How Ancient Arctic Carbon Threatens Everyone on the Planet | Sue Natali | TED

Translator: An Nguyen Reviewer: Trần Ngọc Bảo Trâm

So whenever I tell people I’m an Arctic scientist,

Mỗi lần tôi nói với ai mình là nhà khoa học tại Bắc cực,

the first thing that they always ask me is: How cold is it up there?

điều đầu tiên họ luôn hỏi tôi là: “Ở trên đó lạnh tới mức nào vậy?

(Laughter)

(Tiếng cười)

And yeah, the Arctic can get pretty cold.

Và đúng, Bắc cực khá lạnh đó.

Trust me when I tell you

Hãy tin tôi khi tôi nói với bạn là

that working outside at -40 degrees is really, really challenging.

làm việc ở nhiệt độ -40 độ thật sự rất, rất thách thức.

But in the summer of 2019,

Nhưng mùa hè năm 2019,

it was anything but cold.

ở đó không có một tí gì gọi là lạnh.

So that summer I was working with my research team

Mùa hè đó tôi cùng đội nghiên cứu của mình

in Alaska’s Yukon Kuskokwim Delta

làm việc ở đồng bằng Yukon Kuskokwim ở Alaska

on the traditional lands of the Yup’ik and Cup’ik people.

trên lãnh thổ của tộc người Yup’ik và Cup’ik.

And we were up there hauling hundreds of pounds of equipment

Chúng tôi phải vận chuyển dụng cụ nặng hàng trăm cân Anh

across the tundra in the middle of a record-breaking heatwave.

băng qua một lãnh nguyên giữa một đợt nóng kỷ lục.

It was 90 degrees Fahrenheit.

Nó rơi vào khoảng 90 độ F.

There was no breeze,

Không có một tí gió,

nowhere to go for a shade

không có một bóng râm,

and seemingly endless miles of tundra as far as my eyes could see.

và một lãnh nguyên dài vô hạn dặm chiếm trọn tầm mắt tôi.

To make matters worse,

Tệ hơn nữa,

the land had drastically changed

vùng đất đã thay đổi rất lớn kể từ khi

since we had been here just one year before.

chúng tôi đặt chân đến đây chỉ mới một năm trước.

The ground was sinking and it was cracking.

Nền đất bị hạ xuống và bị nứt nẻ mạnh.

In places, it was literally collapsing beneath my feet.

Ở một vài chỗ, nền đất thực sự đang sụp xuống dưới chân tôi.

I’ve been working in the Arctic for more than a decade,

Tôi đã làm việc ở Bắc cực được hơn một thập kỉ,

and I had never seen changes happening this rapidly ever before.

và tôi chưa từng thấy những biến đổi xảy ra nhanh như thế này.

The changes we saw were remarkable,

Những biến đổi mà chúng tôi phát hiện được rất đáng chú ý,

and they were also really concerning.

và chúng cũng rất đáng lo ngại.

But we were there to measure changes that we couldn’t see.

Nhưng chúng tôi có mặt ở đó để đo lường những biến đổi chúng tôi không thấy được.

We were there to fill a major gap in our understanding

Chúng tôi có mặt để lắp khoảng trống trong sự hiểu biết của chúng ta

of how the changing Arctic is impacting the Earth’s climate.

về việc những biến đổi ở Bắc cực ảnh hưởng đến khí hậu Trái đất ra sao.

So we were installing what’s called an “eddy covariance tower,”

Chúng tôi đang lắp đặt một thứ tên là “cột hiệp phương sai xoáy”,

which is a series of instruments

nó là một chuỗi dụng cụ

that measures the exchange of greenhouse gases,

nhằm đo sự trao đổi khí nhà kính

like carbon dioxide and methane,

như khí CO2, khí metan,

between the land and the atmosphere.

giữa lục địa và khí quyển.

It’s essentially like measuring the Earth’s breath.

Nó tương tự như đo hơi thở của Trái đất vậy.

And so the reason the land around us was collapsing

Và lí do mặt đất xung quanh ta đang dần sụp xuống là

is because the once permanently frozen ground called permafrost

bởi vì tầng đất đóng băng vĩnh cửu ngày xưa, gọi là băng thổ vĩnh hằng,

was starting to thaw.

giờ đã bắt đầu tan chảy.

And once it thaws,

Và một khi nó tan,

that collapsing ground can drastically alter

tầng đất sụp xuống ấy có thể tác động mạnh

the vast expanse of the Arctic’s tundra and boreal forest,

đến vùng lớn dải lãnh nguyên và rừng phương Bắc ở Bắc cực,

and it can also threaten the homes and lifeways

và đe dọa đến nơi ở và sự sống

of Arctic residents.

của cư dân Bắc cực.

Just imagine if the ground beneath your home

Cứ tưởng tượng toàn bộ nền đất phía dưới nhà bạn

suddenly started to sink.

đột nhiên sụp xuống.

That's what's happening across the Arctic.

Đó cũng chính là điều đang xảy ra ở Bắc cực.

But thawing permafrost also threatens everyone on the planet

Nhưng việc tan băng thổ vĩnh cửu còn đe dọa mọi người trên Trái đất

because it stores a massive amount of ancient frozen carbon.

bởi vì tầng đất này chứa lượng lớn khí carbon cổ bị đóng băng.

And when that carbon thaws,

Và khi khí carbon rã băng,

it can be released into the atmosphere as greenhouse gases,

chúng có thể thoát ra vào khí quyển tương tự như khí nhà kính,

leading to more warming and more thaw.

dẫn đến Trái đất nóng lên và rã băng nhiều hơn nữa.

So let me place the magnitude of this problem in perspective for you.

Để tôi ví tầm nghiêm trọng của vấn đề với một thứ bạn có hiểu được.

By the end of this century,

Cuối thế kỉ này,

greenhouse gas emissions from thawing permafrost

khí nhà kính thoát ra từ tầng đất băng bị tan

may be on par with some of the world’s leading greenhouse-gas-emitting nations,

có thể so sánh được với những quốc gia thải nhiều khí nhà kính nhất thế giới,

perhaps as large as or larger than emissions from the United States,

có thể bằng hay hơn cả lượng khí thải ra bởi Hoa Kỳ,

the second-largest greenhouse-gas-emitting country in the world.

đất nước đứng thứ hai thế giới về lượng khí thải nhà kính.

Tôi muốn chỉ ra rằng đây không phải một hiện tượng mới.

And you know, I want to point out, this is not a new phenomena.

Arctic residents and scientists

Người dân và nhà khoa học tại Bắc cực

have been observing permafrost thaw now for decades.

đã chứng kiến tầng băng này tan chảy suốt mấy thập kỉ rồi.

But the scale of the research hasn’t been sufficient

Nhưng quy mô nghiên cứu chưa đủ lớn

to meet this enormous challenge.

để khai thác vấn đề khổng lồ này.

Because no one country is directly responsible for permafrost thaw,

Bởi không ai trực tiếp chịu trách nhiệm cho vấn đề băng thổ vĩnh cửu bị tan chảy,

no single nation has taken responsibility for fully monitoring

không một quốc gia nào chịu trách nhiệm cho việc giám sát và theo dõi

ảnh hưởng của vấn đề này đối với Bắc cực.

and tracking its impact across the Arctic.

And this is not a case where ignorance is bliss,

Đây không phải chuyện mà ta có thể cứ “bơ đi mà sống”,

because what doesn't get measured doesn't get accounted for.

vì những thứ không đo lường được thường sẽ không được biết tới.

Because we can’t put a precise number on permafrost emissions,

Bởi vì ta không thể có con số cụ thể cho lượng khí thải ra từ băng thổ này,

policymakers are essentially excluding them,

nên những người đề ra chính sách sẽ luôn loại trừ chúng ra,

setting global emissions targets that are wholly insufficient

rồi đặt ra những mục tiêu khí thải trên toàn cầu không đủ mạnh để

to protect us from catastrophic climate change.

bảo vệ ta khỏi thảm họa biến đổi khí hậu.

Ignoring permafrost

Làm ngơ với cả một vùng băng thổ đang tan

is essentially like leaving a major greenhouse-gas-emitting country,

tương tự như việc loại trừ một đất nước có lượng khí thải khổng lồ,

like the United States,

như Hoa Kỳ,

out of global climate negotiations,

ra khỏi các cuộc trao đổi về khí hậu toàn cầu,

which is not a good idea.

đó là điều không nên chút nào.

What we need to know is where permafrost is thawing across the Arctic

Chúng ta cần xác định được băng thổ này đang tan ở những nơi nào tại Bắc cực

and how fast,

và chúng tan nhanh bực nào,

what that means in terms of greenhouse gas emissions

điều đó có nghĩa gì với khí thải nhà kính

and how that will impact our climate in 10, 50 or 100 years from now.

và nó sẽ ảnh hưởng đến khí hậu của ta trong vòng 10, 50 hay 100 năm nữa ra sao.

Answering these questions requires a massive and integrated effort

Để trả lời được điều này cần sức lực rất lớn và sự đồng lòng của tất cả mọi người

at a scale that matches the enormity of this problem.

trên quy mô tương quan với độ lớn của vấn đề này.

Thankfully, we have a plan.

Thật may chúng ta đã có một kế hoạch.

Through an ambitious new initiative called Permafrost Pathways,

Nhờ một sự khởi xướng đầy tham vọng mang tên Permafrost Pathways,

we’ve formed a coalition of Arctic residents and scientists,

chúng tôi đã thành lập một liên minh gồm người dân và nhà khoa học ở Bắc cực,

Indigenous knowledge-holders

những người bản địa với kiến thức rộng

and Arctic and climate policy influencers

và những người có ảnh hưởng với Bắc cực và chính sách khí hậu

to tackle this problem with the urgency it deserves.

để giải quyết vấn đề này với sự cấp thiết cần có.

Recognizing that we cannot continue on our current climate trajectory,

Nhận thấy rằng hành trình khí hậu hiện tại không còn tính khả thi,

we’ve brought this team together to think big

chúng tôi đã gây dựng lên một nhóm người dám nghĩ lớn

and to act boldly

và dám hành động liều lĩnh

and to work across boundaries

và làm việc qua các ranh giới

to take us on a new pathway forward.

nhằm dẫn chúng ta đến một con đường mới.

So to get started,

Vậy để bắt đầu,

the first thing that we need to do

điều đầu tiên ta cần làm

is to actually measure greenhouse gas emissions

chính là đo lượng khí thải nhà kính

across the entire Arctic.

trên toàn bộ Bắc cực.

Currently there are only a handful of monitoring towers across the Arctic

Hiện tại, ta chỉ có một vài cột giám sát trên toàn bộ Bắc cực

that run year round

hoạt động quanh năm

and that measure both important greenhouse gases,

và chúng đo cả lượng khí thải nhà kính,

carbon dioxide and methane.

cùng với khí CO2 và metan.

So we’re working with a team of international scientific experts

Vậy nên chúng tôi đang làm việc với đội chuyên gia khoa học quốc tế

to strategically identify and fill these monitoring gaps

để nhận dạng và lấp đầy một cách có chiến lược những lỗ hổng trong giám sát

by installing new equipment across the Arctic

bằng cách lắp đặt dụng cụ mới trên toàn bộ Bắc cực

in remote locations where monitoring currently doesn’t exist.

ở những nơi biệt lập chưa hề có bất kì công cụ giám sát nào.

We believe that by installing just 10 new monitoring sites,

Chúng tôi tin rằng chỉ với 10 khu vực giám sát mới

we can drastically improve our estimates of permafrost emissions,

là ta đã có thể cải thiện đáng kể ước tính của ta về khí thải ở băng thổ,

which will remove a major barrier

nó sẽ xóa bỏ đi sự cản trở lớn

to their incorporation into the global climate policy.

trong việc áp dụng các ước tính vào những chính sách khí hậu toàn cầu.

And we’re coupling this on-the-ground monitoring

Chúng tôi còn kết hợp sự giám sát ngay tại “hiện trường” này

with high-resolution satellite observations

với vệ tinh quan sát có độ phân giải cao

and advanced computer modeling

và mô hình máy tính tiên tiến

so that we can track the changing Arctic in near real-time

để theo dõi sự thay đổi của Bắc cực ngay tại thời gian thực nhất

and accurately project permafrost emissions into the future.

và dự đoán chính xác lượng khí thải ra do băng thổ tan chảy trong tương lai.

But state-of-the-art science just isn’t enough.

Nhưng chỉ khoa học hiện đại vẫn chưa đủ.

We need to make sure that permafrost emissions are counted

Chúng ta cần phải đảm bảo rằng khí thải từ băng thổ được đo lường

when setting global emissions targets,

trong lúc vạch ra mục tiêu về khí thải toàn cầu,

because each year that we fail to account for permafrost is another year

bởi vì năm nào mà ta không tính đến tầng băng thổ này thì năm đó

that we become unwittingly locked-in to more severe climate warming.

ta lại vô tình kẹt lại với một sự nóng lên toàn cầu nghiêm trọng hơn.

So we’re working with leading policy experts

Vì vậy, chúng tôi đang làm việc với các chuyên gia chính sách hàng đầu

to bring this new knowledge

để phổ cập điều này

to the table with the decision-makers at the highest level

với những người có quyền quyết định nhằm đảm bảo rằng

to make sure that global climate policy is accounting for permafrost

chính sách khí hậu toàn cầu sẽ tính toán ảnh hưởng của lớp băng thổ này,

and aiming for the right targets.

và hướng đến những mục tiêu đúng đắn.

But the truth is,

Nhưng sự thật là,

even with the most ambitious climate action,

ngay cả khi hành động của ta mang khát vọng lớn thế nào,

some permafrost is going to thaw --

thì tầng băng thổ cũng sẽ tan thôi --

that’s already happening.

và điều đó đã đang xảy ra.

Right now across the Arctic,

Giờ đây ở Bắc cực,

people are having to make extremely difficult decisions

mọi người đang phải đưa ra những quyết định rất khó khăn

about where and how to live

về chỗ ở và lối sống

in order to protect themselves and their families

để có thể bảo vệ được chính họ và gia đình

from the hazards of climate change.

khỏi mối nguy của biến đổi khí hậu.

So we’re working with our team members

Thế nên chúng tôi đang làm việc với đội của mình

and our partners who live on permafrost

và những cộng tác đang sống trên lớp băng thổ này

to bring these monitoring and modeling tools

để cung cấp các dụng cụ giám sát và mô phỏng

to assess the current and future impacts of permafrost thaw on Arctic communities,

để đánh giá tác động hiện tại và tương lai của tầng băng tan với cộng đồng Bắc cực,

and to co-create adaptation plans

và cùng xây dựng nên một kế hoạch thích nghi

that protect and respect the health,

nhằm bảo vệ và trân trọng

sức khỏe, hạnh phúc và quyền con người

well-being

and human rights of Arctic residents.

của người dân ở Bắc cực.

These are the gaps we plan to fill.

Đây là những chỗ trống mà chúng tôi lên kết hoạch lắp đầy.

Painting a picture of the Arctic

Vẽ lên một bức tranh về Bắc cực

that we have never been able to see before,

mà ta chưa bao giờ có thể thấy trước đây,

and recognizing that ultimately,

và nhận ra rằng cuối cùng thì

the climate crisis is a human rights crisis,

khủng hoảng khí hậu chính là khủng hoảng nhân quyền,

and it’s one that’s already underway.

và nó đã bắt đầu rồi.

But through these actions that we take now,

Nhưng qua những hành động mà ta thực hiện từ bây giờ,

we can greatly reduce future harm

ta sẽ ngăn chặn được đáng kể những mối nguy tương lai

and take us on a more just and equitable journey.

và dẫn ta đến một cuộc hành trình chân chính và công bằng hơn.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause and cheers)

(Tiếng vỗ tay)