ်မှာပဲ

What's allowed in these discourses,

ဒီဟောပြောချက်တွေမှာ ခွင့်ပြုတာက

it shouldn't be something that's left up to unaccountable systems.

ဒီ ကွန်ပြူတာစနစ်တွေကိုပဲ အားမကိုးသင့်ဘူး၊

It's part of a discussion all of us should be having.

ဒီပြဿနာကို ကျနော်တို့ အားလုံး အဖြေရှာ ဆွေးနွေးသင့်ပါတယ်တဲ့။

But I'd leave a reminder

ဒါပေမဲ့ နောက်နည်းလမ်ကလည်း

that the alternative isn't very pleasant, either.

သိပ်တော့ အဆင်မပြေလှဘူးဆိုတာ သတိရစေလိုပါတယ်။

YouTube also announced recently

တစ်လောကပဲ YouTube က ကြေငြာခဲ့တယ်

that they're going to release a version of their kids' app

ကလေးတွေအတွက် app အသစ်ထုတ်ပေးမယ်

that would be entirely moderated by humans.

ဗီဒီယို တွေ စီစစ်ဖို့အတွက် လူအင်အားပဲ သုံးမယ်

Facebook -- Zuckerberg said much the same thing at Congress,

Facebook က Zuckerberg လည်းပဲ ကွန်ဂရက် မှာအလားတူ ပြောခဲ့တာပဲ၊

when pressed about how they were going to moderate their stuff.

စီစစ်ရေး အတွက် ဘာတွေလုပ်မှာလည်း ဖိအားပေး သူတို့ကို မေးတဲ့အခါ

He said they'd have humans doing it.

လူအင်အားသုံးမယ် လို့ပဲ ဖြေခဲ့တယ်

And what that really means is,

ဒါဘာကို ပြလဲဆိုရင်

instead of having toddlers being the first person to see this stuff,

ကလေးငယ်လေးတွေကို ဒီဗီဒီယိုတွေကို အရင်ကြည့်ခိုင်းမယ့်အစား

you're going to have underpaid, precarious contract workers

မရေရာတဲ့ ကန်ထရိုက် လစာနည်း အလုပ်သမားတွေကို အရင်ခိုင်းရမှာ

without proper mental health support

ဒါကနေသင့်တင့်တဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး

being damaged by it as well.

အထောက်အပံ့ကို မထိခိုက်စေပဲလေ

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And I think we can all do quite a lot better than that.

ဒီထက်ကောင်းတာ တစ်ခုခု လုပ်နိုင်မယ်တော့ ထင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

The thought, I think, that brings those two things together, really, for me,

ဒီနည်းလမ်း နှစ်ခုကို ယူဆောင် လာတဲ့ စိတ်ကူးက

is agency.

အေဂျင်စီလို့ ကျနော်ထင်တယ်။

It's like, how much do we really understand -- by agency, I mean:

ဆိုပါစို့၊ အေဂျင်စီ ဆိုတာကို ကျနော်တို့ ဘယ်လောက်နားလည်သလဲ

how we know how to act in our own best interests.

ကျနော်တို့ရဲ့ စိတ်ဝင်အစားဆုံးတွေနဲ့ ပက်သက်ပြီး ဘယ်လို လုပ်ဆောင်ရမလဲ။

Which -- it's almost impossible to do

ကျနော်တို့ နားမလည်တဲ့ ဒီစနစ်တွေထဲမှာ

in these systems that we don't really fully understand.

ဆောင်ရွက်ဖို့က သိပ်ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကိစ္စတော့ မဟုတ်ဘူး။

Inequality of power always leads to violence.

လုပ်ပိုင်ခွင့် မမျှတမှုဟာ အကြမ်းဖက်မှုကို ဖြစ်စေပါတယ်။

And we can see inside these systems

ဒီစနစ် တွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်

that inequality of understanding does the same thing.

အရာတစ်ခုတည်းမှာကိုနားလည်မှု ညီမျှခြင်း မရှိတာမြင်ရတယ်။

If there's one thing that we can do to start to improve these systems,

ဒီစနစ်တွေ ပိုစတင်ကောင်းမွန်လာဖို့ ကျနော်တို့ လုပ်နိုင်တဲ့ တစ်ခုဆိုရင်

it's to make them more legible to the people who use them,

ဒါတွေကို လူတွေအသုံးပြုဖို့ ပိုရှင်းလင်းပီသအောင် လုပ်ဖို့ပါ

so that all of us have a common understanding

ဆိုတော့ ကျနော်တို့အားလုံး အခုဘာပြဿနာလဲဆိုတာ

of what's actually going on here.

ယေဘူယျ နားလည်နိုင်အောင်ပေါ့။

The thing, though, I think most about these systems

တကယ်တမ်း ဒီစနစ် ပြဿနာကလဲ မျှော်လင့်ရတာက

is that this isn't, as I hope I've explained, really about YouTube.

ကျနော်ပြောခဲ့သလို YouTube ကြောင့်ပဲလည်း မဟုတ်ပြန်ပါဘူး။

It's about everything.

အားလုံး ပါဝင်နေပါတယ်။

These issues of accountability and agency,

ဒီအေဂျင်စီရဲ့တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှု ပြဿနာတွေ

of opacity and complexity,

ရှုပ်ထွေးမှု ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ပြဿနာတွေ

of the violence and exploitation that inherently results

အကြမ်းဖက် သရုပ်နဲ့ မတရားမှု သရုပ်တွေရဲ့ အရင်းအမြစ် ကတော့

from the concentration of power in a few hands --

လူနည်းစုရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့် ချုပ်ကိုင်ထားမှုပါပဲ။

these are much, much larger issues.

ဒီထက် အများကြီး ပိုကြီးတဲ့ ပြဿနာတွေပါ။

And they're issues not just of YouTube and not just of technology in general,

ဒါတွေက YouTube ပြဿနာ တင်မဟုတ်ပဲ၊ နည်းပညာ ပြဿနာမဟုတ်ပဲ၊

and they're not even new.

အသစ်တွေတောင် မဟုတ်ဘူး။

They've been with us for ages.

ဒါတွေကြုံနေရတာ ကြာပါပြီ။

But we finally built this system, this global system, the internet,

ဒါပေမဲ့ လူတွေတည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာစနစ်၊ အင်တာနက်က

that's actually showing them to us in this extraordinary way,

ဒါတွေက ဆန်းကြယ်တဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ပြသနေပြီး

making them undeniable.

ငြင်းစရာမရှိအောင် လုပ်ပေးပါတယ်။

Technology has this extraordinary capacity

မက​ြာခဏ ပုန်းကွယ်နေတဲ့ ကွန်တော်တို့ရဲ့ အထူးခြားဆုံး

to both instantiate and continue

ဆန္ဒတွေနဲ့ အစွဲအားလုံးကို သာဓကဆောင်ဖို့နဲ့ဆက်ရှိနေဖို့

all of our most extraordinary, often hidden desires and biases

နှစ်ခုစလုံးအတွက်နည်းပညာဟာ အံ့ဩဖို့ ကောင်းတဲ့ အစွမ်းရှိပါတယ်

and encoding them into the world,

ဒါတွေကို ကမ္ဘာမှာထဲကို ကုဒ်သွင်းပေးတယ်

but it also writes them down so that we can see them,

ဒါ့အပြင် ကျနော်တို့ မြင်နိုင်အောင် ရေးချပေးသေးတယိ

so that we can't pretend they don't exist anymore.

ဒါတွေ မတည်ရှိဘူးလို့ ကျနော်တို့ ဟန်မဆောင်နိုင်တော့အောင်ပေါ့။

We need to stop thinking about technology as a solution to all of our problems,

နည်းပညာတွေက ပြဿနာတွေအားလုံးအတွက် အဖြေလို့ တွေးနေတာတွေ ရပ်သင့်ပြီ၊

but think of it as a guide to what those problems actually are,

ကျနော်တို့ ပြဿနာတွေ ကိုယ်တိုင်အဖြေရှာဖို့ အထောက်အကူအနေနဲ့ ပဲ သုံးသင့်တယ်

so we can start thinking about them properly

ဒါတွေအကြောင်း မှန်မှန်ကန်ကန် တွေးတောပြီး

and start to address them.

စတင် ကိုင်တွယ် နိုင်အောင်ပါ။

Thank you very much.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Helen Walters: James, thank you for coming and giving us that talk.

Helen Walters: James ရေ ကြွရောက် ဟောပြောပေးလို့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

So it's interesting:

သိပ်ကို စိတ်ဝင်စားစရာပါ။

when you think about the films where the robotic overlords take over,

စက်ရုပ်တွေကြီးစိုးတဲ့ သိပ္ပံခေတ်လွန် ရုပ်ရှင်တွ​ေကို ကြည့်လိုက်ရင်

it's all a bit more glamorous than what you're describing.

အခုပြောနေတာတွေထက် နည်းနည်း ပိုစွဲမက်ဖွယ်ကောင်းတယ်လေ။

But I wonder -- in those films, you have the resistance mounting.

ဒါပေမဲ့ တွေးမိတာက ဒီရုပ်ရှင်တွေမှာ ဖြစ်မလာအောင် တားဆီးချင်တာရှိလား။

Is there a resistance mounting towards this stuff?

ဒီအရာကို တားဆီးဖို့ ကြိုးစားနေကြတာ ရှိလား။

Do you see any positive signs, green shoots of resistance?

ဒီခုခံမှုရဲ့ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ လက္ခဏာ တိုးတက်တဲ့လက္ခဏာတွေ ရှင်မြင်လား။

James Bridle: I don't know about direct resistance,

James Bridle:တိုက်ရိုက် ခုခံမှု အကြောင်းမသိဘူး

because I think this stuff is super long-term.

ဘာလို့ဆို ဒါဟာရေရှည်သွားရမှာ။

I think it's baked into culture in really deep ways.

ကျနော်တို့ ဒါက ယဉ်ကျေးမှုထဲမှာ အတော် အမြစ်တွယ်နေပြီ

A friend of mine, Eleanor Saitta, always says

ကျနော့်မိတ်ဆွေ Eleanor Saitta ကအမြဲပြောတယ်

that any technological problems of sufficient scale and scope

ဘယ်လိုနည်းပညာပြဿနာ ကြီးကြီးသေးသေး မဆို

are political problems first of all.

ပထမတော့ နိုင်ငံရေးပြဿနာတွေပါတဲ့။

So all of these things we're working to address within this

ဆိုတော့ ဒီပြဿနာတွေကို စပြီး အဖြေရှာဖို့ဆိုရင်

are not going to be addressed just by building the technology better,

ပုိကောင်းတဲ့ နည်းပညာ တည်ဆောက်ပြီး ကိုင်တွယ်နေရုံနဲ့ မပြီးသေးပဲ

but actually by changing the society that's producing these technologies.

ဒီနည်းပညာတွေ ထုတ်လုပ်နေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကိုပါပြောင်းလဲမှ ဖြစ်မယ်။

So no, right now, I think we've got a hell of a long way to go.

ဆိုတော့ကာ ကျနော်တို့ အများကြီး ကြိုးစားရဦးမယ​်။

But as I said, I think by unpacking them,

ကျနော်ပြောခဲ့သလိုပဲ ရှင်းလင်း ပြောဆိုခြင်း

by explaining them, by talking about them super honestly,

ရိုးသားစွာ ဆွေးနွေခြင်းကနေ ဒီပြဿနာတွေကို ထုတ်ဖော်ရမယ်။

we can actually start to at least begin that process.

အနည်းဆုံး ဒီဖြစ်စဉ်ကို အရင်စတင်နိုင်ပါတယ်

HW: And so when you talk about legibility and digital literacy,

HW: ရှင်ပြောခဲ့တဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် အသိပညာနဲ့ ပက်သက်ပြီး ရှင်းလင်းမြင်သာဖို့က

I find it difficult to imagine

ကျွန်မ စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ခက်တာက

that we need to place the burden of digital literacy on users themselves.

ဒစ်ဂျစ်တယ် အသိပညာတွေ တာဝန်ကို သုံးသူတွေကိုယ်တိုင် ယူဖို့လိုတယ်ဆိုတာပါ။

But whose responsibility is education in this new world?

အနာဂတ်မှာ ပညာရေးမှာ ဘယ်သူက တာဝန်ရှိတယ်လို့ ထင်လဲ။

JB: Again, I think this responsibility is kind of up to all of us,

JB: ထပ်ပြောရရင်၊ ဒီလိုသိဖို့က ကျနော်တို့ အားလုံးမှှှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။

that everything we do, everything we build, everything we make,

ကျနော်တို့ လုပ်သမျှ၊ တည်ဆောက်သမျှ၊ ဖန်တီးသမျှ အားလုံးကို

needs to be made in a consensual discussion

ရှောင်နေသူအားလုံးနဲ့အတူ အများသဘောတူတဲ့

with everyone who's avoiding it;

ဆွေးနွေးမှုတစ်ခုမှာ လုပ်ဖို့လိုပါတယ်။

that we're not building systems intended to trick and surprise people

လူတွေကို မှန်တာလုပ်စေဖို့ လှည့်စားပြီး၊ အံ့အားသင့်စေဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး စနစ်တွေ

into doing the right thing,

ဆောက်လုပ်တာ မဟုတ်ပဲ

but that they're actually involved in every step in educating them,

တကယ်ပဲ အဆင့်ဆင့်တိုင်းမှာ သူတို့ကို အသိပညာပေးဖို့ လည်းပါဝင်ပါတယ်။

because each of these systems is educational.

စနစ်တစ်ခုစီဟာ အသိပည​ော တိုးစေတာကြောင့်ပါ။

That's what I'm hopeful about, about even this really grim stuff,

ကျနော်မျှော်လင့်တာကတော့ ဒါက မနှစ်မြို့စရာဆိုတာတောင်

that if you can take it and look at it properly,

ဒါတွေကို သင့်တင့်စွာ အသုံးချနိုင်မယ်ဆိုရင်

it's actually in itself a piece of education

၎င်းကိုယ်၌က ဒီစနစ် တွေ လုပ်ဆောင်ပုံကို

that allows you to start seeing how complex systems come together and work

နားလည်စေတဲ့ပညာရေးရဲ့ အပိုင်းအစတစ်ခုပါ။

and maybe be able to apply that knowledge elsewhere in the world.

ကမ္ဘာ့တစ်ခြားနေရာတွေမှာ ပြန်လည်အသုံးချဖို့ ဖြစ်နိုင်လာမှာပါ။

HW: James, it's such an important discussion,

HW: ဒါဟာ သိပ်ကို အရေးပါတဲ့ ဆွေးနွေးချက်ပါ။

and I know many people here are really open and prepared to have it,

ဒီက လူအများကလည်း ပွင့်လင်းပြီး လက်လခံဖို့ အသင့်ရှိတာသေချာပါတယ်။

so thanks for starting off our morning.

မနက်ခင်းကို စပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးပါ။

JB: Thanks very much. Cheers.

JB: ကျေးဇူးပါ။ ရွှင်လန်းကြပါစေ

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)