3 Practices for Wisdom and Wholeness | Krista Tippett | TED

Translator: Ngọc Quỳnh Đặng Reviewer: Thái Hưng Trần

Here is one way to begin to talk about what the pandemic,

Đây là một cách để bắt đầu nói về tình hình sau đại dịch,

the post-2020 world, began to set in motion.

hay thế giới hậu 2020 đã có những biến chuyển như thế nào.

All together, for a time,

Tất cả cùng nhau, cùng một lúc,

we felt for the ground beneath our feet.

chúng ta cảm nhận mặt đất dưới chân mình.

We remembered that the ground beneath our feet is never as solid

Chúng ta nhớ rằng mặt đất dưới chân chẳng bao giờ vững chãi

as we believe it to be.

như những gì chúng ta tưởng.

We remembered that civilization revolves

Chúng ta nhớ rằng văn minh nhân loại xoay quanh

around something so tender

những điều dịu dàng

as bodies breathing in proximity to other bodies.

như cách hơi ấm lan tỏa khi thân thể cận kề.

We softened.

Chúng ta trở nên mềm mỏng.

Chasms became un-unseeable.

Sự khác biệt cốt lõi trở nên hữu hình

Between the ways we've been living and our deepest longings

khi nhìn nhận cách mà ta sống và những ước nguyện sâu thẳm của ta

for all of our children

cho thế hệ con cái sau này

and the highest potentials for human flourishing.

và tiềm năng cao nhất cho sự phát triển của loài người.

So how to step into what we have been given to see,

Vậy làm thế nào để đón nhận những gì ta may mắn chứng kiến được,

how we have been given to learn and to grow.

làm thế nào để tận dụng may mắn đó vào việc học hỏi và trưởng thành.

I've been looking back across my 20 years of listening to the world

Tôi đã nhìn lại 20 năm cuộc đời lắng nghe thế giới,

and being in a radio and podcast conversation

trò chuyện trên đài phát thanh và chương trình podcast

with wise and graceful lives.

với những con người sống cuộc đời thông thái và tinh tế.

And I want to share with you three arts of living

Và tôi muốn chia sẻ với các bạn ba nghệ thuật sống

that have persistently emerged.

đã xuất hiện với tần suất liên tục.

Callings.

Những sứ mệnh.

Each of them carries practices towards what it might mean

Mỗi trong số chúng mang theo những thói quen hướng tới

for each of us to participate

điều mà đòi hỏi sự tham gia của mỗi cá nhân

as we move forward in the remaking of this world.

khi chúng ta tiến bước vào hành trình tái tạo thế giới này.

The first is to see the generative story,

Đầu tiên là cần phải thấy được câu chuyện truyền lửa,

the generative narrative of our time.

dòng tự sự truyền cảm hứng của thời đại.

We are fluent in and very familiar with

Chúng ta thông thạo và rất đỗi quen thuộc

the narrative of catastrophe

với tin tức về thảm họa,

and dysfunction and disarray.

rối loạn chức năng và tình cảnh nhiễu loạn.

And that is real.

Và đó là sự thật.

But it's not the whole story of us.

Nhưng đó không phải là toàn bộ câu chuyện mà chúng ta có.

There is also an abundant reality

Thế giới cũng tồn tại hiện thực phong phú

of things going right at any given time.

về những sự việc tiến triển đúng hướng tại bất cứ thời điểm nào,

Of learning and growth that are happening,

về sự phát triển và học hỏi đang diễn ra,

of evolution and breakthrough.

về sự đột phá và tiến hóa.

One of the things that happens when I use this phrase,

Khi tôi sử dụng cụm từ “câu chuyện truyền cảm hứng”,

the generative narrative, and people hear it for the first time

những ai nghe thấy nó lần đầu tiên

is sometimes they'll say, "Well, give me an example."

thỉnh thoảng sẽ nói, “Hãy thử cho tôi một ví dụ.”

And I say, "Just look around you."

Và tôi đáp, “Chỉ cần nhìn xung quanh bạn.”

Even when we leave this special place

Ngay cả khi chúng ta rời khỏi nơi này

and go back to all the places we came from,

và quay trở lại vùng đất nơi ta sinh ra,

it is ordinary

thông thường là

that all kinds of people with all kinds of lives

tất cả mọi người dù có những hoàn cảnh sống khác nhau

are finding ways to be of service.

đều tìm cách để thể hiện giá trị của mình.

They are standing before a world in pain.

Họ đang đứng trước một thế giới chìm đắm trong đau thương.

They are working with forms that are broken.

Họ đang làm việc với với những hình thái mục nát,

They're probably working in institutions that don't quite make sense anymore,

Có lẽ họ đang làm việc trong các tổ chức đã lỗi thời,

and they're having an edifying effect on the people around them,

song cũng chính họ lại đang để lại dấu ấn tích cực với người xung quanh,

becoming healers and social creatives

trở thành những tác nhân chữa lành và kiến thiết xã hội

in so many forms.

theo nhiều hình thức khác nhau.

Now we are strange creatures,

Chúng ta là những sinh vật kỳ lạ,

and this is one of our strangest qualities.

và đây hẳn là một trong những phẩm chất kỳ lạ nhất của chúng ta.

We don't know how to tell this generative story of us as vividly.

Ta không biết thuật lại câu chuyện truyền cảm hứng một cách sinh động.

We don't know how to take it as seriously as that story of rupture.

Ta không biết cách nhìn nhận nó nghiêm túc giống như câu chuyện tiêu cực.

And this has started to make sense

Và điều này có thể được lý giải

as we are able to peer more intricately inside our brains and bodies.

khi chúng ta có thể nhìn ngắm kỹ càng vào bên trong bộ não và cơ thể mình.

It turns out that our brains are exquisitely designed to keep us safe

Hóa ra bộ não người được thiết kế một cách tinh xảo để giữ cho chúng ta an toàn

and on the alert for danger.

và nâng cao cảnh giác với nguy hiểm.

Our brains are riveted by what goes wrong.

Bộ não của chúng ta bị cuốn hút bởi những lầm lạc.

They are looking in every instant for what will go wrong next.

Chúng tìm kiếm trong mọi khoảnh khắc những điều đi lệch hướng.

And this underlying orientation

Và định hướng tiềm tàng này

turns up in our most sophisticated places,

xuất hiện ở những lĩnh vực tân tiến nhất của chúng ta,

certainly in the field of journalism, in which I trained.

trong đó chắn chắn gồm báo chí, lĩnh vực tôi đã được đào tạo.

It turns out that we actually have to more actively,

Hóa ra chúng ta thực sự cần phải chủ động hơn,

consciously orient ourselves

định hướng bản thân một cách tỉnh táo

if we want to attend to and get riveted by

nếu chúng ta muốn tận hưởng và được hấp dẫn bởi

what is good and redemptive.

những điều tốt lành và cứu rỗi tâm hồn.

The invitation here is to take in the good.

Tôi mời gọi bạn hãy đón nhận điều tốt đẹp.

And just naming, calling it out,

Và thông qua việc xác định và gọi tên, ta khẳng định

that there is a generative story of our time,

câu chuyện truyền cảm hứng của thời đại

that you can see it too,

mà bạn cũng có thể thấy.

this is a way to begin.

Đây chính là một cách để bắt đầu.

Take in the good.

Hãy đón nhận những điều tốt đẹp.

Let it start to actively shape the whole picture

Hãy bắt đầu thực hiện điều này để chủ động định hình toàn bộ bức tranh

of the world you are working with.

về thế giới mà bạn đang tiếp xúc.

And when you do that, you begin to make the generative --

Và khi bạn hành động, bạn khởi phát tác động khiến cho

this whole landscape of generative people and projects,

toàn bộ những cá nhân và dự án truyền cảm hứng

more visible and defining to themselves and to this world

trở nên hiện hữu và rõ ràng với chính họ cũng như và với thế giới

which carries so much pain and so much promise.

vốn chan chứa quá đỗi nhiều đau thương mà cũng đầy ắp hứa hẹn này.

My second offering is to live the questions.

Lời khuyên thứ hai của tôi là hãy sống cùng với những câu hỏi.

And this one is a gift from the poet Rainer Maria Rilke,

Và đây là một món quà từ nhà thơ Rainer Maria Rilke,

who became a friend across time and space to me

người đã trở thành bạn tâm giao với tôi xuyên suốt thời gian và không gian

in years I spent as a very young journalist

trong những năm tôi còn là một nhà báo trẻ mới mới vào nghề

in divided Cold War Berlin.

ở Berlin thời kỳ Chiến tranh Lạnh chia cắt.

In the early 20th century, Rilke wrote a wonderful series of letters

Vào đầu thế kỷ 20, Rilke đã viết một chuỗi những lá thư

to a young poet

cho một nhà thơ trẻ,

in which he counseled,

trong đó ông đưa ra lời khuyên rằng,

"Be patient with all that is unresolved in your heart."

“Hãy kiên nhẫn với tất cả những gì còn tồn đọng trong trái tim bạn.”

He said, "Try to love the questions themselves

Ông nói, “Hãy cố gắng trân trọng những câu hỏi

as though they were locked rooms

như thể chúng là những căn phòng bị khóa

or books written in a very foreign language."

hoặc những cuốn sách được viết bằng một thứ ngôn ngữ rất xa lạ.”

He said, "Don't try to reach for the answers

Ông nói, “Đừng cố gắng tìm kiếm những câu trả lời

which could not be given to you now

mà hiện tại vẫn chưa hé lộ

because you would not be able to live them."

bởi lẽ bạn chưa sẵn sàng để đón nhận chúng.”

The point is to live everything.

Trọng tâm là hãy chung sống cùng mọi thứ.

Live the questions now, then, perhaps someday far in the future,

Sống cùng những câu hỏi, rồi có lẽ vào một ngày nào đó trong tương lai,

you will gradually, without even noticing it,

bạn thậm chí sẽ không nhận ra rằng mình đang từng bước

live your way into the answers.

tiến tới câu trả lời mà mình hằng mong mỏi.

Like us, Rilke was a citizen of a young century

Giống như chúng ta, Rilke sống trong thời đại khởi đầu của một thế kỷ

with spectacular potentials for creating and destroying.

với tiềm năng ngoạn mục để sáng tạo và hủy diệt.

And it's come to seem to me

Và tôi nhận ra rằng,

that the great challenges,

những thách thức vĩ đại,

all of the great challenges before our young century

tất cả những thách thức vĩ đại trước giai đoạn đầu của thế kỷ,

on some level are vast, aching open questions.

ở một mức độ nào đó, là những câu hỏi mở nhức nhối và to lớn.

All of our challenges, ecological, racial, economic,

Tất cả thách thức của chúng ta về khía cạnh sinh thái, chủng tộc, kinh tế,

spiritual, political --

tinh thần, chính trị --

vast, aching, open questions

đều là những câu hỏi mở nhức nhối và to lớn

for which we will not have anything like answers any time soon.

mà ta sẽ không thể ngay lập tức tìm ra được câu trả lời.

So I find myself returned anew to this wisdom

Do đó, tôi nhớ lại lời khuyên này với nhận thức mới mẻ rằng,

that when we find ourselves in this situation,

khi chúng ta rơi vào hoàn cảnh trăn trở,

we are called to honor and dwell with the questions themselves.

chúng ta nên trân trọng và sống cùng với những câu hỏi đó.

Now we live in a culture that is in love with the form of words

Bây giờ chúng ta đang sống trong một thời đại ưa chuộng ngôn từ

that is an answer, an opinion.

mang hình thái một câu trả lời hoặc một ý kiến.

And we are in love with the way with words

Và chúng ta mê đắm cách dùng ngôn từ

that is an argument.

dưới dạng thức tranh luận.

But a question is a mighty form of words.

Nhưng câu hỏi lại là một hình thái cao quý của ngôn từ.

As an interviewer, I know that questions elicit answers in their likeness.

Là một người phỏng vấn, tôi hiểu rằng câu hỏi quyết định chất lượng câu trả lời.

Answers rise or fall to the questions they meet.

Câu trả lời hay dở thế nào phụ thuộc vào câu hỏi.

And it is a deep, deep truth in science as in life

Và đó là một chân lý trong khoa học cũng như trong cuộc sống

that at any given moment we are being shaped

rằng tại mọi thời điểm, chúng ta đang được định hình

as much by the questions we're carrying

bởi những câu hỏi mà chúng ta chất chứa trong lòng

as by the answers we have it in us to give.

cũng như những câu trả lời mà chúng ta có thiên hướng đưa ra.

Those moments when a new question rises up in us,

Khoảnh khắc khi một câu hỏi mới xuất hiện

stops us in our tracks,

và cản trở tiến trình của ta

those are pivot points.

chính là điểm mấu chốt.

Those are moments when the possibility of discovery breaks in.

Đó là khoảnh khắc khi khả năng khám phá bộc phát.

So the invitation here is to engage the adventure

Vì vậy, tôi mời gọi bạn dấn thân vào cuộc phiêu lưu

of a new reverence for the questions that are alive in you,

của một sự tôn kính mới dành cho những câu hỏi thường trực trong bạn,

the questions that are alive in the world around you.

cũng như những câu hỏi thường trực ở thế giới xung quanh bạn.

That question, which I believe almost every one of us

Đó là câu hỏi mà tôi tin là khiến mỗi chúng ta,

standing before our world and its pain and its problems,

khi đứng ngắm nhìn thế giới với những đau thương và vấn nạn,

wondering,

đều tự chất vấn,

"How can I possibly make a difference?

“Làm sao để tôi tạo ra sự khác biệt?

How to begin?"

Làm thế nào để bắt đầu?”

Spend some time formulating your variation on that question.

Hãy dành một chút thời gian để điều chỉnh câu hỏi đó.

Write it down.

Viết nó xuống.

Commit to having it over your shoulder, in your ear

Cam kết với những trọng trách và lời nhắc nhở thường xuyên

as you move through the next few months of your life.

trong suốt vài tháng tiếp theo của cuộc đời.

See what it invites you to see

Xem xét những gì bạn cần phải thấy,

and to move towards and to move away from.

cần phải tiến tới và tránh xa.

I have found that if you are faithful to living a question,

Tôi nhận ra rằng nếu bạn sống tận tâm với một câu hỏi,

that question will be faithful back to you.

câu hỏi đó sẽ báo đáp bạn tương ứng.

And my third offering is about calling and wholeness.

Và lời khuyên thứ ba của tôi liên quan đến sứ mệnh và sự toàn vẹn.

The Latin word for “calling,” “vocare,”

Từ “vocare” trong tiếng La-tinh

is the root of our word in English, "vocation."

là gốc rễ của từ “vocation” trong Tiếng Anh.

And in the world in which I was born,

Và trong thế giới mà tôi sinh ra,

vocation was very narrowly equated with work and job title.

sứ mệnh bị giới hạn ở phạm vi công việc và chức danh nghề nghiệp.

But we are not called merely to be professional people.

Nhưng sứ mệnh của chúng ta không chỉ đơn thuần liên quan tới công ăn việc làm.

We are called to be friends, neighbors,

Chúng ta còn có sứ mệnh là bạn bè, hàng xóm,

family, citizens.

là thành viên gia đình, công dân,

Lovers of the world.

là người tình của thế giới.

And just as there are callings for a life,

Nếu như có cái gọi là sứ mệnh của cuộc đời,

there are callings for our time.

thì cũng có cái gọi là sứ mệnh của thời đại.

It has come to seem to me that our generation in time,

Theo tôi, thế hệ chúng ta trong thời đại này,

our generation of our species,

thế hệ loài người hiện nay,

is called to nothing less than wholeness,

mang sứ mệnh toàn thể,

that we have it in us to figure out

rằng chúng ta có thiên hướng khám phá

what it would mean to cultivate whole human beings

ý nghĩa của việc nuôi dưỡng cho sự phát triển của toàn thể nhân loại

with whole institutions,

với toàn bộ các thể chế,

living in whole societies.

đang sinh sống trong các toàn thể xã hội.

The invitation here

Tôi mời gọi các bạn

is to turn your powerful reality-shifting imagination,

hãy biến trí tưởng tượng mạnh mẽ với năng lực biến chuyển thực tại,

your intelligence, your energy, your will

trí thông minh, năng lượng, ý chí của bạn

towards the possibility of wholeness.

hướng tới khả năng tạo ra sự toàn vẹn.

How to live into that.

Làm thế nào để sống trong một thế giới toàn vẹn.

And I want to be very clear

Và tôi muốn nói rõ

that becoming whole has nothing to do with aspiring to perfection.

rằng trở nên toàn vẹn không liên quan gì tới khát vọng đạt được sự hoàn hảo.

It is not about achieving perfection,

Vấn đề không phải là việc đạt được sự hoàn hảo,

and becoming whole also does not mean

và trở nên toàn vẹn cũng không có nghĩa là

that we become less strange or wild or complicated.

chúng ta trở nên kém kì quặc, hoang dại hoặc phức tạp hơn.

Becoming whole would mean that we orient together

Trở nên toàn vẹn có nghĩa là chúng ta cùng nhau định hướng

away from what is death-dealing

khỏi những căn nguyên gây chết chóc

and towards what is life-giving.

và hướng tới cội nguồn của sự sống.

Every fracture of our world notwithstanding,

Mặc cho những rạn nứt trong thế giới này,

the science of our age is revealing all of life

khoa học của thời đại chúng ta đang hé lộ sức sống mãnh liệt

in its insistence on wholeness,

trong nỗ lực bền bỉ đạt được sự toàn vẹn,

the interplay between our bodies, the natural world,

trong sự tương tác giữa cơ thể sống, thế giới tự nhiên,

the lives we make, the worlds we create.

cuộc sống chúng ta tạo ra, và thế giới chúng ta tạo ra.

And every dilemma around our technologies notwithstanding,

Mặc cho những song đề xung quanh công nghệ của chúng ta,

our technologies have given us,

công nghệ trao cho chúng ta,

for the first time in the history of our species,

lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại,

the tools to think and act as a species.

những công cụ để suy nghĩ và hành xử như một giống loài.

Take that in.

Hãy đón nhận nó.

It is the calling of callings

Đó chính là sứ mệnh tối thượng

to make that more vivid and tangible and real,

để sự toàn vẹn trở nên sống động, hữu hình và thực tế hơn.

each of us starting inside ourselves and with the lives we've been given.

Mỗi chúng ta có thể thay đổi từ chính bản thân và cuộc sống được ban tặng.

And across my life of conversation,

Trải qua một cuộc đời với rất nhiều đối thoại,

I have learned that wisdom and wholeness

tôi đã học được rằng sự thông thái và toàn vẹn

emerge in moments precisely like ours,

xuất hiện trong những khoảnh khắc hệt như cuộc sống của chúng ta

though ours is writ large,

dù rằng nhận thức của chúng ta thì rõ ràng,

where human beings have to hold seemingly opposing realities

khi mà con người phải đương đầu với những thực tại dường như đối nghịch

in a creative tension and interplay,

giữa căng thẳng và tương tác sáng tạo,

power and frailty,

mạnh mẽ và mềm mỏng,

birth and death,

sinh và tử,

pain and hope,

đau đớn và hy vọng,

mystery and conviction,

bí ẩn và lòng tin,

brokenness and beauty,

vụn vỡ và cái đẹp,

calm and fierceness,

bình tĩnh và dữ dội,

mine and yours.

thứ của tôi và của bạn.

Let's begin.

Hãy bắt đầu.

Thank you.

Cảm ơn bạn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)