Love, sorrow and the emotions that power climate action | Knut Ivar Bjørlykhaug

Transcriber:

Translator: Hòa Minh Reviewer: Thu Ha Tran

Hãy nghĩ đến một địa điểm trong tự nhiên mà bạn yêu thích.

Có thể là nơi mà bạn nghĩ tới sau một ngày làm việc căng thẳng,

có thể khi bạn đang lo lắng về vấn đề tài chính,

Picture one of your favorite spots in nature, a place you love.

có thể khi bạn tranh cãi với bạn bè hoặc thậm chí là tệ hơn --

Maybe you're heading for this spot after a stressful day at work,

khi bạn mất đi người mình yêu thương.

maybe you're worrying about your economy,

Bạn đang nghĩ tới một nơi cụ thể chẳng hạn như ngay gần nhà,

maybe you had an argument or fight with your friend or worse --

để tìm kiếm chút bình yên.

Bất kể đó là gì hay ở nơi đâu, hầu hết chúng ta muốn tìm kiếm thiên nhiên

you lost somebody you loved.

You are heading to this specific space, maybe close to home,

để vui chơi hay để giải toả, tìm kiếm mục đích và quan điểm.

to find some comfort.

Whatever and wherever it is, most of us tend to search nature

Không gian dành cho sự xoa dịu bây giờ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết

to play or to get some relief, purpose and perspective.

trong mùa dịch.

These spaces for potential peace are now proving to be more important than ever

Chúng ta thường ngạc nhiên trước những hiện tượng tự nhiên và phép màu

during the pandemic.

khi ta ở trong tự nhiên.

Có thể là khi một con đại bàng đột nhiên bay qua đầu bạn,

Often we are surprised by some kind of natural phenomenon and magic

một con cá ngoạm vào ngón chân của bạn,

hay khi một con chim sẻ đậu trên băng ghế của bạn và nghiêng đầu

when we're in nature.

Maybe an eagle suddenly flies over your head,

kèm một ánh nhìn như muốn nói: “Làm ơn chia cho chúng tôi một ít bánh.”

a fish nips at your toes,

Đây là tôi, bố tôi và bà tôi, Signe.

or a sparrow approaches your bench with a tilted head

Và đây là nơi tôi sinh ra, bờ biển phía tây Na Uy.

and a look that says, "Please share some of your bread with us."

Lúc còn bé, tôi dành hầu hết thời gian

This is me, my dad and grandmother, Signe.

trên chiếc thuyền màu vàng này, cùng với bố.

And this is where I come from, the west coast of Norway.

Bố tôi là một người hoang dã theo nhiều cách,

Most of the time in my childhood,

và ông ấy đã cho tôi cơ hội để hiểu thêm về tự nhiên

I spent in this yellow boat, with my dad.

và kết nối với nó,

đặc biệt là với đại dương và các loài chim biển.

He was a wildling in many ways, my dad,

Bởi vậy khi tôi gần gũi với chúng, tôi thực sự cảm thấy như ở nhà.

and he gave me the possibility to learn from nature

and connect with it,

Tôi cảm thấy được kết nối.

especially the ocean and the seabirds.

Giờ đây, hình dung nơi bạn yêu thích,

So when I'm close to these elements, I really feel like home-home;

một nơi thiêng liêng, nơi mà bạn có thể cảm thấy thoải mái

I feel connected.

và đôi lúc bình yên có lẽ sẽ được tìm thấy

Now, picture that the place you love,

bỗng dưng bị phá hoại,

that sacred place where you can feel more at ease

thậm chí là tệ hơn -- hoàn toàn biến mất.

Điều gì sẽ xảy ra nếu nơi đó -- ví dụ như, vịnh mà bạn yêu thích khi đi bơi --

and sometimes maybe find peace

is in some way broken

vẫn luôn ở đó cho bạn thỏa thích bơi

or even worse -- gone.

giờ đây bị ô nhiễm,

What if this place -- for example, your favorite bay to swim in --

tràn ngập dầu,

Xác chim ở khắp mọi nơi.

Hay ngọn núi vững chãi, giờ bị chiếm bởi những nhà máy lớn và ngành CN tham lam.

which has always been there for you

now is polluted,

full of oil,

dead birds everywhere.

Đúng vậy, đó không còn chỉ là tưởng tượng nữa.

Or the steady mountain, now hijacked by big machines and greedy industry.

Sự tàn phá thiên nhiên và động vật hoang dã là có thật.

Nó đã xảy ra được một thời gian rồi.

Well, it is not about imagination anymore.

Và ngôi nhà của chúng ta cùng với các vật thể sống khác

đang bị phá hủy trên danh nghĩa của sự tiến bộ.

The destruction of nature and wildlife is real.

It's been real for a good while.

Vài năm trước, tôi gặp một nhà triết gia người Na Uy, Arne Johan Vetlesen,

And our homes that we share with other life forms

sau khi đọc cuốn sách của ông, tên là “Sự phủ nhận của tự nhiên.”

are getting destroyed in the name of progress.

A couple of years ago, I met a Norwegian philosopher, Arne Johan Vetlesen,

Chúng tôi nhanh chóng nhận ra điểm chung về tình yêu và sự đam mê với thiên nhiên,

after reading one of his books, called "The Denial of Nature."

tình yêu đó được gọi là “tình yêu sinh thái.”

Chúng tôi đã nói về mối liên hệ với ngôi nhà của chính mình

We quickly found that we share this common love and fascination for nature,

và tình yêu đối với môi trường xung quanh chúng ta:

a love that we can call "ecological love."

đối với ông, đó là những khu rừng ở phía đông nam của Na Uy,

We talked about our connection to our homes

với những con cú xinh đẹp và bí ẩn;

and the love for our surrounding environments:

còn đối với tôi, đó là đảo chim và núi Runde

for him, the forests in the southeastern parts of Norway,

trên bờ biển phía tây của Na Uy.

with the beautiful and mysterious owls;

Tôi nói với ông rằng theo một vài cách kỳ lạ nào đó,

and for me, the bird island and mountain Runde

đôi khi tôi cảm thấy thích và đồng cảm với chú chim hải âu,

on the west coast of Norway.

có lẽ là vì tôi luôn mơ ước rằng mình có thể bay.

I said to him that in some strange way,

I sometimes feel like and identify with the puffin bird,

Vì vậy, nó hẳn là tình yêu,

không hẳn là từ hai phía.

maybe because I kind of always have been dreaming about having the ability to fly.

Trong khu rừng gần nhà Arne Johan, những con cú giờ đây đã biến mất

vì nạn phá rừng.

So it must be love,

most likely not mutual.

Đảo chim mà tôi yêu, đảo Runde,

In the forest close to Arne Johan's house, the owls are now gone

giờ đây tổ của chúng tràn ngập nhựa,

because of deforestation.

và biến đổi khí hậu đang làm rối loạn đời sống tự nhiên.

The bird island that I love, the island of Runde,

Điều này có tác động tàn khốc đối với gần 500.000 chú chim --

now has bird nests full of plastic,

and climate change is confusing the wildlife.

500.000.

This has a devastating impact on the nearly 500,000 bird inhabitants --

Số lượng của chúng hiện đang giảm dần.

Hầu hết các loài chim ở đó được liệt kê là có nguy cơ tuyệt chủng.

500,000.

Their numbers are now decreasing.

Vì vậy, khi khám phá nỗi buồn và nỗi đau của chính mình, Arne Johan và tôi,

Most of the birds there are listed as endangered.

phát hiện ra rằng có rất nhiều người trong các bối cảnh văn hóa khác nhau

So we explored our own sorrow and pain, Arne Johan and me,

và theo những cách khác nhau

cảm thấy một dạng thức phức tạp của mất mát và đau buồn,

and discovered that many people in various cultural contexts

đó là nỗi buồn sinh thái, nỗi buồn về tình yêu với hệ sinh thái.

and in different ways

feel a complicated form of loss and mourning,

Chúng tôi than khóc và đau khổ với tự nhiên.

Sự sống hình thành như một lẽ đương nhiên mà ta vẫn nghĩ, như ta biết, sự khai thác,

ecological sorrow, love sorrow.

We mourn and suffer with nature.

hiện đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng với tốc độ điên cuồng.

Life forms that we in many ways have taken for granted and, as we know, exploited,

Kể từ đầu những năm 1970 cho đến nay, năm 2020,

are now facing extinction at a rate that is insane.

động vật hoang dã trên thế giới đã giảm 68 phần trăm.

Since the early 1970s until today, 2020,

Và báo cáo mới nhất của Liên hợp quốc cảnh báo rằng

con người đang tiếp tục giết tất cả động vật

the world’s wildlife has been reduced by 68 percent.

And the latest UN nature panel report warns

một cách có hệ thống.

Chúng ta cần phải bắt đầu lắng nghe những gì thiên nhiên đang cố gắng bảo ban

that we human beings are continuing to kill all nonhuman living beings

và cả những gì chúng ta đang làm cho chính mình.

systematically.

Chúng ta cần phải thay đổi từ những kẻ giết chóc bẩm sinh

We really need to start listening to what nature is trying to tell us

thành những người yêu thương bẩm sinh.

and what we are doing to ourselves as well.

Và ta cần thực hiện nghiêm những quy định về Thỏa thuận Xanh trong tương lai.

We need to make a shift from natural-born killers

to natural-born lovers,

Vì thật không may,

một số giải pháp tiềm năng cho khủng hoảng khí hậu

and we need to critically challenge what future Green Deals should consist of.

cũng có thể phá hủy thiên nhiên.

Bảo vệ và tôn trọng thiên nhiên

Because unfortunately,

some of the prospective solutions to the climate crisis

là một trong những hành động căn bản và quan trọng nhất mà chúng ta nên làm.

also can destroy nature.

Hầu hết chúng ta đều cảm thấy rằng tình yêu vừa tuyệt vời

Protecting and respecting nature

is one of the most radical and important climate actions we do.

và đôi khi hơi phức tạp.

Ta cũng biết rằng nỗi buồn được kết nối bền chặt với khả năng yêu thương

Most of us have felt that love is both amazing

và quan tâm của chúng ta đến những cá thể khác.

and sometimes a bit complicated.

Vì vậy, tôi cùng với những người khác thiết nghĩ rằng,

We also know that sorrow is deeply connected to our ability to love

chúng ta nên cảm thấy tích cực hơn trong mối quan hệ với các dạng sống khác.

and to care for other beings.

So I argue, alongside others,

Khi thiên nhiên đang bị tàn phá --

that we should feel more actively in our relationship with other life forms.

ngọn núi vững chãi, địa điểm bơi yêu thích của bạn,

rừng và những sinh vật cư trú --

When nature is being destroyed --

ta sẽ tự nhiên có cảm giác đau nhói trong tim.

the steady mountain, your favorite swimming spot,

Đúng không?

Sự phá hủy đó ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của chúng ta ra sao?

the forest and all its inhabitants --

it seems quite natural that we feel emotional pain.

Doesn't it?

Nỗi buồn sinh thái quả thực là một dạng tang tóc phức tạp.

How does the destruction affect our mental health?

Có thể nó sẽ trở nên phức tạp hơn vì chúng ta cần phải thừa nhận

Ecological sorrow is indeed a complicated form of mourning.

rằng chúng ta, những cá thể đang tồn tại ngày nay, là vấn đề - là con người,

Maybe it gets more complicated because we need to acknowledge

những khao khát không ngừng của chúng ta được kích thích bởi hệ thống chính trị

that we, as we live today, are the problem -- human beings,

đó không phải giải pháp để bảo vệ ngôi nhà gốc rễ của chúng ta,

our constant craving for more, stimulated by a political system

một hệ thống tách rời chúng ta khỏi thiên nhiên, khỏi đất, khỏi rừng,

that does not act to protect our fundamental home,

khỏi đại dương, khỏi không khí.

a system that disconnects us from nature, the soil, the forest,

Chúng ta thất bại trong việc bảo vệ tất cả các loài động vật hoang dã khác

mà chúng ta chia sẻ hành tinh tuyệt vời và đôi khi khủng khiếp này.

the ocean, the air.

We fail to protect all other forms of wildlife

Vì vậy sự thiếu tôn trọng của chúng ta đối với những vật thể khác

that we share this magnificent and sometimes awful planet with.

cũng là sự thiếu tôn trọng đối với loài người.

So our lack of respect for the other-than-human

Hãy nhìn xem.

is also a lack of respect for humankind.

Đó chỉ là...

sự đau lòng.

Look at this.

Điều đó thực sự làm tan nát trái tim tôi bởi ta không thể ngăn chặn sự tàn phá.

It's just ...

heartbreaking.

Vậy vấn đề là gì, nói về điều này nhé?

It really breaks my heart that we cannot stop our destruction.

Tại sao chúng ta nên cố gắng nhiều hơn nữa để khám phá và để hiểu

chuyện tình phức tạp này và mối quan hệ với thiên nhiên?

So what's the point, talking about this?

Why should we try even harder to explore and understand

Tại sao điều này ít nhất cũng quan trọng không kém các giải pháp công nghệ lớn?

this complicated love story and relationship with nature?

Chà, điều đó chẳng giúp ích gì cho những ai bị mắc kẹt trong nỗi buồn.

Why is this at least equally important as big tech solutions?

Nhưng tôi tin rằng chúng ta cần nhường chỗ cho những nỗi buồn đau này

Well, it does not help anybody to get stuck in the sorrow and sadness.

nhường chỗ cho sự tổn thương, yếu đuối

But I believe we need to make room for this sorrow, this pain

nhường chỗ cho tất cả những cảm giác phức tạp

liên quan đến thiên nhiên và khủng hoảng khí hậu đang diễn ra,

to make room for our vulnerability

bởi vì chỗ trống đó cũng có khả năng tạo ra cơ hội để hành động.

to make room for all the complicated feelings

related to the ongoing nature and climate crisis,

Bởi vì chúng ta không thể bỏ qua nó.

because this room potentially also creates an opportunity to act.

Chúng ta cần nói về nó và chia sẻ câu chuyện của chúng ta.

Chấp nhận và hiểu cảm xúc của bản thân

Because we can't ignore it.

We need to talk about it and share our stories.

giúp tôi vượt qua những nỗi đau và không bị mắc kẹt trong tuyệt vọng.

Accepting and understanding my feelings

Và nó giúp tôi kết nối với những người đang cảm thấy buồn và tức giận

helps me to overcome some of the pain and to not get stuck in depression.

bởi những gì họ yêu đang bị phá huỷ.

And it helps me to connect with others that feel sad and angry

Hiểu rõ hơn các phản ứng cảm xúc và thể chất

because what they love is being destroyed.

có thể tạo cơ hội để xác nhận lại sự thật rằng chúng ta là một phần của tự nhiên,

Understanding our emotional and physical reactions better

không tách rời khỏi tự nhiên, trích câu nói nổi tiếng của Ngài David Attenborough.

can create the opportunity to reclaim the fact that we are a part of nature,

Và hãy nhìn vào những gì Greta Thunberg đang làm.

not apart from nature, to quote the famous Sir David Attenborough.

Cô đã gạt đi nỗi buồn và suy sụp của mình và biến nó thành hành động mạnh mẽ,

And just look at what Greta Thunberg is doing.

những hành động thu hút và gây tiếng vang với mọi người theo cách đặc biệt.

She took her sorrow and depression and transformed it to powerful action,

actions that engage and resonate in people in an exceptional way.

Tuy nhiên, rất có thể chúng ta sẽ gặp phải nhiều mất mát hơn.

Đôi lúc tôi được hỏi câu này:

Chúng ta có thể làm gì với tình yêu và nỗi buồn sinh thái của ta?

However, it is likely that we will experience more loss.

Tại sao ta phải làm bất cứ điều gì?

I sometimes get this question:

Tại sao ta phải tiếp tục bằng mọi giá nếu nguồn đất của chúng ta biến mất?

What can we do with our ecological love and sorrow?

And why should we do anything?

Đây là một thực tế khó khăn.

Why should we care to continue at all if our land is lost and gone?

Một số người đã tự tử vì biến đổi khí hậu

và nhà của họ bị tàn phá.

This is a hard reality.

Một số người bị giết khi đang bảo vệ nhà và rừng của họ.

Some people commit suicide because of climate change

Một lần nữa, những người dễ bị tổn thương nhất lại đang bị ảnh hưởng nhiều nhất,

and destruction of their homes.

Some get killed protecting their home and forests.

ví dụ như người bản địa và những người tị nạn bởi khí hậu.

Once again, the most vulnerable are being affected the most,

Tôi tin vẫn còn chút hy vọng chúng ta có thể đến với nhau,

for example, First Nation people and climate refugees.

chúng ta giữ gìn thiên nhiên để các thế hệ tương lai có thể cùng tồn tại và tận hưởng

I believe there is still some hope that we can come together,

những gì hành tinh này mang lại.

that we preserve nature so that future generations can coexist with and enjoy

Chúng ta có thể dùng cảm xúc của mình với thế giới tự nhiên

một cách khéo léo hơn,

what this planet has to offer.

cùng với những tri thức và công nghệ giúp ta xây dựng lại thiên nhiên.

We can use our feelings towards the natural world

in a more constructive way,

Chúng ta có thể có chức năng tích cực trong hệ sinh thái.

alongside the knowledge and technology that helps us rewild nature.

Tôi chỉ có thể nói với bản thân,

dù tôi biết tôi chia sẻ quan điểm này và những cảm nhận này với nhiều bạn.

We can have a positive function in the ecosystem.

Nhưng với tôi ý nghĩa sâu xa trong cuộc sống kỳ lạ này

I can only speak for myself,

là cảm giác được kết nối với cuộc sống của tất cả động vật và con người

even though I know I share this perspective and these feelings with many.

và cố gắng để được ủng hộ trên danh nghĩa cuộc sống.

But the deepest meaning for me in this weird life

is to feel connected with all human and nonhuman life

Dù rất khó để nhìn và cảm nhận được bất kỳ hy vọng nào,

and to try to be supportive on behalf of life.

tôi tin rằng ta sẽ tìm thấy hy vọng và ý nghĩa trong chính hành động của chúng ta.

Although it's difficult to see and feel any hope,

Chúng ta có khả năng trồng hạt giống và bắt đầu một khu vườn

I believe that it will be in our actions that we will find hope and meaning.

để tạo ra một ảnh hưởng dù chỉ nhỏ nhoi ở nơi ta đang sống;

We have possibilities to plant seeds and start a garden

những khả năng giúp tái tạo nguồn đất

mà cơ thể chúng ta một ngày nào đó, dù muốn hay không, đang hướng tới;

to create a small impact where we are in our local communities;

những khả năng để chống lại;

possibilities to reclaim the soil

khả năng để mang tình yêu, cơn giận dữ và nỗi buồn trên danh nghĩa ngôi nhà ta

that our bodies someday, like it or not, are heading for;

possibilities to protest;

và hành tinh

possibilities to take our love, rage and sorrow on behalf of our homes

tới địa phương.

Và dù chúng ta cảm nhận thấy nỗi buồn từ trong xương tuỷ,

chúng ta nên nhớ rằng cảm xúc này tập hợp theo nhiều cách,

and the planet

to local.

And although we feel the sadness and the sorrow in our bones,

rằng nỗi buồn này bắt rễ sâu trong vô thức của ta.

we should remember that this feeling is in many ways collective,

Để phòng tránh thảm hoạ sức khoẻ cộng đồng,

that this sorrow takes deep roots in our collective unconscious.

một làn sóng tập hợp nỗi đau và sự mất mát đang tiếp diễn,

chúng ta cần nhận biết những cảm nhận của mình để hiểu chúng đến từ đâu

To prevent a public health disaster,

a continuing wave of collective loss and sorrow,

và bắt đầu bảo vệ ngôi nhà sinh thái của chúng ta.

we need to acknowledge our feelings to understand where they come from

Tôi cho rằng tức giận và buồn rầu thì có sao đâu.

and start protecting our ecological home.

Tin tôi đi, bạn không cô đơn đâu.

I argue that it's OK to be sad, angry, depressed.

Tình yêu, nỗi buồn và sự giận dữ có thể làm việc như sức đề kháng.

Believe me, you're not alone.

Những câu chuyện của chúng ta có thể làm việc như sức kháng cự.

Ecological love, sorrow and rage can work as resistance.

Cùng nhau, chúng ta có thể chuyển tình yêu và nỗi buồn thành những hành động mạnh mẽ

Our stories can work as resistance.

nhânh danh bảo vệ tự nhiên và bảo vệ lẫn nhau,

nhân danh thay đổi hệ thống tàn phá.

And together, we can transform our love and sorrow to powerful actions

in the name of protecting nature and each other,

Những người đồng nghiệp quan tâm tới chính trị của tôi: tham gia và tổ chức

in the name of changing a destructive system.

và nuôi trồng những hạt giống kia.

Ý tôi là, thật tuyệt khi được theo dõi ý chí của cuộc sống.

My fellow political animals: engage and organize

Vậy hãy cùng đi ra khỏi đây và thử tạo ra cộng đồng hy vọng mặc kệ những dị nghị,

and plant those seeds.

I mean, it's amazing to follow the will of life.

như bông bồ công anh nhẹ nhàng xuyên qua lớp nhựa đường.

So let's go out there and try to create communities of hope despite all odds,

Hãy cùng tổn thương và mạnh mẽ

và làm xáo trộn cuộc sống này.

like tender dandelions breaking through asphalt.

Đó là tất cả những gì tôi muốn nói.

Let's be vulnerable and strong

and rebel for life.

That's all I have.