Can you solve the basketball riddle? - Dan Katz

435,722 views ・ 2024-06-13

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Emel Çırakoğlu Gözden geçirme: Şebnem Altundaş
00:07
You’ve spent months creating a basketball-playing robot,
0
7086
3379
Basketbol oynayan bir robot olan
Dunk-O-Matic'i yaratmak için aylar harcadınız,
00:10
the Dunk-O-Matic,
1
10465
1293
00:11
and you’re excited to demonstrate it at the prestigious Sportecha Conference.
2
11758
4754
ve bunu prestijli Sportecha Konferansı'nda göstermekten
heyecan duyuyorsunuz.
00:16
Until you read an advertisement:
3
16679
2086
Bir reklamı okuyana kadar:
00:18
“See the Dunk-O-Matic face human players and automatically adjust its skill
4
18890
5172
“Dunk-O-Matic'in insan oyuncularla yüzleştiğini ve her rakip için
adil bir oyun oluşturmak adına
00:24
to create a fair game for every opponent!”
5
24062
3420
becerisini otomatik olarak ayarladığını görün.
00:27
That's not what you were told to create.
6
27607
2586
Size yaratmanız için söylenen şey bu değil.
00:30
You designed a robot that shoots baskets,
7
30318
2502
Bazen başarılı, bazen de yapmayan,
00:32
sometimes successfully and sometimes not, taking turns with a human opponent.
8
32904
5213
insan rakibi ile sırayla basket atan bir robot tasarladınız.
00:38
No one said anything about teaching it to adjust its performance.
9
38493
3712
Hiç kimse ona performansını ayarlamayı öğretmekle ilgili bir şey söylemedi.
00:42
Maybe the CEO skimmed an article about AI and overpromised,
10
42288
4338
Belki CEO, sizi halk önünde utandırmayı planladı,
yapay zeka ile ilgili bir makaleyi gözden geçirdi ve
00:46
setting you up for public embarrassment.
11
46626
2544
fazlasıyla vaatte bulundu.
00:49
Luckily, you installed a feature where given any probability q,
12
49629
4629
Neyse ki, herhangi bir olasılık q verildiğinde,
00:54
you can adjust the robot to have that probability of success on each attempt.
13
54383
5089
robotu her denemede bu başarı olasılığına sahip olacak şekilde ayarlayabileceğiniz
bir özellik yüklediniz.
00:59
You swiftly gather information, and jackpot:
14
59680
3379
Hızlıca bilgi toplarsınız ve büyük şans:
01:03
your team has a dossier on all potential demo participants,
15
63059
4880
ekibinizin, her birinin atış yapma olasılığı da dahil olmak üzere,
01:07
including the probability each has of making baskets.
16
67980
3796
tüm potansiyel demo katılımcıları hakkında bir dosyası vardır.
01:12
In each match, the human shoots first, then the robot, then the human again,
17
72235
4921
Her maçta önce insan ateş eder, sonra robot, sonra tekrar insan
01:17
and so on until someone makes the first successful basket and wins.
18
77156
4672
ve birisi ilk başarılı atışı yapıp kazanana kadar böyle devam eder.
01:22
You can remotely adjust the Dunk-O-Matic’s probability between opponents.
19
82078
4629
Dunk-O-Matic'in rakipler arasındaki olasılığını uzaktan ayarlayabilirsiniz.
01:26
What should that probability be for each opponent,
20
86916
3212
Her rakip için bu olasılık ne olmalı,
01:30
so that the human has a 50% chance of winning each match?
21
90128
4295
böylece insanın her maçı kazanma şansı %50 olur?
01:34
Pause here to figure it out yourself. Answer in 3
22
94423
2294
Kendiniz anlamak için burada duraklayın. 3
01:36
Answer in 2
23
96717
2294
2
01:39
Answer in 1
24
99011
2253
1
01:41
You might guess that q should be equal to p.
25
101556
2919
Q'nun p'ye eşit olması gerektiğini tahmin etmiş olabilirsiniz.
01:44
But that ignores the advantage of going first.
26
104684
3170
Ancak bu, önce gitmenin avantajını göz ardı eder.
01:47
Suppose p and q are both 100%.
27
107854
3378
P ve q'nin her ikisinin de %100 olduğunu varsayalım.
01:51
Even though the competitors are equally skilled,
28
111399
3003
Rakipler eşit derecede yetenekli olsalar da,
01:54
the first player always wins.
29
114402
2419
ilk oyuncu her zaman kazanır.
01:56
So a deeper analysis is required.
30
116904
2544
Bu nedenle daha derin bir analiz gereklidir.
01:59
One approach involves adding up every chance the human has to win,
31
119991
5255
Bir yaklaşım, geometrik seriler kullanarak
insanın kazanması gereken her şansı toplamayı içerir.
02:05
using geometric series.
32
125246
2210
02:07
A geometric series is an infinite sum of numbers,
33
127748
3379
Geometrik bir seri, her sayının ortak bir oranla çarpılan önceki sayı olduğu
02:11
where each number is the previous number multiplied by a common ratio.
34
131127
4629
sonsuz bir sayı toplamıdır.
02:16
Two facts about geometric series are useful here.
35
136174
3420
Geometrik seriler hakkında iki gerçek burada kullanışlıdır.
02:20
First, if the common ratio r of a geometric series
36
140136
3962
İlk olarak, geometrik bir serinin
02:24
has absolute value less than 1,
37
144098
2669
ortak oranı r'ın mutlak değeri 1'den küçükse,
02:26
the series has a finite total.
38
146934
2169
serinin sonlu bir toplamı vardır.
02:29
And second, if the first number in the series is a,
39
149478
3713
İkincisi, serideki ilk sayı a ise,
02:33
that total is: a divided by 1-minus-r.
40
153274
3921
bu toplam: a bölü 1 eksi r'ye bölünür.
02:37
How does this help us calibrate our robot?
41
157862
2961
Bu, robotumuzu ayarlamamıza nasıl yardımcı oluyor?
02:40
Remember that the human has probability p of making a basket.
42
160907
4671
Unutmayın ki, insanın atış yapma olasılığı p'dir.
02:45
Since they go first, they have probability p of winning on the first try.
43
165828
5047
Önce onlar oldukları için, ilk denemede kazanma olasılıkları p'dir.
02:51
What’s the probability that they win on the second try?
44
171042
3003
İkinci denemede kazanma ihtimalleri nedir?
02:54
That attempt only happens if both players miss.
45
174253
3587
Bu girişim sadece her iki oyuncu da kaçırırsa gerçekleşir.
02:58
The probability of a miss is 1 minus the probability of a success,
46
178090
4922
Bir kaçırma olasılığı 1 eksi başarı olasılığıdır,
03:03
so the miss probabilities are 1-minus-p and 1-minus-q.
47
183179
4755
bu nedenle kaçırma olasılıkları 1 eksi p ve 1 eksi q'dur.
03:08
The chance of both happening is the product of those values.
48
188100
4130
Her ikisinin de gerçekleşme şansı bu değerlerin ürünüdür.
03:12
So the probability of two failures and then a human success
49
192313
4004
Yani iki başarısızlığın ve ardından bir insan başarısının olasılığı
03:16
is p times (1-minus-p) times (1-minus-q).
50
196400
3921
p çarpı (1 eksi p) çarpı (1 eksi q).
03:20
Winning on the third try requires another round of misses,
51
200696
4088
Üçüncü denemede kazanmak, başka bir kaçırma turu gerektirir,
03:24
so that chance is p multiplied by the double-miss probability twice.
52
204867
5339
böylece bu şans, çift kaçırma olasılığı ile iki kez çarpılır.
03:30
If we add all the possible probabilities of a human win,
53
210414
3712
Bir insanın kazanmasının olası tüm olasılıklarını eklersek,
03:34
the total is the sum of a geometric series.
54
214126
3420
toplam, geometrik bir serinin toplamıdır.
03:37
Since the first number in the series is p,
55
217755
2628
Serideki ilk sayı p olduğundan
03:40
and the ratio is this product that’s less than 1,
56
220383
3378
ve oran 1'den küçük olan bu ürün olduğundan,
03:44
the sum will be (p divided by 1) minus the ratio.
57
224053
4463
toplam (p bölü 1) eksi oran olacaktır.
03:48
We want this sum to be 1/2.
58
228766
2628
Bu toplamın 1/2 olmasını istiyoruz.
03:51
Using some algebra to solve for q,
59
231519
2627
Q'yu çözmek için bazı cebirleri kullanarak, q'nin p'ye bölünmesi için
03:54
we find that q should equal p divided by 1-minus-p.
60
234188
4505
1 eksi p'ye eşit olması gerektiğini görüyoruz.
03:58
If p is greater than 50%, q would need to be bigger than 1,
61
238943
4713
Eğer p %50'den büyükse, q'nun 1'den büyük olması gerekir
04:03
which can’t happen.
62
243656
1418
ki bu olamaz.
04:05
In that case, a fair game is impossible,
63
245324
3087
Bu durumda adil bir oyun imkansızdır,
04:08
because the human has a better-than-50% chance of winning immediately.
64
248411
4379
çünkü insanın hemen kazanma şansı % 50'den daha fazladır.
04:13
The robot's total probability is also the total of a geometric series.
65
253249
4755
Robotun toplam olasılığı aynı zamanda geometrik bir serinin toplamıdır.
04:18
How does this series compare to the human’s?
66
258129
2460
Bu seri insanınkiyle nasıl karşılaştırılır?
04:20
To win, the robot needs some number of double misses,
67
260840
3712
Kazanmak için robotun birkaç çift kaçırmaya,
04:24
then a human failure followed by a robot success.
68
264677
4087
ardından bir insan başarısızlığına
ve ardından bir robot başarısına ihtiyacı vardır.
04:29
If q equals p over 1-minus-p,
69
269432
3420
Q, p bölü 1 eksi p'ye eşitse,
04:32
(1-minus-p) times q is p.
70
272852
2961
(1 eksi p) çarpı q p'dir.
04:36
For our choice of q, not only do these series have the same sum,
71
276355
4088
Q seçimimiz için, bu seriler sadece aynı toplama sahip olmakla kalmaz,
04:40
but they’re the same series!
72
280443
1877
çünkü aynı serilerdir!
04:43
We could bypass geometric series by starting with this reasoning.
73
283195
4088
Bu akıl yürütmeden başlayarak geometrik serileri atlayabiliriz.
04:47
The robot’s chances of winning in the first round is (1-minus-p) times q,
74
287533
5214
Robotun ilk turda kazanma şansı (1 eksi p) çarpı q'dur.
04:52
and so if we want that chance to match the human’s first-round chance,
75
292913
4422
ve dolayısıyla bu şansın insanın ilk tur şansıyla aynı olmasını istiyorsak,
04:57
we want it to equal p, making q: p over 1-minus-p.
76
297418
5005
bunun p'ye eşit olmasını isteriz, bu da q'yu: p bölü 1 eksi p yapar.
05:02
More rounds may occur, but before each round,
77
302840
3003
Daha fazla tur olabilir, ancak her turdan önce yarışmacılar beraberdir,
05:05
the competitors are tied, so everything effectively restarts.
78
305843
4630
bu nedenle her şey etkili bir şekilde yeniden başlar.
05:10
If they have the same odds of winning in the first round,
79
310556
2961
İlk turda aynı kazanma şansına sahiplerse,
05:13
they also will in the second round, and so on.
80
313642
3003
ikinci turda da sahip olurlar, ve bu böyle devam eder.
05:16
The demonstration goes perfectly,
81
316854
2085
Gösteri mükemmel gidiyor,
05:18
but while you didn't want to embarrass yourself,
82
318939
2420
ancak kendinizi utandırmak istemeseniz de
05:21
you also didn’t want to deceive the public.
83
321359
2627
halkı aldatmak istemediniz.
05:24
Taking the stage, you explain your company’s false promises
84
324111
3837
Sahneye çıktığınızda, şirketinizin yanlış vaatlerini ve
05:27
and your hastily ad-libbed solution.
85
327948
2753
aceleyle reklam verilmiş çözümünüzü açıklıyorsunuz.
05:31
Thankfully, the ensuing bad press is directed at your employers,
86
331327
4421
Neyse ki, takip eden kötü basın işverenlerinize yönelikti,
05:35
and it turns out the presentation volunteers
87
335915
2544
ve sunum gönüllülerinin daha çalışan-dostu bir robotik şirketine
05:38
own a more employee-friendly robotics company.
88
338459
3170
sahip olduğu ortaya çıktı.
05:41
After some tedious intellectual property litigation,
89
341962
3170
Bazı sıkıcı fikrî mülkiyet davalarından sonra,
05:45
you find yourself at a healthier workplace
90
345132
2544
kendinizi bir pickup basketbol takımında düzenli bir konuma sahip,
05:47
with a regular spot on a pickup basketball team.
91
347676
3212
daha sağlıklı bir işyerinde buluyorsunuz.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7