Why Joy Is a State of Mind | Angélique Kidjo | TED

Translator: Huy Hoàng Reviewer: Thu Ha Tran

Femi Oke: I have a theory that Africans have this hotline to joy.

Femi Oke: Tôi có một giả thuyết rằng người Châu Phi có cách để tạo niềm vui.

Angélique Kidjo: Oh yeah.

Angélique Kidjo: Ồ vậy à.

FO: We greet each other, we welcome each other.

FO: Chúng ta chào hỏi nhau, chào đón nhau.

There's, within us as a continent,

Chúng ta là một châu lục

there is great joy.

có đầy niềm vui lớn.

AK: Absolutely.

AK: Đúng như vậy.

It's a state of mind for us.

Đó là trạng thái của tâm trí ta.

It's either laugh or die.

Đó là cười hay là chết.

We don't have the choice.

Chúng ta không có lựa chọn.

And that's where the proverbs come from,

Và đó là nơi các câu tục ngữ ra đời,

that's where all those mimic, sometime --

đó là nơi của tất cả sự bắt chước, đôi khi

can be an insult,

có thể là một sự xúc phạm,

or going, "Get out of here.

hoặc biến thành: “Cút ra khỏi đây.

You're making a fool of yourself."

Bạn đang biến mình thành trò hề.”

Our body, we have signs.

Cơ thể chúng ta, chúng ta có những cử chỉ.

And we look at each other

Và chúng ta nhìn nhau

and the situation ...

và trong hoàn cảnh...

it might be a dire situation,

nó có thể là hoàn cảnh tàn khốc,

and then we start laughing and go,

và khi đó ta cười và bước tiếp:

"Somebody make a huge mistake.

“Ai đó mắc một sai lầm lớn.

And you are in a ditch,

Và bạn kẹt trong một cái giếng,

You can't even get yourself out."

bạn không thể tự thoát ra.”

And we laugh and we're happy at the same time.

Và chúng ta đồng thời cười và hạnh phúc.

That's why I say it's a state of mind.

Đó là lý do tôi nói trạng thái của tâm trí.

FO: I have seen people watch you perform, and they’re in the audience,

FO: Tôi thấy rất nhiều khán giả xem bà trình diễn,

they are mesmerized, they are smiling,

họ bị mê hoặc, họ cười,

they are joyful.

họ tận hưởng.

Do you have an awareness of what you are doing to your audience?

Bà có nhận thức được những gì mình đã làm với khán giả của mình không?

AK: No, I don't have any awareness

AK: Không, tôi không có nghĩ gì cả

because for me, every concert is a start over.

vì với tôi, mọi buổi hòa nhạc là một khởi đầu.

Tôi không xem nhẹ việc xuất hiện trước công chúng

I never take any public for granted

because you never know what the concert is going to be.

vì bạn sẽ không bao giờ biết buổi hòa nhạc sẽ như thế nào.

You can have plan in your head,

Bạn có thể có kế hoạch trong đầu,

you can have your set list and everything.

bạn có thể một danh sách chuẩn bị và mọi thứ.

It’s just to help you, it’s just like,

Nó chỉ giúp bạn, nó chỉ như

a parameter that you put in there to be able to perform.

một chỉ số mà bạn có thể để đó để an tâm trình diễn.

But what happens after that is out of your hands.

Nhưng thực tế như thế nào là ngoài tầm kiểm soát của bạn.

That's the power of music.

Đó là sức mạnh của âm nhạc.

When I'm holding my microphone,

Khi tôi cầm chắc cái micro của mình,

for me, stage is my sanctuary.

với tôi, sân khấu là một chốn linh thiêng.

FO: I was looking up some of the comments people write

FO: Tôi đã tìm kiếm vài bình luận mọi người viết

when they watched you online on YouTube.

khi họ xem bà trên Youtube.

Now, normally I wouldn't do this, but this is fine.

Thường tôi không làm vậy, nhưng đây là ngoại lệ.

This is not scary.

Nó không hề đáng sợ đâu.

"Pure love for Mama Angelique.

“Tình yêu thuần khiết cho Mẹ Angelique.

A beautiful ball of energy."

Một quả cầu năng lượng đẹp đẽ.”

AK: (Laughs)

AK: (Tiếng cười khúc khích)

FO: You know what you're doing.

FO: Bà biết bà đang làm gì.

AK: Well, being on stage for me is the most important thing.

AK: Chà, ở trên sân khấu với tôi là điều quan trọng nhất.

I hate to be in studio,

Tôi ghét ở trong phòng thu,

but I've had to learn throughout the years

nhưng tôi phải học qua nhiều năm

that I need to be in the studio to be able to perform,

rằng tôi cần ở trong phòng thu để có thể trình diễn,

to be on stage.

để lên sân khấu.

And that energy that we're talking about, the public give it to me.

Và năng lượng mà chúng ta đang nói, là công chúng trao cho tôi.

I can't keep it.

Tôi không thể giữ nó.

If I keep it, I will explode.

Nếu tôi mà giữ, tôi sẽ nổ tung mất.

I mean, just face it.

Ý tôi là, tôi chỉ đối mặt.

And I can't sleep, like, when I finish a concert,

Và tôi không thể ngủ, kiểu, khi kết thúc buổi hòa nhạc,

it takes me like four hours for me to dwindle down

tôi mất bốn tiếng để hồi lại

and to be able to sleep.

và có thể đi ngủ.

It’s terrible, because I’m wired up.

Nó thật khủng khiếp, bởi vì tôi bị rối tung lên.

I don't need no drugs, I don't drink coffee.

Tôi không cần chất kích thích, không uống cafe,

I don't drink alcohol, I don't take anything, I don't need it.

không uống rượu, không cần gì cả.

The music is my drug.

Âm nhạc mới là chất kích thích.

So therefore, when I'm onstage,

Vì vậy, khi ở trên sâu khấu,

I'm just trying to convey the happiness,

tôi chỉ chuyển hóa hạnh phúc,

the joy

niềm vui

and the strength that we have as human beings

và sức mạnh mà tôi có như một con người

to prevail in every circumstance.

để chế ngự mọi bối cảnh.

Because music has shown me,

Vì âm nhạc đã cho tôi thấy là,

when I'm facing the public,

khi tôi đối diện với công chúng,

I see people from around the world,

tôi thấy mọi người trên khắp thế giới,

all different skin tones

mọi màu da khác nhau

and probably all people that speak different languages,

và chắc chắn mọi người nói các ngôn ngữ khác nhau,

that makes you humble.

điều đó khiến bạn cảm thấy nhỏ bé.

FO: And you've gone so beyond what would be expected of somebody

FO: Và bà đã vượt qua cái mà mọi người kỳ vọng

with your profile as a musician.

với tư cách là một nhạc sĩ.

You are not just a musician, you're not just an artist.

Bà không chỉ là một nhạc sĩ, không chỉ là một nghệ sĩ,

You are also an educator.

mà còn là một nhà giáo dục.

AK: Education is everything.

AK: Giáo dục là mọi thứ.

And when I started this journey with my foundation Batonga,

Và khi tôi bắt đầu hành trình này với Quỹ Tài Trợ Batonga của mình,

one thing I have in mind is what my father always used to say.

một thứ tôi luôn tâm niệm là điều mà bố tôi đã luôn từng nói.

An educated person is a peacemaker.

Một người có giáo dục là một sứ giả hòa bình.

And it's true,

Và đó là sự thật,

because when you are educated

bởi khi bạn được giáo dục

and understand the connectivity,

và hiểu sự kết nối,

everything in the world we live in is connected, even us.

mọi thứ trên thế giới chúng ta sống đều kết nối với nhau, kể cả chúng ta.

And if there's one thing we learned during the pandemic,

Và nếu có một thứ chúng ta đã học được trong thời kỳ đại dịch,

it's that we cannot live alone.

là chúng ta không thể sống một mình.

Lockdown or not, it becomes a point where we need others

Cách ly xã hội hay không, nó trở thành một vấn đề rằng chúng ta cần nhau

to be able to celebrate our own humanity.

để có thể cùng ăn mừng vì chúng ta.

From the moment I started going to school, it triggered something in me.

Từ thời khắc tôi bắt đầu đến trường, tôi bị thôi thúc.

Not only the curiosity, but I was thirsty of learning.

Nó không chỉ là sự tò mò, mà tôi khát khao học hỏi.

What can I learn every day?

Những thứ tôi có thể học mỗi ngày là gì?

And I would come home and I ask questions.

Và tôi sẽ về nhà và đặt các câu hỏi.

And I'm lucky enough to have 10 brothers and sisters

Và tôi đủ may mắn để có 10 anh chị

that come before.

đi trước.

Some of them have been there.

Vài anh chị cũng từng như tôi.

So if I ask questions, somebody's always going to answer me.

Vậy nên nếu tôi đặt câu hỏi, sẽ luôn có người sẵn sàng trả lời.

And then I get to high school

Và khi tôi lên trung học phổ thông,

and I start seeing a different side of education.

tôi thấy một cách giáo dục khác.

Because when I finished primary school,

Vì khi tôi kết thúc tiểu học,

most of my girlfriends, we made plan.

hầu hết các bạn nữ của tôi, chúng tôi lập kế hoạch

When we get to high school, we're going to do this and that.

khi lên cấp ba, chúng tôi sẽ làm này làm kia.

Some of them disappeared from the radar.

Một số các bạn tôi lặn mất tăm hơi.

And I’d be asking the question: “Why aren’t they here?”

Và tôi đã hỏi rằng: “Tại sao họ không ở đây?”

Then, my girlfriend in the same street where I grew up,

Thì, một người bạn nữ trong cùng khu phố tôi lớn lên,

right across my house,

ngay bên kia nhà tôi,

never make it to high --

chưa bao giờ học cấp ba --

And I'm like, "Dad, what is going on?"

Và tôi hỏi: “Bố ơi, có chuyện gì vậy?”

And then he went and found out that she got married.

Và ông ấy ra và phát hiện bạn ấy đã lấy chồng.

And I was --

Và tôi đã --

It was a day that I'm like,

Nó là một ngày mà tôi nghĩ:

"Is it worth living, if at that age you're going to marry somebody

“Có đáng để sống nếu tầm tuổi đó bạn cưới ai đó

without me knowing what was going on?"

mà mình không biết chuyện gì xảy ra?”

So to start my foundation, secondary school,

Thế nên tôi triển khai quỹ tài trợ trường trung học cơ sở

is to allow those young girls to buy time.

cho phép các bạn nữ trẻ có thời gian.

To have a future, to decide the future they want to have

Để có tương lai, để quyết định tương lại họ muốn có

instead of being married young

thay vì cưới quá sớm

and end up dying on a delivering bed.

và kết thúc cuộc đời trên giường bệnh.

So for me, education not only

Với tôi, giáo dục không chỉ

allowed us to understand the complexity of this world,

cho phép chúng ta hiểu sự phức tạp của thế giới này,

it also unleashed the power

nó còn giải phóng sức mạnh

that we have to understand when we stand in front of injustice,

mà chúng ta phải hiểu khi đứng trước những sự bất công,

our rights,

quyền của chúng ta,

what is right and what is wrong.

cái gì là đúng và sai.

And when it comes to women,

Và khi nói đến phụ nữ,

especially in the continent of Africa,

đặc biệt là ở Châu Phi,

I start realizing that the vision of my father for women

tôi bắt đầu nhận ra tầm nhìn của bố tôi đối với phụ nữ

is totally different from the vision of the father of my friends.

là hoàn toàn khác biệt so với tầm nhìn của bố của bạn bè tôi.

Because when I go to their home,

Bởi vì khi tôi đến nhà họ,

I couldn't speak because it was not allowed.

tôi không thể nói chuyện vì nó không được phép.

You have to be given permission to speak.

Bạn phải được phép để được lên tiếng.

While in my house, you have something in your mind,

Khi tôi ở nhà mình, tôi có nghĩ gì,

go right ahead.

thì cứ nói thẳng.

Somebody's going to answer you.

Sẽ có ai đó trả lời tôi.

And I start seeing the differences, and I said,

Và kể từ khi tôi thấy những khác biệt, và tôi đã nói:

“How can we break this cycle

“Làm sao chúng ta có thể phá vòng lặp này

of always women have to be the ones that get quiet

mà khiến phụ nữ luôn phải giữ im lặng

and men speak up even when they say nonsense.

còn đàn ông thì lên tiếng kể cả khi nói những điều chả đâu vào đâu.”

FO: The Batonga Foundation, it creates opportunities for women and girls.

FO: Quỹ tài trợ Batonga tạo ra nhiều cơ hội cho phụ nữ và các bé gái.

It creates a future for them.

Nó tạo ra một tương lai cho họ.

It sounds easy, though, to say that:

Nghe có vẻ dễ, nhưng để mà nói:

creates opportunities for women and girls, easy.

tạo cơ hội cho phụ nữ và nữ giới, dễ.

But it's not.

Những không phải vậy.

Can you give us an example of your advocacy work

Bà có thể lấy một ví dụ từ công việc vận động của mình

that has been difficult

khi có những khó khăn

but you've worked through it

mà bà vẫn vượt qua được

and you've seen success and happiness the other side?

và bà còn cảm thấy thành công và hạnh phúc nữa không>

AK: The hardest thing ...

AK: Việc khó nhất...

when I started was not being able to get the girl to speak.

khi tôi bắt đầu là không thể khiến các cô gái lên tiếng.

It was breaking my heart.

Nó khiến tôi đau lòng vô cùng.

"What is your name?"

“Em tên là gì?”

There's no answer, they look at you like.

Không trả lời, các em nhìn mình thế này.

And I’m like, “Why?

Và tôi hỏi: “Tại sao?

Why? Tell me what you need.

Tại sao? Nói tôi em cần gì đi.

I'm here to help.

Tôi ở đây để giúp em.

I'm not going to tell you what to do."

Tôi sẽ không chỉ đạo em phải làm gì cả.”

From the day they realize

Từ ngày mà các em nhận ra

and have confidence

và có sự tự tin

that I'm not here to judge their choices,

rằng tôi sẽ không phán xét những lựa chọn của các em,

some of them were already mothers.

một vài trong số họ đã làm mẹ.

And you have a lot of pride

Và bạn tự hào

when you're talking to underprivileged people.

khi nói chuyện với những người yếu thế.

Because I decided from the get-go

Bởi vì tôi đã quyết định ngay từ đầu

to walk the dirt road where no one wants to go

rằng phải bước vào con đường dơ mà không ai muốn đi

because that's where you have fewer opportunities.

bởi vì đó là nơi bạn có ít cơ hội hơn.

And I was not going to let those girls be marginalized and left in limbo.

Và tôi không để cho những cô gái đó bị cô lập và bị đưa vào tình trạng lấp lửng.

So from the moment they start speaking,

Thế nên từ khoảnh khắc họ bắt đầu lên tiếng,

to me,

với tôi,

is the moment I start seeing how we can move forward together.

đó là khoảnh khắc tôi cảm nhận được rằng chúng tôi có thể bước tiếp.

So we start doing,

Vậy nên chúng tôi bắt đầu hành động,

as an organization, we needed data, right?

là một tổ chức, chúng tôi cần dữ liệu, phải không ạ?

Because I've done it ten years,

Vì tôi đã làm nó mười năm trời,

sending people to high school, they end up in university,

cho trẻ em đi học cấp ba, để chúng vào đại học,

all that kind of stuff.

những công việc kiểu như vậy.

But I wanted to understand why

Nhưng tôi đã muốn hiểu tại sao

and the reason of the drop out of the girls.

và lý do các bé gái bỏ ngang.

So through that, we find out many different reasons.

Thông qua việc đó, chúng tôi thấy rất nhiều lý do khác nhau.

One of the reasons of the drop out is that in primary school,

Một trong những lý do của việc bỏ ngang là khi ở tiểu học,

the teachers were not good enough,

các giáo viên đã không đủ tốt,

so they didn’t have the tools to succeed in secondary school.

nên chúng không có đủ công cụ để học trên cấp hai trung học.

And there's so much ammunition you can go through

Và có rất nhiều lửa đạn mà bạn phải vượt qua

when you appear to be a stupid person

nếu bạn thể hiện ra như là một đứa ngốc

and you're not stupid, you just don't have the tools.

và bạn không ngốc, chỉ là do không có đủ công cụ.

Then you drop out.

Từ đó bạn bỏ ngang.

Pregnancy, of course, and family poverty.

Mang thai, tất nhiên rồi, và gia đình nghèo khổ.

And one thing that came out of that data collection

Và một thứ được chỉ ra từ việc thu thập dữ liệu đó

is all of the girls say, “We need a safe space.

là tất cả các bé gái đều nói: “Chúng cháu cần một không gian an toàn.

We need a place where we can talk to one another

Chúng cháu cần một nơi để nói chuyện với nhau

and we can work together and support one another."

và làm việc cùng nhau, hỗ trợ nhau.”

I said, "It's done."

Tôi đã nói: “Được rồi”.

So we start creating the girl club

Vậy nên tôi bắt đầu gây dựng những câu lạc bộ nữ giới

and built a curriculum based on their need.

và lên chương trình học dựa theo nhu cầu của chúng.

And they ask to be taught how to prevent rape.

Và các em nó hỏi làm sao để ngăn chặn hiếp dâm.

How can they run away?

Làm sao để có thể chạy thoát?

How can they do things?

Làm sao để có thể làm việc?

So we come up with simple thing.

Chúng tôi đưa ra một thứ đơn giản.

Don't go out when it's getting dark.

Không ra ngoài khi trời tối.

When you're walking and you have a shadow behind you

Khi em đi và có bóng người phía sau

and you feel uncomfortable, don't start,

và không thoải mái, đừng rùng mình,

don't try to be courageous.

đừng cố tỏ ra cứng rắn.

Don't try to be daring.

Đừng cố tỏ ra nghe lời.

Run away.

Hãy bỏ chạy.

And we prepared the village.

Và tôi chuẩn bị với dân làng.

If a girl comes to your house,

Nếu một bé gái đến nhà của bạn,

keep her there until the family member can come

cho con bé vào trong cho đến khi người nhà đến đón

because there's a danger in the street.

bởi vì ngoài đường đang nguy hiểm.

So we start the whole thing like that.

Chúng tôi bắt đầu tất cả như vậy.

What is going on today

Những gì đang triển khai hôm nay

that I’m really proud of

mà tôi vô cùng tự hào

is that those young girls

là những bé gái đó

are becoming entrepreneurs and creating jobs.

đang trở thành những doanh nhân và tạo công ăn việc làm.

They are in total control of what they do with their money.

Chúng đều kiểm soát những gì đang làm bằng tiền của chúng.

They decided they're going to save money.

Chúng tự quyết định chúng sẽ tiết kiệm tiền.

It's not me.

Chứ không phải tôi.

For the children not to go through this again.

Cho những đứa trẻ không phải rơi tình trạng này nữa.

What they want is to break the cycle of poverty.

Những gì chúng làm là phá bỏ vòng lặp này.

The next step that I'm taking

Bước tiếp theo mà tôi làm

is to go to the northern part of my country, Benin.

là đi đến miền bắc đất nước tôi, Benin.

The girls in Benin, at eight years old,

Các bé gái ở Benin, tầm 8 tuổi,

are sent to the man that's going to marry them home,

được gửi đến nhà những người đàn ông mà họ sẽ cưới tại nhà,

they become maids,

trở thành người giúp việc,

until they have --

cho đến khi chúng --

And I want to break that cycle.

Và tôi muốn phá bỏ vòng lặp đó.

I've been working hard.

Tôi đã rất miệt mài.

I’ve been asking for help with this for so long.

Tôi đã tìm kiếm trợ giúp cho vấn đề này từ rất lâu rồi.

We're going to start there with local organizations.

Chúng tôi bắt đầu bằng các tổ chức địa phương.

We don't bring anybody from outside.

Chúng tôi không đưa người ngoài vào.

We work with the people that know the needs.

Chúng tôi phối hợp với những người hiểu rõ nhu cầu.

We work with the village,

Chúng tôi phối hợp với làng,

the head of the villages, the mothers.

các trưởng làng, các người mẹ.

We want people to see for themselves the progress we are making

Chúng tôi muốn mọi người tự thấy quá trình này được thực hiện

and for them, to allow them to listen to the kids

và với họ, cho phép họ lắng nghe lũ trẻ

that they never do.

điều mà họ chưa từng làm.

FO: What is the difference

FO: Điều khác biệt

between the pleasure you get from changing a generation's life

giữa niềm vui thay đổi cuộc đời một thế hệ

to the pleasure of being on stage at a major event, performing,

và niềm vui được đứng trên sân khấu lớn, trình diễn,

and the crowd is going wild?

và đám đông trở nên phấn khích, là gì?

What's the difference between that kind of joy?

Điều khác biệt giữa niềm vui lớn đó là gì?

AK: They are two totally different joys.

AK: Chúng là hai niềm vui hoàn toàn khác biệt.

The joy of seeing these girls

Niềm vui được thấy các cô gái đó

being articulate today,

dám lên tiếng dõng dạc ngày hôm nay,

talking truth to power to the head of villages

nói ra sự thật với chính quyền với các trưởng làng

telling them, "No one is touching us anymore.

nói cho họ biết: “Không ai được động vào chúng tôi nữa.

No one have the right to touch my boob, no."

Không ai có quyền chạm vào ngực tôi, không ai.”

And they're adamant.

Và chúng rất dứt khoát.

I mean, the joy at taking that is that finally,

Ý tôi là, niềm vui của việc đó là cuối cùng,

you can speak up with no danger.

bạn cũng có thể lên tiếng mà không nguy hiểm,

With no fear.

không sợ sệt.

I mean, empowering people to that point

Ý tôi là, tạo động lực cho mọi người về vấn đề đó

khiến tôi thấy mình càng thêm nhỏ bé.

makes me more humble.

I don't even know, sometimes I'm like,

Thật sự tôi không biết, đôi khi tôi nghĩ:

"Where is the hole that I can drive in and then disappear,

“Có cái lỗ nào để tôi chui vào và biết mất,

and let them be."

và cứ để chúng như thế không.”

But they won't let me go.

Nhưng chúng không để tôi đi.

They say, "We want you to come and see us,

Chúng nói rằng: “Chúng cháu muốn bà đến chơi

and then we learn from you."

và chúng cháu được học từ bà.”

But I learn more from those girls than I can ever learn from anybody.

Nhưng tôi học từ những cô gái nhiều hơn so với từ bất kỳ ai.

The joy of being onstage is different,

Niềm vui của việc đứng trên sâu khấu rất khác,

it's planting seeds worldwide

Nó gieo hạt giống khắp thế giới

for people to see their capacity,

cho mọi người thấy khả năng của họ,

what they are capable of.

những thứ họ có thể làm.

How many times after concert people will come to me and say,

Đã bao lần mọi người đến với tôi sau buổi hòa nhạc và nói:

"Angelique, how can we help?"

“Angelique, chúng tôi có thể giúp không?”

And I'm like, "How can you help?

Và tôi kiểu: “Các bạn giúp á?”

Come on.

Đến đây nào.

Your neighbors.

Những người hàng xóm.

Start looking at them.

Nhìn họ kìa.

You can volunteer your time for homework,

Bạn có thể tự nguyện dành thời gian làm bài tập về nhà,

there's so much you can do in your own country.

bạn có thể làm rất nhiều cho đất nước mình.

Don't think that Africa is just the country where we need help.

Đừng nghĩ rằng chỉ Châu Phi cần sự giúp đỡ.

We don't need help.

Chúng tôi không cần giúp đỡ.

We need collaboration."

Chúng tôi cần sự cộng tác.

FO: Did you warm up your voice today?

FO: Bà đã ấm giọng của mình hôm nay chưa?

AK: Yes, I did.

AK: Có, tôi khởi động rồi.

FO: What do you sing to yourself to cheer yourself up?

FO: Bà có thể hát cái gì đó để cổ vũ bản thân không?

What do you sing and is like,

Bà hát bài gì mà kiểu:

"Oh, that was better than Prozac."

“Ồ, nó tuyệt vời hơn cả Prozac.”

AK: (Singing)

AK: (Tiếng hát)

(Laughs)

(Tiếng cười)

We can sit here for days.

Chúng ta có thể ngồi như này cả mấy ngày liền.

FO: So glad you warmed up.

FO: Thật mừng vì bà đã khởi động trước.

When you see your Grammys lined up,

Khi bà thấy giải thưởng Grammy của mình được lần lượt xướng lên

and they're all shiny and extraordinary,

và tất cả chúng đều tỏa sáng và phi thường,

I'm not even going to name how many, because every time I do,

tôi sẽ không kể tên bao nhiêu, vì mỗi lần tôi làm,

you get more and then this chat will date,

bà lại có nhiều hơn và buổi nói chuyện này sẽ cũ đi mất

so the many, multiple Grammys that you have won,

nên với rất nhiều giải thưởng Grammy bà đã giành được,

when you look at them,

khi bà nhìn chúng,

Do you, "Whoo!"

liệu bà có: “Tuyệt vời!”

(Laughs)

(Tiếng cười khoái chí)

Does it feel good?

Liệu nó có tuyệt vời?

AK: It feels good.

AK: Nó rất tuyệt.

And at the same time, as I said before,

Và đồng thời, như tôi đã nói,

it is a responsibility.

nó là trách nhiệm.

I mean, my work,

Ý tôi là, công việc của tôi,

I've been nominated first time at the Grammys, it was in 1993, '94.

tôi được đề cử lần đầu cho giải Grammy vào năm 1993, 1994.

And the first Grammy I won was 2007.

Và lần đầu tôi thắng giải Grammy vào năm 2007.

And I said to people,

Và tôi nói với mọi người,

don't take Grammy for granted.

đừng xem nhẹ giải Grammy.

It's not about how many likes you have,

Nó không phải là bạn được yêu thích bao nhiêu.

it's what you have to say.

Mà nó là điều bạn truyền tải.

What you are bringing to the table.

Bạn mang gì đến bàn tiệc.

How you are impacting the world

Bạn ảnh hưởng đến thế giới như thế nào

and how you are changing the music business as it is.

và bạn thay đổi nền âm nhạc như thế nào.

And for me,

Và với tôi,

that responsibility is always at the core of everything I do.

trách nhiệm này luôn là cốt lõi của tất cả những thứ tôi làm.

When I'm setting myself to write new songs,

Và khi tôi tự đặt mình viết lời các bài hát,

I don't think about Grammys.

tôi không nghĩ về giải Grammy.

All I think about,

Tất cả những thứ tôi nghĩ

how this song would help people.

là làm thế nào bài hát này giúp được mọi người.

What impact is it going to have?

Những ảnh hưởng nó sẽ có là gì?

FO: I know you plan.

FO: Tôi biết kế hoạch của bà.

I know you have ideas about what you want to do next.

Tôi biết bà có những ý tưởng về mình muốn làm gì tiếp.

For many artists, it would be, you know,

Rất nhiều nghệ sĩ, bà biết đó, nó sẽ là

how do you want to spend your sunset years?

bà muốn dành tuổi xế chiều như thế nào.

But you have extraordinary longevity in your family.

Nhưng bà muốn có tuổi đời phi thường trong gia đình mình,

So you have another half a lifetime still to go.

nên bà vẫn còn một nửa đời người để đi tiếp.

(Laughter)

(Tiếng cười)

We are going to be going to 100-year-old Angélique Kidjo concert.

Chúng ta sẽ đi đến buổi hòa nhạc của Angélique Kidjo 100 tuổi tròn.

And you're still going to be, "Let's go."

Và bà sẽ vẫn thế: “Bắt đầu chiến nào.”

AK: Yeah, I'll be running around.

AK: Đúng, tôi vẫn sẽ chạy nhảy.

FO: So it feels kind of weird to talk about legacy.

FO: Có thể hơi kì khi nói về những di sản.

But what do you want people who follow your work,

Nhưng bà muốn những người mà theo dõi công việc của bà,

admire your work, see joy in your work,

thán phục công việc của bà, thấy niềm vui trong cuộc việc của bà,

what do you want them to take away from it?

bà muốn họ rút ra được điều gì từ đó?

AK: Well, what I want people to take away from my work

AK: Chà, điều tôi muốn mọi người rút ra được từ công việc của tôi

is their own worth, people's worth.

là giá trị của chính họ, giá trị con người.

We have too many people that think that they are worth nothing.

Tôi biết quá nhiều người vẫn nghĩ họ chẳng đáng một xu.

And that hurts me.

Và điều đó khiến tôi đau lòng.

And when you give birth to a child,

Và khi bạn sinh ra một đứa trẻ,

when a human being is coming out of your body,

khi một con người được chui ra từ một phần cơ thể bạn,

everything changes.

mọi thứ thay đổi.

Priorities,

Sự ưu tiên,

what matters,

những gì quan trọng,

you learn to go to the core of things.

bạn học được cách đi thẳng vào cốt lõi của vấn đề.

What I want people to remember is that

Điều tôi muốn mọi người nhớ là

you can fall beneath the Earth.

bạn có thể rơi xuống đất.

But you always can rise.

Nhưng bạn luôn có thể vươn lên.

Does not matter how hard it is.

Không phải vấn đề nó khó như nào.

Get up, and live your life.

Đứng dậy, và sống cuộc sống của mình.

You know it, and that's how we roll.

Bạn biết đó, và đó là cách chúng ta vận hành.

FO: I love you.

FO: Tôi yêu bà quá.

AK: Me too.

AK: Tôi cũng vậy.

Since the first time I met, it was a love story.

Kể từ lần đầu gặp mặt, đó là một câu chuyện tình.

(Laughter)

(Tiếng cười)