Why don’t companies want you to repair your stuff? - Aaron Perzanowski

Translator: Nguyễn Hà Thi Ân Reviewer: Nguyen Huynh Khanh Nhi

For centuries, to build any device,

Hàng thế kỉ qua, để chế tạo bất kỳ thiết bị nào,

artisans had to painstakingly cut every screw, bolt, or nut by hand.

các thợ thủ công phải tỉ mỉ cắt từng con vít, bu lông, đai ốc một cách thủ công

But all this changed in the 1790s,

Nhưng tất cả đã thay đổi vào những năm 1790,

when British metalworker Henry Maudslay developed this highly precise lathe.

khi H. Maudslay, một thợ gò người Anh, phát minh ra máy tiện có độ chính xác cao.

Suddenly, these previously handmade components

Đột nhiên, các bộ phận vốn được làm thủ công

could be reproduced mechanically, and at scale.

giờ đây có thể được sản xuất bằng máy móc và với số lượng lớn.

This may seem like a simple innovation, but it had a profound effect on the world.

Điều này tưởng chừng đơn giản nhưng lại có tác động lớn đến thế giới.

The standardization of these parts helped usher in the Industrial Revolution.

Việc tiêu chuẩn hóa các bộ phận này đã thúc đẩy Cách mạng Công nghiệp.

From cars to home appliances,

Từ ô tô đến các thiết bị gia dụng,

the 20th century was defined by mass production

Thế kỷ 20 nổi bật với sản xuất hàng loạt

and readily available interchangeable parts.

và dễ dàng tìm kiếm các bộ phận thay thế.

This made repairing items relatively easy.

Nhờ đó, việc sửa chữa đồ dùng trở nên khá dễ dàng.

If your shower head gasket failed

Nếu gioăng vòi hoa sen hỏng

or the hose for your washing machine sprang a leak,

hoặc ống dẫn máy giặt rò rỉ,

a hardware store likely carried replacements.

bạn có thể dễ dàng tìm thấy phụ tùng thay thế ở các cửa hàng dụng cụ.

Today, interchangeable parts are as important as ever for mass production.

Ngày nay, các bộ phận thay thế vẫn rất cần thiết cho sản xuất hàng loạt.

However, some companies are working hard to prevent consumers

Tuy nhiên, một số công ty cố gắng ngăn cản

from swapping out components on their own.

người tiêu dùng tự thay linh kiện.

In many cases, repair can only be done by the original manufacturer, if at all.

Đôi khi việc sửa chữa thường chỉ do nhà sản xuất gốc thực hiện, nếu khả thi.

With limited repair options available,

Do việc sửa chữa bị hạn chế,

we end up buying new and throwing more items out.

chúng ta đành phải mua mới và vứt bỏ nhiều hơn.

This is especially true for electronics.

Đặc biệt là thiết bị điện tử.

In 2022, we discarded about 62 million tons of e-waste,

Năm 2022, khoảng 62 triệu tấn rác thải điện tử đã bị thải ra,

along with billions of dollars’ worth of precious metals inside of them.

chứa hàng tỷ đô la giá trị kim loại quý.

So how exactly do companies prevent repair?

Vậy các công ty ngăn cản việc sửa chữa như thế nào?

Some make it physically more difficult to fix items.

Một số công ty cố tình làm việc này khó khăn hơn.

They can glue parts in place rather than using screws.

Họ dán chặt các bộ phận thay vì sử dụng vít.

Others limit the information they share with consumers,

Một số công ty khác hạn chế thông tin chia sẻ với người tiêu dùng,

like blocking public access to product information and schematics.

như chặn quyền truy cập vào hướng dẫn và sơ đồ sản phẩm.

During the pandemic, for instance,

Chẳng hạn như trong thời kỳ đại dịch,

when hospitals struggled to maintain breaking medical equipment,

khi các bệnh viện gặp khó khăn trong việc sửa chữa thiết bị y tế,

the repair company iFixit compiled a comprehensive database

iFixit đã tạo ra một cơ sở dữ liệu đầy đủ

of repair manuals for hospitals to use.

hướng dẫn sửa chữa để hỗ trợ họ.

Yet manufacturers like Steris fought for them to be taken down.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất như Steris đã nỗ lực để gỡ bỏ những tài liệu này.

Yet perhaps the most important, yet least obvious, way companies limit repair

Một trong những cách tinh vi mà hiệu quả nhất để các công ty hạn chế sửa chữa

is by preventing the interchangeability of parts.

là ngăn chặn sự tiếp cận các linh kiện thay thế.

In a process known as parts pairings,

Trong một quy trình gọi là “ghép nối bộ phận”

companies assign individual parts like screens, batteries, or sensors

các công ty gán số sê-ri duy nhất cho từng bộ phận

a unique serial number.

như màn hình, pin hoặc cảm biến.

The device's internal software can then detect if those components are replaced

Phần mềm trong thiết bị có thể phát hiện linh kiện bị thay thế

and limit their functionality as a result.

và giới hạn chức năng của chúng.

If you swap the screen on two brand new iPhones, for example,

Ví dụ, nếu bạn thay màn hình trên hai chiếc iPhone mới,

the automatic brightness adjustment will no longer work.

tính năng tự động điều chỉnh độ sáng sẽ không còn hoạt động.

In other cases, unauthorized replacements can cause the device

Trong một số trường hợp, thay thế linh kiện không được ủy quyền

to stop functioning altogether.

có thể làm thiết bị ngừng hoạt động hoàn toàn.

If a farmer uses an independent shop to repair certain parts

Nếu một nông dân sửa máy kéo John Deere

in a John Deere tractor,

tại cửa hàng độc lập,

it won’t operate until a company technician authenticates the new part

máy sẽ không hoạt động cho đến khi kỹ thuật viên công ty xác thực linh kiện mới

using authorized software.

bằng phần mềm được cấp phép.

With only a limited number of company technicians available,

Với số lượng kỹ thuật viên hạn chế,

this can easily create a bottleneck,

điều này dễ tạo ra nút thắt cổ chai,

costing farmers precious time and money, and even jeopardizing crops.

gây lãng phí thời gian, tiền bạc và thậm chí đe dọa đến mùa vụ.

Manufacturers can also use software to give devices

Các nhà sản xuất còn có thể dùng phần mềm để thiết lập

predetermined end-of-life dates,

ngày hết hạn cho thiết bị,

after which, they no longer receive important updates,

khiến chúng không nhận được các bản cập nhật quan trọng

and slowly become unusable.

và dần trở nên vô dụng.

All this gives manufacturers unprecedented control over the products we buy

Điều này trao cho họ quyền kiểm soát chưa từng có đối với các sản phẩm chúng ta mua,

and limits the way we repair them.

đồng thời hạn chế khả năng chúng ta sửa chữa đồ đạc.

Critics liken these tactics to a form of planned obsolescence,

Những người chỉ trích xem đây là một dạng “lỗi thời có chủ đích”

a manufacturing strategy where a product is deliberately designed to fail,

khi sản phẩm được thiết kế để nhanh hỏng,

to keep both demand and profits high.

nhằm đảm bảo nhu cầu tiêu dùng và lợi nhuận luôn ở mức cao.

But companies pose two main arguments in defense of these practices.

Tuy nhiên, các công ty biện minh bằng hai lập luận chính.

First, they claim that giving consumers and third-party repair shops

Thứ nhất, họ cho rằng việc cho phép người tiêu dùng, cửa hàng sửa chữa bên thứ ba

access to their software could create cybersecurity risks.

truy cập vào phần mềm của họ có thể gây rủi ro về an ninh mạng.

They also argue that they could be liable if a product malfunctions

Thứ hai, họ lo ngại phải chịu trách nhiệm nếu sản phẩm gặp sự cố

after a third party or consumer repair.

sau khi được sửa chữa bởi bên thứ ba hoặc chính người dùng.

A shoddy repair to a medical device, for instance,

Chẳng hạn, một thiết bị y tế được sửa chữa không đúng cách

could have deadly consequences, and the manufacturer could be blamed.

có thể gây hậu quả nghiêm trọng, và nhà sản xuất có thể bị quy trách nhiệm.

However, major reports, like those from the US Federal Trade Commission

Tuy nhiên, các báo cáo lớn từ Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ

and the Food and Drug Administration find little support for these company claims.

và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ cho thấy những tuyên bố

của các công ty thiếu cơ sở. Hiện nay, các quy trình như ghép nối bộ phận

Parts pairing and repair limiting practices

are now being closely scrutinized in courts all over the world,

và hạn chế sửa chữa đang được giám sát chặt chẽ tại các tòa án trên toàn thế giới

as consumers fight for the right to repair.

khi người tiêu dùng đấu tranh đòi quyền sửa chữa.

And states, including Colorado and Oregon, have passed laws banning parts pairing.

Các bang như Colorado và Oregon đã ban hành luật cấm ghép nối bộ phận.

Community-led movements have also taken root.

Đồng thời, các phong trào cộng đồng cũng nở rộ.

Over 2,500 cities across the globe, from Amsterdam to Boise to Bangalore,

Hơn 2.500 thành phố trên thế giới, từ Amsterdam, Boise đến Bangalore,

have established repair cafes.

đã mở các quán cà phê sửa chữa.

Here, people trade and share their knowledge,

Tại đây, mọi người cùng nhau chia sẻ kiến thức,

reinvigorating a culture of repair

khơi dậy văn hóa sửa chữa

at a time when it often feels easier to toss our things than fix them.

trong thời đại mà việc vứt bỏ đồ cũ thường được xem là dễ dàng hơn việc sửa chúng.