Lessons from the Past on Adapting to Climate Change | Laprisha Berry Daniels | TED

Translator: Chi Phạm Reviewer: Quỳnh Phương Flora

Thank you, and welcome to Detroit.

Cảm ơn và chào mừng bạn đến với Detroit.

Has anyone told you how we greet each other here yet?

Đã ai nói với bạn cách chúng tôi chào nhau ở đây chưa?

“What up doe?”

“what up doe?”

Not "what up, dog?"

Không phải “ what up, dog?”

“What up doe.”

“what up doe.”

(Laughter)

(Tiếng cười)

Very well.

Rất tốt.

In Detroit, in 2021, we experienced a 100-year flood.

Tại Detroit, vào năm 2021, chúng tôi đã trải qua một trận lụt 100 năm.

A rain event dumped seven inches of rain on Detroit.

Một trận mưa đã đổ lượng mưa bảy inch xuống Detroit.

Cars were stranded on highways,

Ô tô bị mắc kẹt trên đường cao tốc,

people were literally swimming and kayaking down residential streets.

mọi người bơi và chèo thuyền kayak trên các đường dân cư theo đúng nghĩa đen.

Homes, businesses, infrastructure were inundated with heavy rainfall,

Nhà cửa, doanh nghiệp, cơ sở hạ tầng bị ngập bởi lượng mưa lớn,

resulting in over a billion dollars in flood damages.

dẫn đến thiệt hại lũ lụt hơn một tỷ đô la.

It was unlike anything we had seen before.

Nó không giống bất cứ điều gì chúng tôi đã thấy trước đây.

Wait a minute, that's not true.

Chờ một chút, điều đó không đúng.

Because, in 2014 ...

Bởi vì, vào năm 2014...

Detroit đã trải qua một trận lụt kéo dài 100 năm.

Detroit had a 100-year flood.

Four to six inches of rain were dumped on Detroit.

Mưa bốn đến sáu inch đã đổ xuống Detroit.

Cars were stranded on highways,

Ô tô bị mắc kẹt trên đường cao tốc,

people were literally swimming and kayaking down residential streets.

mọi người bơi và chèo thuyền kayak trên các đường dân cư theo đúng nghĩa đen.

Homes, businesses and infrastructure

Các ngôi nhà, cơ sở kinh doanh và cơ sở hạ tầng

were inundated with heavy rainfall

bị ngập bởi lượng mưa lớn

and sustained over a billion dollars in flood damages.

và chịu thiệt hại hơn một tỷ đô la do lũ lụt.

Now I'm no mathematician,

Tôi không phải là nhà toán học,

but 2014 to 2021 is not 100 years.

nhưng 2014 đến 2021 chưa phải là 100 năm.

(Laughter)

(Cười)

I am a public health social worker,

Tôi là một nhân viên xã hội y tế công cộng,

and what that means is I focus on developing interventions

và điều đó có nghĩa là tôi tập trung phát triển

that help to improve the health and well-being

các biện pháp can thiệp giúp cải thiện sức khỏe và sự ổn định

of individuals and communities.

của các cá nhân và cộng đồng.

In particular, I'm concerned with preventing harm.

Đặc biệt, tôi quan tâm đến việc ngăn chặn tác hại.

I think there are ways that we can learn from the past

Tôi nghĩ rằng có những cách mà chúng ta có thể học hỏi từ quá khứ

in order to apply some lessons so that we do better when preparing

để áp dụng một số bài học để chúng ta làm tốt hơn khi chuẩn bị

for near-future and distant-future climate crises.

cho các cuộc khủng hoảng khí hậu trong tương lai gần và tương lai xa.

So let's start by thinking about the past.

Vì vậy, hãy bắt đầu bằng cách suy nghĩ về quá khứ.

My grandparents were born and raised in a small town in the southern US,

Ông bà tôi sinh ra và lớn lên tại một thị trấn nhỏ ở miền nam nước Mỹ,

Boligee, Alabama.

Boligee, Alabama.

They decided, like many families in the '50s,

Họ quyết định, giống như nhiều gia đình trong những năm 50,

to leave the South and to move north,

rời khỏi miền Nam và di chuyển về phía bắc,

to pursue a better life.

để theo đuổi một cuộc sống tốt đẹp hơn.

In particular, my grandfather

Đặc biệt, ông tôi

wanted to leave the agricultural industry and find work in the automotive industry.

muốn rời khỏi ngành nông nghiệp và tìm việc làm trong ngành công nghiệp ô tô.

So my grandparents, Martha and Booker O'Neil,

Vì vậy, ông bà tôi, Martha và Booker O'Neil,

packed up their four children, their hopes and dreams,

mang theo 4 đứa con của họ, hy vọng, ước mơ

their practices and prayers, their tried-and-true traditions,

tục lệ, cầu nguyện, những truyền thống được công nhận của họ,

and headed north.

và đi về phía bắc.

Boligee was a small farming town with about nine surnames,

Boligee là một thị trấn nông nghiệp nhỏ với khoảng chín họ,

about 150 residents,

khoảng 150 cư dân,

and the cows outnumbered the people.

và số lượng bò đông hơn người dân.

It was very different than Detroit.

Nó hoàn toàn khác với Detroit.

Detroit was wildly different.

Detroit hoàn toàn khác biệt.

At the time, it was the fifth-largest city in the US,

Vào thời điểm đó, nó là thành phố lớn thứ năm ở Mỹ,

so it had a little over a million residents,

vì vậy nó có hơn một triệu cư dân,

busy streets, an active nightlife.

đường phố đông đúc, một cuộc sống về đêm sôi động.

What they experienced when they came here

Những gì họ trải qua khi họ đến đây

could be considered, in some senses of the word,

có thể được coi, theo một số nghĩa của từ này,

climate change.

là biến đổi khí hậu.

I know that's different

Tôi biết điều đó khác với

than how we usually think about climate change,

cách chúng ta thường nghĩ về biến đổi khí hậu,

but stay with me, I'll make sense of it as we go.

nhưng hãy ở lại với tôi, tôi sẽ giải thích nó khi chúng ta tiếp tục.

When families moved here from the South,

Khi các gia đình chuyển đến đây từ miền Nam,

they experienced weather in ways that they never experienced it before,

họ đã trải nghiệm thời tiết theo những cách mà họ chưa từng trải nghiệm trước đó,

a lot like what we're experiencing right now, across the globe, right?

rất giống những gì chúng ta đang trải qua ngay bây giờ, trên toàn cầu, phải không?

They had to contend with snow in Detroit

Họ phải đối mặt với tuyết ở Detroit

and very short and mild summers

và mùa hè rất ngắn và ôn hòa

that really didn't compare to the summer heat that they were used to.

mà thực sự không so sánh được với cái nóng mùa hè mà họ đã quen.

There are two definitions of climate.

Có hai định nghĩa về khí hậu.

The first is the one that we all expect to talk about

Đầu tiên là điều mà tất cả chúng ta mong đợi sẽ nói đến

during this summit:

trong hội nghị thượng đỉnh này:

"Climate: the general weather conditions usually found in a particular place."

“Khí hậu: điều kiện thời tiết chung thường được tìm thấy ở một nơi cụ thể.”

And then, there's another definition of climate

Và sau đó, có một định nghĩa khác về khí hậu

that we'll get to later,

mà chúng ta sẽ xem xét sau,

and talk about how that affects climate change.

và nói về cách nó ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu.

For the first time ever,

Lần đầu tiên,

families that arrived here from the South were experiencing this new climate.

các gia đình đến đây từ miền Nam đã trải qua khí hậu mới này.

And they had to have strategies in order to adjust to the new climate.

Và họ phải có chiến lược để thích nghi với khí hậu mới.

They used three key strategies --

Họ đã sử dụng ba chiến lược chính -

acceptance, aid and adaptation.

chấp nhận, hỗ trợ và thích ứng.

So first, acceptance.

Đầu tiên, sự chấp nhận.

They had to acknowledge

Họ phải thừa nhận

that they would not experience the weather the same way they had in the past.

rằng họ sẽ không trải qua thời tiết giống như cách họ đã trải qua trong quá khứ.

They had to recognize that they could not deny, avoid or alter it.

Họ phải nhận ra rằng họ không thể phủ nhận, trốn tránh hoặc thay đổi nó.

As we do a better job of accepting that this is our new climate,

Khi chúng ta làm tốt hơn việc chấp nhận rằng đây là khí hậu mới của chúng ta,

then we could do a better job of planning, preparing, responding and recovering.

thì ta có thể làm tốt hơn công việc lập kế hoạch, chuẩn bị, ứng phó và phục hồi.

We have to realize that climate change is not a distal threat.

Chúng ta phải nhận ra rằng biến đổi khí hậu không phải là một mối đe dọa xa xôi.

It is at our front doors,

Nó sát gần chúng ta,

or in the case of Detroit during the floods,

hoặc trong trường hợp Detroit trong lũ lụt,

in our basements.

trong tầng hầm của chúng tôi.

The second strategy they used was aid.

Chiến lược thứ hai họ sử dụng là sự trợ giúp.

When folks arrived here in the city, they set up communities,

Khi mọi người đến đây trong thành phố, họ thành lập các cộng đồng,

communities of mutual aid,

cộng đồng hỗ trợ lẫn nhau,

where they helped and supported each other.

nơi họ giúp đỡ và hỗ trợ lẫn nhau.

They helped each other find housing, and jobs and land to grow food.

Họ giúp nhau tìm nhà ở, việc làm và đất đai để trồng lương thực.

In part, our ability to adjust to climate change

Một phần, khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu của chúng ta

is reliant upon our willingness to support each other.

phụ thuộc vào sự sẵn sàng hỗ trợ lẫn nhau của chúng ta.

In 2014 and 2021, when there were floods in Detroit,

Vào năm 2014 và 2021, khi có lũ lụt ở Detroit,

residents responded.

cư dân đã phản ứng.

Neighbors, congregations, friends responded,

Hàng xóm, hội thánh, bạn bè đã phản ứng,

when government was not nimble enough

khi chính phủ không đủ nhanh nhẹn

to respond to the critical needs of community members.

để đáp ứng nhu cầu quan trọng của các thành viên cộng đồng.

The third way that they survived this new climate was adaptation.

Cách thứ ba mà họ sống sót qua khí hậu mới này là thích nghi.

They had to recognize that it was important to invest

Họ phải nhận ra rằng điều quan trọng là phải đầu tư

in the tools that they would need in order to adapt to this new climate.

vào các công cụ mà họ sẽ cần để thích nghi với khí hậu mới này.

They had to get shovels.

Họ phải lấy xẻng.

They had to have sand and salt to deal with icy conditions,

Họ phải có cát và muối để đối phó với điều kiện băng giá,

they had to cover their windows with plastic

họ phải che cửa sổ bằng nhựa

to keep the cold winds from coming in.

để ngăn gió lạnh tràn vào.

We must take action to adapt

Chúng ta phải hành động để thích ứng

for our current and near-future climate change,

với biến đổi khí hậu hiện tại và tương lai gần,

and it will take us all --

và điều đó sẽ cần tất cả chúng ta -

community members, community organizations,

thành viên cộng đồng, tổ chức cộng đồng,

business, industry, local government

doanh nghiệp, công nghiệp, chính quyền địa phương

must come up with plans, and then put those plans into action.

phải đưa ra kế hoạch và sau đó đưa các kế hoạch đó vào hành động.

In the '50s, many who migrated north

Vào những năm 50, nhiều người di cư về phía bắc

thought that they would escape Jim Crow laws.

nghĩ rằng họ sẽ thoát khỏi luật Jim Crow.

What they found is a new form of racism in the North.

Những gì họ tìm thấy là một hình thức phân biệt chủng tộc mới ở miền Bắc.

Bigotry, racism and discrimination

Sự cố chấp, phân biệt chủng tộc và phân biệt đối xử

limited their access to healthy housing,

đã hạn chế khả năng tiếp cận của họ với nhà ở lành mạnh,

the best neighborhoods, the best jobs,

những khu phố tốt nhất, những công việc tốt nhất,

political power, et cetera.

quyền lực chính trị, v.v.

In the '20s,

Vào những năm 20,

the 2020s ...

những năm 2020...

bigotry, racism, discrimination

sự cố chấp, phân biệt chủng tộc, phân biệt

limit access to healthy housing, the best neighborhoods,

đối xử hạn chế quyền tiếp cận nhà ở lành mạnh, khu phố tốt nhất, quyền lực

political power --

chính trị -

you know where I'm going with this.

bạn biết tôi sẽ dẫn dắt điều này tới đâu.

It is important, then, that we pay attention

Do đó, điều quan trọng là chúng ta phải chú ý

to the second definition of climate,

đến định nghĩa thứ hai về khí hậu,

and that has to do with the social conditions

và điều đó liên quan đến các điều kiện xã hội

and political conditions

và điều kiện chính trị

and feelings and opinions

và cảm xúc và ý kiến

that get in the way of us making progress on climate change

cản trở chúng ta tiến bộ về biến đổi khí hậu

and in other areas that we're trying to make progress in.

và trong các lĩnh vực khác mà chúng ta đang cố gắng đạt được tiến bộ.

So the three strategies are acceptance, aid and adaptation.

Vì vậy, ba chiến lược là chấp nhận, hỗ trợ và thích ứng.

When we're looking at climate change, we also have to be mindful

Khi chúng ta nhìn vào biến đổi khí hậu, chúng ta cũng phải lưu ý đến cách

of how social and political conditions can stifle progress

các điều kiện xã hội và chính trị có thể kìm hãm sự tiến bộ

and get in the way of our progress

và cản trở tiến bộ của chúng ta

toward preparing and planning for climate change.

trong việc chuẩn bị và lập kế hoạch cho biến đổi khí hậu.

Being thoughtful about how we apply these three key strategies

Suy nghĩ về cách chúng tôi áp dụng ba chiến lược chính

đã có tác dụng trong quá khứ

that worked in the past

to our present circumstances,

vào hoàn cảnh hiện tại của chúng ta,

while remembering to center community voices

đồng thời nhớ tập trung tiếng nói

and experience and honor community assets

và kinh nghiệm cộng đồng và tôn trọng tài sản cộng đồng

is our best bet at success.

là cách tốt nhất để thành công.

In 2014, it rained,

Năm 2014, trời mưa,

and we were surprised and not prepared.

và chúng tôi đã rất ngạc nhiên và không có chuẩn bị.

In 2021,

Vào năm 2021,

we weren't that surprised,

chúng tôi không ngạc nhiên lắm,

but still ill-prepared.

nhưng vẫn chưa chuẩn bị tốt.

It's going to rain again, no surprise.

Trời sẽ mưa một lần nữa, không có gì ngạc nhiên.

We have to make sure that we're prepared.

Chúng ta phải đảm bảo rằng chúng ta đã chuẩn bị sẵn sàng.

We can be prepared for the next climate-related crisis,

Chúng ta có thể chuẩn bị cho cuộc khủng hoảng liên quan đến khí hậu tiếp theo,

by accepting that climate change is our current reality,

bằng cách chấp nhận rằng biến đổi khí hậu là thực tế hiện tại của chúng ta,

creating and supporting formal and informal systems of mutual aid,

tạo ra và hỗ trợ các hệ thống hỗ trợ lẫn nhau chính thức và không chính thức,

and adapting our thinking and our actions to prepare

đồng thời điều chỉnh tư duy và hành động của chúng ta để chuẩn bị

for current and future crises.

cho các cuộc khủng hoảng hiện tại và tương lai.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)