Why the World Needs More Builders — and Less “Us vs. Them” | Daniel Lubetzky | TED

Translator: Bao Nguyen Reviewer: Nguyen Hue

Everywhere we look today, we see the same picture.

Bất cứ nơi nào chúng ta nhìn ngày nay, ta đều thấy cùng một bức tranh.

A world divided into us versus them.

Một thế giới chia rẽ giữa chúng ta và họ.

Left versus right.

Trái so với phải.

Black versus white.

Đen so với trắng.

Jew versus Muslim.

Do Thái so với Hồi giáo.

Victim versus oppressor.

Nạn nhân so với kẻ áp bức.

We're being programmed to think that every issue is binary,

Chúng ta đang được lập trình để nghĩ rằng mọi vấn đề đều là nhị phân,

and our communities are increasingly infected by hate and dehumanization.

và cộng đồng của chúng ta ngày càng bị lây nhiễm bởi sự thù hận và phi nhân hóa.

It's easy to nod,

Thật dễ dàng để gật đầu,

but the problem is far more entrenched than any of us realize.

nhưng vấn đề cố thủ hơn nhiều so với bất kỳ ai trong chúng ta nhận ra.

Everyone here clearly sees the problem on the other side.

Mọi người ở đây đều thấy rõ vấn đề ở phía bên kia.

But none of us see it happening to us.

Nhưng không ai trong chúng ta thấy điều đó xảy ra với chúng ta.

By blaming the other for all of society's ills,

Bằng cách đổ lỗi cho người khác về tất cả các bệnh tật của xã hội,

we abdicate our responsibility for fixing the problem

chúng ta từ bỏ trách nhiệm giải quyết vấn đề

and the opportunity to work together on actual solutions.

và cơ hội làm việc cùng nhau để tìm ra các giải pháp thực tế.

I don't want to undermine the importance of standing up

Tôi không muốn làm suy yếu tầm quan trọng của việc đứng lên

for what you believe in.

vì những gì bạn tin tưởng.

I’m a confused Mexican Jew with a lot of Latin Yiddish passion.

Tôi là một người Do Thái Mexico với rất nhiều tình yêu tiếng Latin Yiddish

(Laughter)

(Cười)

But we're going to be more effective in advancing our causes

Nhưng chúng ta sẽ có hiệu quả hơn trong việc thúc đẩy nguyên nhân của mình

once we frame things differently.

một khi chúng ta định hình mọi thứ khác đi

Instead of us versus them,

Thay vì chúng ta chống lại chúng,

what if we understood it as all of us versus extremism?

điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta hiểu nó như tất cả chúng ta

chống lại chủ nghĩa cực đoan?

The overwhelming majority on all sides of almost any issue,

Đa số áp đảo ở mọi phía của hầu hết mọi vấn đề,

who are not hateful,

những người không đáng ghét,

who do not deal in absolutes,

những người không đối xử tuyệt đối,

who recognize the dignity of all,

người công nhận phẩm giá của tất cả mọi người,

versus those who fall prey to extremist thinking

so với những người trở thành con mồi của tư tưởng cực đoan.

that hijacks the agenda and our lives along with it.

chiếm lĩnh nghị sự và cuộc sống của chúng ta cùng với nó.

Note that the enemy here is a mindset, not a person.

Lưu ý rằng kẻ thù ở đây là một tư duy, không phải là một người.

Once we're able to unlock this insight,

Một khi chúng ta có thể mở khóa cái nhìn sâu sắc này,

we can expand our horizons

chúng ta có thể mở rộng tầm nhìn của mình

and replace eternal conflict with practical problem solving.

và thay thế xung đột vĩnh cửu bằng cách giải quyết vấn đề thực tế.

But the challenge today

Nhưng thách thức ngày nay

is that those with extremist views every day wake up in the morning,

là những người có quan điểm cực đoan mỗi ngày thức dậy vào buổi sáng,

họ nghĩ, “Làm thế nào tôi có thể thúc đẩy sự nghiệp của mình?”

they think, "How can I advance my cause?"

Trong khi những người ôn hòa thức dậy vào buổi sáng và họ nghĩ,

While moderates wake up in the morning and they think,

what can I have for breakfast?

tôi có thể ăn gì cho bữa sáng?

(Laughter)

(Cười)

We don’t vote in the primaries.

Chúng ta không bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử sơ bộ.

We don’t post passionate manifestos advocating nuanced thinking.

Chúng ta không đăng những tuyên ngôn đầy đam mê ủng hộ tư duy sắc thái.

We don’t run for office.

Chúng ta không tranh cử.

And that's how extremism hijacks the agenda.

Và đó là cách chủ nghĩa cực đoan chiếm đoạt chương trình nghị sự.

A person with extremist views that takes action to divide,

Một người có quan điểm cực đoan có hành động để chia rẽ,

demolish and diminish

phá hủy và thu hẹp lại

is a destroyer.

là kẻ hủy diệt.

A human being who takes action to unite,

Một con người hành động để đoàn kết,

to create and to bring light to the world is a builder.

sáng tạo và mang ánh sáng cho thế giới là một người xây dựng.

Common-sense problem solvers need to get up in the morning,

Những người giải quyết vấn đề thông thường cần thức dậy vào buổi sáng,

have their breakfast --

ăn sáng -

it’s the most important meal of the day --

đó là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày -

and then start building.

và sau đó bắt đầu xây dựng.

And this is what I've been working on, creating a community

Và đây là những gì tôi đang làm, tạo ra một cộng đồng

and a network of builders.

và một mạng lưới các nhà xây dựng.

Some of you may know me from founding and building Kind,

Một số bạn có thể biết tôi từ khi thành lập và xây dựng Kind,

the healthy snack company.

công ty ăn nhẹ lành mạnh.

Fewer people know that Kind grew out of an idea

Ít người biết rằng Kind phát triển từ ý tưởng

rằng tôi phải sử dụng các lực lượng thị trường tự do để thúc đẩy sự hợp tác

that I had to use free market forces to foster cooperation

among neighbors trying to coexist in conflict regions.

giữa các nước láng giềng đang cố gắng cùng tồn tại trong các khu vực xung đột.

PeaceWorks brought together Israelis, Palestinians, Jordanians,

PeaceWorks đã tập hợp người Israel, Palestine, Jordan,

Egyptians and Turks

Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ

to trade with one another,

để giao thương với nhau,

to craft a line of Mediterranean spreads,

tạo ra một dòng lan truyền Địa Trung Hải

phá vỡ định kiến, củng cố các mối quan hệ kinh tế

shattering stereotypes, cementing economic relationships

and helping them discover each other's humanity.

và giúp họ khám phá nhân tính của nhau.

You may have heard of the iconically succinct brand we launched:

Bạn có thể đã nghe nói về thương hiệu biểu tượng mà chúng tôi đã ra mắt:

Moshe Pupik and Ali Mishmunken’s World Famous Gourmet Foods.

Moshe Pupik và Ali Mishmunken.

(Laughter)

(Cười)

Tôi biết anh là, anh bạn, anh chàng này là một thiên tài tiếp thị

I know you're like, man, this guy's a marketing genius

with such an easy-to-remember brand.

với một thương hiệu dễ nhớ.

(Laughter)

(Cười)

But the trauma from that experience is what made me just stick to Kind

Nhưng chấn thương từ trải nghiệm đó là điều khiến tôi cứ gắn bó với

next time around.

Kind vào lần sau.

(Laughter)

(Cười)

PeaceWorks was my first attempt to transform "us versus them"

PeaceWorks là nỗ lực đầu tiên của tôi để biến “chúng ta chống lại họ”

into a constructive framework

thành một khuôn khổ xây dựng

to help neighbors, former enemies,

để giúp hàng xóm, kẻ thù cũ,

advance common goals.

thúc đẩy các mục tiêu chung.

A couple decades ago,

Vài thập kỷ trước,

I recognized the need to build a human infrastructure

tôi nhận ra sự cần thiết phải xây dựng cơ sở hạ tầng con người

to overcome extremism in the Middle East,

để vượt qua chủ nghĩa cực đoan ở Trung Đông,

and I started partnering with Israelis and Palestinians

và tôi bắt đầu hợp tác với người Israel và Palestine

to build such an infrastructure.

để xây dựng một cơ sở hạ tầng

And more recently, I started noticing similar patterns and needs

Và gần đây hơn, tôi bắt đầu nhận thấy những mô hình và nhu cầu.

in the United States.

ở Hoa Kỳ.

But we all now know that this is a global epidemic,

Nhưng bây giờ tất cả chúng ta đều biết rằng đây là một dịch bệnh toàn cầu,

which requires a global response.

đòi hỏi một phản ứng toàn cầu.

So we've launched a platform to elevate builders

Vì vậy, chúng tôi đã tung ra một nền tảng để nâng cao

as an aspirational identity across the world,

các nhà xây dựng thành một bản sắc đầy khát vọng trên toàn thế giới

and to equip citizens with the mindset and toolkit to seize back the agenda.

và trang bị cho người dân tư duy và bộ công cụ để nắm bắt chương trình

We have thus far assembled over 250 extraordinary leaders

Cho đến nay, chúng tôi đã tập hợp hơn 250 nhà lãnh đạo phi thường

across a broad spectrum of politics

trên nhiều lĩnh vực chính trị

that are committed to help us build this network.

cam kết giúp chúng tôi xây dựng mạng lưới này.

And over three million citizens have joined us

Và hơn ba triệu công dân đã tham gia với chúng tôi

by either pledging to become builders in their own communities

bằng cách cam kết trở thành những người phát triển trong cộng đồng của họ

and start chapters in their neighborhoods,

và bắt đầu các chi nhánh trong khu phố

or by joining us on social media.

tham gia với chúng tôi trên mạng

We have several initiatives

Chúng tôi có một số sáng kiến

to counteract the leading forces contributing to toxic polarization.

để chống lại các lực lượng hàng đầu góp phần gây phân cực độc hại.

Let me share a couple of examples.

Hãy để tôi chia sẻ một vài ví dụ.

The way we absorb social media and cable news,

Cách chúng ta tiếp thu truyền thông xã hội và tin tức truyền hình cáp,

we tend to be fed all that we want to hear,

chúng ta có xu hướng được đưa tới tất cả những gì chúng ta muốn nghe,

rather than what we may need to hear,

thay vì những gì chúng ta có thể cần nghe,

and we only see the worst from the other side,

và chúng ta chỉ nhìn thấy điều tồi tệ nhất từ phía bên kia,

leading us to assume evil intent on the part of the other.

khiến chúng ta giả định ý định xấu xa từ phía bên kia.

To counteract that,

Để chống lại điều đó,

Builders Media produces content thus far in English,

Builders Media cho đến nay sản xuất nội dung bằng tiếng Anh,

Arabic and Hebrew,

tiếng Ả Rập và tiếng Do Thái,

not so much to tell you what to think

không phải để cho bạn biết suy nghĩ gì mà

but to strengthen how you think.

là để củng cố cách bạn suy nghĩ.

To equip you with tools to navigate differences and absorb information

Để trang bị cho bạn các công cụ để điều hướng sự khác biệt và

in a way that will actually help you solve problems.

tiếp thu thông tin theo cách thực sự sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề.

Another initiative we've launched is called Citizen Solutions

Một sáng kiến khác mà chúng tôi đã đưa ra được gọi là Giải pháp Công dân

to replace political stagnation with constructive,

để thay thế sự trì trệ chính trị bằng các đề xuất mang tính xây dựng,

commonsense proposals from engaged citizens.

thông thường từ những công dân tham gia.

Our secret is that there's enormous hidden consensus

Bí mật của chúng tôi là có sự đồng thuận tiềm ẩn to lớn

on most of these seemingly intractable issues,

về hầu hết các vấn đề dường như khó giải quyết này,

but we wouldn't know it because forces of division,

nhưng chúng tôi sẽ không biết bởi vì các lực lượng chia rẽ đó,

that profit from that division, try to distort those issues.

cố gắng bóp méo những vấn đề đó.

Take gun rights and gun safety in Tennessee, for example.

Lấy quyền sử dụng súng và an toàn súng ở Tennessee chẳng hạn.

Citizen Solutions brought together

Citizen Solutions quy tụ

a group of local citizens with diverse viewpoints,

một nhóm công dân địa phương với nhiều quan điểm khác nhau,

from a firearms instructor to an inner-city school teacher.

từ một người hướng dẫn súng đạn đến một giáo viên trường nội thành.

And it gave them tools and methodologies to learn the art of negotiation.

Và nó đã cung cấp cho họ các công cụ và học phương pháp nghệ thuật đàm phán.

After six months, the Tennessee 11, as they began to call themselves,

Sau sáu tháng, Tennessee 11, như họ bắt đầu tự gọi,

had forged eight proposals,

đã giả mạo tám đề xuất,

which were then presented to 30,000 Tennesseans to vote on.

sau đó được trình lên 30.000 người Tennessee để bỏ phiếu.

And five of those proposals received majority consensus.

Và năm trong số các đề xuất đó đã nhận được sự đồng thuận của đa số.

They're now in the process of propelling their elected representatives

Họ hiện đang trong quá trình thúc đẩy các đại diện được bầu của họ

to follow the will of the people.

tuân theo ý muốn của người dân.

The challenges are real.

Những thách thức là có thật.

Hyper-partisan politicians spend more time sowing division to raise money

Các chính trị gia cấp cao dành nhiều thời gian gieo rắc chia rẽ để quyên tiền

than trying to address their constituents' needs.

hơn là cố gắng giải quyết nhu cầu của cử tri.

Cronyism, special interests,

Chủ nghĩa thân mật, lợi ích đặc biệt

political parties that care more about amassing power

chính trị quan tâm nhiều hơn đến việc tích lũy quyền lực

and scoring points against the other than actually solving problems.

và ghi điểm chống lại người khác hơn là thực sự giải quyết vấn đề.

The challenges are real.

Những thách thức là có thật.

That means we're only going to be successful

Điều đó có nghĩa là chúng ta sẽ chỉ thành công

if we all recognize the responsibility to transcend hyper-partisan affiliations

nếu tất cả chúng ta nhận ra trách nhiệm vượt qua các liên kết siêu đảng phái

and start supporting builders

và bắt đầu hỗ trợ các nhà xây dựng

and the reforms necessary to help strengthen those voices,

và cải cách cần thiết để giúp củng cố những tiếng nói đó,

regardless of partisan affiliations.

bất kể liên kết đảng phái nào.

Most of us are uniters, not dividers.

chúng ta là những người thống nhất, không phải là những người chia rẽ.

And because politics tends to be a dirty game of division,

Và bởi vì chính trị có xu hướng là một trò chơi chia rẽ bẩn thỉu

we just stay away from it.

chúng ta chỉ cần tránh xa nó.

One of the hardest things for builders is to stay in the game,

Một trong những điều khó nhất đối với các nhà phát triển là ở lại trong trò chơi

to develop a thick skin while retaining our values.

phát triển một làn da dày trong khi vẫn giữ được giá trị của chúng ta.

When others are dividing, for us to unite.

Khi những người khác chia rẽ, để chúng ta đoàn kết.

When others are self-righteous,

Khi người khác tự công chính,

for us to be self-reflective.

chúng ta phải tự suy ngẫm.

When others demonize,

Khi người khác quỷ dữ,

for us to remain compassionate

chúng ta hãy từ bi

and stay focused on the goal at hand,

và tập trung vào mục tiêu hiện tại,

which is to solve problems for our communities.

đó là giải quyết các vấn đề cho cộng đồng của chúng ta.

To do so, we need to bring a builder's mindset to all conversations

Để làm như vậy chúng ta cần đưa tư duy của người phát triển vào các cuộc trò chuyện

by relying on curiosity, compassion, creativity and courage.

bằng cách dựa vào sự tò mò, lòng trắc ẩn, sáng tạo và lòng can đảm.

The four Cs of a builder's mindset.

Bốn C của tư duy của một người xây dựng.

And we understand that there's no chance

Và chúng tôi hiểu rằng không có cơ hội

we're going to change things in a community,

chúng ta sẽ thay đổi mọi thứ trong xã hội,

let alone across the world,

chứ đừng nói đến trên toàn thế giới, với một mô hình tập trung.

with a centralized model.

We need a distributed model where everyone,

Chúng ta cần một mô hình phân tán nơi mọi người,

everyone here is empowered to bring change to their own communities.

ở đây được trao quyền để mang lại sự thay đổi cho cộng đồng của họ.

And so we're in the process of creating a builder's toolkit

Và vì vậy, chúng tôi đang trong quá trình tạo ra một bộ công cụ xây dựng

to help people take that into their communities,

để giúp mọi người đưa nó vào xã hội của họ

into their high schools, into their universities,

vào trường đại học của họ, vào nơi làm việc của họ

into their workplaces, into their houses of faith,

vào nhà đức tin của họ,

to try to help them replace rigid ideologies

để cố gắng giúp họ thay thế những ý thức hệ cứng nhắc

with critical thinking and critical listening,

bằng tư duy phản biện và lắng nghe phê phán,

to provide best practices

để cung cấp các phương pháp tốt nhất

for how to replace cancel culture with respectful, hearty debate.

để biết cách thay thế văn hóa hủy bỏ với sự tranh luận nhiệt tình, tôn trọng.

Not just because we want to get along,

Không chỉ vì chúng ta muốn hòa hợp,

not just because we want the best ideas to emanate,

không chỉ vì chúng ta muốn những ý tưởng tốt nhất phát sinh,

mà vì chúng ta cần tạo khuôn mẫu những người phát triển

but because we need to mold builders

of social enterprises, of bridges, of jobs,

dựng các doanh nghiệp xã hội, cầu nối, việc làm,

of actual societal change to become protagonists in our own lives

thay đổi xã hội thực sự để trở thành những nhân vật chính trong cuộc sống của ta

rather than products of recrimination and mutual resentment.

chứ không phải là sản phẩm của sự chỉ trích và oán giận lẫn nhau.

By now, I've told you a lot.

Đến bây giờ, tôi đã nói với bạn rất nhiều.

But I haven't told you why I do what I do.

Nhưng tôi chưa nói cho bạn biết tại sao tôi làm những gì tôi làm.

My father was a Holocaust survivor,

Cha tôi là một người sống sót sau thảm họa Holocaust,

and ever since I was a kid,

và từ khi tôi còn là một đứa trẻ,

I promised myself to try to prevent what happened to him

tôi đã hứa với bản thân sẽ cố gắng ngăn chặn những gì đã xảy ra với ông ấy

from happening again to other human beings.

xảy ra với những người khác.

One of the most difficult stories he shared with me

Một trong những câu chuyện khó khăn nhất mà ông ấy chia sẻ với tôi

involved his superintendent.

liên quan đến giám đốc của ông ấy.

When he was 11 years old,

Lức ông 11 tuổi,

in Lithuania and the war had started,

ở Lithuania và chiến tranh đã bắt đầu,

the super approached him and said, "Are you hungry?"

người giám sát tiếp cận ông và nói, “Bạn có đói không?”

My dad said, "Yes."

Bố tôi nói, “Có.”

"Come, I'll show you where you can get some food."

“Đến đây, tôi sẽ chỉ cho bạn nơi bạn có thể lấy thức ăn.”

He walked him down to the ground floor.

Anh ta đưa ông ấy xuống tầng trệt.

He pointed to a dead body and said, "There, that's a Jew.

Anh chỉ vào một xác chết và nói, “Đây, đó là một người Do Thái.

You can take a bite of him."

Ngươi có thể cắn hắn một chút.”

A few months later, the German paramilitary forces

Vài tháng sau, lực lượng bán quân sự Đức đã vây bắt

rounded up all of the Jewish families.

tất cả các gia đình Do Thái.

The super pointed them out one by one.

Người giám sát chỉ ra từng người một.

They eliminated 16 Jewish families.

Họ đã loại bỏ 16 gia đình Do Thái.

My family was the last one standing.

Gia đình tôi là người cuối cùng đứng vững.

And they brought them to the ground floor.

Và họ đưa họ xuống tầng trệt.

And then the super whispered something

Và rồi người giám sát thì thầm gì đó

into the ear of the head of the paramilitary forces,

vào tai của người đứng đầu lực lượng bán quân sự,

and they left.

và họ rời đi.

And the super turned to my grandfather and said,

Và người giám sát quay sang ông tôi và nói,

"Mr. Lubetzky,

“Ông Lubetzky,

I told them to leave.

tôi bảo họ rời đi.

And I spared you because you were always kind to me.

Và tôi đã tha cho ông vì ông luôn tử tế với tôi.

You always looked at my eyes.

Ông luôn nhìn vào mắt tôi.

You shook my hand, you treated me with respect.

Ông bắt tay tôi, ông đối xử với tôi một cách tôn trọng.

But leave now before I change my mind."

Nhưng hãy rời đi trước khi tôi thay đổi ý định.

That night they packed a couple bags and they went to the Kovno Ghetto.

Tối hôm đó, họ đóng gói một vài túi và họ đi đến Kovno Ghetto.

And eventually they were all sent to a concentration camp.

Và cuối cùng tất cả họ đều bị đưa đến một trại tập trung.

But they survived.

Nhưng họ sống sót.

Because at the greatest moment of darkness,

Bởi vì vào khoảnh khắc tối tăm nhất của bóng tối,

a man who had so much darkness in him ...

một người đàn ông có rất nhiều bóng tối trong anh ta...

saw a little bit of light.

nhìn thấy một chút ánh sáng.

And the thought that I stand here today,

Và ý nghĩ rằng tôi đứng ở đây hôm nay,

that I exist because of an act of humanity

rằng tôi tồn tại vì một hành động nhân đạo

[from] a person that was not a very good human being,

từ một người không phải là một con người tốt lắm,

haunts me.

ám ảnh tôi.

But it also arms me with hope and conviction

Nhưng nó cũng cung cấp cho tôi niềm hy vọng và niềm tin

that every human being can turn away from hate.

rằng mọi con người đều có thể quay lưng lại với sự thù hận.

Some of you may disagree.

Một số bạn có thể không đồng ý.

And that does not worry me.

Và điều đó không làm tôi lo lắng.

What worries me is that many of you will agree

Điều khiến tôi lo lắng là nhiều người trong số các bạn sẽ đồng ý

but we'll do nothing about it.

nhưng chúng tôi sẽ không làm gì về nó.

If builders do not step up,

Nếu các nhà xây dựng không bước lên,

destroyers will step in.

các tàu khu trục sẽ bước vào.

And some of the worst chapters that we’ve witnessed in history

Và một số chương tồi tệ nhất mà chúng ta đã chứng kiến trong lịch sử

will repeat themselves.

sẽ lặp lại.

But if all of us recognize the power

Nhưng nếu tất cả chúng ta nhận ra sức mạnh

that every one of us has every single day,

mà mỗi người chúng ta có mỗi ngày,

with every human interaction, to look at each other in the eyes --

với mọi tương tác của con người, để nhìn vào mắt nhau,

giờ đây bạn đang làm tôi phát khóc

now you’re making me cry --

ban cho nhau phước lành của lòng tốt

nhìn vào mắt nhau,

to look at each other in the eyes,

và giả định về ý định tích cực

to give each other the blessing of kindness

and the assumption of positive intent,

không chỉ phá vỡ xiềng xích

not only are we going to break the shackles

mà sự thù hận đã đặt lên nhân loại,

that hate has placed on humanity,

chúng ta sẽ thắng thế bằng cách viết một trong những chương đẹp nhất

we're going to prevail in writing one of the most beautiful chapters

từng được xây dựng trong lịch sử con người .

that have ever been built in human history.

Chúng ta sẽ đạt được điều đó bởi vì khi xã hội tan rã,

We are going to get there because when society is falling apart,

đó là lối thoát duy nhất cho tất cả chúng ta,

the only way out is for all of us,

Cảm ơn bạn.

tất cả chúng ta, cùng nhau xây dựng nó.

all of us, to build together.

(Vỗ tay và cổ vũ)

Thank you.

(Applause and cheers)