Why Play Is Essential for Business | Martin Reeves | TED

Translator: khoa yến Reviewer: Thu Ha Tran

Have you ever trodden on a Lego brick in your bare feet?

Bạn đã từng giẫm lên viên Lego bằng chân trần của mình chưa?

You’re tiptoeing through your lounge late at night,

Bạn đang rón rén qua phòng khách vào đêm khuya,

and suddenly that stabbing pain,

rồi bạn đột ngột cảm thấy đau nhói,

the expletives

những lời văng tục,

and the inevitable question:

và một câu hỏi quen thuộc:

“Why do we have so much of this stuff all over the place?”

“Sao mình lại có quá nhiều đồ ở khắp mọi nơi thế này?”

Well, that’s really quite simple.

Chà, câu hỏi này thật ra rất đơn giản,

Your kids love playing with it,

con của bạn thích chơi với chúng,

so you buy more.

nên bạn cứ mua thêm.

And a confession --

Và một lời thú nhận --

I love to watch my kids play with Lego.

mình rất thích nhìn tụi nhỏ chơi Lego.

Especially good is when I see them inventing their own rules

Nhất là lúc chúng tự sáng chế ra luật chơi

and their own worlds.

và cả thế giới riêng.

So here are my daughters,

Đây là các cô con gái của tôi,

last Saturday,

thứ Bảy tuần trước,

making something out of different kits

chúng đã tạo ra một vài thứ từ các bộ dụng cụ khác nhau,

and pieces of string

từ mấy sợi dây

and pieces of wood and dolls and other objects.

từ mấy miếng gỗ rồi búp bê và đủ thứ khác.

Tôi mới hỏi chúng: ”Nó là gì thế?”

And I asked them, “What is it?”

And they said to me, “Dad, of course it’s a princess flying on a dragon

và chúng nói rằng “Thưa bố, tất nhiên nó là một cô công chúa cưỡi rồng

to visit farm animals in New York.”

đến một trang trại ở New York.”

Of course, what else could it be?

Đương nhiên, nó có thể là gì khác nữa?

Kids at play inspire me.

Tôi có cảm hứng từ cách bọn trẻ chơi.

They’re not afraid to ask, “What if”

Chúng không ngại hỏi: “Sẽ như thế nào nếu”

and “Why not?”

hay “Tại sao không?”

But what kids implicitly know that adults tend to forget

bọn trẻ ngầm hiểu điều mà người lớn có xu hướng quên

is that play isn’t just about fun.

đó là chơi không chỉ để có niềm vui.

Now, as a biologist, I know that play is spontaneous and pleasurable --

Giờ đây, khi đã là một nhà vật sinh học,

tôi thấy rằng vui chơi thì tự nhiên và thú vị --

as you can see by the smiles in this photograph --

như những nụ cười trong ảnh này --

but also, it accelerates and derisks learning.

hơn nữa, nó còn thúc đẩy và cải thiện việc học.

It helps kids to try out new behaviors,

Nó giúp bọn trẻ trải nghiệm hành vi mới,

to refine those behaviors

rèn giũa những hành vi đó

and to imagine what is not

và giúp chúng hình dung cái gì không đúng

but what could be or what will be.

cái gì có thể là hoặc cái gì sẽ trở thành.

Là một nhà chiến lược kinh doanh, giao thiệp với người lớn,

As a business strategist dealing with adults,

tôi vẫn khuyến khích họ chơi.

I still recommend play.

In fact, play in business is not just possible,

Thực tế, chơi trong kinh doanh không chỉ khả thi,

I’d argue that it’s essential

mà tôi thấy nó là cần thiết

and even urgent.

thậm chí rất cần thiết.

And here’s why.

Và đây là lí do tại sao.

Competitive advantage fades away faster than any time in recent memory.

Lợi thế cạnh tranh bây giờ biến mất rất nhanh.

In the 1980s,

Vào những năm 80,

if you had a performance edge over your competitors,

nếu bạn có lợi thế hơn đối thủ,

you could reasonably expect to continue being a leader for around 10 years,

thì bạn có thể tiếp tục làm lãnh đạo khoảng mười năm nữa,

on average.

đó là mức trung bình.

But now the half-life of that advantage has shrunk to just one year.

Nhưng nửa chặng đường của lợi thế đó giờ chỉ còn một năm.

That means that short-lived success is actually still very common,

Điều đó có nghĩa là thành công ngắn ngủi thực sự là chuyện rất bình thường,

but sustained success becomes very hard

nhưng thành công lâu dài vô cùng khó

and very rare.

và rất hiếm gặp.

That means that, actually, reimagination is the new execution.

Sự tái tưởng tượng là giải pháp thực thi mới

In order to stay on top,

để luôn đứng đầu,

or even just to tread water and stay still,

hoặc thậm chí là chỉ để giữ yên một vị trí

you need to constantly reimagine your business.

bạn cần liên tục hình dung lại doanh nghiệp của mình.

Nhưng điều đó không đơn giản

But that’s not so simple

if you already have a highly successful business model.

nếu bạn đã có một mô hình kinh doanh rất thành công,

We become prisoners of the mental models that underpin our past success.

chúng ta bị giam cầm trong các hình mẫu là cơ sở cho sự thành công trong quá khứ.

In fact, I found in dealing with businesses

Trên thực tế, tôi nhận thấy khi giao thiệp với doanh nghiệp

that you can’t really stretch your strategy

bạn không thể thật sự mở rộng chiến lược của mình

unless you stretch your mind.

nếu bạn không mở rộng tầm nhìn.

Now play is of course a great way of stretching your mind.

Bây giờ chơi tất nhiên là cách tốt nhất để mở rộng tầm nhìn của bạn.

Now --

Bây giờ --

I mean, there’d be no mistake,

Ý tôi là, để không gây hiểu lầm,

I’m not suggesting literally

tôi không nói theo nghĩa đen là mấy ông giám đốc tụ tập quanh bàn hội nghị

that executives huddle around a conference table

with a big pile of Lego bricks --

với một đống lớn gạch Lego --

although I’ve done that, and that works too.

dù cách đó cũng được, tôi thử rồi.

But instead, I’ve created a series of imagination games

Thay vào đó, tôi thử tạo ra

những trò chơi sử dụng trí tưởng tượng

to help executives to stretch their thinking.

để giúp các nhà điều hành mở rộng tư duy.

Would you like to play with me?

Quý vị có muốn chơi thử không?

(Audience nods)

(Khán giả gật đầu)

Good, I'm glad you said that.

Thật mừng vì quý vị đồng ý.

OK, so let’s supposing that you’re stuck in the rut

Giả sử bạn đang bị kẹt trong một cái hốc

of seeing the world through the lens of your past and current success.

nơi mà bạn chỉ thấy thành công trước đó.

I would recommend the “Anti-Company Game,”

Tôi khuyên bạn chơi trò ”Phản Công ty”

and here’s how it works.

và đây là cách chơi.

You get a piece of paper,

Bạn hãy lấy một tờ giấy,

you create a list of everything which is essential to your strategy --

rồi liệt kê ra hết mấy thứ cần thiết

cho chiến lược của mình --

everything which underpinned your past success,

tất cả mọi thứ làm nền tảng cho thành công trước đó của bạn,

everything which is core and sacred --

tất cả những gì cốt lõi nhất --

and then you flip it.

rồi đảo chúng lại.

You create the exact mirror-image list of assumptions,

Hãy giả sử điều ngược lại,

and then you make the best business case for this antiself.

rồi tạo một trường hợp kinh doanh tốt nhất cho chính những điều chống lại này.

You’ll be surprised at the ideas that it triggers.

Bạn sẽ bất ngờ với những gì nó mang lại.

Supposing, for example, that you’re the CEO of a hotel chain

Giả sử bạn điều hành một chuỗi khách sạn

and playing the game and flipping the assumptions.

và chơi trò lật ngược các giả định này.

Let’s assume that, inconveniently,

Cứ giả sử là, không may,

you don’t actually own any hotels

bạn không sở hữu bất kỳ khách sạn nào

or any rooms

hoặc bất kỳ phòng nào ở bất kỳ đâu.

or even operate any hotels or any rooms anywhere.

Ridiculous --

Nghe buồn cười mà rất có khả năng đấy --

quite possibly --

but actually, how would you know the difference between ridiculous

nhưng thực tế, làm sao bạn biết được sự khác biệt giữa lố bịch

and the merely unfamiliar, untried and uncomfortable?

và xa lạ, chưa thử sức và bất tiện?

And who’s to say

Và ai biết được

that something that seems impractical can’t actually become and evolve

cái thứ trông vô ích thì không thể phát triển

into a more powerful idea?

thành một ý tưởng hay ho?

Actually, had the executives of hotels played the “Anti-Company Game”

Thực tế, nếu các nhà điều hành khách sạn

chơi trò “Phản công ty”

before 2007,

trước năm 2007,

they might have been able to foresee the appearance of Airbnb,

rất có thể họ đã đoán trước được Airbnb,

the hotel-less hospitality company,

một hãng khách sạn không có khách sạn,

and they might have been able to stave off disruption

và rất có thể họ đã ngăn chặn sự gián đoạn

by preemptively disrupting themselves.

bằng cách gián đoạn chính họ.

Let’s play another game:

Hãy thử chơi một trò khác:

“The Maverick Game.”

“Trò chơi Độc lập”

On the edge of your industries --

Sát cánh các ngành của quý vị --

on the edge of every industry --

sát cách của mọi ngành --

are a population of maverick companies

là các doanh nghiệp độc lập

that are taking a bet against the incumbents’ business model

chịu cược với các mô hình kinh doanh hiện có

and their view of the future.

và quan điểm của họ về tương lai.

Actually, they have no choice

Họ không có cách nào khác

because to be a miniature version of the incumbent would not be viable.

bởi vì triển khai mô hình đó với quy mô nhỏ hơn là bất khả thi.

Now, it’s easy not to notice them --

Không dễ gì để nhận ra họ cả --

many of them are small companies.

họ hầu hết là những công ty nhỏ.

It's easy to deliberately overlook them with some justification.

Ta phớt lờ họ với vài lời bào chữa.

Many startups disappear fairly quickly after being founded.

Nhiều công ty khởi nghiệp biến mất khá nhanh sau khi thành lập.

And it’s very, very tempting,

Rất khó để kiềm chế,

given all of your experience in the business,

nhất là khi chúng ta có nhiều kinh nghiệm,

to judge them.

để không đánh giá họ.

Do they know what they’re doing?

Họ có biết mình đang làm gì không?

Does their business model make sense?

Mô hình đó có hiệu quả không?

Will they ever make any money?

Họ có làm ra tiền nổi không?

But instead of judging them from the comfort

Nhưng thay vì đánh giá họ từ sự ỷ lại

and the confidence of your position,

và tự tin về vị trí hiện tại của bạn,

try assuming that it’s they that have the right bet on the future.

hãy giả sử họ đã đặt cược đúng cho tương lai của họ.

Think about the consequences of that for your business model.

Thử nghĩ đến hậu quả đến từ mô hình đó.

Try making the best case for their idea.

Cứ giả sử trường hợp lí tưởng nhất cho họ.

Supposing, for example,

Nói ví dụ,

that you are the CEO of a company

bạn là giám đốc một công ty

that makes equipment that makes semiconductors.

sản xuất linh kiện bán dẫn.

Naturally, you’d probably spend most of your time and attention

Hiển nhiên, bạn sẽ muốn toàn tâm toàn ý

on your main customer industry,

với thị trường mục tiêu của mình,

the electronics industry.

thị trường tiêu thụ điện.

And if it so happened,

Và nếu điều đó xảy ra,

that a couple of maverick bioscience companies

vài ba công ty khoa học sinh học độc lập

were tinkering with your patents and your technologies,

tinh chỉnh bằng sáng chế và công nghệ của bạn,

you might overlook that as a distraction,

bạn có thể sẽ bỏ qua nó như một sự phân tâm,

an irrelevance.

và không liên quan.

But actually, Brooks Automation,

Nhưng thực chất, Brooke Automation,

a leader in the field,

một doanh nghiệp đứng đầu,

decided to take a close-up look at such a group of mavericks

đã quyết định nhìn kĩ càng nhóm công ty độc lập này

to see whether it could learn anything.

xem họ có thể học được gì.

And what it realized

Và họ nhận ra

by looking at the world through the eyes of these mavericks

bằng việc nhìn nhận qua đôi mắt của các công ty độc lập này

was that, actually, the same techniques

trên thực tế, đó là các kỹ thuật

and technologies which can be used to handle delicate semiconductors

và công nghệ tương tự được sử dụng để xử lý các chất bán dẫn tinh vi

can also be applied to other fragile and easily contaminated materials,

cũng có thể được áp dụng cho các vật liệu dễ vỡ và dễ bị nhiễm bẩn khác,

like biological samples.

như các mẫu sinh vật học.

And puzzling on the significance of this,

Và trò chơi quan trọng của phần này,

they reimagined how to handle and store and transport

họ hình dung lại cách xử lý, lưu trữ và vận chuyển,

and label and identify biological samples.

ghi nhãn và nhận dạng các mẫu sinh học.

In fact, they became a successful pioneer

Thực tế, họ đã trở thành người tiên phong thành công

in the new industry of automated biobanking.

trong ngành công nghiệp mới về ngân hàng sinh học tự động hóa

So successful, in fact, that just a couple of days ago,

sự thành công này, trên thực tế, chỉ mới một vài ngày trước

they announced that this was now their core business moving forwards.

họ cho biết rằng đây là kinh doanh cốt lõi của họ hiện tại đang dần tiến bộ.

It’s only by focusing on these anomalous mavericks

Chỉ tập trung vào những doanh nghiệp độc lập lạ thường này

that they could see their own path to renewed success and growth.

mà họ có thể tìm thấy con đường của mình để khôi phục lại sự thành công.

Now, not everything in business goes according to plan.

Bây giờ, không phải mọi thứ trong kinh doanh đều dựa vào kế hoạch.

In fact, sometimes the plans go horribly awry.

Thực tế, đôi khi kế hoạch gây nên thất bại nặng nề.

But you know what?

Nhưng bạn biết không?

That can be a source of inspiration, too.

Đó cũng là một nguồn cảm hứng.

To find out how,

Để tìm ra cách,

let’s play the “Pre-Mortem Game.”

hãy chơi “Trò chơi Khám Nghiệm Trước”

So your role in this game is to write ...

vai của bạn trong trò chơi này là viết

the obituary for your company,

lời cáo phó cho công ty bạn

which is going to fail with 100 percent certainty

điều mà chắc chắn sẽ thất bại 100 phần trăm

in five years’ time.

trong thời gian năm năm.

What is the cause of death?

Nguyên nhân cái chết là gì?

What will have been the point of failure?

Điểm thất bại là gì?

Why will it have failed?

Tại sao nó thất bại?

How will it have failed?

Nó sẽ thất bại như thế nào?

The challenge here is that it’s easy to be seduced into the baseline fallacy.

Thách thức ở đây là rất dễ bị dụ dỗ vào những sai lầm cơ bản.

The baseline fallacy is the idea

Nó là những ý tưởng

that it’s the current business model which is the low-risk bet.

của những mô hình kinh doanh hiện tại với ít tủi ro.

And of course that tends to be true

Và dĩ nhiên điều đó có xu hướng đúng

until it isn’t true,

cho tới khi nó thì không đúng

at which point it’s probably too late to do anything about it.

tại thời điểm đó nó thì quá muộn để làm bất cứ điều gì.

Now, your employees are an early-warning indicator.

Bây giờ, nhân viên của bạn là người chỉ ra cảnh báo sớm.

They will have intuitions if the model begins to slip,

Họ sẽ có trực giác nếu mô hình bắt đầu có lỗi,

but it’s very hard for them to speak up.

nhưng thật khó cho họ để lên tiếng.

And it’s even taboo for them to speak up

Và thậm chí là điều cấm kỵ để nói ra

when the business model is under pressure.

khi mô hình kinh doanh gặp nhiều sức ép.

But when executives create playgrounds --

Nhưng khi các nhà điều hành tạo ra sân chơi --

spaces for the safe exploration of alternatives

không gian cho sự khám phá an toàn của các lựa chọn thay thế

and alternative scenarios --

và các viễn cảnh thay thế --

then you get to tap into your employees’ considerable experience

sau đó bạn có thể khai thác kinh nghiệm đáng kể của nhân viên

about the vulnerabilities

về những lổ hổng,

and the weak spots

điểm yếu

and the blind spots of your company.

và những điểm khuất của công ty bạn.

Does anyone remember visiting recently one of these gorgeous marble palaces?

Có ai gần đây đã tới thăm một trong những cung điện cẩm thạch rực rỡ này không?

No?

Không à?

It’s probably been a while since we visited the local banking branch.

Có lẽ đã lâu rồi chúng ta mới đến các chi nhánh ngân hàng địa phương.

Had bricks-and-mortar banks played the “Pre-Mortem Game,”

Nếu các ngân hàng gạch vữa đã tham gia “Trò chơi Khám nghiệm Trước” này,

perhaps they would have heard their employees expressing some concerns

có lẽ họ đã nghe thấy nhân viên bày tỏ sự lo lắng

about the gradually dwindling flow of customers to local branches.

về lượng khách hàng đến các chi nhánh địa phương giảm xuống hàng năm.

And perhaps they would have been slightly less taken by surprise

Và có lẽ họ sẽ ít ngạc nhiên

when companies like NewBank,

khi các công ty như NewBank,

a digital native,

một công ty bản địa kỹ thuật số,

seized, very rapidly indeed, on that opportunity

đã nắm lấy cơ hội rất nhanh chóng

to convince, to date, more than 40 million Latin Americans

để thuyết phục, đến nay, hơn 40 triệu người Mỹ La Tinh

that in-person transactions in real buildings

rằng giao dịch trực tiếp trong các tòa nhà thực tế

were a quaint but obsolete relic of the past.

là di tích kỳ lạ và cổ xưa của quá khứ.

It’s only when you bring your vulnerabilities into full view

Chỉ khi bạn nhìn nhận các lỗ hổng của mình một cách trọn vẹn

in this way

như thế này,

that you may be motivated to reimagine your business

bạn mới có thể có động lực để tưởng tượng lại doanh nghiệp của mình

and to do so in a robust manner.

và làm như vậy một cách mạnh mẽ.

It’s why the Roman Catholic Church invented the role,

Đó là lý do tại sao Giáo hội Công Giáo La Mã đã phát minh ra vai trò này,

the position of the Devil’s advocate in the 16th century

vị trí của người ủng hộ Devil vào thế kỷ 16,

to test the future consequences of its decisions to appoint new saints.

để kiểm tra hậu quả trong tương lai của các quyết định bổ nhiệm các thánh mới.

They did that by imagining

Họ đã làm điều đó bằng cách tưởng tượng

what would Satan say

những gì Satan sẽ nói,

or propose

hay đề xuất,

or counterpropose,

hay phản đối

in addition to the normal procedure of thinking about the big man upstairs.

ngoài thủ tục nghĩ thông thường về những ông lớn trên lầu.

Now, any human being, any employee, any team

Bây giờ, bất kỳ người nào, bất kỳ nhân viên nào, bất kỳ đội ngũ nào

and therefore any company can harness human imagination.

và do đó bất kỳ công ty nào cũng có thể khai thác trí tưởng tượng của con người.

It’s a defining trait of our species.

Nó là đặc điểm xác định của loài chúng ta.

Failures to imagine in business are really failures of leadership.

Những thất bại trong kinh doanh thật sự là những thất bại của lãnh đạo.

Business is a serious matter, but it should not exclude play.

Kinh doanh là một vấn đề quan trọng, nhưng nó không nên loại trừ chơi.

When leaders embrace play and imagination games,

Khi các nhà lãnh đạo tận dụng trò chơi về trí tưởng tượng,

they can unlock the imagination of their employees,

họ có thể khai mở trí tưởng cho nhân viên của mình

uncover disruptive new strategies

khám phá ra những chiến lược mới mang tính đột phá

and renew their lease on the future.

và ký lại hợp đồng thuê của họ trong tương lai.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)