Who Owns the Internet of the Future? | Ordinary Things | TED

Translator: Hung Trieu Reviewer: Quan Nguyen

Mạng internet như bạn biết nó đang bị tấn công

The internet as you know it it is under attack

and it's more fragile than you might think.

và nó mong manh hơn bạn nghĩ.

(Dial-up sounds)

(Âm thanh quay số) Những ngày đầu tiên, kỳ lạ, ồn ào của mạng

In the earlier, nerdier, screechier days of the net

the possibilities seemed endless.

các khả năng có vẻ như vô tận.

“Thông tin muốn được tự do,” những người tiên phong của Web 1.0 nói.

"Information wants to be free," said the Web 1.0 pioneers.

They envisioned a free internet where countless independent nodes

Họ hình dung một mạng internet tự do với vô số mắt xích độc lập

would sustain a worldwide system of instant communication,

sẽ duy trì một hệ thống giao tiếp tức thời trên toàn thế giới,

entirely decentralized and therefore immune to central control or sabotage.

hoàn toàn được phân chia, do đó tránh sự kiểm soát từ một phía hoặc phá hoại.

Cut to today, and ehh, I think they got it about half right.

Cho đến ngày nay, và ehh, tôi nghĩ rằng họ đã hiểu đúng một nửa.

So much for independent,

Ai lại nói về độc lập,

it now seems like the internet and its infrastructure

bây giờ có vẻ như internet và cơ sở hạ tầng của nó

are owned by the same three American dudes.

được sở hữu bởi cùng ba gã người Mỹ.

In a world of mega-platforms,

Trong một thế giới của các nền tảng lớn,

attention-sapping algorithms and mass surveillance,

thuật toán thu hút sự chú ý và giám sát hàng loạt,

we aren't wondering if information is free,

ta không tự hỏi thông tin có tự do hay không

we're wondering if we are.

mà là ta có tự do hay không.

Now with all the doom and gloom aside, I should say I love the internet.

Hãy đưa sự diệt vong và u ám sang một bên, tôi nên nói rằng tôi yêu internet.

It's where I spend most of my time.

Tôi đã dành phần lớn thời gian của mình cho nó

The best thing about my pandemic

Điều tốt nhất trong đại dịch này

has been watching the rest of you get reduced to my level.

là theo dõi các bạn bị hạ xuống cấp độ của tôi.

(Laughter)

It's accelerated the digital world's invasion of the material one.

(Tiếng cười)

Nó đã thúc đẩy sự thay thế của thế giới kỹ thuật số cho vật chất

That meeting that could have been an email

Một cuộc họp đã từng có thể là một email

is now an email.

bây giờ là một email.

Malls are being shut by search bars.

Các trung tâm đang bị đóng bởi các thanh tìm kiếm.

Fortnite tournaments are filling national stadiums

giải đấu Fortnite đang lấp đầy các sân vận động quốc gia

and JPEGs are selling for the price of a da Vinci.

và những bức JPEG đang được bán với giá như một bức vẽ của Da Vinci.

Whatever happens next,

Bất cứ điều gì xảy ra,

we're all going to be spending more time online.

chúng ta sẽ dành nhiều thời gian hơn trên mạng.

So how do we protect what makes it great and change what makes it terrifying?

Ta nên làm gì để bảo vệ những gì làm nó tuyệt và đổi những gì làm nó đáng sợ?

Well, first of all, I think we need an update.

Chà, trước hết, tôi nghĩ rằng ta cần một bản cập nhật.

Internet access is no longer a luxury.

Truy cập Internet không còn là một xa xỉ.

It is a necessity for economic and individual development.

Đó là nhu cầu tất yếu của nền kinh tế và phát triển cá nhân.

For developing countries, increased access is a pathway out of poverty

Đối với các nước đang phát triển, tăng khả năng tiếp cận là con đường thoát nghèo

and enables smoother access to essential services

và cho phép truy cập mượt mà hơn đến các dịch vụ thiết yếu

như giáo dục và chăm sóc sức khỏe

like education and health care.

As millions in the Global South have logged on,

Khi hàng triệu người ở Nam bán cầu đã đăng nhập,

the way the world accesses the Internet has completely changed.

cách thế giới truy cập Internet đã hoàn toàn thay đổi.

In 2011, mobile internet use accounted for just 5% of total traffic.

Trong năm 2011, sử dụng internet di động chỉ chiếm 5% tổng lưu lượng truy cập.

Today, it sits comfortably at 56%.

Ngày nay, nó dễ dàng nằm ở mức 56%.

Cheap phones and 4G have made the internet truly global,

Điện thoại giá rẻ và 4G đã làm cho internet thực sự toàn cầu,

but it also means that most of us

nhưng nó cũng có nghĩa là hầu hết chúng ta

only access it through a handful of applications.

chỉ truy cập nó thông qua một số ứng dụng.

Internet ở trong tất cả các túi của bạn

The internet is in all of your pockets

and this is a TED Talk, so it's probably on most of your wrists.

và đây là bài TED Talk, vì vậy nó có thể nằm trên hầu hết các cổ tay của bạn.

Not mine. I've got a calculator.

Không phải của tôi. Tôi đã có một máy tính.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Keeps me humble.

Giữ cho tôi khiêm tốn.

That’s where we access it,

Đó là nơi chúng ta truy cập nó,

but we wouldn’t be able to

nhưng chúng ta sẽ không thể

if it weren't for unassuming, securely guarded buildings like this one.

nếu không có những tòa nhà khiêm tốn, được bảo vệ an toàn như thế này.

Internet exchange points where bandwidth is actually produced.

Điểm trao đổi Internet nơi băng thông thực sự được sản xuất.

If these places cease to operate, then the internet is down

Nếu những nơi này ngừng hoạt động, thì internet sẽ ngừng hoạt động

and not even the sweatiest guy in your IT department

và ngay cả anh chàng mồ hôi nhễ nhại nhất trong bộ phận CNTT của bạn

can do anything about it.

cũng không thể làm gì được.

In 2011, the Egyptian government

Năm 2011, chính phủ Ai Cập

shut down one of the country's two main exchange points,

đóng cửa một trong hai điểm trao đổi chính của đất nước,

the Ramses Exchange in Cairo.

Sàn giao dịch Ramses ở Cairo.

The internet was being used to organize protests

Internet đã được sử dụng để tổ chức các cuộc biểu tình

as users were galvanized by sharing videos of ongoing violence in real time.

khi người dùng chia sẻ video về bạo lực đang diễn ra trong thời gian thực.

For days, only a few government ministries and the stock market

Trong nhiều ngày, chỉ có một số bộ của chính phủ và thị trường chứng khoán

were connected to the internet.

đã được kết nối với internet.

It was a threat to the crumbling regime.

Đó là một mối đe dọa cho chế độ đang sụp đổ.

And when the government did fall,

Và khi chính phủ sụp đổ,

the internet got the lion's share of the credit.

internet đã nhận được phần lớn ghi nhớ.

Protests were organized without appointed leaders

Các cuộc biểu tình được tổ chức mà không có lãnh đạo

and with unprecedented speed.

và với tốc độ chưa từng thấy.

And this is what the internet does

Và đây là những gì internet làm

that no other technology has ever come close to achieving:

mà không có công nghệ nào khác từng đạt được:

decentralized mass organization.

tổ chức đoàn thể phân cấp.

Since then, though, regimes have gotten a lot better

Tuy nhiên, kể từ đó, các chế độ đã trở nên tốt hơn rất nhiều

at harnessing the internet's power for themselves.

trong khai thác sức mạnh của Internet cho chính họ.

In 2019, both Iran and Iraq

Năm 2019, cả Iran và Iraq

faced potentially destabilizing protest movements,

phải đối mặt với các phong trào biểu tình có khả năng gây bất ổn,

and both governments reacted by pulling the national router.

và cả hai chính phủ đã phản ứng bằng cách rút bộ định tuyến quốc gia.

These blackouts, though, are costly.

Tuy nhiên, những sự cố mất điện này rất tốn kém.

Iraq's 11-day shutdown was estimated to cost their economy

Việc đóng cửa 11 ngày của Iraq ước tính gây thiệt hại cho nền kinh tế của họ

over 2 billion dollars.

hơn 2 tỷ đô la.

Iran's only lasted eight days,

Iran chỉ kéo dài tám ngày,

but the communication blackout was used to imprison organizers

nhưng sự cố mất liên lạc đã được sử dụng để bỏ tù những người tổ chức

and murder protesters in the hundreds.

và giết người biểu tình hàng trăm người.

Video of violence made its way online once access was restored,

Video về bạo lực xuất hiện trực tuyến sau khi quyền truy cập được khôi phục,

but by then, the protest movement had lost all momentum.

nhưng sau đó, phong trào phản đối đã mất hết động lực.

This year, the frontline fight for the free internet has been in Myanmar.

Năm nay, cuộc chiến tuyến đầu cho Internet tự do đã diễn ra ở Myanmar.

The military junta seized power in February

Chính quyền quân sự lên nắm quyền vào tháng Hai

and enacted nightly internet shutdowns

và ban hành tắt internet hàng đêm

to hinder protest and hide human rights abuses.

để cản trở biểu tình và che giấu vi phạm nhân quyền.

Social media was banned for months,

Phương tiện truyền thông xã hội đã bị cấm trong nhiều tháng,

but activists have been successfully skirting restrictions using VPNs

nhưng các nhà hoạt động đã thành công vượt qua các hạn chế bằng cách sử dụng VPN

to access restricted services and to document state violence.

để truy cập các dịch vụ bị hạn chế và ghi lại bạo lực nhà nước.

This is guerrilla cyberwarfare in action

Đây là chiến tranh mạng du kích trong hành động

and it has real world casualties.

và nó có thương vong trong thế giới thực.

Mobile phones might be empowering the resistance,

Điện thoại di động có thể tiếp thêm sức mạnh cho sự kháng cự,

but they are also facilitating data-driven mass surveillance.

nhưng họ cũng đang tạo điều kiện cho việc giám sát hàng loạt dựa trên dữ liệu.

Use the wrong platform

and the government can monitor your private messages

Sử dụng sai nền tảng

và chính phủ có thể theo dõi tin nhắn riêng tư của bạn

and automatically delete them

và tự động xóa chúng

before they reach their intended recipient.

trước khi chúng đến được người nhận dự kiến.

To me, this is like halfway between the government censoring your mail

Đối với tôi, điều này giống như nửa chừng giữa việc chính phủ kiểm duyệt thư của bạn

and your thoughts.

và suy nghĩ của bạn.

But it's not hopeless.

Nhưng nó không phải là vô vọng.

Just before the junta took over,

Ngay trước khi chính quyền tiếp quản,

their arrival was documented in this viral video

sự xuất hiện của họ đã được một huấn luyện viên thể hình

by a fitness influencer.

ghi lại trong video lan truyền này.

(Upbeat music)

(Âm nhạc lạc quan)

That is the junta's top brass arriving in the background

Đó là những người đứng đầu của chính quyền quân sự đến trong nền

to depose the democratically elected leader.

để phế truất nhà lãnh đạo được bầu cử dân chủ.

Now I love this video.

Tôi rất thích video này.

It's simultaneously absurd and tragic,

Nó đồng thời vô lý và bi thảm,

which I feel like are the twin moods of the internet at the moment.

mà tôi cảm thấy giống như tâm trạng song sinh của internet vào lúc này.

But it also shows

Nhưng nó cũng cho thấy

that even when the entire national infrastructure of the internet

rằng ngay cả khi toàn bộ cơ sở hạ tầng internet quốc gia

is controlled by a repressive regime,

bị kiểm soát bởi một chế độ đàn áp,

information still wants to be free.

thông tin vẫn muốn được tự do.

In the West, though, some of us are worried

Tuy nhiên, ở phương Tây, một số người trong chúng ta lo lắng

that information has gone a bit too free.

rằng thông tin đã trở nên quá tự do.

In some cases, fact-free.

Trong một số trường hợp, thực tế tự do.

Disinformation and misinformation

Thông tin sai và thông tin lệch

on social media

trên mạng xã hội

are testing the boundaries of free speech.

đang thử nghiệm ranh giới của tự do ngôn luận.

The World Health Organization has called the pandemic an infodemic,

Tổ chức Y tế Thế giới đã gọi đại dịch là một đại dịch thông tin,

with their official updates sharing a timeline

với các cập nhật chính thức của họ chia sẻ dòng thời gian

with posts telling you to cure coronavirus by drinking bleach.

với các bài đăng hướng dẫn bạn cách chữa corona bằng cách uống thuốc tẩy.

In the UK, a conspiracy theory linking 5G to coronavirus

Ở Anh, một thuyết âm mưu liên kết 5G với vi-rút corona

spread so quickly that it led to over 30 arson attacks on cell towers

lan truyền nhanh đến mức đã dẫn đến hơn 30 cuộc tấn công đốt phá các tháp di động

in March 2020 alone.

trong tháng 3 năm 2020.

Absurd. Tragic, once again.

Phi lý. Bi kịch, một lần nữa.

But it's easy to see there's a problem.

Nhưng thật dễ dàng để thấy có một vấn đề.

Combating disinformation is tricky

Chống lại thông tin sai lệch là khó khăn

when mega-platforms have become so enormous

khi các nền tảng lớn đã trở nên quá lớn

that they're nearly impossible to effectively moderate.

đến mức gần như không thể kiểm duyệt chúng một cách hiệu quả.

When Facebook attempted to use machine learning

Khi Facebook cố gắng sử dụng công nghệ máy học

to identify and remove dangerous posts,

để xác định và xóa các bài đăng nguy hiểm,

it often couldn't tell the difference between government guidance

nó thường không thể đoán sự khác biệt giữa hướng dẫn của chính phủ

and posts meant to mimic it.

và các bài đăng nhằm bắt chước nó.

Imperfect machines ultimately create imperfect machines.

Máy móc không hoàn hảo cuối cùng sẽ tạo ra máy móc không hoàn hảo.

So this is a very human problem and it obviously outdates the internet.

Vì vậy, đây là một vấn đề của nhân và rõ ràng nó đã lỗi thời hơn internet.

There's always been demand for disinformation.

Luôn có nhu cầu về thông tin sai lệch.

It's based on what people want to believe.

Nó dựa trên những gì mọi người muốn tin.

And where there is demand, there is opportunity to supply.

Và ở đâu có nhu cầu, ở đó có cơ hội để cung cấp.

Facebook themselves will tell you

Bản thân Facebook sẽ cho bạn biết

that most disinformation on their platform is financially incentivized.

rằng hầu hết thông tin sai trên nền tảng của họ đều được khuyến khích về tài chính.

Malicious actors who own small websites crammed with ads,

Những diễn viên độc hại sở hữu các trang web nhỏ chứa đầy quảng cáo,

who will pay to advertise on Facebook first to get the ball rolling.

những người sẽ trả tiền để quảng cáo trên Facebook trước để bắt đầu.

Platforms might not be able to moderate everything we say

Các nền tảng có thể không kiểm duyệt được mọi thứ chúng ta nói

and I don’t think they should,

và tôi không nghĩ họ nên làm như vậy,

but they are more than capable

nhưng họ thừa khả năng

of disrupting and regulating who pays them.

làm gián đoạn và điều chỉnh việc ai trả tiền cho họ.

Of course, mega-platforms resist any regulation of their advertising

Tất nhiên, các nền tảng lớn chống lại mọi quy định về quảng cáo của họ

because it's where they make most of their money.

vì đó là nơi họ kiếm được nhiều tiền nhất.

We all know they aren't selling us a service.

Ta đều biết họ không bán cho ta dịch vụ.

They're selling access to our eyeballs.

Họ đang bán quyền truy cập vào nhãn cầu của chúng ta.

There's now a widespread distrust of the unregulated Internet.

Hiện nay có một sự ngờ vực lan rộng đối với Internet không được kiểm soát.

In the UK, there has been popular public campaigns

Ở Anh, đã có những chiến dịch phổ biến

and subsequent government proposals to connect social media accounts

và các đề xuất tiếp theo của chính phủ để kết nối các tài khoản mạng xã hội

to government-issued identification,

với giấy tờ tùy thân do chính phủ cấp,

getting rid of the anonymity and holding people accountable

loại bỏ tình trạng ẩn danh và buộc mọi người phải chịu trách nhiệm

for all the naughty things they say online.

về tất cả những điều nghịch ngợm mà họ nói trên mạng.

This is well-meaning, but it's a fucking terrible idea.

Đây là ý tốt, nhưng đó là một ý tưởng khủng khiếp chết tiệt.

Marginalized groups and political dissidents

nhóm thiệt thòi và những người bất đồng chính kiến

rely on anonymity to protect their free speech,

dựa vào ẩn danh để bảo vệ quyền tự do ngôn luận của họ,

and having your government ID connected to your social media account

và có ID chính phủ được kết nối với tài khoản truyền thông xã hội của bạn

would leave you extremely vulnerable to phishing scams and identity theft.

sẽ khiến bạn rất dễ bị lừa và bị đánh cắp danh tính.

I don't share my name online or anywhere publicly,

Tôi không chia sẻ tên của mình trực tuyến hoặc bất cứ nơi nào công khai,

not because I'm shy,

but because I'm just curious to see how long I can keep it up.

không phải vì tôi nhát,

nhưng vì tôi chỉ tò mò muốn xem tôi có thể duy trì nó được bao lâu.

Gaining notoriety but retaining anonymity

Nổi tiếng nhưng vẫn ẩn danh

is a unique privilege of the information age,

là đặc quyền duy nhất của thời đại thông tin,

so why not take advantage of it?

vậy tại sao không tận dụng nó?

The internet is difficult to tame because it was built that way.

Internet rất khó để chế ngự bởi vì nó được xây dựng theo cách đó.

This is Jon Postel,

Đây là Jon Postel,

a man who once held the unofficial title of “God of the internet.”

một người đàn ông từng giữ danh hiệu không chính thức là “Chúa của Internet.”

Here he is posing in front of a hand-drawn map of it in 1998.

Ở đây, anh ấy đang tạo dáng trước một bản đồ vẽ tay của nó vào năm 1998.

The US government had contracted Jon

Chính phủ Hoa Kỳ đã ký hợp đồng với Jon

to run the root authority of the Domain Name System,

để chạy quyền gốc của Hệ thống tên miền,

the closest thing the internet's infrastructure has

thứ gần nhất mà cơ sở hạ tầng của internet

to the top of its hierarchy.

phải đứng đầu trong hệ thống phân cấp của nó.

Basically when you type in twitter.com

Về cơ bản khi bạn gõ twitter.com

or paymytaxes.gov,

hoặc paymytaxes.gov,

the root authority is what makes sure you get there.

cơ quan gốc là những gì bạn đảm bảo đạt được điều đó.

That's an oversimplification,

Đó là một sự đơn giản hóa quá mức,

but what you need to understand

nhưng những gì bạn cần phải hiểu

is that whoever controls the root authority

là bất cứ ai kiểm soát cơ quan gốc

controls access to every website

kiểm soát quyền truy cập vào mọi trang web

and theoretically could delete all of them.

và về mặt lý thuyết có thể xóa tất cả chúng.

So when the US government asked Jon to hand control over,

Vì vậy, khi chính phủ Hoa Kỳ yêu cầu Jon chuyển giao quyền kiểm soát,

he said no.

anh ấy nói không.

And this one act of resistance would lead to the creation of ICANN,

Và hành động phản kháng này sẽ dẫn đến việc thành lập ICANN,

an international multistakeholder group

một nhóm đa bên quốc tế

that ensures the global internet can't be controlled

đảm bảo Internet toàn cầu không thể bị kiểm soát

by a single company or government.

bởi một công ty hoặc chính phủ.

Naturally, some governments have resisted this.

Đương nhiên, một số chính phủ đã chống lại điều này.

Notably, the Chinese government have been advocating

Đáng chú ý, chính phủ Trung Quốc đã ủng hộ

for what they call internet sovereignty since 2013.

cái mà họ gọi là chủ quyền internet kể từ năm 2013.

This is the idea that each country has the right

Đây là ý tưởng cho rằng mỗi quốc gia có quyền

to control a separate version of the internet within their own borders.

kiểm soát một phiên bản Internet riêng trong biên giới của họ.

Of course, China's internet has worked this way for decades,

Tất nhiên, Internet Trung Quốc hoạt động như vậy trong nhiều thập kỷ,

but it's increasingly an attractive option to others.

nhưng nó ngày càng là một lựa chọn hấp dẫn đối với những người khác.

Iran booted up their own version in 2018,

Iran đã khởi động phiên bản của riêng họ vào năm 2018,

and Russia are quietly testing theirs out.

và Nga đang âm thầm thử nghiệm phiên bản của họ.

And these national firewalls are used to restrict unwanted information,

Và những tường lửa quốc gia này được sử dụng để hạn chế thông tin không mong muốn,

but their main priority is to crush organization

nhưng ưu tiên chính của họ là đè bẹp tổ chức

that happens outside of a party political structure.

xảy ra bên ngoài cấu trúc chính trị của đảng.

And frankly, if it is disinformation that we're worried about,

Và thẳng thắn mà nói, nếu đó là thông tin sai lệch mà chúng ta lo lắng,

governments are the last group we should trust with regulating it.

các chính phủ là nhóm cuối cùng mà ta nên tin tưởng để điều chỉnh nó.

In 2018, Facebook COO Sheryl Sandberg

Năm 2018, COO Facebook Sheryl Sandberg

claimed that the company deleted over 1.3 billion fake accounts

tuyên bố rằng công ty đã xóa hơn 1,3 tỷ tài khoản giả mạo

in just six months.

chỉ trong sáu tháng.

A few hundred million of them were probably cooked up here,

Vài trăm triệu trong số chúng có lẽ đã được tạo ra ở đây,

in the old Saint Petersburg office of the Internet Research Agency,

tại văn phòng Saint Petersburg cũ của Cơ quan Nghiên cứu Internet,

a private company owned by a close friend of Vladimir Putin

một công ty tư nhân thuộc sở hữu của một người bạn thân của Vladimir Putin

and a state-funded troll army.

và một đội quân troll do nhà nước tài trợ.

Their job is to spread disinformation and sow discord online

Công việc của họ là truyền bá thông tin sai lệch và gieo rắc bất hòa trên mạng

with a phantom army of puppet accounts and conspiracy theories.

với một đội quân ma gồm các tài khoản bù nhìn và thuyết âm mưu.

Their job isn't to bolster the argument of one side,

Công việc của họ không phải là củng cố lập luận của một bên,

but to inflame debate and make all sides look equally ridiculous.

nhưng để khơi dậy cuộc tranh luận và làm cho các bên trông lố bịch như nhau.

But this nihilistic genre of propaganda

Nhưng thể loại tuyên truyền hư vô này

is incredibly weak

cực kỳ yếu ớt

when it's confronted with the sincerity of outsiders.

khi nó đối mặt với sự chân thành của những người bên ngoài.

That's why I think Alexei Navalny

Đó là lý do tại sao tôi nghĩ Alexei Navalny

is the most interesting person on the internet today.

là người thú vị nhất trên internet hiện nay.

If you don’t know who he is, he’s a lot of things:

Nếu bạn không biết ông ấy là ai, ông ấy có rất nhiều thứ:

a dissident, lawyer, criminal and YouTuber who took on the Russian government.

nhà bất đồng chính kiến, luật sư, tội phạm và YouTuber đã tiếp nhận chính phủ Nga.

His video on Putin's palace got 120 million views,

Video của ông ấy về cung điện của Putin đã có 120 triệu lượt xem,

which inspires professional awe and jealousy in me.

điều này truyền cảm hứng cho sự sợ hãi và ghen tị nghề nghiệp trong tôi.

Và ngoài một số cảnh quay bằng máy bay không người lái,

And aside from some high-budget drone shots,

there is very little new information in this video.

có rất ít thông tin mới trong video này.

It's a compilation of previously available sources,

Đó là sự tổng hợp các nguồn có sẵn trước đó,

sometimes decades-old information.

thông tin đôi khi hàng chục năm tuổi.

But unlike these old sources,

Nhưng không giống như các nguồn cũ này,

this video reached 25 million people in 24 hours

video này đạt 25 triệu người trong 24 giờ

and delivered this information

và cung cấp thông tin này

in an exciting, hilarious and inclusive way.

một cách thú vị, vui nhộn và toàn diện.

After surviving an assassination attempt and being sentenced to a penal colony,

Sau khi sống sót sau một vụ ám sát và bị kết án tù hình sự,

Navalny is still leading resistance online.

Navalny vẫn đang lãnh đạo kháng chiến trực tuyến.

The Kremlin have duly blocked access to this video

Điện Kremlin đã chặn quyền truy cập vào video này

and have blocked access to Smart Voting websites,

và đã chặn quyền truy cập vào các trang web Bỏ phiếu thông minh

which Navalny has been propagating.

mà Navalny đã tuyên truyền.

We might be frightened of mega-platforms,

Chúng ta có thể sợ hãi các nền tảng lớn,

but they are empowering individuals and giving outsiders an audience

nhưng chúng đang trao quyền cho cá nhân và mang cho người ngoài độc giả vượt trội

that dwarfs the one offered by legacy media establishments

so với lượng khán giả được cung cấp bởi các cơ sở truyền thông kế thừa

that dominated the information market during the last century.

đã thống trị thị trường thông tin trong thế kỷ trước.

And I know it feels like we're spending our lives

Và tôi biết có cảm giác như chúng ta đang dành cả đời

flicking between the same four apps,

để lướt qua bốn ứng dụng giống nhau,

and that's because we are.

và đó là bởi vì chúng ta có.

Around 80% of internet traffic

Khoảng 80% lưu lượng truy cập internet

is captured by only a handful of companies

chỉ được nắm bắt bởi một số ít công ty

and we're spending progressively more time with them.

và chúng ta đang dần dần dành nhiều thời gian hơn cho họ.

Thanks to lockdown and home working,

Nhờ phong tỏa và làm việc tại nhà,

internet use in the UK doubled in just one year.

việc sử dụng internet ở Anh đã tăng gấp đôi chỉ sau một năm.

And all of those Netflix binges

Và những cuộc chè chén Netflix say sưa đó

are putting a strain on the internet's infrastructure.

đang gây căng thẳng cho cơ sở hạ tầng của internet.

This is a hyperscale data center.

Đây là một trung tâm dữ liệu siêu quy mô.

There's around 600 of them worldwide

Có khoảng 600 người trong số họ trên toàn thế giới

and over half of them are owned

và hơn một nửa được sở hữu

by either Amazon, Microsoft, Google or Apple.

bởi Amazon, Microsoft, Google hoặc Apple.

The number of these computer cabinet labyrinths

Số lượng mê cung tủ máy tính này

has doubled in the last five years

đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua

to keep up with our ever-increasing demand.

để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của chúng ta.

And this has upset internet service providers

Và điều này đã làm khó chịu các nhà cung cấp internet,

who claim that these bandwidth-hogging companies

những người cho rằng các công ty ăn cắp băng thông này

aren't paying their fair share.

không trả phần công bằng của họ.

And maybe they aren't.

Và có lẽ họ không.

And while I do think it is concerning

Và trong khi tôi nghĩ điều đáng lo ngại

that so few companies control so much of the internet,

là có quá ít công ty kiểm soát quá nhiều internet,

I don't think their reign is assured.

Tôi không nghĩ triều đại của họ được đảm bảo.

Internal projections at Facebook

Các dự đoán nội bộ tại Facebook

show that teenagers are abandoning their platform in their droves,

cho thấy thanh thiếu niên đang ồ ạt từ bỏ nền tảng của họ,

so much so that their American user base

đến mức cơ sở người dùng Mỹ của họ

could decrease by up to 45% in two years.

có thể giảm tới 45% trong hai năm.

I'm not saying that the problem will solve itself.

Tôi không nói rằng vấn đề sẽ tự giải quyết.

These platforms are powerful,

Những nền tảng này rất mạnh mẽ,

but only in proportion to the time and attention that we give them.

nhưng chỉ tương ứng với thời gian và sự quan tâm mà chúng ta dành cho chúng.

It's easy to forget that the internet is still in its infancy

Thật dễ dàng để quên rằng Internet vẫn còn sơ khai

and new competitors are gathering in every corner.

và các đối thủ cạnh tranh mới đang tụ tập ở mọi ngóc ngách.

Then there are competitors like the super apps.

Sau đó, có những đối thủ cạnh tranh như siêu ứng dụng.

And these apps are interesting.

Và những ứng dụng này rất thú vị.

They're mobile-only, mostly an Asian phenomenon so far.

Chúng chỉ dành cho thiết bị di động, chủ yếu là hiện tượng châu Á cho đến nay.

They are applications that position themselves as a one-stop shop

Chúng là những ứng dụng tự định vị mình là cửa hàng một cửa

for all your internet-based needs.

cho tất cả các nhu cầu dựa trên internet của bạn.

Singapore has Grab, Indonesia has GoTo,

Singapore có Grab, Indonesia có GoTo,

but by far the most popular is China's WeChat.

nhưng cho đến nay phổ biến nhất là WeChat của Trung Quốc.

With over 1.3 billion active daily users,

Với hơn 1,3 tỷ người dùng hoạt động hàng ngày,

WeChat has integrated itself

WeChat đã tự tích hợp

into the fabric of normal social life in China.

vào kết cấu của đời sống xã hội bình thường ở Trung Quốc.

It's your driver's license, your debit card and your phone.

Đó là bằng lái xe, thẻ ghi nợ và điện thoại của bạn.

It's where you pay your landlord, book flights, hotels

Đó là nơi bạn trả tiền cho chủ nhà, đặt vé máy bay, khách sạn

and doctor's appointments.

và các cuộc hẹn bác sĩ.

It has supercharged China's journey towards a cashless society,

Nó đã thúc đẩy hành trình hướng tới một xã hội không dùng tiền mặt của Trung Quốc,

replacing coins with QR codes,

thay thế tiền xu bằng mã QR,

with even the homeless forced to upgrade.

với ngay cả người vô gia cư buộc phải nâng cấp.

And it is a brilliant tool.

Và nó là một công cụ tuyệt vời.

It has brought older generations and the industrial working class online

Nó đã đưa các thế hệ cũ và tầng lớp lao động công nghiệp lên mạng

and given them easier access to essential services.

và giúp họ tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ thiết yếu.

But it also conveniently bundles up all of your personal data,

Nhưng nó cũng thuận tiện gói tất cả dữ liệu cá nhân,

private messages and physical whereabouts for a government with backdoor access.

tin nhắn riêng tư và nơi ở thực tế của bạn cho chính phủ có quyền truy cập cửa sau.

The surveillance enabled by these super apps

Khả năng giám sát được kích hoạt bởi các siêu ứng dụng này

is threatening to turn privacy into a relic of the 20th century.

đang đe dọa biến quyền riêng tư thành một di tích của thế kỷ 20.

Because when there's only one platform, there's nowhere left to hide.

Bởi vì khi chỉ có một nền tảng, sẽ không còn nơi nào để trốn.

The internet was built to be plural,

Internet được xây dựng để trở thành số nhiều,

to exist nowhere in particular

không tồn tại ở đâu cụ thể

and to be accessible everywhere.

và có thể truy cập được ở mọi nơi.

Internet culture is global culture,

Văn hóa Internet là văn hóa toàn cầu,

arguably the first ever instance of it,

được cho là trường hợp đầu tiên của nó,

and we must ensure that everyone has equal access.

và chúng tôi phải đảm bảo rằng mọi người đều có quyền truy cập như nhau.

No one in this room knows what the internet will look like

Không ai trong căn phòng này biết Internet sẽ như thế nào

in ten, 50 or 100 years,

sau 10, 50 hay 100 năm nữa,

but we can be damn sure it'll be here.

nhưng chúng ta có thể chắc chắn rằng nó sẽ ở đây.

It's the greatest invention of all of our lifetimes,

Đó là phát minh vĩ đại nhất trong suốt cuộc đời của chúng ta,

and we must ensure that it reflects the best of us.

và chúng ta phải đảm bảo rằng nó phản ánh những gì tốt nhất của ta.

It must be open, enquiring, cooperative

Nó phải cởi mở, tìm hiểu, hợp tác

and suspicious of authority.

và nghi ngờ chính quyền.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)