Kwabena Boahen: Making a computer that works like the brain

Tłumaczenie: Marcin Krzaczkowski Korekta: Pawel Kalinowski

I got my first computer when I was a teenager growing up in Accra,

Dostałem mój pierwszy komputer, gdy byłem nastolatkiem dorastającym w Akrze

and it was a really cool device.

i było to naprawdę fajne urządzenie.

You could play games with it. You could program it in BASIC.

Można było na nim grać w gry, można było programować w BASIC-u.

And I was fascinated.

Byłem zafascynowany.

So I went into the library to figure out how did this thing work.

Poszedłem więc do biblioteki, żeby dowiedzieć się jak to działa.

I read about how the CPU is constantly shuffling data back and forth

Czytałem o tym, jak procesor nieustannie przerzuca dane w tę i z powrotem

between the memory, the RAM and the ALU,

między pamięcią -- RAM-em a ALU,

the arithmetic and logic unit.

jednostką arytmetyczno-logiczną.

And I thought to myself, this CPU really has to work like crazy

I pomyślałem sobie -- ten procesor musi naprawdę pracować jak szalony

just to keep all this data moving through the system.

tylko po to, żeby te wszystkie dane przemieszczać w komputerze.

But nobody was really worried about this.

Ale nikt się tym faktycznie nie przejmował.

When computers were first introduced,

Gdy pojawiły się pierwsze komputery

they were said to be a million times faster than neurons.

mówiono, że są milion razy szybsze niż neurony.

People were really excited. They thought they would soon outstrip

Ludzie byli naprawdę zachwyceni, sądzili że wkrótce prześcigną

the capacity of the brain.

możliwości mózgu.

This is a quote, actually, from Alan Turing:

To cytat z wypowiedzi Alana Turinga:

"In 30 years, it will be as easy to ask a computer a question

„Za 30 lat będzie tak samo łatwo zadać pytanie komputerowi,

as to ask a person."

jak zapytać o coś człowieka.”

This was in 1946. And now, in 2007, it's still not true.

Powiedział to w 1946 r. Teraz mamy rok 2007 i wciąż tak nie jest.

And so, the question is, why aren't we really seeing

Pytanie brzmi: dlaczego naprawdę nie pojawiła się

this kind of power in computers that we see in the brain?

w komputerach taka moc, jaka istnieje w mózgu?

What people didn't realize, and I'm just beginning to realize right now,

Ludzie nie zdawali sobie sprawy, a ja dopiero teraz zaczynam to dostrzegać,

is that we pay a huge price for the speed

że płacimy ogromną cenę za szybkość,

that we claim is a big advantage of these computers.

która ma być wielką zaletą tych komputerów.

Let's take a look at some numbers.

Przyjrzyjmy się pewnym liczbom.

This is Blue Gene, the fastest computer in the world.

To jest Blue Gene – najszybszy komputer na świecie.

It's got 120,000 processors; they can basically process

Ma 120 000 procesorów -- mogą one przetwarzać

10 quadrillion bits of information per second.

10 biliardów bitów informacji na sekundę.

That's 10 to the sixteenth. And they consume one and a half megawatts of power.

To jest 10 do potęgi 16. I zużywają półtora megawata energii.

So that would be really great, if you could add that

Byłoby wspaniale, gdyby można o tyle zwiększyć

to the production capacity in Tanzania.

moce produkcyjne w Tanzanii.

It would really boost the economy.

To by naprawdę rozpędziło gospodarkę.

Just to go back to the States,

Ale wróćmy do Stanów Zjednoczonych.

if you translate the amount of power or electricity

Jeśli przełożyć ilość prądu,

this computer uses to the amount of households in the States,

jaką zużywa ten komputer, na liczbę gospodarstw domowych w USA,

you get 1,200 households in the U.S.

otrzymamy 1 200 takich gospodarstw.

That's how much power this computer uses.

Tyle energii zużywa ten komputer.

Now, let's compare this with the brain.

Teraz porównajmy to z mózgiem.

This is a picture of, actually Rory Sayres' girlfriend's brain.

To jest obraz mózgu -- tak dokładnie to należącego do dziewczyny Rory'ego Sayresa.

Rory is a graduate student at Stanford.

Rory jest doktorantem w Stanford.

He studies the brain using MRI, and he claims that

Bada mózg przy użyciu MRI i twierdzi, że

this is the most beautiful brain that he has ever scanned.

to najpiękniejszy mózg, jaki kiedykolwiek skanował.

(Laughter)

(Śmiech)

So that's true love, right there.

I to właśnie jest prawdziwa miłość.

Now, how much computation does the brain do?

A więc -- ile obliczeń wykonuje mózg?

I estimate 10 to the 16 bits per second,

Oszacowałem, że jakieś 10 do potęgi 16 na sekundę,

which is actually about very similar to what Blue Gene does.

czyli dość podobną liczbę do Blue Gene.

So that's the question. The question is, how much --

Pojawia się więc pytanie. Oto pytanie, ile --

they are doing a similar amount of processing, similar amount of data --

a wykonują podobną ilość obliczeń, przetwarzają podobną ilość danych --

the question is how much energy or electricity does the brain use?

pytanie brzmi: ile energii czy prądu zużywa mózg?

And it's actually as much as your laptop computer:

Zużywa jej w rzeczywistości tyle, ile laptop:

it's just 10 watts.

tylko 10 watów.

So what we are doing right now with computers

Tak więc to, co robimy obecnie na komputerach,

with the energy consumed by 1,200 houses,

wykorzystując energię w ilości zużywanej przez 1 200 domów,

the brain is doing with the energy consumed by your laptop.

mózg wykonuje, wykorzystując ilość energii używaną przez laptopa.

So the question is, how is the brain able to achieve this kind of efficiency?

Tak więc mamy pytanie -- jak mózg osiąga taką wydajność?

And let me just summarize. So the bottom line:

Krótkie podsumowanie. Najważniejsza informacja:

the brain processes information using 100,000 times less energy

mózg przetwarza informacje zużywając 100 tysięcy razy mniej energii

than we do right now with this computer technology that we have.

niż komputery, jakie obecnie mamy.

How is the brain able to do this?

Jak mózg jest w stanie tego dokonać?

Let's just take a look about how the brain works,

Przyjrzyjmy się temu, jak działa mózg,

and then I'll compare that with how computers work.

a następnie porównam to ze sposobem działania komputerów.

So, this clip is from the PBS series, "The Secret Life of the Brain."

To jest fragment z serialu telewizji PBS „Sekretne życie mózgu”.

It shows you these cells that process information.

Widać tu komórki przetwarzające informacje.

They are called neurons.

To neurony.

They send little pulses of electricity down their processes to each other,

Przesyłają przez swoje wypustki małe impulsy elektryczne do siebie nawzajem,

and where they contact each other, those little pulses

a gdy się ze sobą kontaktują, te małe impulsy

of electricity can jump from one neuron to the other.

elektryczne przeskakują z jednego neuronu do drugiego.

That process is called a synapse.

Ta wypustka to synapsa.

You've got this huge network of cells interacting with each other --

Mamy wielką sieć komórek kontaktujących się ze sobą.

about 100 million of them,

Jest ich około 100 milionów.

sending about 10 quadrillion of these pulses around every second.

Wysyłają około 10 biliardów takich impulsów w każdej sekundzie.

And that's basically what's going on in your brain right now as you're watching this.

I właśnie teraz, gdy mnie oglądacie, to dzieje się w waszych mózgach.

How does that compare with the way computers work?

Jak to się ma do sposobu działania komputerów?

In the computer, you have all the data

W komputerze wszystkie dane

going through the central processing unit,

przechodzą przez procesor

and any piece of data basically has to go through that bottleneck,

i każda informacja musi przejść przez to wąskie gardło.

whereas in the brain, what you have is these neurons,

Podczas gdy w mózgu mamy neurony,

and the data just really flows through a network of connections

a dane po prostu płyną przez sieć połączeń

among the neurons. There's no bottleneck here.

między neuronami -- nie ma tu żadnego wąskiego gardła.

It's really a network in the literal sense of the word.

To naprawdę sieć w dosłownym znaczeniu.

The net is doing the work in the brain.

W mózgu sieć wykonuje pracę.

If you just look at these two pictures,

Jeśli tylko spojrzycie na te dwa obrazki,

these kind of words pop into your mind.

pomyślicie sobie:

This is serial and it's rigid -- it's like cars on a freeway,

To jest szeregowe i nieelastyczne: jak samochody na autostradzie --

everything has to happen in lockstep --

wszystko musi przebiegać krok po kroku.

whereas this is parallel and it's fluid.

Natomiast to jest równoległe i płynne.

Information processing is very dynamic and adaptive.

Przetwarzanie informacji jest bardzo dynamiczne i zdolne do adaptacji.

So I'm not the first to figure this out. This is a quote from Brian Eno:

Nie ja pierwszy to zauważyłem. Zacytuję Briana Eno:

"the problem with computers is that there is not enough Africa in them."

„Problem z komputerami polega na tym, że za mało w nich Afryki.”

(Laughter)

(Śmiech)

Brian actually said this in 1995.

Brian naprawdę powiedział to w 1995 r.

And nobody was listening then,

I nikt tego wtedy nie słuchał,

but now people are beginning to listen

ale teraz ludzie zaczęli słuchać,

because there's a pressing, technological problem that we face.

ponieważ mamy palący problem techniczny.

And I'll just take you through that a little bit in the next few slides.

Przedstawię to wam krótko na kilku następnych slajdach.

This is -- it's actually really this remarkable convergence

To jest -- naprawdę istnieje znacząca zbieżność pomiędzy

between the devices that we use to compute in computers,

urządzeniami wykonującymi obliczenia w komputerach

and the devices that our brains use to compute.

i urządzeniami wykonującymi obliczenia w naszych mózgach.

The devices that computers use are what's called a transistor.

Urządzenia wykorzystywane w komputerach to tranzystory.

This electrode here, called the gate, controls the flow of current

Ta elektroda -- nazywana bramką -- steruje przepływem prądu

from the source to the drain -- these two electrodes.

ze źródła do drenu -- to te dwie elektrody.

And that current, electrical current,

A ten prąd, prąd elektryczny,

is carried by electrons, just like in your house and so on.

jest przenoszony przez elektrony, tak jak [w instalacjach] w waszych domach, itp.

And what you have here is, when you actually turn on the gate,

I działa to tak: gdy włączymy bramkę,

you get an increase in the amount of current, and you get a steady flow of current.

prąd wzrasta i mamy stały jego przepływ.

And when you turn off the gate, there's no current flowing through the device.

A gdy wyłączymy bramkę, przez urządzenie nie płynie prąd.

Your computer uses this presence of current to represent a one,

Komputery używają obecności prądu jako reprezentacji jedynki

and the absence of current to represent a zero.

a braku prądu jako reprezentacji zera.

Now, what's happening is that as transistors are getting smaller and smaller and smaller,

Teraz, gdy tranzystory stają się coraz mniejsze i mniejsze,

they no longer behave like this.

przestają się tak zachowywać.

In fact, they are starting to behave like the device that neurons use to compute,

Zaczynają zachowywać się jak mechanizm wykorzystywany do obliczeń w neuronach,

which is called an ion channel.

nazywany kanałem jonowym.

And this is a little protein molecule.

Jest to mała cząsteczka białka.

I mean, neurons have thousands of these.

To znaczy -- neurony zawierają ich tysiące.

And it sits in the membrane of the cell and it's got a pore in it.

Znajduje się on w błonie komórkowej i ma w sobie otwór.

And these are individual potassium ions

A to są pojedyncze jony potasowe

that are flowing through that pore.

przepływające przez ten otwór.

Now, this pore can open and close.

Ten otwór może zamykać się i otwierać.

But, when it's open, because these ions have to line up

Ale gdy jest otwarty -- dlatego że te jony muszą być ustawione w szeregu

and flow through, one at a time, you get a kind of sporadic, not steady --

i przepływać pojedynczo -- mamy przerywany, a nie stały --

it's a sporadic flow of current.

nieregularny przepływ prądu.

And even when you close the pore -- which neurons can do,

A gdy otwór zostanie zamknięty -- co neurony mogą robić,

they can open and close these pores to generate electrical activity --

mogą otwierać i zamykać te otwory, by powodować aktywność elektryczną –

even when it's closed, because these ions are so small,

nawet gdy jest zamknięty, ponieważ te jony są tak małe,

they can actually sneak through, a few can sneak through at a time.

mogą się przecisnąć; kilka może się przedostać co jakiś czas.

So, what you have is that when the pore is open,

Tak więc gdy otwór jest otwarty,

you get some current sometimes.

czasem płynie jakiś prąd.

These are your ones, but you've got a few zeros thrown in.

To są nasze jedynki, ale pojawia się tam też trochę zer.

And when it's closed, you have a zero,

A gdy jest zamknięty, mamy zero,

but you have a few ones thrown in.

ale pojawia się też trochę jedynek.

Now, this is starting to happen in transistors.

Tak zaczyna się dziać również w przypadku tranzystorów.

And the reason why that's happening is that, right now, in 2007 --

A powodem tego jest to, że teraz, w roku 2007

the technology that we are using -- a transistor is big enough

używana przez nas technologia czyni tranzystor dostatecznie dużym,

that several electrons can flow through the channel simultaneously, side by side.

żeby kilka elektronów mogło płynąć przez kanał jednocześnie, obok siebie.

In fact, there's about 12 electrons can all be flowing this way.

W rzeczywistości około 12 elektronów może płynąć w taki sposób.

And that means that a transistor corresponds

Znaczy to, że tranzystor jest odpowiednikiem

to about 12 ion channels in parallel.

około 12 równoległych kanałów jonowych.

Now, in a few years time, by 2015, we will shrink transistors so much.

Za kilka lat, do roku 2015 tranzystory będą znacznie mniejsze.

This is what Intel does to keep adding more cores onto the chip.

Nad tym pracuje Intel, żeby móc dodawać coraz więcej rdzeni do procesorów;

Or your memory sticks that you have now can carry one gigabyte

również popularne pendrive'y mieszczą dziś jeden gigabajt

of stuff on them -- before, it was 256.

zawartości -- wcześniej było to 256 MB.

Transistors are getting smaller to allow this to happen,

Aby to umożliwić tranzystory stają się coraz mniejsze,

and technology has really benefitted from that.

a technika na tym naprawdę korzysta.

But what's happening now is that in 2015, the transistor is going to become so small,

Ale doprowadzi to do tego, że w 2015. tranzystory będą tak małe,

that it corresponds to only one electron at a time

że tylko jeden elektron na raz

can flow through that channel,

będzie mógł przepłynąć przez kanał,

and that corresponds to a single ion channel.

a to odpowiada pojedynczemu kanałowi jonowemu.

And you start having the same kind of traffic jams that you have in the ion channel.

I będziemy mieli takie same zatory, jakie występują w kanale jonowym,

The current will turn on and off at random,

prąd będzie się włączać i wyłączać losowo,

even when it's supposed to be on.

nawet gdy ma być włączony.

And that means your computer is going to get

A to znaczy, że w komputerze

its ones and zeros mixed up, and that's going to crash your machine.

jedynki i zera będą się mieszać -- no i komputer się zawiesi.

So, we are at the stage where we

Tak więc, jesteśmy na etapie, gdy

don't really know how to compute with these kinds of devices.

naprawdę nie wiemy jak prowadzić obliczenia przy użyciu takich urządzeń.

And the only kind of thing -- the only thing we know right now

I jedyny dziś znany nam mechanizm,

that can compute with these kinds of devices are the brain.

który potrafi prowadzić obliczenia przy użyciu takich urządzeń to mózg.

OK, so a computer picks a specific item of data from memory,

OK. Więc komputer bierze określoną daną z pamięci,

it sends it into the processor or the ALU,

wysyła ją do procesora, czyli jednostki arytmetyczno-logicznej,

and then it puts the result back into memory.

a potem wstawia ją z powrotem do pamięci.

That's the red path that's highlighted.

To ta ścieżka wyróżniona na czerwono.

The way brains work, I told you all, you have got all these neurons.

Mózg działa w taki sposób, że mamy te wszystkie neurony,

And the way they represent information is

a one przekazują informacje przez

they break up that data into little pieces

podzielenie danych na małe kawałeczki,

that are represented by pulses and different neurons.

których reprezentacją są impulsy i różne neurony.

So you have all these pieces of data

Mamy więc te wszystkie kawałeczki danych

distributed throughout the network.

rozsyłane przez sieć.

And then the way that you process that data to get a result

A przetwarzanie tych danych w celu otrzymania wyników polega na

is that you translate this pattern of activity into a new pattern of activity,

przetłumaczeniu tego wzorca aktywności na nowy wzorzec aktywności,

just by it flowing through the network.

po prostu przepuszczając dane przez sieć.

So you set up these connections

Mamy więc takie połączenia,

such that the input pattern just flows

dzięki którym wzorzec wejściowy po prostu przepływa

and generates the output pattern.

i generuje wzorzec wyjściowy.

What you see here is that there's these redundant connections.

Widzimy tu, że mamy nadmiarowe połączenia.

So if this piece of data or this piece of the data gets clobbered,

Więc jeśli ten lub tamten fragment danych gdzieś utknie

it doesn't show up over here, these two pieces can activate the missing part

i nie dotrze do celu, te dwa fragmenty mogą aktywować brakującą część

with these redundant connections.

dzięki połączeniom nadmiarowym.

So even when you go to these crappy devices

Więc nawet gdy korzystamy z takich kiepskich urządzeń,

where sometimes you want a one and you get a zero, and it doesn't show up,

w których czasem chcemy jedynkę, a dostajemy zero,

there's redundancy in the network

mamy nadmiarowość sieci,

that can actually recover the missing information.

która pozwala odzyskać brakujące informacje.

It makes the brain inherently robust.

Wbudowuje to w mózg niezawodność.

What you have here is a system where you store data locally.

Tu mamy system, w którym dane są przechowywane lokalnie.

And it's brittle, because each of these steps has to be flawless,

Jest on delikatny, ponieważ każdy z kroków musi być bezbłędny --

otherwise you lose that data, whereas in the brain, you have a system

inaczej stracimy dane. Natomiast w mózgu mamy system

that stores data in a distributed way, and it's robust.

rozproszonego przechowywania danych -- i jest on niezawodny.

What I want to basically talk about is my dream,

Chcę opowiedzieć, najprościej mówiąc, o moim marzeniu,

which is to build a computer that works like the brain.

którym jest zbudowanie komputera pracującego jak mózg.

This is something that we've been working on for the last couple of years.

Pracujemy nad tym od kilku lat.

And I'm going to show you a system that we designed

Pokażę wam system, który zaprojektowaliśmy

to model the retina,

jako model siatkówki,

which is a piece of brain that lines the inside of your eyeball.

która jest częścią mózgu znajdującą się wewnątrz gałki ocznej.

We didn't do this by actually writing code, like you do in a computer.

Nie stworzyliśmy tego pisząc kod -- jak to się robi na komputerze.

In fact, the processing that happens

W rzeczywistości przetwarzanie, które odbywa się

in that little piece of brain is very similar

w tym małym kawałku mózgu bardzo przypomina

to the kind of processing that computers

przetwarzanie, które komputery

do when they stream video over the Internet.

wykonują na potrzeby przesyłania strumieniowego wideo przez internet.

They want to compress the information --

Muszą skompresować informacje --

they just want to send the changes, what's new in the image, and so on --

chcą przesyłać tylko zmiany, nowe elementy obrazu i tak dalej --

and that is how your eyeball

i w taki sposób twoje oko

is able to squeeze all that information down to your optic nerve,

może upchnąć wszystkie te informacje do nerwu wzrokowego,

to send to the rest of the brain.

aby wysłać je dalej do mózgu.

Instead of doing this in software, or doing those kinds of algorithms,

Zamiast użyć do tego oprogramowania i stosować odpowiednie algorytmy,

we went and talked to neurobiologists

przedyskutowaliśmy to z neurobiologami,

who have actually reverse engineered that piece of brain that's called the retina.

którzy technicznie rozpracowali dla nas ten fragment mózgu -- siatkówki.

And they figured out all the different cells,

Rozpisali wszystkie rodzaje komórek,

and they figured out the network, and we just took that network

rozpracowali budowę sieci, a my zwyczajnie wzięliśmy tę sieć

and we used it as the blueprint for the design of a silicon chip.

i użyliśmy jej jako schematu konstrukcji układu krzemowego.

So now the neurons are represented by little nodes or circuits on the chip,

Teraz więc odpowiednikiem neuronów są małe węzły lub obwody w tym czipie,

and the connections among the neurons are represented, actually modeled by transistors.

a połączenia między neuronami są odwzorowane przez tranzystory.

And these transistors are behaving essentially

I te tranzystory zachowują się w istocie

just like ion channels behave in the brain.

tak, jak kanały jonowe w mózgu.

It will give you the same kind of robust architecture that I described.

Daje to taką samą niezawodną architekturę, jaką opisałem wcześniej.

Here is actually what our artificial eye looks like.

Oto jak wygląda nasze sztuczne oko.

The retina chip that we designed sits behind this lens here.

Zaprojektowany przez nas czip siatkówki znajduje się za tym obiektywem.

And the chip -- I'm going to show you a video

I ten czip... Pokażę wam nagranie wideo

that the silicon retina put out of its output

z wyjścia wygenerowanego przez krzemową siatkówkę,

when it was looking at Kareem Zaghloul,

patrzącej na Kareema Zaghloula,

who's the student who designed this chip.

studenta, który zaprojektował ten układ.

Let me explain what you're going to see, OK,

Wyjaśnię co tu zobaczycie, OK?

because it's putting out different kinds of information,

Ponieważ generowane są tu różne rodzaje informacji,

it's not as straightforward as a camera.

nie jest to tak czytelne i oczywiste jak w przypadku kamery.

The retina chip extracts four different kinds of information.

Czip siatkówki wydobywa cztery różne rodzaje informacji.

It extracts regions with dark contrast,

Wydobywa obszary ciemne,

which will show up on the video as red.

widoczne na wideo jako czerwone.

And it extracts regions with white or light contrast,

Wydobywa obszary białe lub jasne,

which will show up on the video as green.

widoczne na wideo jako zielone.

This is Kareem's dark eyes

To są ciemne oczy Kareema,

and that's the white background that you see here.

a to jest białe tło, które widać też tutaj.

And then it also extracts movement.

Ponadto wydobywa ruch.

When Kareem moves his head to the right,

Gdy Kareem przesuwa głowę w prawo,

you will see this blue activity there;

widać tam niebieską aktywność,

it represents regions where the contrast is increasing in the image,

reprezentuje to obszary, gdzie kontrast obrazu wzrasta,

that's where it's going from dark to light.

czyli zmieniające się z ciemnych w jasne.

And you also see this yellow activity,

Widzimy też tutaj żółtą aktywność,

which represents regions where contrast is decreasing;

reprezentującą obszary zmniejszającego się kontrastu,

it's going from light to dark.

zmieniające się z jasnych w ciemne.

And these four types of information --

To właśnie te cztery rodzaje informacji --

your optic nerve has about a million fibers in it,

nerw wzrokowy jest złożony z około miliona włókien,

and 900,000 of those fibers

a 900 000 z tych włókien

send these four types of information.

przesyła te cztery rodzaje informacji.

So we are really duplicating the kind of signals that you have on the optic nerve.

Powielamy więc rodzaje sygnałów, które mamy w nerwie wzrokowym.

What you notice here is that these snapshots

Widzicie tu, że te ujęcia migawkowe

taken from the output of the retina chip are very sparse, right?

z wyjścia czipu siatkówki są bardzo słabo wypełnione.

It doesn't light up green everywhere in the background,

Zielony nie pojawia się na całym tle,

only on the edges, and then in the hair, and so on.

a jedynie na brzegach i tak dalej.

And this is the same thing you see

To samo zauważycie

when people compress video to send: they want to make it very sparse,

w przypadku kompresji wideo: musi być bardzo słabo wypełnione,

because that file is smaller. And this is what the retina is doing,

żeby plik był mniejszy. I tak działa siatkówka,

and it's doing it just with the circuitry, and how this network of neurons

i robi to jedynie przy użyciu obwodów i tej sieci neuronów

that are interacting in there, which we've captured on the chip.

kontaktujących się ze sobą, którą odwzorowaliśmy w czipie.

But the point that I want to make -- I'll show you up here.

Ale co chcę podkreślić... pokażę tutaj.

So this image here is going to look like these ones,

Ten obraz będzie wyglądać jak tamte,

but here I'll show you that we can reconstruct the image,

ale pokaże wam, że możemy zrekonstruować obraz,

so, you know, you can almost recognize Kareem in that top part there.

dzięki czemu można niemalże rozpoznać Kareema tam na górze.

And so, here you go.

Popatrzmy.

Yes, so that's the idea.

Taka właśnie jest ogólna idea.

When you stand still, you just see the light and dark contrasts.

Gdy nie ma ruchu, widzimy tylko jasne i ciemne obszary.

But when it's moving back and forth,

Ale gdy się coś porusza,

the retina picks up these changes.

siatkówka wyłapuje te zmiany.

And that's why, you know, when you're sitting here

I dlatego, gdy tu siedzicie

and something happens in your background,

i coś dzieje się w tle,

you merely move your eyes to it.

jedynie zwracacie oczy w tym kierunku.

There are these cells that detect change

Mamy komórki wykrywające zmianę

and you move your attention to it.

i kierujemy na nią uwagę.

So those are very important for catching somebody

To bardzo ważne, żeby zareagować,

who's trying to sneak up on you.

gdy ktoś się do nas skrada.

Let me just end by saying that this is what happens

Zakończę stwierdzeniem, że takie rzeczy dzieją się,

when you put Africa in a piano, OK.

gdy włożymy Afrykę do fortepianu, OK?

This is a steel drum here that has been modified,

To jest bęben stalowy, steel pan, po przeróbce.

and that's what happens when you put Africa in a piano.

Takie rzeczy się dzieją, gdy włożycie Afrykę do fortepianu.

And what I would like us to do is put Africa in the computer,

A ja chciałbym, abyśmy włożyli Afrykę do komputera

and come up with a new kind of computer

i stworzyli nowy rodzaj komputera,

that will generate thought, imagination, be creative and things like that.

który będzie generować myśli, wyobraźnię, kreatywność itp.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)

Chris Anderson: Question for you, Kwabena.

Chris Anderson: Kwabena, mam do ciebie pytanie.

Do you put together in your mind the work you're doing,

Czy widzisz związki między twoją pracą,

the future of Africa, this conference --

przyszłością Afryki, tą konferencją --

what connections can we make, if any, between them?

jak, i czy, moglibyśmy to ze sobą połączyć?

Kwabena Boahen: Yes, like I said at the beginning,

Kwabena Boahen: Tak. Jak powiedziałem na początku.

I got my first computer when I was a teenager, growing up in Accra.

Dostałem mój pierwszy komputer, gdy byłem nastolatkiem dorastającym w Akrze.

And I had this gut reaction that this was the wrong way to do it.

I miałem to wewnętrzne poczucie, że to nie tak trzeba robić.

It was very brute force; it was very inelegant.

To była zdecydowanie metoda siłowa, bardzo nieelegancki sposób.

I don't think that I would've had that reaction,

Nie sądzę, że tak bym czuł,

if I'd grown up reading all this science fiction,

gdybym dorastał czytając science fiction,

hearing about RD2D2, whatever it was called, and just -- you know,

słysząc o RD2D2, czy jak się nazywa, i po prostu -- wiecie --

buying into this hype about computers.

kupując cały ten zachwyt komputerami.

I was coming at it from a different perspective,

Patrzyłem na to z innej perspektywy,

where I was bringing that different perspective

podszedłem z tą inną perspektywą

to bear on the problem.

do rozwiązywania tego problemu.

And I think a lot of people in Africa have this different perspective,

Myślę, że dużo ludzi w Afryce ma tę inną perspektywę

and I think that's going to impact technology.

i sądzę, że to wpłynie na technikę.

And that's going to impact how it's going to evolve.

I wpłynie na drogę jej rozwoju.

And I think you're going to be able to see, use that infusion,

I myślę, że zobaczycie, użyjecie tego zastrzyku,

to come up with new things,

aby stworzyć nowe rzeczy,

because you're coming from a different perspective.

ponieważ przychodzicie z innej perspektywy.

I think we can contribute. We can dream like everybody else.

Myślę, że możemy coś dodać, możemy marzyć jak wszyscy.

CA: Thanks Kwabena, that was really interesting.

Chris Anderson: Dziękuję, Kwabena, to bardzo interesujące.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)