Are We Alone in the Universe? We’re Close to Finding Out | Lisa Kaltenegger | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Eren Gokce

We live in an incredible time of exploration,

İnanılmaz bir keşif döneminde yaşıyoruz,

on the verge of finding out whether we are alone in the cosmos or not.

evrende yalnız olup olmadığımızı öğrenmenin eşiğindeyiz.

This is one of the biggest questions humankind has ever asked.

Bu, insanoğlunun bugüne kadar sorduğu en büyük sorulardan biri.

And now, for the first time,

Şimdi, ilk kez,

we have a tool that could find out.

bunu öğrenebilecek bir araca sahibiz.

Because the James Webb Space Telescope is a telescope large enough

Çünkü James Webb Uzay Teleskobu, bizimki gibi küçük ama

to be able to catch light from planets like ours,

ışık yılı uzaklıktaki diğer yıldızların etrafında dönen gezegenlerden gelen

as small as ours, but circling other stars light-years away.

ışığı yakalayabilecek kadar büyük bir teleskop.

Because this search is a search over vast cosmic distances,

Bu araştırma çok büyük kozmik mesafeleri kapsayan bir araştırma olduğundan,

even light needs years

ışığın bile yıldızlar arasındaki

to travel these trillions of miles between stars.

bu trilyonlarca mili kat etmesi için yıllar gerekiyor.

So when you look up at the sky at night, you look back in time.

Yani geceleri gökyüzüne baktığınızda, zamanda geriye bakarsınız.

Let's imagine you were on a planet circling our neighboring star,

Yaklaşık dört ışık yılı uzaklıktaki

komşu yıldızımızın etrafında dönen bir gezegende olduğunuzu düşünelim.

about four light-years away.

Then you would see the Earth tonight, like it was four years ago.

O zaman Dünya’yı bu gece, dört yıl önce olduğu gibi görürdünüz.

On a planet 70 million light-years away,

70 milyon ışık yılı uzaktaki bir gezegende,

you could still see the dinosaurs roam here.

dinozorların hâlâ burada dolaştığını görebilirsiniz.

And it also means that out in the sky,

Bu aynı zamanda gökyüzünde,

ışığı bu gece gelen ve siz doğduğunuzda gönderilmiş olan

there is a star whose light arrives tonight,

that was sent out when you were born.

bir yıldız olduğu anlamına da gelir.

Your personal connection to the cosmos.

Kozmosla olan kişisel bağlantınız.

So these distances are vast,

Dolayısıyla bu mesafeler çok büyüktür,

but astronomers, throughout time,

ancak astronomlar zaman içinde kozmosun gizemlerini çözmeyi

have managed to unravel and reveal mysteries of the cosmos,

ve ortaya çıkarmayı başarmışlardır,

because light and matter interact.

çünkü ışık ve madde etkileşim hâlindedir.

So light carries energy,

Yani ışık enerji taşır

and if it hits a molecule with just the right energy,

ve eğer doğru enerjiye sahip bir moleküle çarparsa,

that molecule will start to swing and rotate.

o molekül sallanmaya ve dönmeye başlayacaktır.

So it's really the missing light,

Yani aslında kayıp ışık,

the light that doesn't make it to my telescope,

teleskobuma ulaşmayan ışık,

that tells me which molecules the light encountered before it got to me.

ışığın bana ulaşmadan önce hangi moleküllerle karşılaştığını söyler.

It's a little bit like a passport stamp

Bu biraz da bir yolcunun buraya gelmeden önce

that tells you where a traveler was before arriving here.

nerede olduğunu gösteren bir pasaport damgasına benziyor.

So when you look at this incredible image of the Pillars of Creation

James Webb Uzay Teleskobu tarafından çekilen

taken by the James Webb Space Telescope,

Yaratılış Sütunları’nın bu inanılmaz görüntüsüne baktığınızda

it is gorgeous.

muhteşem olduğunu görürsünüz.

But if you analyze the light,

Ancak ışığı analiz ederseniz,

you realize that we are watching a stellar nursery,

yıldızların ortaya çıktığını ve tutuştuğunu gördüğümüz

where we see stars emerge and ignite.

bir yıldız fidanlığını izlediğimizi fark edersiniz.

And when you look at stars in our night sky,

Gece gökyüzümüzdeki yıldızlara baktığınızda,

you reveal another astonishing truth --

başka bir şaşırtıcı gerçeği ortaya çıkarırsınız -

that you and me, all of us, are made of ancient stardust.

sizin ve benim, hepimizin, eski yıldız tozundan yapıldığımızı.

Because it took the heat in the core of a star

Çünkü sizi ve beni oluşturan atomları meydana getirmek için

and the violent explosion at the end of its lifetime

bir yıldızın çekirdeğindeki ısı ve ömrünün sonundaki

to make the atoms that made you and me.

şiddetli patlama gerekmiştir.

So on a fundamental level,

Yani temel bir düzeyde,

we are connected to each other and to the cosmos around us.

birbirimize ve etrafımızdaki kozmosa bağlıyız.

And now, for the first time,

Şimdi, ilk kez,

we get to search for other organisms somewhere else

başka yerlerde de eski yıldız tozundan yapılmış olabilecek

that might be made of ancient stardust, too.

başka organizmalar arayabiliyoruz.

But when you try to find life in the universe,

Ancak evrende yaşam bulmaya çalıştığınızda,

bu inanılmaz derecede zordur,

it is incredibly hard,

çünkü gezegenler çok daha küçüktür

because planets are so much smaller,

and they are close to their bright and big stars.

ve parlak ve büyük yıldızlarına yakındırlar.

And we don’t only want to find planets like ours,

Biz sadece bizimki gibi gezegenler bulmak istemiyoruz,

we want to look in their air and on their surface for signs of life.

havalarında ve yüzeylerinde yaşam belirtileri aramak istiyoruz.

So what we do is we wait

Yani yaptığımız şey,

gezegen bizim görüş hattımızdan yıldızına geçene kadar beklemek

until the planet crosses our line of sight to its star,

ve yıldızından gelen ışık

and the light from its star hits,

smashes into the atmosphere of the planet before it gets to my telescope.

teleskobuma ulaşmadan önce gezegenin atmosferine çarpıp parçalanıyor.

So I can look for these passport stamps

Böylece çok uzaktaki gezegenlerin havasında

to figure out what's in the air of planets very far away,

ne olduğunu anlamak için bu pasaport damgalarına

and the light fingerprint.

ve ışık parmak izine bakabilirim.

The best light fingerprint we have for life on the Earth

Dünya’daki yaşam için elimizdeki en iyi ışık parmak izi,

is the combination of oxygen and methane for carbon-based life,

yıldızının etrafındaki ılıman bölgede bulunan bir gezegende

with a water solvent,

karbon bazlı yaşam için

on a planet in the temperate zone around its star.

oksijen ve metan kombinasyonu ile su çözücüsüdür.

But I was really curious:

Ama gerçekten merak ediyordum:

How long could this light fingerprint tell you that there’s life on our planet?

Bu ışık parmak izi gezegenimizde yaşam olduğunu ne kadar süreyle söyleyebilirdi?

And so I figured out that, for about two billion years,

Böylece yaklaşık iki milyar yıldır biyosferin

the biosphere has painted signs of life into our atmosphere.

atmosferimize yaşam izleri çizdiğini anladım.

So for half of Earth's existence,

Yani Dünya’nın varlığının yarısı boyunca,

you could tell that there is life on our planet.

gezegenimizde yaşam olduğunu söyleyebilirsiniz.

And if life does this somewhere else too,

Eğer yaşam bunu başka bir yerde de yapıyorsa,

for the first time, we have now a chance to spot it.

ilk kez şimdi onu tespit etme şansımız var.

And so searching for life in the universe

Bu yüzden evrende yaşam aramak

actually made me see our planet completely differently.

aslında gezegenimizi tamamen farklı görmemi sağladı.

Here, for example, you see biota

Örneğin burada, Yeni Zelanda’daki

that colors these amazing hot sulphur springs in New Zealand

bu muhteşem sıcak sülfür kaynaklarını bu muhteşem turuncu renge boyayan

this gorgeous orange color,

biyotayı görüyorsunuz ve bu,

and it lets you start to think

diğer gezegenlerin ne kadar

about how different these other planets could be.

farklı olabileceğini düşünmeye başlamanızı sağlıyor.

There could be could be planets completely covered in oceans,

Tamamen okyanuslarla kaplı, dalgaları hiç kıyıya vurmayan

with waves that never break on a shore.

gezegenler olabilir.

Or planets half in eternal sunlight and half in perpetual night.

Ya da yarısı sonsuz güneş ışığı, yarısı da sonsuz gece olan gezegenler.

Or planets that are covered with a purple landscape.

Ya da mor bir manzarayla kaplı gezegenler.

Because purple bacteria is very sturdy, it can thrive under red sunlight.

Mor bakteri çok dayanıklı olduğu için kırmızı güneş ışığı altında gelişebilir.

So eight out of ten stars out there are actually small red stars.

Yani her on yıldızdan sekizi aslında küçük kırmızı yıldızlardır.

So purple might be the new green,

Yani mor, evrende yaşam ararken yeni yeşil olabilir.

when searching for life in the cosmos.

But we know that one out of five sun-like stars

Ancak beş güneş benzeri yıldızdan birinin potansiyel olarak

has a planet that could potentially be like ours.

bizimki gibi olabilecek bir gezegene sahip olduğunu biliyoruz.

So with 200 billion stars in our Milky Way alone,

Yani sadece Samanyolu’nda 200 milyar yıldız var,

that means we have billions and billions of possibilities.

bu da milyarlarca ve milyarlarca olasılığa sahip olduğumuz anlamına geliyor.

I founded the Carl Sagan Institute at Cornell

Cornell’de Carl Sagan Enstitüsü’nü, kozmosta yaşam bulmaya yönelik

to bring thinkers and creative minds from many different fields and backgrounds

bir araç seti oluşturmak üzere birçok farklı alandan, geçmişten

and ways of life together

ve yaşam biçiminden düşünürleri

to create the toolkit to find life in the cosmos.

ve yaratıcı zihinleri bir araya getirmek için kurdum.

And so we created a spectral database,

Böylece spektral bir veri tabanı,

a light-fingerprint database for habitable worlds.

yaşanabilir dünyalar için bir ışık-parmak izi veri tabanı oluşturduk.

And in case you're wondering, actually, Jurassic worlds,

Eğer merak ediyorsanız, aslında, uzay dinozorlarının

where space dinosaurs might roam somewhere else,

başka bir yerde dolaşabileceği Jurassic dünyalarını bulmak

are actually easier to find than a modern Earth,

modern Dünya’yı bulmaktan daha kolaydır,

because there was more oxygen when the dinosaurs lived here.

çünkü dinozorlar burada yaşarken daha fazla oksijen vardı.

I'm not saying there are space dinosaurs,

Uzay dinozorları var demiyorum,

but I'm just saying if you ever wanted there to be, I'm giving you options.

ama sadece eğer olmasını istiyorsanız, size seçenekler sunuyorum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But when you search,

Ama araştırdığınızda,

then one of the questions that came was also if there's life in the cosmos.

gelen sorulardan biri de evrende yaşam olup olmadığıydı.

Of course, I don't know that yet.

Tabii ki bunu henüz bilmiyorum.

But if there's life in the cosmos,

Ama eğer evrende yaşam varsa,

could somebody be looking at us with just the same technology we have?

birileri bizim sahip olduğumuz teknolojinin aynısıyla

bize bakıyor olabilir mi?

And there's a space in the sky,

Gökyüzünde bir boşluk var,

a strip where you have just the right vantage point

Dünya’nın Güneş’in önünden geçişini görebileceğiniz

to see the Earth go in front of the Sun.

doğru bakış açısına sahip olduğunuz bir şerit.

And it encapsulates about 1,000 stars within 300 light-years,

300 ışık yılı içinde yaklaşık 1.000 yıldızı kapsar,

what's really our cosmic background.

bu da bizim kozmik arka planımızdır.

And so the question is, where could we be the aliens?

Asıl soru şu: Biz nerede uzaylı olabiliriz?

Is there life in the cosmos? I don't know.

Evrende yaşam var mı? Bilmiyorum.

We don't know yet, but I really want to find out,

Henüz bilmiyoruz, ama ben gerçekten öğrenmek istiyorum,

because the cosmos is 13.8 billion years old,

çünkü evren 13,8 milyar yaşında,

but we all get to live in the most exciting time,

ama hepimiz diğer gezegenlerde yaşam arayışının

where the search for life on other planets went from impossible to possible.

imkânsızdan mümkün hâle geldiği en heyecan verici zamanda yaşıyoruz.

And it's at the edge of technical capability,

Teknik imkânların sınırında olsak da,

but we're already designing larger telescopes

başka bir gezegende yaşam olup olmadığını anlamak için

that could catch more light of these planets

bu gezegenlerin daha fazla ışığını yakalayabilecek

to find out if there’s life out there

daha büyük teleskoplar tasarlamaya başladık bile.

calling another planet home.

From a tiny town in Austria,

Avusturya’da küçük bir kasabada

when I looked up at the stars

yıldızlara bakıp onların

and wondered if they could be suns to their planets,

gezegenlerine güneş olup olamayacaklarını merak ettiğim günlerden,

to now sitting in Carl Sagan's old office at Cornell,

Carl Sagan’ın Cornell’deki eski ofisinde oturduğum günlere uzanan

the journey has been challenging, inspiring

bu yolculuk zorlu, ilham verici

and full of wonder,

ve merak doluydu; çünkü

because those thousands of new stars,

gökyüzündeki binlerce yeni yıldız,

new suns [in] the sky,

yeni güneş,

hold a breathtaking promise

keşif maceramızın daha yeni başladığına dair

that our adventure of exploration has just begun.

nefes kesici bir vaatte bulunuyor.

So go out at night and find your favorite star,

Bu yüzden geceleri dışarı çıkın ve en sevdiğiniz yıldızı bulun

and allow yourself to wonder, what if we're not alone?

ve kendinize “ya yalnız değilsek?” diye merak etme izni verin.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Cheers and applause)

(Alkışlar ve tezahüratlar)