The Real Gold of Our Economy Is in Our Hands | Salvatore Cali | TED

Çeviri: Sevgin Gungor Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Recently, I renewed my daughter's passport.

Geçenlerde kızımın pasaportunu yeniledim.

I had to go to the police office three times.

Polis müdürlüğüne üç kez gitmek zorunda kaldım.

Wait for hours in long queues.

Uzun kuyruklarda saatlerce bekledim.

Pay cash to the post office

Postaneye nakit ödeme yaptım

and fill out tons of forms of repetitive data.

ve tonlarca bilgi formunu tekrar tekrar doldurdum.

And why?

Ve neden?

Why did I waste so many hours of my life,

Neden hayatımın bu kadar saatini boşa harcadım?

when just a few years ago, I went to renew my own passport,

Sadece birkaç yıl önce kendi pasaportumu yenilemeye gittiğimde

but since I need it immediately for business reasons,

iş nedeniyle pasaporta hemen ihtiyacım olduğu için

they proposed me the magic solution,

bana sihirli çözümü önermişlerdi.

the fast track.

Hızlı yolu.

Once I demonstrated urgency and paid the extra,

Aciliyeti kanıtlayıp ekstra ücreti ödedikten sonra,

miracle, I got my passport in five minutes.

mucize! Beş dakika içinde pasaportumu aldım.

Whenever I see a fast track,

Ne zaman hızlı bir yol görsem,

I know there is a slow process,

yavaş bir süreç olduğunu biliyorum.

and the slow process often means a lot of wasted time.

Ve yavaş süreç genellikle çok fazla zaman kaybı anlamına gelir.

But what is the impact of all this waste?

Ama tüm bu israfın etkisi nedir?

With simple calculations,

Basit hesaplamalarla,

if every single person would waste one of their 200 working days

her bir kişi beş yılda bir pasaportunu yenilemek için

to renew their passport every five years,

200 iş gününden birini boşa harcarsa,

that's 0.1 percent of GDP.

bu GSYİH'nin binde 1'i demektir.

In a country like Italy, this is 2 billion euros of missed GDP,

İtalya gibi bir ülkede bu, 2 milyar avroluk kaybedilen GSYİH demektir

and that’s only for passports.

ve bu sadece pasaportlar için geçerli.

Now imagine the impact of the waste

Şimdi kimlik ve ehliyet taleplerinden,

from ID and license requests, work permits, tax declarations.

çalışma izinlerinden, vergi beyanlarından kaynaklanan israfın etkisini hayal edin.

That's several points of GDP.

Bu GSYİH'nin ciddi bir oranı.

Solving this problem of waste

Bu zaman israfı sorununu çözmek,

would have a greater impact [than] what lawmakers achieve

milletvekillerinin tipik bir maliye yasasıyla elde ettiklerinden

through a typical financial act.

daha büyük bir etkiye sahip olacaktır.

For the last 25 years,

Son 25 yıldır

I've analyzed how companies create value for their customers,

şirketlerin müşterileri için nasıl değer yarattığını analiz ettim

and my research shows that, on average,

ve araştırmam, ortalama olarak,

only five percent of labor really creates value.

emeğin sadece yüzde beşinin gerçekten değer yarattığını gösteriyor.

Five percent.

Yüzde beş.

Can you imagine? Most of our time is wasted.

Düşünebiliyor musunuz? Zamanımızın çoğu boşa harcanıyor.

Five minutes to issue a passport is enough.

Pasaport vermek için beş dakika yeterlidir.

Companies must analyze their value streams --

Şirketler, değer akışlarını analiz etmelidir --

which is the sequence of activity to create value for their customers --

bu, müşterileri için değer yaratmak amacıyla yaptıkları bir dizi faaliyettir,

and dig inside of each tiny activity,

ve her bir küçük faaliyetin derinine inerek

questioning its purpose.

amacını sorgulamalıdır.

Which activity really matters and what is just a legacy?

Hangi faaliyet gerçekten önemli ve hangisi sadece bir kalıntı?

Are you wasting your labor by overcontrolling,

Aşırı kontrol ederek, gereksiz işlemler yürüterek

executing redundant tasks or fixing issues?

veya sorunları çözerek, emeğinizi boşa mı harcıyorsunuz?

By rethinking the true purpose of each task,

Her bir görevin gerçek amacını yeniden düşünerek,

you will discover what is waste

neyin israf olduğunu

and what is the real gold of your company,

ve şirketinizin gerçek altınının ne olduğunu keşfedeceksiniz.

the creation of value.

Değer yaratmak.

Here is an example.

İşte bir örnek.

What is the difference between a bunch of ears of corn,

Bir demet mısır başağı,

200 grams of flour and a pizza?

200 gram un ve bir pizza arasındaki fark nedir?

Organically, not much,

Organik olarak, fazla değil,

but they have different value.

ama farklı değerleri var.

Labor and know-how can transform 20 cents of corn

Emek ve bilgi birikimi, 20 sentlik mısırı

into two euros of flour

iki avroluk una ve

and then into a 20-euro pizza.

ardından 20 avroluk bir pizzaya dönüştürebilir.

We act like the economy is this big, complicated thing.

Ekonomi büyük ve karmaşık bir şeymiş gibi davranıyoruz.

But income, dividends,

Ama gelir, temettüler,

the stock of the private equity who owns the pizzeria,

pizzacının sahibi olan özel sermayenin hisseleri,

their futures, forwards, swaps, long and short options,

vadeli işlemleri, takasları, uzun ve kısa pozisyonları,

their cost of capital,

sermaye maliyetleri,

even the interest rate of the central banks,

hatta merkez bankalarının faiz oranları,

they are all derivatives of the real gold,

hepsi, ucuz mısırı pahalı pizzaya

which is the human labor which transformed cheaper corn

dönüştüren insan emeğine karşılık gelen

into expensive pizza.

gerçek altının türevleridir.

Without that human labor, none of it exists.

Bu insan emeği olmadan, hiçbiri yoktur.

And when you add up all the value created by the people in a country,

Ve bir ülkedeki insanların yarattığı tüm değeri topladığınızda,

that's the GDP.

bu GSYİH demektir.

Unproductive labor has no real impact on GDP.

Verimsiz emeğin GSYİH üzerinde gerçek bir etkisi yoktur.

So here is the exciting part.

İşte heyecan verici kısım.

If five percent of the labor generates today the entire GDP,

Bugün emeğin yüzde beşi GSYİH'nin tamamını üretiyorsa,

imagine if we could increase it just to 10 percent.

bunu sadece yüzde 10'a çıkarabildiğimizi düşünün.

10 percent of your workday is what?

İş gününüzün yüzde 10'u nedir?

Forty-five minutes?

Kırk beş dakika?

With these 45 minutes we could double the GDP.

Bu 45 dakika ile GSYİH'yi ikiye katlayabiliriz.

The challenge is first to discover this real gold

Buradaki zorluk, ilk önce bu gerçek altını keşfetmektir

because it is hidden in an ocean of wasted labor.

çünkü bu, boşa harcanan emek okyanusunda gizlidir.

Where do we look first?

Önce nereye bakacağız?

Well, one of the best places to find waste is in company's processes,

İsrafı bulmak için en iyi yerlerden biri şirketin süreçleridir,

because they usually reflect your company's past

çünkü bunlar genellikle şirketinizin bugününden veya geleceğinden çok

more than its present or future.

geçmişini yansıtır.

These legacies are massive waste generators.

Bu kalıntılar devasa israf üreticileridir.

[An] accountant matching purchase orders with the invoices

Satın alma siparişlerini faturalarla eşleştiren bir muhasebeci

is a legacy of offline transactions.

çevrimdışı işlemlerin mirasıdır.

Submitting your time sheet online

Zaman çizelgenizi çevrimiçi olarak göndermek,

is a legacy of punching into work with a physical stamp.

fiziksel bir damga basarak çalışmaya başlamanın mirasıdır.

My bank keeps sending me account balances as a PDF,

Bankam bana hesap özetlerini PDF olarak göndermeye devam ediyor,

so not only I waste my time by logging in, downloading, opening the PDF,

bu yüzden sadece giriş yaparak, indirerek, PDF'yi açarak zamanımı boşa harcamakla

but searching a specific transaction

kalmıyorum, aynı zamanda belirli bir işlemi aramak

is as difficult as it was 40 years ago, on paper.

40 yıl önce kağıt üzerinde olduğu kadar zor.

Instead of carrying these legacies into the future,

Bu kalıntıları geleceğe taşımak yerine,

we should take a step back.

bir adım geri atmalıyız.

When a company analyzes each and every activity of their value streams,

Bir şirket değer akışlarının her bir faaliyetini analiz ettiğinde

they should ask,

şunu sormalıdır,

"Why am I doing this?

“Bunu neden yapıyorum?

Is it still necessary?

Bu hâlâ gerekli mi?

Can I use today's technology to make it more efficiently?"

Bunu daha verimli hale getirmek için bugünün teknolojisini kullanabilir miyim?"

Another consequence of this legacy

Bu mirasın bir başka sonucu da,

is that we spend a large portion of our life

hayatımızın büyük bir bölümünü, aynı işe yaramaz verileri

filling out the same useless data over and over again.

tekrar tekrar girerek geçirmemizdir.

To buy a plane ticket online,

Çevrimiçi uçak bileti almak için,

some airline companies require name, family name,

bazı havayolu şirketleri şu bilgileri girmenizi ister: isim, soyadı,

date of birth, ID number, expiration date,

doğum tarihi, kimlik numarası, son kullanma tarihi,

country, gender,

ülke, cinsiyet,

with the distinction “Miss” and “Mrs.”

"Evli" veya "Bekar" seçeneklerinden biri.

For what?

Ne için?

So someone with my same name cannot use my ticket?

Benimle aynı adı taşıyan biri biletimi kullanamasın diye mi?

So my wife can't give her boarding pass

Karım biniş kartını, aynı adı taşıyan,

to another lady with her same name,

aynı tarihte doğmuş,

ama henüz evli olmayan başka bir kadına veremesin diye mi

born on her same date, but still unmarried,

so “Miss” and not “Mrs.“?

“Bekar” ve “Evli” seçenekleri var?

And today you shouldn't need the gender in the passport or a ticket.

Bugün pasaportta veya bilette cinsiyete gerek olmamalı.

This is a legacy of a time

Bu, erkeklerin ve kadınların

where men and women didn't have the same rights.

aynı haklara sahip olmadığı bir dönemin kalıntısıdır.

So take a closer look at the data you collect.

Bu yüzden topladığınız verilere daha yakından bakın.

For each piece of information, consider

Her bir bilgi parçası için, gerçekten gerekli

is it really necessary?

olup olmadığını düşünün.

And do we already have it?

Ve zaten var mı?

I remember one company's database showing

Hatırlıyorum da, bir şirketin veri tabanı

that 30 percent of their customers were Afghan accountants.

müşterilerinin yüzde 30'unun Afgan muhasebeciler olduğunu gösteriyordu.

What are the odds of that?

Bunun olma olasılığı nedir?

Why so many accountants from Afghanistan?

Neden bu kadar çok Afganistanlı muhasebeci olsun?

Obviously the first job listed alphabetically in the drop-down menu

Belli ki, açılır menüde alfabetik olarak listelenen ilk iş

was accountant

muhasebeci ve

and the first country was Afghanistan.

ilk ülke Afganistan'dı.

But what this tells me is that the company didn't need this information,

Ancak bunun bana gösterdiği şey, şirketin bu bilgilere ihtiyacı olmadığı

and the customer didn't want to spend the time filling it.

ve müşterinin veri girerek zaman harcamak istemediğidir.

Another likely source of waste is overcontrollership.

Bir başka olası israf kaynağı aşırı kontroldür.

I worked with a company whose procurement process

Satın alma süreci 23 kontrol noktası gerektiren bir

required 23 control checkpoints.

şirketle çalıştım.

Now, how many of these 23 people were looking closely, do you think?

Peki bu 23 kişiden kaçı yakından inceliyordu sizce?

And is it more likely that none of them were paying careful attention,

Yoksa, diğer 22 kişiden en az birinin bakacağını varsayarak,

assuming that at least one of the other 22 were?

hiçbirinin dikkatle incelemiyor olması mı daha muhtemel?

Too often overcontrollership kills controllership

Aşırı denetim çoğu zaman denetimi öldürür

because it kills accountability.

çünkü hesap verebilirliği öldürür.

I was listening to a legal department complain

Bir hukuk departmanı, her yükleniciyi uygunluk açısından

that in addition to checking every contractor for compliance,

kontrol etmenin yanı sıra, dilbilgisi ve yazımı da düzelttiklerinden

they were fixing grammar and spelling

şikayet ediyordu,

because people drafting the contract knew that the lawyer would fix it.

çünkü sözleşmeyi hazırlayan kişiler avukatın düzelteceğini biliyorlardı.

But come on, a lawyer to check spelling?

Hadi ama, avukata yazım kontrolü yaptırmak?

That's expensive, isn't it?

Bu pahalı, değil mi?

Instead, we should ask ourselves,

Bunun yerine kendimize sormalıyız,

is that control check really necessary?

bu kontrol gerçekten gerekli mi?

The answer is quite simple, just math.

Cevap oldukça basit, sadece matematik.

Does it cost more to do the check or to fix the mistake if it occurs?

Kontrolü yapmak mı, yoksa meydana gelirse hatayı düzeltmek mi daha maliyetli?

This gets tricky with very low probability,

Bu soru, çok düşük olasılıklı, arızası çok yüksek maliyetli olan

very high cost of failure event.

vakalarda karmaşıklaşır.

People tend to overmitigate.

İnsanlar aşırı tedbir alma eğilimindedirler.

And in many cases this creates even more problems.

Ve pek çok durumda bu daha da fazla sorun yaratır.

In the UK, all commercial fire alarm systems must be tested weekly,

İngiltere'de tüm ticari yangın alarm sistemleri her hafta test edilmelidir.

and you often see inside the building signs like,

Binaların içinde genellikle

“Fire test every Tuesday at 3pm.”

“Her Salı saat 15:00'da yangın testi” gibi tabelalar görürsünüz.

Now, if you were a criminal,

Şimdi, bir suçlu olsaydınız,

at what time and which day would you commit your crime

alarmlardan çok fazla endişelenmeden

without worrying too much about alarms?

suçunuzu hangi saatte ve günde işlerdiniz?

Overmitigation creates also a lot of waste.

Aşırı tedbir çok fazla kalıntı da yaratır.

First, because of false positives,

Birincisi, yanlış pozitifler yüzünden,

like a credit check continuously blocking orders

ödeme konusunda gerçek bir risk olmadığı halde ödeme emirlerini sürekli olarak

with no real risk on payment.

bloke eden bir kredi kontrolü gibi.

Second, because of pure overprocessing.

İkincisi, sırf aşırı işleme nedeniyle.

My cinema app requires I change my password every three months.

Sinema uygulamam, şifremi her üç ayda bir değiştirmemi gerektiriyor.

Six to eight letters, uppercase, lowercase,

Altı ila sekiz harf, büyük harf, küçük harf,

special signs, numbers.

özel işaretler, sayılar.

Whenever I need to use it,

Ne zaman kullanmam gerekse

I spend ten minutes to log in.

giriş yapmak için on dakika harcıyorum.

But this is to avoid what?

Ama bu neyi önlemek için?

That a hacker goes to the cinema [in] my place?

Bir bilgisayar korsanının benim yerime sinemaya gitmesini mi?

If they go, I hope they enjoy the movie,

Eğer giderse, umarım filmden hoşlanır,

because the real risk to the cinema company

çünkü sinema şirketi için asıl risk

is that I buy fewer tickets.

daha az bilet almamdır.

Logging in was so inconvenient that I stopped using the app.

Oturum açmak o kadar meşakkatliydi ki uygulamayı kullanmayı bıraktım.

Companies should not sacrifice their customer journey

Şirketler, aşırı risk önleme uğruna

for the sake of over-risk mitigation.

müşteri yolculuğundan ödün vermemelidir.

And by the way, making something difficult for your customers,

Ve bu arada, bir şeyi müşterileriniz için zorlaştırmak,

it does not mean it'll be difficult for a professional hacker.

profesyonel bir bilgisayar korsanı için de zorlaştırdığınız anlamına gelmez.

More likely, it'll mean less sales and less value created.

Daha büyük olasılıkla, daha az satış ve daha az değer yaratılması anlamına gelir.

Altogether, these small changes to your company's processes

Toplamda, şirketinizin süreçlerindeki bu küçük değişikliklerin

can have a profound effect.

çok büyük bir etkisi olabilir.

Entrepreneurs and managers

Girişimciler ve yöneticiler

should refocus their priority into the real gold.

önceliklerini gerçek altına yeniden odaklamalıdır.

Attract talent.

Yeteneği cezbedin.

Help them grow, channel their energy

Büyümelerine yardımcı olun, enerjilerini gerçek değer yaratmaya

into the real value creation.

yönlendirin.

But there is another reason, arguably more important.

Ama başka bir sebep daha var, belki de daha önemli.

A world with less waste and more time dedicated to true value creation

Daha az israfın ve gerçek değer yaratmaya adanmış daha fazla zamanın

is a more sustainable world,

olduğu bir dünya, insanların işlerinden daha fazla

where people can enjoy their work more.

keyif alabilecekleri, daha sürdürülebilir bir dünyadır.

Free from time-wasting frustration and distraction,

İnsanlar, zamanı boşa harcatan yılgınlık ve oyalanmalar olmadığında

they would have more time with their family and friends.

aileleri ve arkadaşlarıyla daha fazla zaman geçirebilirler.

They would enjoy more art, more entertainment.

Daha fazla sanatın, daha fazla eğlencenin tadını çıkarabilirler.

The real gold of our economy is in your hands.

Ekonomimizin gerçek altını sizin ellerinizde.

Please, for a better world, strive to create more value.

Lütfen daha iyi bir dünya için daha fazla değer yaratmaya çalışın.

Thank you.

Teşekkür ederim.