How to track a tornado - Karen Kosiba

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

So, I think all good tornado talks need to start

Wszystkie prelekcje o tornado powinny zaczynać się od fajnego zdjęcia.

with an awesome tornado shot.

And this is not that awesome tornado shot.

To jest średnio fajne.

That was the first tornado I ever saw, it was really cool, really scary,

To moje pierwsze, było naprawdę super i straszne.

and I'm showing it to you guys

Pokazuje je wam, bo dzięki temu zaczęłam się interesować tematem.

because that's why I got into the field in the first place.

Choć jest kiepskie, naprawdę super było je zobaczyć pierwszy raz.

So even though it's a bad photograph,

it was really cool to be out there the first time.

Teraz robię prawdziwe ujęcia.

But now I'm taking real tornado footage.

Fast forward a few years.

Znacznie później, kilka lat temu podczas projektu nazwanego VORTEX2,

This is a few years ago, during a field project called VORTEX2,

where myself and a bunch of other scientists were out there,

wraz z kilkoma innymi naukowcami otaczaliśmy tornada wieloma instrumentami,

surrounding tornadoes with different types of instrumentation

starając się odkryć, jak powstają.

and trying to figure out how tornadoes form.

To ważne pytanie.

It's a big question we're trying to answer.

Brzmi dość prosto, ale wciąż nie znamy na nie odpowiedzi.

It sounds like a very basic one,

but it's something we're still trying to figure out.

Chcemy też się dowiedzieć, jakie wiatry występują przy powierzchni.

We're also still trying to figure out what the winds are like near the surface.

We know what the winds are like above building level,

Wiemy, jakie są one powyżej poziomu budynków,

ale nie wiemy, jakie są tuż przy ziemi

but we really don't know what they're like at the surface

i jak odnoszą się do wiatrów powyżej poziomu zabudowań.

and how that relates to what we're seeing above building level.

Zwykle tornada powstają w superkomórce burzowej,

Most tornadoes form from what we call supercell thunderstorms.

powszechnie ten rodzaj burzy uważa się za ich źródło.

Supercell thunderstorms are what you commonly think of

as tornado-raising storms.

They're big, rotating thunderstorms

To wielkie wirujące nawałnice, częste w środkowej części USA.

that happen a lot of times in the midsection of the United States.

But the problem is that even though they're rotating up above,

Problem z tym, że choć wirują w górze,

it doesn't mean they're rotating at the surface.

nie znaczy, że wirują przy powierzchni.

And when we look at these storms

Przyglądamy się im, tym zdjęciom, analizujemy nasze dane,

and at these pictures and at the data we have,

wszystko wygląda podobnie.

they all kind of look the same.

Naprawdę trudno stworzyć prognozy tornado i ostrzegać przed nim.

And it's really problematic

if we're trying to make tornado forecasts or warnings,

because we only want to warn or forecast about the storms

Chcemy ostrzegać o burzach lub je wcześniej prognozować,

that are going to actually make a tornado.

tylko wtedy, gdy naprawdę grożą tornado.

One of the big, critical distinguishing features, we think, between these storms,

Najważniejszą rzeczą odróżniającą te groźne burze od innych

jest tylny prąd zstępujący.

is something about the rear-flank downdraft.

So these big rotating thunderstorms have this downdraft

W tych wirujących burzach

występuje prąd zstępujący, zawracający na krawędzi,

that wraps around the rear edge of it,

hence the "rear-flank" downdraft.

stąd nazwa tylny prąd zstępujący.

But we think how warm that is, how buoyant that air is,

Uważamy, że w zależności od temperatury, energii i siły, z jaką ten prąd zawraca

and then also how strong the updraft it's wrapping into,

można określić, czy powstanie tornado, czy nie.

makes a big difference on whether or not it's going to make a tornado.

There's a lot more that goes into it --

Zachodzi tam dużo więcej rzeczy, o których zaraz opowiem.

I'll tell you about that in a second.

Kiedy w końcu mamy tornado,

Once you actually get a tornado, again, the problem that we have

problemem jest ustawienie instrumentów przy powierzchni.

is getting measurements near the surface.

It's really hard to get measurements near the surface --

To naprawdę trudne zadanie,

bo większość ludzi nie wskoczy w tornado.

most people don't want to drive into tornadoes.

There are a few exceptions; you might have seen them on TV shows.

Jest kilka wyjątków, może widzieliście je w telewizji.

But most people don't want to do that.

Ale większość nie zrobi tego.

Even getting instrumentation in the path of the tornado is pretty tricky, too.

Umieszczenie instrumentów na ścieżce tornado też jest trudne.

Because, again, you don't want to be that close to a tornado

Nie chcemy przecież podejść za blisko,

bo wiatry wiejące w pobliżu też są silne.

because sometimes the winds around the tornado are strong as well.

Zdobycie informacji o dokładnym położeniu jest więc dla nas kluczowe.

So getting information, that critical location,

is key for us because, again, we don't know

Nie wiemy, czy wiatry nad powierzchnią,

if the winds that we're seeing above ground level,

way above building level,

wysoko ponad budynkami odpowiadają tym na powierzchni.

actually map to the surface,

if they're stronger, weaker, or about the same

Są silniejsze czy słabsze, czy takie same.

as what we're seeing above buildings.

The way we get at answering a lot of these questions --

Jako obserwator lubię pracować w terenie, tak zdobywamy odpowiedzi.

and I'm an observationalist; I love to get out in the field,

Uwielbiam zbierać dane o tornado, sporządzamy dużo obserwacji.

and collect data on tornadoes --

we compile a lot of observations.

Moja grupa obsługuje mobilne radary, wygląda to tak:

I work with this group who operates mobile radars,

and they're exactly what they say -- basically, a radar

umieszczamy radary na wielkiej ciężarówce i podjeżdżamy blisko tornado,

on the back of a big blue truck,

and we drive up really close to tornadoes to map out the winds.

aby sporządzić mapy wiatrów i opadów, wszystkiego, co jest nam potrzebne,

We map out the precipitation.

We map out all these different things that are going on

by lepiej zrozumieć procesy zachodzące w burzach.

in order to better understand the processes in these storms.

And that bottom there, that's what a tornado looks like

Tu na dole widać tornado obserwowane za pomocą radaru

when you're looking at it with a mobile radar, and really close.

z bardzo bliskiej odległości.

Also, what we do is a lot of modeling,

Wykonujemy dużo modelowania, z pomocą komputerowych modeli i symulacji.

so we do a lot of computer models and simulations,

because the atmosphere is governed by the laws of physics.

Atmosfera rządzi się prawami fizyki, możemy je wykorzystać w naszym modelu

So we can model the laws of physics

and see where the tornado might go,

i przewidzieć, dokąd skierują się tornado, burza,

where the storm might go,

how strong the winds are near the surface

jakie wiatry wieją przy powierzchni, nie wychodząc w teren.

and not actually have to go out in the field.

Chcemy mieć i obserwacje i modele,

But of course, we want to have both observations and modeling

żeby rozwijać tę dziedzinę nauki.

to move forward with the science.

Jak pokazywałam wcześniej, to zachodzi bardzo szybko.

So, I showed you that video earlier that went real quick, too.

This is what it looks like, looking at it with a radar.

Tak wygląda oglądane przez radar.

Można to zobrazować, ale najciekawsze jest

So you saw it visually,

but this is what I get really excited about when I see now in the field,

obserwowanie takich rzeczy w terenie.

stuff that looks like this.

Najfajniejsza jest ta obserwacja burzy:

The really exciting thing about looking at stuff like this

is that we caught this storm from when it didn't make a tornado

od momentu, gdy nie ma jeszcze tornado, do chwili, aż powstaje,

to when it made a tornado and intensified

zwiększa się i nagle rozwiewa.

and when it dissipated.

This is the one of the rare data sets that we have out there

To naprawdę rzadki zestaw danych,

pozwalający prześledzić cały cykl życia tornado.

that were able to study the entire life cycle of a tornado.

I talked about how we think that rear-flank downdraft is important

Mówiłam już wcześniej

o ważnej roli tylnego prądu zstępującego.

because it tilts, there's a lot of spin in the atmosphere,

Ponieważ się przechyla, tworzy dużo zawirowań w atmosferze.

but the problem with all this spin in the atmosphere

Przez to musi być ustawiony pionowo,

is it needs to be oriented vertically,

because that's what tornadoes are doing,

tak ustawiają się tornada, pionowo względem ziemi.

and it needs to orientated vertically near the ground.

So we think this rear-flank downdraft just pulses.

Uważamy że ten prąd pulsuje.

Te rytmiczne wiatry w prądzie zstępującym

And these pulses in this rear-flank downdraft, we think,

są niezwykle ważne do powstania wirowania w odpowiednim miejscu.

are very important for converging that rotation,

but also getting that rotation into the right place.

Other things we've learned

Mamy też wiele przypadkowych pomiarów

is that we have gotten a bunch of fortuitous measurements

ze ścieżek tornado oraz zebranych blisko powierzchni.

in the path of the tornadoes and very near the surface.

And we found out

Odkryliśmy, że wiatry blisko ziemi są dość porównywalne,

that the winds near the surface are actually pretty comparable

do tych 30-40 metrów nad powierzchnią.

to what we're seeing 30, 40 meters above ground level.

So there's not a big reduction in what we're seeing above the surface

Nie ma więc zbyt dużej redukcji w stosunku do tego, co zachodzi wyżej.

to what we're seeing at house level.

And that was a pretty surprising finding for us,

To nas zaskoczyło, bo zakładaliśmy,

because we kind of assumed that the winds decrease

że wiatry osłabiają się stopniowo przy powierzchni.

pretty substantially near the surface.

Na koniec pokażę to.

I'm going to end with this real quick.

And this is not my last tornado I ever saw,

Naprawdę lubię to ujęcie,

but I really like this image,

because this was taken with one of those mobile radars I was talking about.

zrobiono je mobilnym radarem, o którym mówiłam.

To tornado, nie huragan,

This is a tornado, not a hurricane,

tak wygląda, kiedy bardzo się do niego zbliżymy.

and this is what it looks like when you're really close to it.

To niesamowite, że możemy zabrać technikę tak blisko tych burz,

And I find this amazing,

that we can actually take technology this close to these types of storms

by zobaczyć, jak działają w środku.

and see these inner workings.

Ci z was, którzy często oglądają zdjęcia, widzą, jak wiele się tu dzieje.

And for those of you who look at tornado images often,

you can see there's a lot going on -- there's rain spiraling,

Deszcz wiruje, widać też chmurę śmieci, krążących wokół tornado.

and you can actually see the debris cloud associated with this tornado.

Patrzę z nadzieją w przyszłość, na rozwój techniki,

I look forward to the future and future technologies

and being able to learn a lot more about these storms,

rozwijanie nauki o burzach.

as the world advances,

Świat się rozwija, wy dokładacie cegiełkę do nauki,

as you guys contribute to the science

and we're able to really learn more about how tornadoes form.

możemy odkrywać, jak naprawdę powstaje tornado.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)