How to track a tornado - Karen Kosiba

Làm thế nào để theo dấu một cơn lốc xoáy - Karen Kosiba

Translator: Phương Linh Lê Reviewer: Đông Hoàng

So, I think all good tornado talks need to start

Tôi sẽ bắt đầu cuộc nói chuyện về các cơn lốc xoáy

with an awesome tornado shot.

bằng một bức ảnh thật tuyệt về nó.

And this is not that awesome tornado shot.

Nhưng đó chưa phải là tấm đẹp nhất tôi biết.

That was the first tornado I ever saw, it was really cool, really scary,

Đó là cơn lốc đầu tiên tôi thấy, nó vừa tuyệt lại vừa đáng sợ

and I'm showing it to you guys

Tôi sẽ cho mọi người thấy.

because that's why I got into the field in the first place.

Đó cũng là lí do khiến tôi dấn thân vào lĩnh vực này.

So even though it's a bad photograph,

Thậm chí nó là một tấm ảnh không đẹp,

it was really cool to be out there the first time.

Thì vẫn rất tuyệt để được chứng kiến nó lần đầu.

But now I'm taking real tornado footage.

Hiện tại, tôi đang làm các bộ phim về lốc.

Fast forward a few years.

Một vài năm trước.

This is a few years ago, during a field project called VORTEX2,

Đây là thời điểm vài năm trước, trong dự án có tên là VORTEX2,

where myself and a bunch of other scientists were out there,

khi chính tôi và rất nhiều nhà khoa học đã có mặt ở ngoài đó,

surrounding tornadoes with different types of instrumentation

xung quanh các cơn lốc với những loại thiết bị đo khác nhau

and trying to figure out how tornadoes form.

và cố để tìm hiểu cách lốc xoáy hinh thành.

It's a big question we're trying to answer.

Đây vẫn là câu hỏi lớn chưa có lời giải đáp

It sounds like a very basic one,

Tưởng chừng như nó rất đơn giản,

but it's something we're still trying to figure out.

nhưng lại rất khó để lí giải.

We're also still trying to figure out what the winds are like near the surface.

Chúng tôi đang cố tìm xem những cơn gió trông thế nào khi ở gần mặt đất.

We know what the winds are like above building level,

Ta đã biết hình dạng của những cơn gió ở trên cao,

but we really don't know what they're like at the surface

Nhưng không chắc chúng thế nào khi ở mặt đất

and how that relates to what we're seeing above building level.

Và nó có mối liên hệ thế nào với khi nó ở trên cao.

Most tornadoes form from what we call supercell thunderstorms.

Hầu hết các cơn lốc đều hình thành từ các siêu bão.

Supercell thunderstorms are what you commonly think of

Các siêu bão này bạn có thể hiểu tương tự như

as tornado-raising storms.

các cơn bão kèm lốc xoáy.

They're big, rotating thunderstorms

Chúng là những cơn lốc xoáy rất lớn

that happen a lot of times in the midsection of the United States.

Xảy ra rất nhiều tại trung tâm nước Mỹ.

But the problem is that even though they're rotating up above,

Dù chúng tạo ra các cơn lốc xoáy ở phía trên,

it doesn't mean they're rotating at the surface.

không có nghĩa là chúng tạo xoáy ở mặt đất

And when we look at these storms

Khi chúng tôi tìm hiểu các cơn bão này

and at these pictures and at the data we have,

với các bức ảnh và dữ liệu chúng tôi có,

they all kind of look the same.

chúng đều như nhau cả.

And it's really problematic

Và đó thực sự rất khó hiểu.

if we're trying to make tornado forecasts or warnings,

Chúng tôi cố gắng dự báo về các cơn lốc

because we only want to warn or forecast about the storms

vì chúng tôi muốn dự báo những cơn bão

that are going to actually make a tornado.

sẽ thực sự tạo ra lốc xoáy

One of the big, critical distinguishing features, we think, between these storms,

Một trong những điểm làm nên sự khác biệt giữa các cơn lốc

is something about the rear-flank downdraft.

đó là luồng gió thổi phía sau của các cơn lốc (RFD)

So these big rotating thunderstorms have this downdraft

Những cơn xoáy lớn thường có luồng gió đi xuống này,

that wraps around the rear edge of it,

chúng bao quanh phần mép rìa phía sau

hence the "rear-flank" downdraft.

vì vậy mà hình thành nên RFD.

But we think how warm that is, how buoyant that air is,

Luồng khí này ấm ra sao, được đẩy lên cao như thế nào,

and then also how strong the updraft it's wrapping into,

và cả mức độ của luồng gió cuốn lên trên

makes a big difference on whether or not it's going to make a tornado.

sẽ ảnh hưởng đến việc có hình thành của lốc xoáy hay không.

There's a lot more that goes into it --

Còn nhiều điều thú vị hơn nữa

I'll tell you about that in a second.

Tôi sẽ chia sẻ với các bạn ngay sau đây

Once you actually get a tornado, again, the problem that we have

Khi đã tiếp cận được với cơn lốc,

is getting measurements near the surface.

rất khó có thể tiến hành đo lường gần mặt đất.

It's really hard to get measurements near the surface --

Đó thực sự là vấn đề nan giải.

most people don't want to drive into tornadoes.

Hầu hết mọi người không muốn lao vào lốc xoáy

There are a few exceptions; you might have seen them on TV shows.

Dù vẫn có vài ngoại lệ, bạn vẫn thường xem qua TV

But most people don't want to do that.

Hầu hết mọi người không muốn làm thế.

Even getting instrumentation in the path of the tornado is pretty tricky, too.

Việc gắn thiết bị đo theo dấu cơn lốc cũng gặp nhiều khó khăn.

Because, again, you don't want to be that close to a tornado

Vì, một lần nữa, bạn không muốn tiếp cận gần lại nó.

because sometimes the winds around the tornado are strong as well.

bới đôi lúc gió xung quanh cơn lốc rất lớn.

So getting information, that critical location,

Vì thế để lấy được thông tin, việc chọn địa điểm

is key for us because, again, we don't know

là chìa khóa để thành công vì ta không biết

if the winds that we're seeing above ground level,

Những cơn gió khi ở phía trên mặt đất

way above building level,

hay khi chúng ở trên cao

actually map to the surface,

có giống với ở bề mặt không

if they're stronger, weaker, or about the same

liệu chúng mạnh hoặc, yếu hơn, hay tương tự

as what we're seeing above buildings.

với những gì chúng ta thấy ở trên cao.

The way we get at answering a lot of these questions --

Đó là cách mà ta tìm được câu trả lời.

and I'm an observationalist; I love to get out in the field,

Tôi là nhà quan sát, yêu thích việc đi khảo sát thực tế

and collect data on tornadoes --

và thu thập dữ liệu về lốc xoáy.

we compile a lot of observations.

Chúng tôi làm nhiều quan sát.

I work with this group who operates mobile radars,

Tôi làm với nhóm vận hành hệ thống radar di động,

and they're exactly what they say -- basically, a radar

đúng như nghĩa của nó-- cơ bản là một chiếc radar

on the back of a big blue truck,

ở sau chiếc xe tải lớn màu xanh

and we drive up really close to tornadoes to map out the winds.

và chúng tôi theo sát các cơn lốc để đo lường các cơn gió

We map out the precipitation.

Chúng tôi đo lường lượng mưa.

We map out all these different things that are going on

và tất cả những gì khác biệt đang diễn ra

in order to better understand the processes in these storms.

nhằm hiểu sâu hơn các quá trình diễn ra trong các cơn bão

And that bottom there, that's what a tornado looks like

Dựa vào đó, ta sẽ biết cơn bão trông như thế nào

when you're looking at it with a mobile radar, and really close.

khi bạn nhìn qua radar di động, thật gần

Also, what we do is a lot of modeling,

Thế nên chúng tôi làm mẫu nhiều lần

so we do a lot of computer models and simulations,

dựa trên các công thức và mô phỏng trên máy tính.

because the atmosphere is governed by the laws of physics.

Vì khí quyển tuân theo các định luật vật lý

So we can model the laws of physics

Nên chúng tôi mô phỏng định luật này

and see where the tornado might go,

và dự đoán hướng đi của cơn lốc

where the storm might go,

hướng đi của cơn bão

how strong the winds are near the surface

mức độ của gió trên mặt đất.

and not actually have to go out in the field.

mà không cần đi khảo sát thực tế.

But of course, we want to have both observations and modeling

Dĩ nhiên chúng tôi vẫn kết hợp cả quan sát và mô phỏng.

to move forward with the science.

để có được nghiên cứu chính xác.

So, I showed you that video earlier that went real quick, too.

Đoạn video tiếp theo diễn ra rất nhanh

This is what it looks like, looking at it with a radar.

Đây sẽ là những gì bạn nhìn qua radar

So you saw it visually,

Bạn có thể nhìn rõ ràng,

but this is what I get really excited about when I see now in the field,

nhưng tôi đã rất hứng thú khi tận mắt nhìn thấy,

stuff that looks like this.

Một thứ gì đó giống thế này.

The really exciting thing about looking at stuff like this

Thật tuyệt vời khi được quan sát một thứ như vậy

is that we caught this storm from when it didn't make a tornado

Đó là hình ảnh của cơn bão từ lúc chưa tạo lốc xoáy.

to when it made a tornado and intensified

đến khi xuất hiện lốc xoáy và tăng cường

and when it dissipated.

và tới khi bão tan.

This is the one of the rare data sets that we have out there

Đây là một trong những bộ dữ liệu hiếm hoi chúng tôi có

that were able to study the entire life cycle of a tornado.

nghiên cứu được toàn bộ vòng đời của một cơn lốc xoáy

I talked about how we think that rear-flank downdraft is important

Tôi đã giải thích lí do mà chúng tôi nghĩ rằng RFD lại quan trọng

because it tilts, there's a lot of spin in the atmosphere,

vì khi nghiêng, nó sẽ tạo ra vòng xoáy trong không khí

but the problem with all this spin in the atmosphere

Vấn đề đối với các vòng xoáy này là

is it needs to be oriented vertically,

nó cần được định hướng theo chiều dọc

because that's what tornadoes are doing,

Vì đó là những gì cơn lốc xoáy đang làm

and it needs to orientated vertically near the ground.

Và nó cần di chuyển theo chiều dọc gần mặt đất

So we think this rear-flank downdraft just pulses.

Vì thế chúng tôi nghĩ luồng gió thổi xuống nhịp nhất định.

And these pulses in this rear-flank downdraft, we think,

Các nhịp trong khu vực có gió thổi xuống

are very important for converging that rotation,

rất quan trọng trong việc hội tụ các vòng xoáy

but also getting that rotation into the right place.

đồng thời giúp các vòng xoáy xoay đúng hướng

Other things we've learned

Chúng tôi tình cờ có

is that we have gotten a bunch of fortuitous measurements

các số liệu đo lường ngẫu nhiên

in the path of the tornadoes and very near the surface.

trên đường đi của cơn lốc và rất gần với mặt đất.

And we found out

Chúng tôi đã tìm ra

that the winds near the surface are actually pretty comparable

các cơn gió gần với bề mặt tương đối giống với

to what we're seeing 30, 40 meters above ground level.

những gì mà chúng ta nhìn cao 30 40m so với mặt đất

So there's not a big reduction in what we're seeing above the surface

Không có sự khác biệt nhiều giữa cái mà ta đo được ở trên mặt đất

to what we're seeing at house level.

với cái chúng ta nhìn thấy ở cao hơn.

And that was a pretty surprising finding for us,

Điều này thực sự gây ngạc nhiên cho tôi.

because we kind of assumed that the winds decrease

Bởi vì chúng tôi đều cho rằng sức gió sẽ yếu đi

pretty substantially near the surface.

đáng kể khi ở gần mặt đất.

I'm going to end with this real quick.

Tôi sẽ đi đến kết luận rất nhanh thôi.

And this is not my last tornado I ever saw,

Dù đó chưa phải cơn lốc cuối tôi chứng kiến,

but I really like this image,

Nhưng tôi thực sự rất thích ảnh này.

because this was taken with one of those mobile radars I was talking about.

Nó được chụp bằng thiết bị radar tôi đã nói tới.

This is a tornado, not a hurricane,

Đây là cơn lốc xoáy, không phải bão

and this is what it looks like when you're really close to it.

Và nó sẽ trông sẽ giống thế này, khi bạn tới gần nó.

And I find this amazing,

Điều tuyệt vời

that we can actually take technology this close to these types of storms

khi có thể đưa thiết bị tới rất gần với các dạng cơn bão dạng này

and see these inner workings.

xem hoạt động xảy ra bên trong.

And for those of you who look at tornado images often,

Nếu bạn thường xuyên xem ảnh về lốc xoáy,

you can see there's a lot going on -- there's rain spiraling,

Bạn sẽ thấy nhiều thứ đang diễn ra: như việc có mưa xoắn ốc

and you can actually see the debris cloud associated with this tornado.

Bạn thậm chí còn có thể nhìn thấy các mảnh mây rải rác.

I look forward to the future and future technologies

Tôi rất mong chờ tương lai và công nghệ tương lai

and being able to learn a lot more about these storms,

và có thể nghiên cứu nhiều hơn về các cơn bão,

as the world advances,

khi thế giới tiên tiến,

as you guys contribute to the science

khi các bạn cống hiến cho khoa học hơn

and we're able to really learn more about how tornadoes form.

Chúng tôi sẽ tìm ra cách thức mà cơn lốc hình thành.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)