Have we reached the limit of computer power? - Sajan Saini and George Zaidan

310,526 views ・ 2025-01-23

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Nguyễn Ngọc Thảo Nguyên Reviewer: Ngọc Châu Phạm
00:06
In the Netherlands, there’s an ambitious company
0
6919
2253
Tại Hà Lan, có một công ty mang tham vọng
00:09
that builds one of the most advanced and expensive tools in the world:
1
9172
4087
chế tạo một trong những công cụ tiên tiến và đắt giá nhất thế giới:
00:13
a single unit costs hundreds of millions of dollars.
2
13259
3253
một mảnh đơn vị trị giá hàng trăm triệu đô la.
00:16
And when companies buy one,
3
16554
1376
Khi các công ty mua một mảnh,
00:17
they also need 250 engineers to install the 165-ton device
4
17930
5798
họ sẽ cần đến 250 kỹ sư để lắp đặt một thiết bị nặng 165 tấn
00:23
in a process that typically takes half a year.
5
23770
3211
với một quy trình mà thường sẽ mất cả nửa năm.
Nhưng bất chấp chi phí cao và thời gian dài ngất ngưỡng này,
00:27
But despite this steep cost in time and money,
6
27106
2711
00:29
many microchip makers desperately want one of these machines.
7
29817
3879
rất nhiều nhà sản xuất vi mạch tha thiết muốn có một trong những cái máy đó.
00:33
The hundred-million-dollar question is: why?
8
33863
3212
Câu hỏi trị giá hàng-trăm-triệu-đô là: tại sao lại như vậy?
00:37
The answer has to do with something called Moore’s Law.
9
37283
3378
Câu trả lời ắt liên quan đến một thứ gọi là định luật Moore,
00:40
First coined by Intel co-founder Gordon Moore,
10
40703
3379
được sáng tạo đầu tiên bởi nhà đồng sáng lập Intel, Gordon Moore.
00:44
this law states that every 1 to 2 years
11
44082
2544
Định luật này cho rằng mỗi một hay hai năm,
00:46
the number of transistors that can fit on a given size computer chip will double.
12
46626
4671
lượng bóng bán dẫn trong một mạch máy tính sẽ nhân đôi.
00:51
And by extension, the rough number of calculations that chip can do per second
13
51380
4630
Với sự nhân rộng ấy, số phép toán mà cái mạch ấy có thể tính mỗi giây
00:56
will also double.
14
56010
1627
cũng sẽ nhân đôi.
00:57
Now, this law isn't a physical law like gravity.
15
57887
2920
Định luật này không phải một định luật vật lý như thuyết trọng lực.
01:00
It’s just a trend Moore observed during the early 1960s.
16
60848
4004
Nó chỉ là một xu hướng mà Moore đã thấy được vào đầu những năm 60.
01:04
But chipmakers turned that trend into a goal, and in turn,
17
64977
3671
Nhưng các nhà sản xuất vi mạch đã biến điều ấy thành mục tiêu, và kết quả là,
01:08
consumers learn to expect computing progress to continue
18
68648
3462
người dùng cũng kì vọng rằng tiến trình tính toán sẽ tiếp tục hoạt động
01:12
at this exponentially fast pace.
19
72110
2335
với tốc độ nhanh theo cấp số nhân thế này.
01:14
And the amazing thing is, for six decades, it pretty much has.
20
74570
3754
Điều kinh ngạc là, suốt sáu thập kỉ, điều này khá đúng.
01:18
Thanks to Moore’s Law, chips have gotten smaller, faster,
21
78407
3504
Nhờ định luật Moore, vi mạch máy tính đã trở nên nhỏ hơn, nhanh hơn,
01:21
more efficient, and cheaper.
22
81911
1960
hiệu quả hơn và rẻ hơn.
01:23
But today, there are four key problems that trip up this trend,
23
83955
3295
Nhưng giờ đây, có 4 vấn đề chủ chốt làm xáo trộn xu hướng này,
01:27
potentially ending Moore’s Law
24
87333
1960
có thể sẽ làm chấm dứt Định luật Moore,
01:29
and fundamentally changing how we make progress in computing.
25
89293
3671
và thay đổi nền tảng của quá trình phát triển máy tính.
01:33
The first is transistor size.
26
93172
2127
Đầu tiên là kích thước bóng bán dẫn.
01:35
Transistors are basically on/off switches,
27
95341
2753
Các bóng bán dẫn căn bản là các công tắc
01:38
and these building blocks of digital computing have been shrinking
28
98094
3837
và những mảnh phần tử này của điện toán kỹ thuật số đã trở nên nhỏ dần
01:41
since the 1960s.
29
101931
1752
kể từ những năm 1960.
01:43
But recently they’ve gotten so small,
30
103808
2336
Nhưng dạo đây chúng nhỏ đến nỗi
01:46
quantum physics has begun to interfere with their functions.
31
106144
3211
vật lí lượng tử đã bắt đầu can thiệp vào các chức năng của chúng.
01:49
When a transistor’s switch, or gate, is less than 20 nanometers,
32
109480
4004
Khi các công tắc, hay các cổng, của bóng bán dẫn nhỏ hơn 20 nm,
01:53
electrons will tunnel along it continuously,
33
113484
2753
các electron sẽ liên tục chạy dọc trong đó,
01:56
turning a crisp on/off switch into a hazy dimmer.
34
116279
4170
và biến chiếc công tắc chắc chắn ấy thành một công tắc chỉnh sáng mờ mờ.
02:00
The second problem is heat.
35
120700
1793
Vấn đề thứ hai là nhiệt.
02:02
As chipmakers make components smaller and more complex,
36
122493
3545
Vì các nhà sản xuất vi mạch làm các phần tử ngày một nhỏ và tinh vi hơn,
02:06
the copper lines that run between them need to be thinner and longer.
37
126038
3754
các dây đồng nối giữa chúng cũng cần phải mỏng và dài hơn.
02:09
This increases their electrical resistance and generates high heat
38
129959
3837
Điều này làm tăng điện trở, tạo ra lượng nhiệt lớn
02:13
that impairs chip performance and can’t be easily dissipated.
39
133838
3879
làm suy giảm hiệu suất của các mạch và rất khó bị tiêu tán.
02:17
Today’s chips can already run hot enough to cook an egg,
40
137884
3378
Các vi mạch ngày nay thậm chí còn nóng đến độ có thể chiên trứng,
02:21
and temperatures are only predicted to increase without new innovations.
41
141387
4797
và nhiệt độ này được dự đoán sẽ tăng lên nếu không có những cải tiến mới.
02:26
While both these issues represent limits in the fundamental physics of chipmaking,
42
146350
4213
Dù cả hai vấn đề này cho thấy các hạn chế trong vật lý căn bản của sản xuất vi mạch,
02:30
researchers haven't stopped trying to solve them.
43
150563
2377
các nhà nghiên cứu vẫn không ngừng cố gắng giải quyết chúng.
02:33
Unfortunately, their solutions often exacerbate the third major problem:
44
153191
4462
Không may là các giải pháp của họ thường làm tệ thêm vấn đề mấu chốt thứ ba:
02:37
chipmaking’s environmental impact.
45
157653
2419
tác động của việc sản xuất vi mạch lên môi trường.
02:40
For example, swapping copper lines for ruthenium
46
160239
3504
Ví dụ, việc thay dây đồng bằng dây ruthenium
02:43
could help pack transistors more tightly and keep chips smaller—
47
163743
4171
có thể giúp nén các bóng bán dẫn chặt hơn và làm cho các vi mạch nhỏ hơn,
02:47
but that metal is far scarcer than copper
48
167997
2711
nhưng kim loại này hiếm hơn đồng nhiều
02:50
and would require new mining infrastructure.
49
170750
2669
và thường đòi hỏi cơ sở hạ tầng mới cho việc khai thác.
02:53
Similarly, the technology currently used to make today’s smallest transistors
50
173586
4338
Tương tự, công nghệ đang được dùng để chế tạo các bóng bán dẫn bé nhất hiện nay
02:57
requires huge amounts of energy and chemicals
51
177924
3044
đòi hỏi một lượng lớn năng lượng và hóa chất
03:00
called perfluoroalkyl and polyfluoroalkyl substances,
52
180968
5464
như là các hóa chất perfluoroalkyl và polyfluoroalkyl,
là những chất có thể mất hàng nghìn năm để phân hủy trong môi trường.
03:06
which can take thousands of years to break down in the environment.
53
186432
3670
03:10
Managing these first three problems contributes to the final issue: cost.
54
190311
4588
Xử lý ba vấn đề trên góp phần tạo ra vấn đề cuối cùng: chi phí.
03:14
To keep achieving Moore’s Law,
55
194982
1961
Để tiếp tục tuân theo định luật Moore,
03:16
chipmakers have to make individual chip components smaller.
56
196943
3712
các nhà sản xuất vi mạch phải làm các phần tử của vi mạch nhỏ hơn nữa.
03:20
And this is where that costly $400 million machine comes in.
57
200780
4796
Và đây là lúc mà chiếc máy trị giá 400 triệu đô xuất hiện.
03:25
This marvel of chip-making science shoots a stream of tin droplets
58
205576
4463
Chiếc máy-làm-vi-mạch tuyệt diệu này phun ra một dòng các giọt thiếc
03:30
into a vacuum chamber before blasting them with a high-energy laser
59
210039
4171
vào buồng chân không trước khi kích nổ chúng bằng tia laser cao năng
03:34
that vaporizes the tin to create plasma.
60
214210
3003
có thể làm bay hơi thiếc để tạo ra trạng thái plasma.
03:37
In turn, the plasma emits a 13.5 nanometer wavelength of ultraviolet light
61
217421
6340
Đổi lại, trạng thái plasma toả ra 13.5 nm bước sóng tia tử ngoại
03:43
that can be used to produce incredibly small transistors.
62
223803
3670
có thể dùng để sản xuất các bóng bán dẫn siêu nhỏ.
03:47
This remarkable feat of engineering has helped chipmakers
63
227473
3253
Sự đóng góp tuyệt vời này của nền kỹ thuật đã giúp các nhà sản xuất vi mạch
03:50
keep up with Moore’s Law.
64
230726
1835
đáp ứng định luật Moore.
03:52
But as chips keep getting denser,
65
232687
2294
Nhưng khi các vi mạch này ngày càng dày đặc hơn,
03:54
intricate manufacturing plants keep getting more expensive.
66
234981
3545
các nhà máy sản xuất thiết bị tinh vi ngày càng đắt đỏ hơn.
03:58
This trend has been so consistent, it’s actually earned the nickname
67
238734
3837
Chuyện này vẫn thường xảy ra như thế, và nó thậm chí còn có biệt danh là
04:02
Moore’s Second Law.
68
242571
2086
định luật Moore đệ nhị.
04:04
Obviously, all these trajectories are unsustainable.
69
244991
3378
Rõ ràng rằng tất cả các quỹ đạo này không kéo dài lâu.
04:08
Manufacturing plants can’t keep increasing in price,
70
248452
3003
Các nhà máy sản xuất không thể cứ tăng giá lên mãi,
04:11
our ecosystems can’t endure endless mining and pollution,
71
251455
3796
hệ sinh thái của ta không thể cứ chịu đựng sự khai thác và ô nhiễm triền miên,
04:15
and the laws of physics are unlikely to change anytime soon.
72
255376
3587
và các định luật vật lý không có vẻ gì sẽ sớm thay đổi điều này.
04:19
Fortunately, Moore's Law is flexible,
73
259130
2502
May thay, định luật Moore khá linh hoạt,
04:21
and there’s no reason we can’t introduce new goals
74
261757
2920
và không lý nào chúng ta không thể đặt ra các mục tiêu mới
04:24
to keep making computing progress responsibly.
75
264677
2961
để tiếp tục phát triển kỹ thuật vi tính một cách có trách nhiệm.
04:27
Perhaps we could introduce a new Sustainability Law?
76
267763
3629
Có lẽ chúng ta sẽ đề ra một định luật Bền Vững mới?
04:31
Smaller transistors already use less material and produce less e-waste,
77
271517
4880
Các bóng bán dẫn nhỏ vẫn luôn dùng ít vật chất và tạo ra ít rác thải điện tử hơn
04:36
and advancements in electronic-photonic integration
78
276480
3254
và các cải tiến trong việc tích hợp điện-quang tử
04:39
are allowing chips to use less energy and generate less heat.
79
279734
3753
đã khiến các mạch máy sử dụng ít năng lượng và tạo ra ít nhiệt hơn.
04:43
So perhaps chips should be made twice as sustainable every several years?
80
283571
4463
Vậy, liệu các vi mạch có được nhân đôi một cách bền vững mỗi vài năm?
04:48
Whatever the answer is,
81
288117
1960
Dù câu trả lời là gì,
04:50
we make the laws, so the future is up to us.
82
290119
4296
ta là người tạo ra định luật, nên tương lai sẽ phụ thuộc vào chúng ta.
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7