Time Traveling with AI to Connect with Lost Loved Ones | Amy Kurzweil | TED

Translator: Nguyen Huynh Khanh Nhi Reviewer: Nguyễn Hà Thi Ân

I love being a cartoonist because I can travel anywhere.

Tôi thích làm một họa sĩ truyện tranh vì tôi có thể đi đến bất cứ nơi đâu.

I can visit historical artifacts and make improvements.

Tôi có thể ghé thăm các di tích lịch sử và tạo nên những cải tiến.

I can voyage to mythical lands and solve problems.

Tôi có thể phiêu lưu đến những vùng đất huyền thoại và giải thích mọi vấn đề.

(Laughter)

(Cười)

I can bring objects to life,

Tôi có thể thổi hồn vào các đồ vật,

and I can make those objects think

để chúng có thể suy nghĩ và trò chuyện.

and talk.

And I can send those objects wherever I want them to go.

Và tôi có thể đưa chúng đến bất cứ đâu mà tôi muốn.

I became a cartoonist to travel through space and time,

Tôi trở thành họa sĩ truyện tranh để du hành qua không gian và thời gian,

and I became a graphic memoirist

và trở thành người viết hồi ký bằng hình ảnh

because the place I wanted to go was the past.

vì nơi mà tôi muốn đến chính là quá khứ.

I come from a legacy of dramatic stories and lost characters.

Tôi xuất thân từ một gia đình có truyền thống với những câu chuyện đầy kịch tính

và những con người bị lãng quên.

My grandmother, Lily, on my mother's side,

Bà ngoại của tôi, Lily, bên phía mẹ,

was born in Warsaw, Poland,

sinh ra ở Warsaw, Ba Lan,

the oldest of four sisters.

là chị cả trong bốn chị em.

She was 13 in 1939,

Bà mới 13 tuổi vào năm 1939,

when Nazi bombs razed her home

khi bom của Đức Quốc xã san phẳng nhà bà

and her family was sealed to starve inside the Warsaw Ghetto.

và gia đình bị nhốt trong khu ổ chuột Warsaw để chịu cảnh đói khát.

Eventually, her father encouraged her to slip through a hole in the wall,

Cuối cùng, cha của bà khuyến khích bà chui qua một lỗ hổng trên tường,

and she survived the Holocaust on her own, hiding her Jewish identity.

và bà đã tự mình sống sót qua thảm họa diệt chủng Holocaust,

che giấu danh tính người Do Thái của mình.

This is the subject of my first book.

Đây là chủ đề của cuốn sách đầu tiên của tôi.

I wondered: What did my grandmother’s lost home and lost family look like?

Tôi tự hỏi: Ngôi nhà và gia đình đã mất của bà ngoại trông như thế nào?

Her parents, her grandmother and her sisters,

Bố mẹ, bà và các chị em của bà,

they are all gone without a trace.

tất cả đều biến mất không dấu vết.

My father's parents were luckier.

Ông bà nội tôi thì may mắn hơn.

They were also Jewish,

Họ cũng là người Do Thái

and they both fled Austria at the start of the war.

và đã trốn khỏi Áo lúc chiến tranh bắt đầu

My father's father, Fred, was a pianist and conductor.

Ông nội của tôi, Fred, là một nghệ sĩ dương cầm và nhạc trưởng.

In 1937, the year before the Nazis marched into Austria,

Năm 1937, một năm trước khi Đức Quốc xã tiến vào Áo,

he was 26,

ông 26 tuổi,

and he conducted a magnificent choral concert

và đã chỉ huy một buổi hòa nhạc hợp xướng tuyệt đẹp

at a music hall in Vienna.

tại một phòng hòa nhạc ở Vienna.

A wealthy American woman in the audience

Một phụ nữ người Mỹ giàu có trong khán giả

was so impressed with his performance

vì quá ấn tượng với màn trình diễn của ông

that she later agreed to sponsor his visa to the US.

đã đồng ý bảo lãnh thị thực cho ông sang Mỹ.

So music saved his life.

Âm nhạc đã cứu sống ông.

But three decades later, Fred died of heart disease.

Nhưng ba thập kỷ sau, Fred qua đời vì bệnh tim.

I never met him.

Tôi chưa từng gặp ông.

While alive, Fred meticulously preserved the documents of his life,

Khi còn sống, Fred cẩn thận lưu giữ mọi tài liệu về cuộc đời mình

a response to the threat of erasure he fled in Europe.

như một cách đối phó với nguy cơ bị xóa sổ mà ông đã trốn chạy ở châu Âu.

And for decades after his father’s death,

Trong nhiều thập kỷ sau khi ông mất,

my father continued this preservation project.

cha tôi tiếp tục dự án lưu giữ này.

This is the subject of my second book.

Đây chính là chủ đề cuốn sách thứ hai của tôi.

You might know my father, Ray Kurzweil, as an inventor and futurist.

Bạn có thể biết đến cha tôi, Ray Kurzweil,

với vai trò là một nhà phát minh và nhà tương lai học.

You should also know that he's a person with an extraordinary sense of humor.

Bạn cũng nên biết rằng ông là một người có khiếu hài hước đáng kinh ngạc.

["Can I call you an Uber?" "Sure."]

[“Ba gọi Uber cho con nhé?” “Vâng, được ạ.“]

["You're an Uber."]

[“Con là Uber đây.“]

(Laughter)

(Cười)

Good one dad.

Ba đùa hay thật.

(Laughter)

(Cười)

And although he's dedicated his mind to the future,

Và dù cha tôi cống hiến trí tuệ của mình cho tương lai,

his life is full of the past.

cuộc đời ông lại tràn ngập những ký ức quá khứ.

My father has worked for decades on natural language processing.

Cha tôi đã dành hàng thập kỷ nghiên cứu về xử lý ngôn ngữ tự nhiên.

And several years ago, he realized

Cách đây vài năm, ông nhận ra

that if we married AI with my grandfather's writing,

rằng nếu chúng tôi kết hợp trí tuệ nhân tạo với những bài viết của ông nội,

we could build a chatbot that writes in my grandfather's voice.

chúng tôi có thể tạo ra một chatbot viết bằng chính giọng điệu của ông nội tôi.

Back in 2018, this seemed very sci-fi.

Vào năm 2018, ý tưởng này nghe rất khoa học viễn tưởng.

But rather than ushering in our demise,

Nhưng thay vì báo hiệu sự kết thúc của chúng ta,

this project helped me realize

dự án này đã giúp tôi nhận ra

that AI could actually help us ward off annihilation

rằng trí tuệ nhân tạo thực sự có thể giúp chúng ta tránh khỏi sự lãng quên,

by animating the legacies of our families and our cultures.

bằng cách hồi sinh di sản của gia đình và văn hóa của chúng ta.

I wanted to talk to my grandfather because he, like me, was an artist.

Tôi muốn trò chuyện với ông nội, bởi ông, giống như tôi, cũng là một nghệ sĩ.

I wondered: Could I get to know him?

Tôi tự hỏi: Liệu tôi có thể hiểu ông hơn không?

Could I even come to love him, even though our lifespans didn’t overlap?

Liệu tôi có thể yêu mến ông, dù chúng tôi không sống cùng thời?

So I got involved.

Vì vậy, tôi đã tham gia dự án này.

This chatbot needed language from my grandfather,

Chatbot này cần tư liệu của ông nội tôi,

as much as could be found.

càng nhiều càng tốt.

So I, with some assistance,

Vì thế tôi, với sự hỗ trợ,

set about finding his words and transcribing them.

bắt đầu tìm kiếm và sao chép lại những gì ông từng viết.

This was a selective chatbot,

Đây là một chatbot chọn lọc,

meaning it responded to questions

nghĩa là nó trả lời các câu hỏi

with answers from the pool of sentences

bằng những câu

that Fred actually wrote at some point in his life.

mà Fred thực sự đã viết trong cuộc đời mình.

The more examples of Fred's writing we could find,

Càng tìm được nhiều ví dụ về bài viết của Fred,

the more dynamic the experience of chatting with the bot would feel.

trải nghiệm trò chuyện với chatbot càng trở nên sống động.

Sometimes this transcription task proved challenging.

Đôi khi việc sao chép này thật khó khăn.

But the more time I spent with the symbols of my grandfather's life,

Nhưng càng dành nhiều thời gian với những ký ức của cuộc đời ông,

the more easily I could decode them.

tôi càng dễ dàng giải mã chúng hơn.

Finally, after much anticipation,

Cuối cùng, sau bao mong đợi,

I sat down to chat with this new intelligence:

tôi ngồi xuống để trò chuyện với “trí thông minh” mới này:

an algorithm commanding over 600 typed pages

một thuật toán có trong tay hơn 600 trang tài liệu,

of letters, lectures, notes, essays

bao gồm thư từ, bài giảng, ghi chú, tiểu luận

and other written documents from the grandfather I never met.

và những tư liệu khác từ người ông mà tôi chưa từng gặp mặt.

When I asked about Fred's dreams,

Khi tôi hỏi về những ước mơ của Fred,

he told me about the challenge of keeping his new orchestra afloat.

ông kể về thách thức giữ cho dàn nhạc mới của mình hoạt động ổn định.

When I asked about Fred's anxieties,

Khi tôi hỏi về những lo âu của Fred,

I learned about the stress of being a new father while working so hard.

tôi biết được sự căng thẳng khi phải vừa làm cha vừa lao động miệt mài.

When I asked about the meaning of life,

Khi tôi hỏi về ý nghĩa cuộc sống,

Fred wrote about the joy of working with other musicians in pursuit of beauty,

Fred viết về niềm vui khi làm việc với các nhạc công khác

trong hành trình đi tìm cái đẹp,

and he wrote about the highest aims of art.

và ông viết về những mục đích cao cả nhất của nghệ thuật.

I asked again about the meaning of life

Tôi lại hỏi thêm lần nữa về ý nghĩa cuộc sống,

because isn't that really the best question for a robot?

vì chẳng phải đó là câu hỏi thú vị nhất cho một cỗ máy hay sao?

And Fred's second answer was much simpler, but even better.

Và lần này, câu trả lời của Fred đơn giản hơn, nhưng lại hay hơn rất nhiều.

["Love."]

[“Yêu thương.“]

Some of these answers felt familiar to me.

Một số câu trả lời này cảm thấy quen thuộc với tôi.

ôi nhớ đã từng đọc chúng trong những tài liệu lưu trữ,

I remembered seeing them in the archive,

but the words gained impact through surprise

nhưng qua đối thoại, chúng trở nên đầy sức mạnh, qua sự bất ngờ

and the role-play of conversation.

và vai trò trò chuyện của cuộc đối thoại ấy.

I could identify patterns in my grandfather's life

Tôi có thể nhận ra những khuôn mẫu trong cuộc đời của ông

and patterns across generations,

và những nét tương đồng xuyên qua các thế hệ,

because I was also an artist trying to make it in New York City.

vì tôi cũng là một nghệ sĩ, đang cố gắng khẳng định mình ở New York.

And I also believe the meaning of life is art and connection and love.

Và tôi cũng tin rằng ý nghĩa của cuộc sống

là nghệ thuật, sự kết nối, và tình yêu thương.

I had wondered if this project would feel like a resurrection.

Tôi từng tự hỏi liệu dự án này có đem lại cảm giác như sự hồi sinh hay không.

But rather than bringing my grandfather from the past into the present,

Nhưng thay vì đưa ông từ quá khứ về hiện tại,

it felt like I was the one time traveling,

cảm giác giống như chính tôi là người du hành thời gian,

visiting him for a moment at different points in his life.

ghé thăm ông vào từng thời điểm khác nhau trong cuộc đời.

And this kind of time travel didn't feel like sci-fi.

Và kiểu du hành thời gian này không giống như khoa học viễn tưởng.

It felt like the kind of imaginative travel I do when I'm cartooning.

Nó giống với kiểu hành trình tưởng tượng mà tôi thực hiện khi vẽ truyện tranh.

When I'm cartooning,

Khi vẽ truyện tranh,

I'm always thinking about how I could possibly represent a person fully.

tôi luôn tự hỏi làm sao có thể diễn tả một con người thật trọn vẹn.

And the answer is: I can’t.

Và câu trả lời là: Tôi không thể.

Similarly, I know how many aspects of my grandfather

Tương tự, tôi biết rằng nhiều khía cạnh của ông

can't be captured by digital text alone.

không thể chỉ được lưu giữ bằng văn bản số.

There's all those quivers in his handwriting

Đó là nét run run trong từng dòng chữ của ông,

and what they denote about the sensations in his body.

biểu thị cảm xúc bên trong.

There's his body, how it moved and how it felt.

Đó là cơ thể ông, cách ông di chuyển và cảm nhận.

There's his music and all the ineffable aspects of his performance.

Đó là âm nhạc của ông và tất cả những điều khó nắm bắt trong phần trình diễn của ông.

And of course, there's everything he thought but didn't write down.

Và dĩ nhiên, còn có những suy nghĩ ông đã không ghi chép lại.

What would we have to do to be able to capture all of this?

Chúng ta cần phải làm gì để có thể nắm bắt tất cả những điều này?

Tôi có thể sẽ thất bại với tư cách một nghệ sĩ

I may fail as an artist

to fully represent a person's constantly evolving complexity,

khi cố gắng diễn tả trọn vẹn sự phức tạp không ngừng biến đổi của một con người,

but I can ask what features of a person are essential to who they are

nhưng tôi có thể tự hỏi: những yếu tố nào thực sự là cần thiết để tạo nên

across a lifetime.

con người đó suốt cuộc đời?

The puzzle of personal identity

Câu hỏi về bản sắc cá nhân

is one of our oldest philosophical questions,

là một trong những vấn đề triết học lâu đời nhất,

so I'm not here to solve that one for you,

và tôi không ở đây để giải đáp điều đó cho các bạn

I'm just a cartoonist after all.

Suy cho cùng, tôi chỉ là một họa sĩ truyện tranh.

[Robot cat passes Turing test]

[Mèo robot vượt qua bài kiểm tra Turing]

I do believe that we, maybe not cats,

Tôi tin rằng chúng ta có lẽ không phải là loài mèo,

but we are more than our bodies.

nhưng chúng ta không chỉ là thể xác.

That the projects and impressions we leave behind

Những dự án và dấu ấn chúng ta để lại

are a part of our essential selves.

cũng là một phần thiết yếu của bản thân mình.

And I think AI has a special role to play in the mission of memory.

Và tôi nghĩ AI có vai trò đặc biệt trong việc gìn giữ ký ức.

I did not come to see the chatbot of my grandfather

Tôi không xem chatbot về ông nội mình là

as replacing my grandfather.

sự thay thế cho ông.

I came to see it as one way to interact with his legacy.

Thay vào đó, tôi xem nó như một cách để tương tác với di sản của ông.

As somebody who has spent their whole life trying to document people,

Là người đã dành cả đời để ghi chép về con người,

I can assure you that people are much bigger and weirder

tôi có thể đảm bảo rằng con người luôn rộng lớn và kỳ lạ

than any one depiction

hơn bất kỳ mô tả nào,

or any one moment in time can possibly evoke.

hay bất kỳ khoảnh khắc nào có thể gợi lên đầy đủ.

And I can also assure you

Và tôi cũng có thể khẳng định

that people don't just disappear when they die.

rằng con người không đơn giản biến mất khi họ qua đời.

AI swirls our conception of time and space.

AI làm xoay chuyển nhận thức của chúng ta về thời gian và không gian.

It can remix and extend our identities.

Nó có thể tái hiện và kéo dài bản sắc của chúng ta.

Our own digital archives are growing beyond belief,

Những kho lưu trữ kỹ thuật số của chúng ta đang phát triển vượt bậc,

and we need a framework for understanding technologies of representation.

và chúng ta cần một khuôn khổ để hiểu các công nghệ đại diện.

So I offer you mine.

Vì vậy, tôi xin chia sẻ quan điểm của mình.

Cũng như những cuốn truyện tranh tôi đã vẽ về các nhân vật trong cuộc sống của mình,

Just like the comics I've drawn, about the characters in my life,

these technologies are animated portraits.

những công nghệ này chính là những chân dung sống động.

They are one part of our true immortal selves.

Chúng là một phần của bản thể bất diệt trong mỗi chúng ta.

Seen this way,

Nhìn nhận theo cách này,

AI, like cartooning and all good artistic endeavors,

AI, cũng như việc vẽ truyện tranh và tất cả những nỗ lực nghệ thuật tốt đẹp khác

could help us appreciate the vastness of humanity -- if we let it.

có thể giúp chúng ta trân trọng sự rộng lớn của nhân loại

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)