Why Indigenous Forest Guardianship is Crucial to Climate Action | Nonette Royo | TED

Translator: Thuong Le Reviewer: My Den

I come from a small island called Camiguin in southern Philippines,

Tôi đến từ một hòn đảo nhỏ tên Camiguin ở miền Nam Philippines,

land of seven volcanoes and the famous sweet lanzones fruits.

vùng đất của bảy ngọn núi lửa và những trái bòn bon ngon ngọt trứ danh.

As a kid, I would go to the forest with my father, a healer.

Khi còn bé, tôi thường đi vào rừng cùng cha, ông là một thầy thuốc.

He would take me by the hand and whisper,

Ông sẽ nắm tay tôi thầm thì:

"Tabi apo!"

“Tabi apo!”

"Permit me," to respect spirit, the majesty of giant trees.

Xin cho phép tôi tôn trọng các linh hồn, những cái cây uy nghi khổng lồ.

Often he would look me straight in the eye and say,

Cha thường nhìn thẳng vào mắt tôi và căn dặn:

"Spirits, forests, lanzones.

“Những linh hồn, các cánh rừng, quả bòn bon.

They nurture us.

Họ nuôi dưỡng chúng ta.

You nurture them back.

Con phụng dưỡng lại họ.

You work with the people who know how."

Con thực hiện cùng những người biết phải làm thế nào.”

I share this pain.

Tôi thấu hiểu nỗi đau này.

Now seeing our world's tropical rainforests cut down,

Giờ đây khi chứng kiến cảnh các cánh rừng mưa nhiệt đới khắp nơi bị đốn hạ,

hearing the cry of the world’s wildlife, losing their habitats,

khi nghe thấy tiếng ai thán của những loài động vật hoang dã bị mất đi nơi ở,

listening to reports of forest guardians under threat.

khi lắng nghe các báo cáo của những người giám hộ rừng đang gặp nguy.

In 2020, over 200 Indigenous and environmental defenders were lost.

Vào năm 2020, chúng ta đã mất đi hơn 200 nhà bảo vệ môi trường bản địa.

Illegal loggers, illegal logging

Những kẻ lâm tặc và nạn khai thác rừng trái phép

is linked to almost a third of these murders.

là nguyên nhân của gần một phần ba các vụ giết hại kể trên.

With their deaths and the death of forests,

Cùng với sự ngã xuống của họ và sự tiêu vong của các khu rừng,

something is also lost in us.

một điều gì đó trong ta cũng chết đi.

Our abilities to survive the climate crisis.

Khả năng sinh tồn qua khủng hoảng khí hậu của chúng ta.

Pressure is building.

Áp lực ngày càng tăng.

At COP26 last year, governments, NGOs, corporations

Tại hội nghị COP26 vào năm ngoái, các chính phủ, tổ chức NGO và các đoàn thể

all say yes to protecting forests and land rights

đều đã tán thành việc bảo vệ rừng và các quyền về đất đai

and call on Indigenous peoples, guardians of standing forests, for help.

và kêu gọi giúp đỡ từ những người bản địa, những người bảo vệ lâm phần.

Finally, we all agree.

Cuối cùng tất cả chúng tôi đều đồng ý.

We work with the people who know how,

Chúng tôi làm việc cùng những người biết cách phải làm thế nào,

in my father's words.

như trong lời dặn của cha tôi.

Over 20 years ago in my own hometown in southern Philippines,

Cách đây hơn 20 năm, tại quê nhà tôi thuộc miền Nam Philippines,

Indigenous peoples, activists,

những người bản địa, các nhà hoạt động xã hội

all put their own lives on the line as fighters.

đều đặt sinh mạng của mình vào hiểm nguy như những chiến binh.

They protect their forests against illegal loggers,

Họ bảo vệ các cánh rừng của mình khỏi những tên lâm tặc,

companies and miners who want to take their land.

khỏi các công ty và những tên thợ mỏ, bọn người muốn chiếm lấy vùng đất của họ.

My own fiancée,

Hôn phu của tôi,

a brave Indigenous young man,

một chàng trai bản địa trẻ gan dạ,

was killed in that fight.

đã hy sinh trong cuộc chiến đó.

Trong suốt nhiều năm trời, tôi cứ nghĩ mình là một kẻ hèn nhát.

For years, I thought I was a coward.

Unlike my fiancée, I chose the pen, not the gun.

Không giống như vị hôn phu quá cố, tôi chọn cầm bút, thay vì cầm súng.

I chose to set up a legal defense organization,

Tôi chọn thành lập một tổ chức bảo vệ rừng hợp pháp,

stood with brave Indigenous women and men as barefoot lawyers.

như là những luật sư chân đất, hợp sức cùng người dân bản địa gan dạ nơi đây,

I struggled between hope and fear

tôi đã đấu tranh giữa hy vọng và nỗi sợ khi họ hỏi,

when they asked,

"Can we really trust the laws?"

“Những đạo luật này có thực sự tin được không?”

I barely had time to ponder.

Tôi hầu như không có thời gian để suy ngẫm.

You see, when Indigenous peoples, activists protested,

Khi những người bản địa, những nhà hoạt động xã hội đi biểu tình,

they were tagged as communists.

họ liền bị gắn mác là cộng sản.

So we set up quick reaction teams

Vì vậy chúng tôi đã thành lập các nhóm phản ứng nhanh

to respond 24/7 to their legal needs.

để phản hồi 24/7 lại những nhu cầu pháp lý của họ.

And this work led to the passage

Và công việc đó đã dẫn đến việc thông qua

of an ancestral domain law in the Philippines

luật về lãnh địa của tổ tiên tại Philippines

that set up an Indigenous People's Commission

và thiết lập nên Ủy ban người Bản địa

and recognized 4 million hectares of ancestral land claims.

và thừa nhận việc đòi lại 4 triệu héc-ta đất đai của tổ tiên.

This --

Việc này --

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

was shared through Indonesia's legal aid and legal rights defenders

đã được chia sẻ thông qua

trợ giúp pháp lý và các nhà bảo vệ quyền lợi hợp pháp ở Indonesia,

who work and strengthen the Indonesia’s Alliance of Indigenous Peoples,

những người làm việc và tăng cường Khối Liên minh người Bản địa Indonesia,

and they won their forest land rights case in court.

và họ đã giành được quyền đất đai và rừng của mình trong phiên tòa.

Today 476-million-strong Indigenous peoples

Ngày nay 476 triệu người bản địa kiên tâm

look after 80 percent of our world’s biodiversity.

đang chăm sóc 80% đa dạng sinh học của thế giới.

So I joined the Tenure Facility five years ago.

Vì vậy cách đây 5 năm tôi đã tham gia vào Tenure Facility.

Based in Stockholm,

Với trụ sở ở Stockholm,

we finance

chúng tôi tài trợ cho

mapping and legal defense of collective land rights,

việc vạch ra chiến lược và bảo vệ pháp lý quyền đất đai tập thể,

so communities globally can protect themselves,

để các cộng đồng trên toàn cầu đều có thể tự bảo vệ mình,

protect forests and protect nature.

bảo vệ rừng và thiên nhiên.

This is how we do it.

Đó là cách mà chúng tôi thực hiện.

We work with credible communities

Chúng tôi làm việc cùng với những cộng đồng đáng tin cậy,

who are forest guardians

họ là những người bảo vệ rừng,

positioned to protect large tracts of tropical rainforest

được phân công bảo vệ những dải rừng mưa nhiệt đới lớn

in the Amazon and Central America,

ở Amazon và Trung Mỹ,

Congo Basin and tropical Asia.

lưu vực Congo và vùng nhiệt đới châu Á.

And in these countries,

Và tại những quốc gia này,

laws and policies already exist to recognize rights,

các điều luật và chính sách đã tồn tại để công nhận các quyền,

but they're not implemented.

nhưng lại chưa được thi hành,

Because communities and their partners in government

bởi vì các cộng đồng và các đối tác của họ trong chính phủ

lack support, funding and capacity to turn this promise to reality.

thiếu sự hỗ trợ, cấp vốn và khả năng biến triển vọng này thành hiện thực.

For example,

Chẳng hạn như,

in Panama, we assisted the Federation of Indigenous Peoples COONAPIP

tại Panama, chúng tôi hỗ trợ Liên đoàn người Bản địa COONAPIP

and their ally in government,

và các đồng minh của họ trong chính phủ

and now they've recognized 200,000 hectares of their Indigenous lands,

và hiện tại họ đã công nhận 200.000 ha đất của người Bản địa,

and today they protect a million hectares of Indigenous people’s lands and forests,

và ngày nay họ bảo vệ hàng triệu ha đất và rừng của người Bản địa,

and they monitor it.

và họ giám sát chúng.

In Liberia, we worked with 24 customary communities

Tại Liberia, chúng tôi làm việc cùng 24 cộng đồng theo luật tục

and their allies in government

và các đồng minh của họ trong chính phủ

and women land rights groups.

và các nhóm về quyền đất đai cho phụ nữ.

And they now recognize and protect

Và hiện nay họ đã công nhận và bảo vệ

600,000 hectares of their customary land and forests.

600.000 ha đất đai và rừng theo luật tục.

In Indonesia, we assisted the Alliance of Indigenous Peoples,

Tại Indonesia, chúng tôi hỗ trợ Khối Liên minh của người Bản địa,

and farmers and women,

và những người nông dân và phụ nữ,

and they together recognized and registered 1.2 million hectares

và họ cùng nhau công nhận và đăng ký 1,2 triệu ha

of their ancestral land claims and forests.

đất đai và rừng của tổ tiên.

And together they buffer large tracts of forest in Indonesia.

Và họ cùng chung tay bảo hộ các dải rừng lớn tại Indonesia.

Protecting rights to manage lands and forests

Bảo vệ các quyền quản lý đất đai và rừng

is not only protecting biodiversity,

không những là bảo vệ đa dạng sinh học,

it is also a climate change solution.

mà còn là giải pháp cho biến đổi khí hậu.

And it is a very powerful leverage to our world's climate mitigation work.

Và nó là một đòn bẩy rất mạnh cho công tác giảm thiểu biến đổi khí hậu của thế giới.

And it is supporting the visions

Và nó đang hỗ trợ tầm nhìn

of intergenerational stewardship

của quản lý giữa các thế hệ

of Indigenous peoples.

của những người bản địa

We have shown it's possible.

Chúng tôi đã cho thấy rằng đó là điều có thể.

Today, since 2017,

Hôm nay, kể từ năm 2017,

Indigenous peoples, our partners,

những người bản địa, các đối tác của chúng tôi,

have advanced recognition of their land rights and forests

đã nâng mức công nhận quyền đất đai và rừng

to up to 14 million hectares,

lên đến 14 triệu ha,

benefitting seven million people in 12 countries.

mang lại lợi ích cho 7 triệu người tại 12 quốc gia.

And with TED’s Audacious support,

Và với sự ủng hộ từ Dự án Audacious của TED,

we can leverage this momentum

chúng ta có thể tận dụng đòn bẩy này

and expand, secure and protect

và mở rộng, giữ an toàn và bảo vệ

up to 50 million hectares of land and forests.

lên đến 50 triệu ha đất và rừng.

And reach --

Và đạt đến --

(Applause)

(Vỗ tay)

reach 50 million forest guardians in the next five years.

đạt đến 50 triệu người bảo vệ rừng trong 5 năm tới.

What we've learned is that when in the midst of environmental destruction,

Những gì mà chúng tôi đã học được là giữa bối cảnh của sự tàn phá môi trường,

conflict and criminalization,

tranh chấp và tội phạm hóa,

land tenure serves as a bridge.

việc sở hữu đất đóng vai trò như một cầu nối.

It is an important link

Nó là một mắc xích quan trọng

that generates this possibility of opening minds and hearts

tạo ra cơ hội mở rộng tâm hồn và trái tim

for unusual parties, Indigenous peoples, governments, private sector,

của các phe thiểu số, những người bản địa, các chính phủ, khu vực tư nhân,

to come together to find a common solution for a sustainable planet.

để cùng nhau tìm ra một giải pháp chung cho một hành tinh bền vững.

Already with secure tenure,

Có quyền sở hữu chắc chắn,

we see

chúng ta chứng kiến việc

conflicts resolved, less deforestation.

tranh chấp được giải quyết, phá rừng được giảm bớt.

And most importantly, women.

Và điều quan trọng nhất là, phụ nữ.

Women have increased support for their role as forest guardians,

Phụ nữ đã gia tăng hỗ trợ với vai trò là những người bảo vệ rừng,

as holders of traditional knowledge

những người nắm giữ tri thức truyền thống,

and as decision makers for land use,

và là những người đưa ra quyết định về sử dụng đất,

keepers of traditional knowledge.

những người lưu giữ những tri thức cổ truyền.

And our youth,

Và lớp trẻ của chúng ta,

Indigenous youth are coming home.

thế hệ trẻ bản địa đang trở về nhà.

(Applause)

(Vỗ tay)

My journey with Indigenous peoples has taught me deep humility and respect.

Hành trình cùng với những người bản địa

đã dạy cho tôi về sự khiêm nhường và lòng tôn kính sâu sắc.

Knowing the dangers of protecting forests

Hiểu được những hiểm nguy trong việc bảo vệ rừng,

they persist, they put their own families,

họ vẫn kiên trì, họ đặt chính gia đình họ,

their culture, their own lives on the line

văn hóa, chính mạng của sống của họ vào tình thế nguy hiểm

in order to secure our world's chance,

nhằm cứu lấy số phận của trái đất chúng ta,

your chance,

số phận của các bạn,

my chance,

số phận của tôi,

for a livable future.

vì một tương lai sống còn.

No one should have to die protecting forests.

Không một ai đáng phải nằm xuống vì bảo vệ rừng.

We all have a choice, all of us, to stand as allies,

Tất cả chúng ta đều có sự lựa chọn, tất cả cùng đứng lên như đồng minh,

to protect the protectors of our future, to restore balance,

để bảo vệ những người bảo vệ tương lai của chúng ta, để khôi phục lại cân bằng,

to survive the climate crisis.

để vượt qua được khủng hoảng khí hậu.

Let us work with the people who know how.

Hãy để chúng ta thực hiện cùng những người biết phải làm thế nào.

Thank you.

Cảm ơn mọi người đã lắng nghe.

(Applause)

(Vỗ tay)