Is Technology Our Savior — or Our Slayer? | Ruha Benjamin | TED

Translator: Phương Uyên Reviewer: Nguyen Tran Nhat Minh

This transmission is for future generations.

Thông điệp truyền tải này dành cho các thế hệ tương lai.

As it stands, a small sliver of humanity

Hiện tại, một mảnh nhỏ của nhân loại

is currently imposing their visions on the rest of us.

đang áp đặt tầm nhìn của họ lên phần còn lại của chúng ta.

They invest in space travel and AI superintelligence

Họ đầu tư vào du hành vũ trụ và siêu trí tuệ AI

and underground bunkers,

và cả hầm ngầm,

while casting health care and housing for all

đồng thời coi chăm sóc sức khỏe và nhà ở cho tất cả

as outlandish and unimaginable.

là kỳ quặc và không thể tưởng tượng nổi.

These futurists let their own imaginations run wild

Những người theo chủ nghĩa vị lai này để trí tưởng tượng của họ bay xa

when it comes to bending material and digital realities,

khi nói đến việc bẻ cong thực tế vật chất và kỹ thuật số,

but their visions grow limp

nhưng tầm nhìn của họ trở nên yếu ớt

when it comes to transforming our social reality

khi nói đến việc biến đổi thực tế xã hội của chúng ta

so that everyone has the chance to live a good and meaningful life.

để mọi người có cơ hội sống một cuộc đời tốt đẹp và ý nghĩa.

We are in many ways trapped inside the lopsided imagination

Theo nhiều cách, chúng ta bị mắc kẹt trong trí tưởng tượng lệch lạc

of those who monopolize power and resources

của những người độc quyền quyền lực và tài nguyên

to benefit the few at the expense of the many.

để mang lại lợi ích cho một số với cái giá phải trả của nhiều người.

And as I see it, there are two stories these monopolists sell us

Và theo tôi thấy, có hai câu chuyện mà những nhà độc quyền này bán cho chúng ta

about what the future holds.

về những gì tương lai mang lại.

The first is the Silicon Valley version,

Đầu tiên là phiên bản Thung lũng Silicon,

in which all our preferences are tracked and desires catered to.

trong đó tất cả sở thích của ta bị theo dõi và mong muốn được đáp ứng.

Chatbots, virtual assistants,

Chatbot, trợ lý ảo,

driverless cars at our beck and call.

ô tô không người lái luôn sẵn sàng phục vụ.

All our wants and needs met in an instant.

Tất cả mong muốn và nhu cầu của ta được đáp ứng ngay lập tức.

This is their utopia, where technology is our savior,

Đây là “utopia” của họ, nơi công nghệ là vị cứu tinh của chúng ta,

a future where our automated offspring know us

một tương lai nơi con cái tự động của ta biết chúng ta

better than we know ourselves.

còn rõ hơn bản thân ta.

Ease and convenience, just a click away.

Dễ dàng và tiện lợi, chỉ cần một cú nhấp chuột.

And in their wildest dreams,

Và trong những giấc mơ điên rồ nhất,

we merge with technology,

ta hợp nhất với công nghệ,

optimizing our potential to be stronger, smarter, superhuman.

tối ưu hóa tiềm năng của mình để trở nên mạnh mẽ hơn, thông minh hơn.

The other story, preferred by Hollywood, is grittier, more chaotic.

Một chuyện khác được Hollywood ưa thích, cứng rắn hơn, hỗn loạn hơn.

Conflict and competition run rampant.

Xung đột và cạnh tranh tràn lan.

It's "Hunger Games" meets "Blade Runner"

Đó là “Hunger Games”, “Blade Runner”

meets "The Matrix."

và “The Matrix”.

People are ruthless and unpredictable.

Con người thì tàn nhẫn và khó đoán.

Inequality and precarity are permanent features in our lives.

Bất bình đẳng và bấp bênh là những điểm bất biến trong cuộc sống của ta.

In this dystopian vision, technology is our slayer,

Trong tầm nhìn xấu xa này, công nghệ là kẻ hủy diệt,

displacing and dominating humanity.

thay thế và thống trị nhân loại.

And while these sound like opposing narratives,

Và trong khi những câu chuyện này nghe như những lời kể đối lập,

they have different endings for sure,

chúng chắc chắn có các kết thúc khác nhau,

one in which we're saved, one in which we're slayed,

một cái là chúng ta được cứu, một cái là chúng ta bị diệt vong,

they actually share an underlying logic.

chúng thực sự có chung một logic cơ bản.

And in both, we give up power.

Là trong cả hai, ta từ bỏ quyền lực.

Both stories assume technology is in the driver's seat,

Cả hai câu chuyện đều cho rằng công nghệ nằm ở ghế lái,

propelled by a will of its own.

được thúc đẩy bởi ý chí của riêng nó.

In the utopic and dystopic stories,

Trong những câu chuyện tốt đẹp hay tồi tệ

technology impacts us for better or worse.

công nghệ tác động đến chúng ta tốt hơn hay xấu hơn.

But our impact on technology, the human inputs, shall we say,

Nhưng tác động của ta đối với công nghệ, đầu vào của con người, ta phải nói rằng,

are missing.

đang bị thiếu.

The values, assumptions, interests and needs

Các giá trị, giả định, sở thích và nhu cầu định hình

that shape our digital and physical worlds are nowhere to be seen.

thế giới kỹ thuật số và vật lý của chúng ta vắng bóng.

To move forward,

Để tiến về phía trước,

we have to pull back the screen.

chúng ta phải kéo màn hình trở lại.

Rather than agonizing about a coming dystopia

Thay vì đau khổ về một ác mộng sắp tới

or longing for a future utopia,

hoặc khao khát về một viễn mộng,

we have to reckon with ustopia.

chúng ta phải tính đến “ustopia”

Ustopia is a word I'm borrowing from Margaret Atwood

Ustopia là một từ mà tôi mượn từ Margaret Atwood

to describe the fact that the future is us.

để mô tả sự thật rằng tương lai là chúng ta.

However loathsome or loving we are, so will we be.

Cho dù chúng ta đáng ghét hay dễ thương đến đâu, chúng ta cũng sẽ vậy.

Whereas utopias are the stuff of dreams,

Trong khi utopias thuộc về giấc mơ,

dystopias, the stuff of nightmares,

thì dystopias là của những cơn ác mộng,

ustopias are what we create together when we're wide awake.

utopias là những gì chúng ta cùng nhau tạo ra khi đang tỉnh táo.

Ustopias invite us into a collective imagination

Ustopias mời chúng ta vào một trí tưởng tượng tập thể,

in which we still have tensions,

trong đó chúng ta vẫn còn căng thẳng,

but where everyone has what they need to thrive.

nhưng là nơi mọi người đều có những gì họ cần để phát triển.

When I was a grad student at UC Berkeley in the early 2000s,

Khi tôi vừa tốt nghiệp tại UC Berkeley vào đầu những năm 2000,

I witnessed firsthand how innovation often deepens social inequity.

tôi đã tận mắt chứng kiến sự đổi mới làm sâu sắc thêm sự bất bình đẳng xã hội.

As the tech sector grew,

Khi lĩnh vực công nghệ phát triển,

people who had lived in the Bay area for generations

những người đã sống ở khu vực Vịnh trong nhiều thế hệ

were displaced and discarded.

đã phải di dời và bị đuổi đi.

At the time, I was researching the social dimensions of biotechnology.

Vào thời điểm đó, tôi đang nghiên cứu các khía cạnh xã hội của công nghệ sinh học.

As I observed scientists growing heart cells

Khi tôi quan sát các nhà khoa học phát triển các tế bào tim bằng cách

using pluripotent stem cells beating in a petri dish,

sử dụng các tế bào gốc đa năng đập trong đĩa petri,

I thought about how hard it is to grow empathy for other human beings

tôi nghĩ về việc phát triển sự đồng cảm với những con người khác

in our everyday lives.

hàng ngày khó như thế nào.

Here were billions of dollars being poured into the future of medicine,

Đây là hàng tỷ đô la được đổ vào tương lai của y học,

but health care for all was somehow far-fetched.

nhưng việc chăm sóc sức khỏe cho tất cả mọi người đôi lúc lại xa vời.

This is what I mean by a lopsided imagination,

Đây là ý tôi muốn nói về một trí tưởng tượng lệch lạc,

where we can imagine regenerating sick bodies

khi chúng ta có thể tưởng tượng được sự tái tạo cơ thể bệnh tật

but not an ailing body politic.

chứ không phải là một cơ quan chính trị ốm yếu.

Utopias require inequality and exclusion.

Uotpias đòi hỏi sự bất bình đẳng và loại trừ.

Ustopias center collective well-being over gross concentrations of wealth.

Utopias đặt hạnh phúc tập thể lên trên tổng sự tập trung của cải.

They're built on an understanding

Chúng được xây dựng trên sự hiểu biết

that all of our struggles,

rằng tất cả các cuộc đấu tranh của ta,

from climate justice to racial justice,

từ công lý cho khí hậu đến công bằng chủng tộc,

are interconnected.

đều được kết nối với nhau.

That we are interconnected.

Rằng chúng ta được kết nối với nhau.

Take what's happening in Barcelona, Spain,

Nhìn chuyện đang xảy ra ở Barcelona, Tây Ban Nha,

where a large-scale participatory experiment has been underway

nơi một thử nghiệm có sự tham gia quy mô lớn đã được tiến hành

for almost ten years now

trong gần mười năm nay

using a digital platform called “Decidim,”

bằng cách sử dụng một nền tảng kỹ thuật số có tên “Decidim”,

which means "we decide" in Catalan,

có nghĩa là “chúng tôi quyết định” trong tiếng Catalan,

alongside in-person neighborhood-level deliberations

cùng với các cuộc thảo luận trực tiếp ở cấp khu phố

to create policies that respond to people's actual needs.

để tạo ra các chính sách đáp ứng nhu cầu thực tế của mọi người.

And the thing is, technology companies are not driving what's happening.

Và vấn đề là, các công ty công nghệ không thúc đẩy những gì đang xảy ra.

The collective intelligence of people from all walks of life are.

Trí thông minh tập thể của mọi người từ mọi tầng lớp xã hội.

Proponents call it a “New Deal on Data” that recognizes data sovereignty, privacy,

Người ủng hộ gọi đó là “Thỏa thuận mới về dữ liệu” nhận quyền dữ liệu, riêng tư,

collective rights to data.

tập thể đối với dữ liệu.

Decidim is open-source software,

Decidim là phần mềm mã nguồn mở,

so it's already been adapted and used in over 80 other cities,

vì vậy nó đã được điều chỉnh và sử dụng ở hơn 80 thành phố khác,

guaranteeing public transparency in a way commercial platforms don't.

đảm bảo tính minh bạch của công chúng theo cách nền tảng thương mại không làm được.

Once you install Decidim,

Khi bạn cài đặt Decidim,

you can create, comment, consult on ideas

bạn có thể tạo, nhận xét, tham khảo ý tưởng

and track what happens in real time.

theo dõi thứ gì xảy ra trong thời gian thực.

Over 40,000 residents have submitted proposals

Hơn 40.000 cư dân đã đệ trình đề xuất

on everything from affordable housing to air quality,

về mọi thứ, từ nhà ở giá rẻ đến chất lượng không khí,

and about 70 percent of the government's action plan

và khoảng 70% kế hoạch hành động của chính phủ

have been derived directly from these proposals.

đã được rút ra trực tiếp từ các đề xuất này.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

Take “Superblocks,”

Thực hiện “Superblocks”,

an initiative to cut carbon emissions and improve air quality,

một sáng kiến nhằm cắt giảm khí thải carbon, cải thiện không khí,

where 12 city districts have been closed to through traffic

12 quận thành phố đã bị đóng cửa giao thông

so the interior blocks are more hospitable to pedestrians,

để các khu nhà bên trong trở nên dễ chịu hơn với người đi bộ,

cyclists, more green space.

đi xe đạp, có nhiều không gian xanh hơn.

On the Barcelona coastline, another initiative is underway

Trên bờ biển Barcelona, một sáng kiến khác được tiến hành,

in which residents are working to make it more accessible to locals,

cư dân đang nỗ lực làm cho nó dễ tiếp cận hơn với dân địa phương,

rather than simply a playground for elites and cruise ships.

thay vì chỉ đơn giản là một sân chơi cho giới tinh hoa và tàu du lịch.

Notice how different this is

Hãy chú ý điều này khác biệt như thế nào

than the typical top-down, "we know best" approach

so với cách tiếp cận điển hình từ trên xuống, “chúng tôi biết rõ nhất”

to shaping the future.

để định hình tương lai.

Like what happened with Sidewalk Labs in Toronto,

Giống như những gì đã xảy ra với Sidewalk Labs ở Toronto,

Google's urban development smart city play

thành phố thông minh phát triển đô thị của Google

that would have collected masses of data

sẽ thu thập hàng loạt dữ liệu

data in order to create more efficient and convenient city services.

để tạo ra các dịch vụ thành phố hiệu quả và thuận tiện hơn.

But which in the end was tech-driven rather than people-driven.

Nhưng cuối cùng là do công nghệ điều khiển hơn là bởi con người định hướng.

Sidewalk Labs staged public input sessions

Sidewalk Labs đã tổ chức các phiên đóng góp

in order to appear responsive to residents' concerns

ý kiến của công chúng để phản ứng với những lo ngại của cư dân

about the newfangled surveillance that would have been embedded

về việc giám sát mới có thể được

into the Quayside neighborhood.

đưa vào khu phố Quayside.

But people saw through the proposal and put an end to the development.

Nhưng mọi người đã nhìn qua đề xuất và chấm dứt sự phát triển.

In fact,

Trên thực tế,

there are ustopias taking shape right here in Atlanta.

có những ustopias đang hình thành ngay tại Atlanta.

Known by some as Silicon Peach

Được một số người biết với cái tên Silicon Peach

or Techlanta,

hoặc Techlanta,

because it’s the fastest-growing urban tech hub in the country,

vì đây là trung tâm công nghệ đô thị phát triển nhanh nhất cả nước,

it’s also the city with the highest income inequality in the nation.

đây cũng là thành phố có khoảng cách thu nhập cao nhất trên toàn quốc.

Which shouldn't surprise us when we remember

Điều này không làm chúng ta ngạc nhiên khi nhớ

that the fantasies of some are so often the nightmares of others.

rằng những giấc mơ của một số người thường là ác mộng của người khác.

In many places, tech booms actually exacerbate inequality,

Ở nhiều nơi, sự bùng nổ công nghệ thực sự làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng,

increasing the cost of living, displacing local residents

làm tăng chi phí sinh hoạt, thay thế cư dân địa phương

and creating high tech tools for surveillance and social control.

và tạo ra các công cụ công nghệ cao để giám sát và kiểm soát xã hội.

But that's only half of the story.

Nhưng đó chỉ là một nửa của câu chuyện.

Because here in Atlanta, and in many other locales,

Bởi vì ở Atlanta, và ở nhiều địa phương khác,

we're also witnessing a historic mobilization of residents,

chúng ta cũng đang chứng kiến một cuộc huy động lịch sử của cư dân,

creating ustopias that prioritize people over profit,

tạo ra các ustopias ưu tiên mọi người hơn lợi nhuận,

public goods over policing.

lợi ích cộng đồng hơn là các chính sách.

It started a few years ago,

Nó bắt đầu cách đây vài năm,

when Atlanta officials announced plans to build Cop City,

khi các quan chức Atlanta công bố kế hoạch xây dựng Cop City,

a massive 90-million-dollar facility

một cơ sở khổng lồ trị giá 90 triệu đô la

that would have trained police from all over the country.

có thể đào tạo cảnh sát từ khắp nơi trên đất nước.

The development would include cutting down Weelaunee Forest,

Việc phát triển sẽ bao gồm chặt phá Rừng Weelaunee,

one of the four lungs of Atlanta

một trong bốn lá phổi của Atlanta

that protects against heat waves and floods,

bảo vệ chống lại sóng nhiệt và lũ lụt,

and which is located next to a predominantly Black

được đặt cạnh một cộng đồng đông đúc

working-class community.

là tầng lớp lao động da đen.

But ATLiens were having none of it.

Nhưng ATLiens không có gì trong số đó.

(Cheers and applause)

(Tiếng cổ vũ và vỗ tay)

Utilizing direct action, digital tools,

Sử dụng hành động trực tiếp, các công cụ kỹ thuật số,

a broad coalition has formed

một liên minh rộng lớn đã thành lập

to push back against the militarizing imagination of the city.

để chống lại viễn tưởng quân sự hóa của thành phố.

Atlanta's forest defenders remind us

Những người bảo vệ rừng ở Atlanta nhắc nhở chúng ta

that true community safety relies on connection,

rằng sự an toàn thực sự của cộng đồng phụ thuộc vào kết nối,

not cops.

không phải cảnh sát.

On public goods, like housing and health care,

Về lợi ích công cộng, như nhà ở và chăm sóc sức khỏe,

not punishment.

không bị phạt.

They understand that protecting people and the planet

Họ hiểu rằng việc bảo vệ con người và hành tinh

go hand in hand.

đi đôi với nhau.

From college students to clergy,

Từ sinh viên đại học đến giáo sĩ,

environmental activists to Indigenous elders,

các nhà hoạt động môi trường đến những người lớn tuổi bản địa,

they’re inviting us into a collective imagination

họ đang mời chúng ta vào một trí tưởng tượng tập thể,

in which our ecological and our social well-being

trong đó hạnh phúc sinh thái và xã hội của chúng ta

go hand in hand.

đi đôi với nhau.

An ustopia right in our own backyards.

Một ustopia ngay trong sân sau của chúng ta.

And even children are pushing back

Và ngay cả trẻ em cũng đang

against the lopsided imagination of city officials.

chống lại trí tưởng tượng lệch lạc của các quan chức thành phố.

Like one who asked,

Giống như có người hỏi,

"What did cops do to deserve a playground?"

“Cảnh sát đã làm gì để xứng đáng có một sân chơi?”

As they sat in the kids zone outside of the city council meeting

Khi họ ngồi trong khu vực dành cho trẻ em bên ngoài họp hội đồng thành phố,

where hundreds of people had showed up to speak out

nơi hàng trăm người đã xuất hiện để lên tiếng

against Cop City.

chống lại Cop City.

Together, they're reminding us that deadly systems may seem durable,

Cùng nhau, chúng nhắc nhở chúng ta rằng các hệ thống chết người có vẻ bền bỉ,

but they're not inevitable.

không phải không thể tránh.

And we don’t simply have to click: submit.

Và chúng tôi không chỉ cần nhấp vào: gửi.

We can each work to strengthen the social fabric in our own locale

Mỗi chúng ta có thể làm việc để củng cố kết cấu xã hội ở địa phương của chúng ta

and create a shared vision in which no one is left behind.

và tạo ra một tầm nhìn chung nơi mà không ai bị bỏ lại phía sau.

We can follow the example of data justice organizers in Barcelona,

Chúng ta có thể làm theo những người tổ chức công lý dữ liệu ở Barcelona,

forest defenders in Atlanta,

những người bảo vệ rừng ở Atlanta,

imagining and crafting the worlds we cannot live without,

tưởng tượng và tạo ra những thế giới mà chúng ta không thể sống thiếu,

just as we dismantle the ones we cannot live within.

giống như chúng ta phá bỏ những thế giới mà chúng ta không thể sống.

The first step

Bước đầu tiên

is to stop policing the borders of our own imagination.

là ngừng kiểm soát biên giới trí tưởng tượng của chính chúng ta.

A world without prisons?

Một thế giới không có bị kìm hãm?

Ridiculous.

Thật lố bịch.

Schools that foster the genius of every child?

Trường học nuôi dưỡng thiên tài của mỗi đứa trẻ?

Naive.

Ngây thơ.

Work that doesn't drive us into the grave?

Công việc không đẩy chúng ta vào đường cùng?

Impossible.

Không thể.

A society where everyone has food,

Một xã hội nơi mọi người đều có thức ăn,

shelter, love?

nơi ở, tình yêu?

In your dreams.

Chỉ có nằm mơ.

Exactly.

Chính xác.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)