Maria Van Kerkhove: How to end the pandemic -- and prepare for the next | TED

Maria Van Kerkhove: The last two weeks have been intense,

Translator: Hoang Phuc Reviewer: Thái Hưng Trần

Maria Van Kerhove: Hai tuần qua rất căng thẳng,

on top of an incredibly intense couple of years,

on top of an incredibly intense couple of years before that.

căng thẳng nhất trong vài năm qua,

So with the emergence of Omicron, this new variant of concern,

căng thẳng hơn cả một vài năm trước đó nữa

this was on top of a really serious situation that we're in

Với sự xuất hiện của biến chủng mới Omicron,

currently in the pandemic.

đây là tình huống nghiêm trọng nhất mà chúng ta có

I know many people around the world think this pandemic is over,

trong đại dịch hiện nay.

but unfortunately it's far from over.

Tôi biết nhiều người trên thế giới nghĩ đại dịch đã qua,

And in fact, what I wanted to talk with you about in person

nhưng thật không may nó vẫn chưa kết thúc.

Và sự thật là, điều tôi muốn nói trực tiếp với các bạn

was about the fact that never again should we be in a situation

thực tế là chưa bao giờ chúng ta phải ở trong một tình huống

where the world is overtaken

and controlled by an invisible virus.

thế giới bị vượt qua

Never again should we be in a situation

và bị kiểm soát bởi một con vi rút vô hình

where a virus takes so many lives.

Chưa bao giờ chúng ta ở trong một tình huống

And never again should we be in a situation

một con vi rút lấy đi rất nhiều mạng sống.

where a virus steals so many futures.

Và chưa bao giờ chúng ta ở trong một tình huống

But unfortunately, we will.

một con vi rút đánh cắp rất nhiều tương lai.

And I wanted to talk with you a little bit about why that may be,

Nhưng thật k may, chúng ta sẽ ở trong tình huống đó.

but also talk about how we can get out of this

Tôi muốn nói với bạn một chút về lí do,

and how we need to be better prepared.

về cách chúng ta có thể thoát khỏi nó

And I am incredibly hopeful

và cần chuẩn bị tốt hơn.

that number one, we’ll get out of this pandemic,

Và tôi thật sự hi vọng

because we will.

We will persevere, we will get out of this pandemic.

chúng ta sẽ thoát khỏi đại dịch này,

But what we have to do is work so hard to make sure

bởi vì chúng ta sẽ làm được.

Chúng ta kiên trì và sẽ thoát khỏi đại dịch này.

that we’re better prepared for the next one,

Nhưng điều chúng ta phải làm là

làm việc thật chăm chỉ để đảm bảo

because unfortunately there will be.

And every single one of us,

chúng ta chuẩn bị tốt hơn cho đại dịch tiếp theo,

every single one of you, in the role that you have,

thật k may vì sẽ có đại dịch tiếp theo.

wherever you are,

Mỗi người trong chúng ta,

mỗi người trong số các bạn, đều có trách nhiệm,

have a role to play in making sure that we are better prepared

dù bạn ở đâu,

and that we handle the next one better.

có trách nhiệm để đảm bảo rằng chúng ta chuẩn bị tốt hơn

Whitney Pennington Rodgers: Thank you for that, Maria.

và xử lí tốt hơn đại dịch tiếp theo.

I know you have some great solutions that you can offer

Whitney Pennington Rodgers: Cảm ơn bạn vì điều đó, Maria. Tôi biết bạn có một vài

for how we can actually become better prepared.

giải pháp để ta thực sự có thể chuẩn bị tốt hơn.

And before we dive into that, I know a lot of us are curious to know

Trước khi nói về nó, tôi biết rất nhiều người trong chúng ta tò mò muốn biết

what you know and what you can share with us about Omicron.

bạn biết gì và bạn có thể chia sẻ điều gì về Omicron.

What do we know right now about about this variant?

Hiện tại chúng ta biết gì về biến chủng này?

MVK: So it's a variant of concern.

It's a new variant,

it's highly divergent from the other variants that are circulating,

MVK: Nó là biến thể nhận được rất nhiều sự quan tâm.

Nó là một biến thể mới,

other viruses that are circulating.

nó rất khác biệt với các biến thể khác đang hiện hữu,

And it is quite different from the other ones that we know about.

các vi rút khác đang hiện hữu.

It has a large number of mutations.

Nó khá khác với những biến chủng mà chúng ta biết.

And the concern that we have is the number of mutations that are there,

Nó có một số lượng lớn các đột biến.

some of the ones that are present in this variant, Omicron,

Mối quan tâm của chúng tôi là số lượng đột biến,

are present in some of the other ones: Alpha, Beta, Gamma, Delta.

một vài đột biến có trong biến thể này, Omicron,

And we know that they have some detrimental properties.

một vài có trong biến thể khác: Alpha, Beta, Gamma, Delta.

For example, some of these mutations can confer increased transmissibility.

Và chúng tôi biết rằng chúng có một số đặc tính bất lợi.

Ví dụ như một số đột biến này có thể làm tăng khả năng lan truyền.

Some of them can confer potential immune escape,

which means our vaccines may not work as well.

Một số khác có thể làm tăng khả năng thoát khỏi hệ miễn dịch,

Now, right now, as I speak to you today, the evidence is emerging.

điều này có nghĩa vắc xin của chúng ta không có hiệu quả.

Ngay bây giờ, khi tôi nói chuyện với các bạn, bằng chứng đang được hé lộ.

There are scientists around the world

who are generating evidence, who are sharing it with us in real time,

Có các nhà khoa học trên toàn thế giới

and with the world, so that we know more about it.

đang tạo ra bằng chứng và chia sẻ nó với chúng ta trong thực tế

We understand that this variant has some properties of increased transmissibility,

và với thế giới, vậy nên chúng ta biết nhiều hơn về nó.

Chúng tôi hiểu rằng biến thể này có một số đặc tính làm tăng khả năng lan truyền,

but we don't know exactly how much,

and we don't know if it will outcompete Delta.

nhưng chúng tôi k biết chính xác là bao nhiêu,

So you have to remember that this is all in the context of Delta,

và chúng tôi không biết liệu nó sẽ đánh bại Delta hay k.

another variant of concern that is raging worldwide

Vì thế bạn phải nhớ rằng đây là tất cả trong bối cảnh Delta,

and killing people worldwide.

một biến thể khác được quan tâm đang hoành hành trên toàn thế giới

We know a little bit about severity,

và giết chết bao người.

but not enough to be able to give you the profile

Chúng tôi biết một chút về mức độ nghiêm trọng,

of whether or not there is more --

nhưng không đủ để có thể cung cấp cho bạn thông tin

those who are infected with Omicron have more severe disease or less.

về việc có thêm hay không --

những người bị nhiễm Omicron có nhiều hơn hoặc ít hơn bệnh nghiêm trọng.

So that data is unfolding,

and we hope to have more of that in the next week or so.

But people infected with Omicron can have mild disease,

Dữ liệu đó đang được hiển thị,

và chúng tôi hi vọng có nhiều dữ liệu hơn vào tuần tới.

and they can have severe disease and die.

Nhưng những người nhiễm Omicron có thể có bệnh nhẹ hơn,

We just don't know enough yet

because it takes time for people to be infected,

và họ có thể có bệnh nặng và chết.

develop disease and actually progress to severe disease,

Chúng tôi vẫn chưa biết đủ

vì nó cần thời gian để con người bị nhiễm,

if they in fact will progress to severe disease.

phát triển bệnh và tiến triển thành bệnh nặng,

And the big question is, will the vaccines work?

nếu chúng thực sự sẽ tiến triển thành bệnh nặng.

And what we understand from some of the mutations within Omicron,

Và câu hỏi lớn là, vắc xin sẽ hiệu quả chứ?

Điều chúng tôi hiểu từ một số đột biến trong Omicron là,

they do confer some potential immune escape,

or what we call immune escape,

which means the vaccines may not be as effective.

chúng tạo ra 1 số khả năng chống miễn dịch

hay ta gọi nó là thoát miễn dịch,

But the vaccines that we have right now

có nghĩa là vắc xin không có hiệu quả.

are incredibly effective at preventing severe disease and death.

Nhưng vắc xin mà chúng ta có bây giờ

Incredibly effective.

cực kỳ hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh nặng và tử vong.

It's astounding that so many vaccines are actually available.

Cực kì hiệu quả.

Thật đáng kinh ngạc là có nhiều loại vắc xin có sẵn.

And what we need are people all over the world to get vaccinated.

Và điều chúng ta cần là mọi người trên toàn thế giới được tiêm vắc xin.

But most importantly,

we need people who are at risk in every single country

Nhưng quan trọng nhất là,

to get vaccinated,

chúng ta cần những người có nguy cơ ở mỗi đất nước

rather than giving more and more and more vaccines

to people who are already protected.

tiêm vắc xin,

thay vì cung cấp ngày càng nhiều vắc xin

This is a global problem, and we need a global solution.

cho những người đã được bảo vệ rồi.

We cannot protect one country.

Đây là vấn đề toàn cầu, và chúng ta cần giải pháp toàn cầu.

We cannot protect one population while other people suffer.

Ta k thể chỉ bảo vệ 1 đẩt nước

So that's something WHO is working very hard on

Ta k thể bảo vệ 1 nhóm người trong khi người khác lại phải chịu đựng.

in terms of ensuring vaccine equity

Vì thế WHO đang làm việc rất chăm chỉ

and working with partners all over the world on this.

để đảm bảo phân bố vắc xin đồng đều

WPR: And I don't know if you can hear,

và đang làm việc với các bên trên toàn thế giới về vấn đề này.

but you got a lot of applause on that last statement.

WPR: Tôi k biết liệu bạn có thể nghe thấy,

You know, I think it's interesting that the variant, at least for me,

nhưng bạn nhận đc rất nhiều tràng pháo tay cho câu nói cuối cùng.

it's definitely caught me off guard, every time there is a new variant,

Tôi nghĩ, ít nhất là với tôi, nó thật thú vị khi biến thể

you know, Omicron, Delta, Alpha, all the ones you've mentioned.

chắc chắn khiến tôi mất cảnh giác, mỗi lần có một biến thể mới,

And I’m curious if you think that this is something we can expect for the future.

Omicron, Delta, Alpha, tất cả biến thể mà bạn đề cập đến.

Are we living in a world

Và tôi tò mò liệu bạn có nghĩ rằng đây là điều chúng ta mong đợi trong tương lai.

where this is just going to be continuous?

Chúng ta sẽ sống trong 1 thế giới

mà điều này sẽ lại tiếp tục hay sao?

MVK: We are.

The emergence of Omicron is completely expected.

MVK: Đúng.

Sự xuất hiện của Omicron hoàn toàn được mong đợi.

You know, the virus is evolving.

This is what viruses do.

And the more the virus circulates, the more opportunities it has to change.

Vi rút đang phát triển..

Đây là những gì vi rút làm.

Càng có nhiều vi rút lưu hành, càng có nhiều cơ hội thay đổi.

Delta is also evolving.

We're tracking at least 30 sublineages right now of Delta,

Delta cũng phát triển nữa.

Hiện chúng tôi đang theo dõi ít nhất 30 biễn thể khác của Delta,

one of which has increased transmissibility properties.

The question is not just their emergence but if they actually take off.

một trong số đó đã tăng khả năng lan truyền.

Nhưng nếu chúng thực sự lan rộng thì câu hỏi k chỉ là sự xuất hiện của chúng.

So there's a lot of concern of Omicron, and there should be,

because of the sheer number of mutations that we've seen.

Vì thế có rất nhiều mối quan tâm về Omicron

But whether or not this variant outcompetes Delta,

vì số lượng đột biến tuyệt đối mà chúng ta đã thấy.

Nhưng liệu có hay không biến chủng này vượt qua Delta,

we don't know yet.

But we just want to put this into context of what's happening worldwide.

chúng tôi vẫn chưa biết.

I mean, the big story a week ago was what was happening in Europe.

Nhưng chúng tôi chỉ muốn đặt điều này

vào bối cảnh đang xảy ra trên thế giới.

You know, where almost 70 percent of the cases worldwide were in Europe,

Câu chuyện lớn cách đây một tuần là những gì đang xảy ra ở châu Âu.

Gần 70% trường hợp trên thế giới là ở châu Âu,

where, you know, people are dying where they have access to vaccine.

So the big question is: Why is that?

họ đang chết dần chết mòn ở nơi họ được tiếp cận với vắc xin.

Why are we not actually getting the vaccines

to those who are most at risk?

Câu hỏi lớn là: Tại sao vậy?

At the same time,

Tại sao chúng ta không thực sự đưa vắc xin

why are we not actually driving transmission down where we can?

cho những người có nguy cơ?

Ở thời điểm đó,

And I don't mean lockdown.

tại sao chúng ta không thể làm giảm sự lan truyền xuống?

This idea that we have to either be completely open or completely closed

Tôi không có ý là khóa cửa.

Ý tưởng mà bạn phải hoặc là mở hoàn toàn hoặc là đóng hoàn toàn

is frankly rubbish.

We have masks, we have distancing,

we have efforts to improve ventilation where we live, where we work,

nói thằng ra là rác rưởi.

Chúng ta đeo khẩu trang, giãn cách,

where we study.

chúng ta nỗ lực cải thiện hệ thống thông gió nơi ta ở, làm việc,

We know we can avoid crowds.

Why aren't we doing that right now, not forever?

và nơi ta học.

Chúng ta biết ta có thể tránh đám đông.

We're not going to be in this pandemic forever.

Tại sao chúng ta không làm nó ngây bây giờ đi?

It will end.

That is something that I can say for certain,

Đại dịch này sẽ không kéo dài mãi mãi.

that this pandemic will end.

Nó sẽ kết thúc.

Tôi chắc chắn khi nói

The question is when.

And the question is: Are we all going to actually come together?

đại dịch này sẽ kết thúc.

Câu hỏi là khi nào.

Are leaders actually going to come together to bring us closer to the end

Và câu hỏi là: Tất cả chúng ta sẽ cùng đoàn kết lại chứ?

Các nhà lãnh đạo thực sự sẽ đoàn kết với nhau để gần hơn với kết thúc

or push us further from that end point?

WPR: I think that that's an interesting question to think about

hay đẩy chúng ta ra khỏi điểm cuối đó?

when we think about your role with the World Health Organization.

WPR: Tôi nghĩ đó là một câu hỏi thú vị khi nghĩ về

And even just taking a step back to the beginning of the pandemic,

vai trò của bạn trong Tổ chức Y tế thế giới.

I'd be so interested to hear what your experience has been

Và thậm chí quay lại thời kì đầu của đại dịch,

over these past two years

tôi rất muốn nghe trải nghiệm của bạn

and what your involvement has been in thinking about preparedness

hơn 2 năm qua

for COVID-19.

và sự đóng góp của bạn khi nghĩ về sự chuẩn bị

cho COVID-19.

MVK: Well, it's been intense.

I mean, part of me feels like this has been happening for years.

MVK: Nó rất dữ dội.

Well, it has been two years, we're entering the third year.

Một phần trong tôi cảm giác đại dịch này sẽ xảy ra trong nhiều năm.

Chà, nó đã được 2 năm, chúng ta đang bước vào năm thứ 3.

Part of me, you know, it's an instant.

This was something, you know,

Một phần trong tôi nó là ngay lập tức.

that was not necessarily a matter of if, but when.

Đây là thứ gì đó,

không nhất thiết là vấn đề khi nào.

But I think the issue that I struggle with the most

is that it didn't need to be this bad.

Nhưng tôi nghĩ vấn đề tôi đang đối mặt

There will always be emerging pathogens.

là nó không tệ đến mức này.

There will always be the threat of a new virus that will infect us.

Sẽ luôn có mầm bệnh mới.

And in a susceptible world,

Sẽ luôn có mối đe dọa từ một con vi rút mới.

people will get infected.

To be able to prevent all pandemics,

Trong một thế giới nhạy cảm,

I don't actually think is possible,

mọi người dễ bị nhiễm bệnh.

Để có thể phòng ngừa tất cả dịch bệnh,

but we can be in a better situation

where we mitigate the chance of it spilling over from an animal to a human

tôi nghĩ là không thể,

nhưng ta có thể ở trong một tình huống tốt hơn

chúng ta giảm thiểu khả năng dịch bệnh được truyền từ động vật sang người

and then spreading.

And, you know, the last two years have been of focus.

và sau đó lan rộng.

They’ve been ... concerned.

Và 2 năm qua là trọng tâm.

I have to say,

Chúng được quan tâm.

I would love to just thank all of my colleagues here at WHO.

Tôi phải nói là,

I mean, I work with incredible people all over the world,

tôi muốn cảm ơn tất cả đồng nghiệp của tôi trong WHO.

not just here in HQ,

Tôi làm việc với những con người tuyệt vời trên toàn thế giới,

but here in Geneva,

in our six regional offices, in our 152 country offices.

không chỉ ở HQ,

mà còn ở Geneva,

People who are on the ground every single day,

tại 6 văn phòng khu vực, và 152 văn phòng quốc gia.

they have a much harder job than I do.

Những người

But we all have a role to play, and I have felt overwhelmed at times.

làm việc vất vả hơn tôi rất nhiều mỗi ngày

Nhưng tất cả chúng tôi đều có vai trò và tôi đã có lúc cảm thấy quá tải.

I’ve felt distraught at times.

But I get up every single day, and I’m inspired by the people I work with.

Đã có lúc tôi cảm thấy quẫn trí.

And I feel that I have a platform,

Nhưng mỗi ngày tôi thức dậy và được truyền cảm hứng từ những con người đó.

and I feel privileged to be part of this.

Và tôi cảm thấy tôi có một nền tảng

When this began, my husband said to me --

và tôi cảm thấy vinh dự vì là một phần trong đó.

well, we have two little boys, 11 and almost three --

Khi bắt đầu, chồng tôi đã nói với tôi --

and he said to me, in the beginning of this, he's like,

chúng tôi có hai đứa con trai, một đứa 11 tuổi và một đứa gần 3 tuổi

"I got this, I got the boys, I got the house.

và khi bắt đầu anh ấy nói thế này,

You go, deal with that."

Anh hiểu, anh có những đứa nhóc, anh có nhà,

And to have that level of support in my family,

Em đi giải quyết nó đi”.

to be able to do this job, is special, because none of this is normal.

Và để có sự ủng hộ từ gia đình

làm công việc này là một điều đặc biệt vì đây là một điều bất thường.

The hours that we work -- and I'm not complaining,

but I have support in my family,

Tôi không phàn nàn về giờ giấc chúng tôi làm việc,

and I know my family will watch this and send me wonderful text messages,

nhưng tôi có sự ủng hộ từ gia đình,

but it inspires me.

và tôi biết gia đình tôi sẽ xem cái này và gửi những tin nhắn tuyệt vời cho tôi,

And I think all of us,

I think what you guys were saying before about helping each other

nó truyền cảm hứng cho tôi.

Tôi nghĩ về tất cả chúng ta,

and inspiring each other,

tôi nghĩ về điều mà các bạn sẽ nói trước khi giúp đỡ

I think we need to do a hell of a lot more of,

because the negative out there is awful.

và truyền cảm hứng cho nhau.

tôi nghĩ chúng ta cần phải làm nhiều hơn nữa,

And something as a scientist I've never experienced before

vì tiêu cực ngoài kia là khủng khiếp.

Là một nhà khoa học tôi chưa bao giờ trải nghiệm

or am completely unprepared to deal with is the negative.

hay tôi hoàn toàn chưa chuẩn bị gì để đối phó với thứ gọi là tiêu cực.

What I am personally accused of,

what WHO as an organization is accused of,

Điều mà tôi bị buộc tội,

it's hard for me to wrap my head around

điều mà tổ chức WHO bị buộc tội,

because my entire job is to help people and to save people's lives.

thật khó cho tôi để không nghĩ về nó

The entire job of the director-general is to keep people safe.

vì công việc của tôi là giúp và cứu sống mọi người.

That's all we're here for.

Toàn bộ công việc của một giám đốc là giữ mọi người an toàn.

There is no other agenda.

Tất cả chúng tôi ở đây vì điều đó.

So it’s been tough, and I’m struggling,

Không có chương trình nghị sự nào khác.

but I think that's normal.

Nó thật khó và tôi đang đấu tranh,

I think if I weren't struggling, you may wonder what's wrong with me,

nhưng tôi nghĩ đó là bình thường.

but it's hard.

Tôi nghĩ nếu tôi không đấu tranh, bạn có lẽ tự hỏi chuyện gì xảy ra với tôi

WPR: Well, thank you for all that you're doing and have been doing.

nhưng nó khó.

And, you know, I think part of what,

WPR: Cảm ơn vì tất cả những điều bạn đã và đang làm.

to this point of the things you've been struggling with

Và bạn biết không, tôi nghĩ một phần

and the things that you're hearing from people

điều bạn đang đấu tranh

is that I think from a public perspective,

và những thữ bạn nghe từ mọi người

there is this sense of confusion about the information we're receiving

đó là tôi nghĩ từ góc độ cộng đồng,

and where we're receiving it from.

có cảm giác nhầm lẫn về thông tin nhận được

And you know, how possible do you think it is for us

to have some sort of coordinated response

và nơi chúng tôi nhận được thông tin.

Và bạn biết không, bạn có nghĩ có khả năng chúng ta

or coordinated source of information from people that we look to,

có phản ứng phối hợp

hay kết hợp các nguồn thông tin

organizations that we look to as authorities on this subject?

tổ chức có thẩm quyền về vấn đề này như thể nào?

MVK: It's entirely possible.

It's entirely possible.

MVK: Nó hoàn toàn có thể.

There is a global plan for COVID-19.

Nó hoàn toàn có thể.

In this world that we live in,

Có một kế hoạch mang tính toàn cầu cho COVID-19.

where there are so many challenges that all of us face,

Trong thế giới chúng ta đang sống,

nơi mà chúng ta phải đối mặt với nhiều thử thách,

COVID-19 has solutions.

We, as WHO, issued a plan

đã có giải pháp cho COVID-19.

four days after we declared this as a public health emergency

WHO chúng tôi đã đưa ra một kế hoạch

of international concern.

4 ngày sau khi chúng tôi tuyên bố đây là trường hợp khẩn cấp về sức khỏe

Before we reached the state of a pandemic,

đòi hỏi sự quan tâm quốc tế.

which is important, because you want to raise the alarm

Quan trọng là trước khi chúng ta đạt đến giai đoạn đại dịch

before you're actually in a pandemic.

vì bạn muốn tăng mức độ cảnh báo

The plan exists in that sense.

trước khi nó trở thành đại dịch.

What I think many countries didn't take into account

Kế hoạch có từ đó.

was how important leadership is.

Điều tôi nghĩ nhiều nước không quan tâm

And in particular, political leadership.

là vì lãnh đạo có quan trọng trong nước đó hay không.

What we saw in many countries in the beginning of this pandemic

Cụ thể là lãnh đạo chính trị.

is those countries that had experience with SARS, with MERS,

Điều chúng tôi nhìn thấy trong nhiều nước lúc bắt đầu đại dịch này

with avian influenza, with Ebola,

là họ đã trải qua SARS, MERS,

they knew the threat firsthand.

cúm gia cầm, Ebola,

They didn't need all of the data in front of them to understand

họ đã biết trước mối đe dọa.

what a risk this posed.

Họ không cần hiểu tất cả dữ liệu lúc trước

And they acted aggressively.

điều này gây ra rủi ro.

And those countries that had that experience

Và họ hành động hung hăng.

really tackled this with the aggression that was necessary.

Những nước đã có kinh nghiệm

Far too many countries thought,

thực sự cần thiết để giải quyết vấn đề này

"Not a problem for us.

Vượt qua suy nghĩ của nhiều nước,

It's a problem over there.

We've got a health system that's very strong.

“Không phải là vấn đề của chúng tôi.

Nó là vấn đề ở ngoài kia.

We can handle it."

But when you have an emerging new virus

Chúng tôi có hệ thống y tế rất mạnh.

Chúng tôi có thể xử lí nó“.

where the entire world is susceptible,

Nhưng khi bạn có cảnh báo về một loại vi rút mới

you know very little about it --

toàn cầu nguy hiểm,

it can spread very easily between people,

bạn lại biết rất ít về nó

it can cause everything from asymptomatic to severe disease and death

nó có thể lan truyền rất dễ dàng giữa người với người

nó có thể gây ra bệnh không triệu chứng đến bệnh nặng và tử vong

and can overwhelm your systems so quickly --

that experience with those past epidemics really was lifesaving.

nó có thể áp đảo hệ thống của bạn rất nhanh

có kinh nghiệm từ các trận dịch trước thực sự là cứu cánh.

And what was key in those countries is that

from the experience that they had with those past epidemics,

Điều quan trọng ở những nước

they took steps following the ends of those outbreaks to make change.

có kinh nghiệm từ các trận dịch trước,

They invested in surveillance.

họ đã thực hiện các bước sau khi kết thúc các đợt bùng phát đó để thay đổi.

They invested in a workforce with their clinicians and their nurses

Họ đầu tư vào giám sát.

Họ đầu tư vào lực lượng y tá, trạm xá

and their community health workers.

They invested in testing and contact tracers.

và nhân viên y tế cộng đồng.

Họ đầu tư vào thử nghiệm và máy theo dõi liên lạc.

And they invested in changing of some laws,

some public health laws,

that allowed the governments to act where necessary

Họ thay đổi một số luật,

while keeping in mind the rights of people.

một số luật về y tế cộng đồng,

cho phép chính phủ hành động ở nơi cần thiết

And so what we've seen in so many countries,

đồng thời lưu ý đến quyền lợi của mọi người.

mainly in the East,

Điều chúng ta thấy ở nhiều nước,

mainly in Asia, in the Pacific,

chủ yếu là phương Đông,

across Africa,

chủ yếu là châu Á, Thái Bình Dương,

they may not have had the perfect systems in place.

qua châu Phi

Quite frankly, nobody does,

but they used the capacities that they had strategically

họ có lẽ không có hệ thống hoàn hảo.

Khá thẳng thắn, không ai có

nhưng họ dùng các khả năng có chiến lược

and in such a smart way,

and they fared much, much better in the beginning of this pandemic.

thông minh,

And I think all of us need to ask what could have been.

và họ sống tốt hơn rất nhiều trong giai đoạn đầu của đại dịch.

I think that's the part that I struggle with the most,

Tôi nghĩ tất cả chúng ta cần hỏi những gì có thể xảy ra.

is like: What could have been?

I don't let it hold me back

Tôi nghĩ đó là phần tôi đấu tranh nhiều nhất,

because otherwise it would be very hard to get out of bed.

kiểu: Những gì có thể xảy ra?

Tôi không để nó giữ tôi lại

But I think what can I do today with the platform that I have today?

bởi vì nếu không thì sẽ rất khó để ra khỏi giường.

What can I do with the teams that I have,

Nhưng tôi nghĩ tôi có thể làm gì với nền tảng tôi có hôm nay?

with the role that I have,

to make today a hell of a lot better than it was yesterday?

Tôi có thể làm gì với đội của tôi,

And that's why I feel so privileged in the job that I have.

với vai trò tôi có,

để khiến hôm nay tốt hơn hôm qua?

WPR: Well, that's great --

Và đó là lí do tại sao tôi cảm thấy rất vinh dự trong công việc tôi làm.

(Applause)

I don't know if you can hear this applause, Maria,

WPR: Điều đó thật tuyệt

but you're getting a lot of applause through this conversation.

(Vỗ tay)

Tôi k biết bạn có nghe thấy tràng vỗ tay này k, Maria,

People are really appreciating what you're sharing with us.

bạn nhận được rẩt nhiều tràng vỗ tay qua cuộc trò chuyện này.

I think that's a good place for us to dive into next.

Mọi người thực sự biết ơn điều bạn đang chia sẻ.

And you alluded to this at the very top of the conversation,

Tôi nghĩ đó là dấu hiệu tốt để chúng ta tiếp tục.

that you have some ideas

Và bạn ám chỉ điều này ở đầu cuộc trò chuyện,

for how we can change the trajectory of this,

how we can do better as individuals, as organizations, as governments.

là bạn có vài ý tưởng

để có thể thay đổi quỹ đạo của điều này,

And I'd love to hear what you think we could actually do

làm sao để chúng ta cá nhân, tổ chức, chính phủ làm tốt hơn.

to move forward and chart a better path.

Tôi muốn nghe điều bạn nghĩ về việc chúng ta có thể làm gì

MVK: Well, there’s so many, so many things we can do,

để tiến về phía trước và vạch ra con đường tốt hơn.

and I know we’re not going to talk for the next three hours.

MVK: Có rất nhiều thứ chúng ta có thể làm,

But a lot of this is about the investment

và tôi biết chúng ta sẽ không nói về nó trong 3 tiếng tiếp theo.

that we make now

and the changes that we make right now,

Nhưng phần lớn điều này là về đầu tư

while we're going through this traumatic experience.

điều chúng ta làm

và chúng ta đang thay đổi bây giờ,

In the example that I just gave with countries that did better,

trong khi chúng ta trải qua kinh nghiệm đau thương này.

they made changes following that trauma

Trong ví dụ vế các quốc gia làm tốt hơn,

and in the middle of that trauma.

họ đã thay đổi sau đau thương đó

And in the middle of this pandemic around the world,

và ở giữa đau thương đó.

what we need are governments to make change and make those investments.

Và ở giữa đại dịch trên toàn thế giới này,

Pandemic preparedness is a constant.

điều chúng ta cần là chính phủ thay đổi và đầu tư.

It doesn't start and stop.

Sự chuẩn bị cho đại dịch là liên tục.

And unfortunately,

we are currently living through cycles of panic and neglect

Nó không bắt đầu và kết thúc.

Và thật không may,

in the middle of the worst pandemic we've had in a century.

chúng ta đang sống trong vòng luẩn quẩn của sợ hãi và thờ ơ

của đại dịch tồi tệ nhất mà chúng ta có trong một thế kỉ.

And this boggles my mind

because if we don't use this opportunity

Và điều này thật khó chấp nhận

to make those changes in building that infrastructure,

vì nếu chúng ta không dùng cơ hội này

that public health infrastructure in primary health care,

để thay đổi cơ sở hạ tầng,

making sure that people have access to tools,

cơ sở y tế chủ yếu để chăm sóc sức khỏe,

to life-saving tools like diagnostics, therapeutics and vaccines,

đảm bảo rằng mọi người được tiếp cận với những công cụ,

công cụ bảo vệ mạng sống như chuẩn đoán, trị liệu, vắc xin,

when is the right time to actually do that?

So we've been working very hard through our COVAX and partners

khi nào là thời gian thực sự để làm điều đó?

to ensure vaccine equity around the world.

Chúng tôi đang làm việc rất chăm chỉ với COVAX và đối tác

But governments also need to make changes right now.

để đảm bảo có đủ vắc xin cho toàn thế giới

Because when this is over,

Nhưng chính phủ cũng cần thay đổi ngay bây giờ.

and again, it will end,

we're going to move on to the next crisis

Bởi vì khi điều này qua

một lần nữa, nó sẽ kết thúc,

because there's plenty on deck.

chúng ta sẽ chuyển sang cuộc khủng hoảng tiếp theo

The other thing that is really quite exciting to me

bởi vì còn nhiều thứ nữa.

and we don't know all about this yet,

Thứ khác thực sự khiến tôi khá hào hứng

is this pandemic treaty.

và chúng tôi không biết tất cả về điều này,

So this week, in WHO and around the world,

là hiệp ước đại dịch.

Vì vậy tuần này, WHO và trên thế giới

governments, ministries from all of our member states

met at a special session of the World Health Assembly.

chính phủ, bộ trưởng từ tất cả các nước thành viên

And this is really, really unique

gặp gỡ tại một phiên họp đặc biệt của Đại hội đồng Y tế Thế giới.

because it's not common for WHO to bring member states together for one topic.

Và điều này thực sự độc đáo

vì nó không bình thường khi WHO mang các nước thành viên lại với nhau vì một chủ đề

And what they decided to do

was to come together to develop this pandemic treaty,

this agreement, this protocol.

Và cái họ quyết định làm

là cùng nhau phát triển hiệp ước đại dịch này,

I don't know what it will eventually be called,

thỏa thuận này, giao ước này.

but to come together to make a promise

Tôi không biết cuối cùng nó sẽ được gọi là gì,

and to make a contract to do better on pandemic preparedness.

nhưng cùng nhau hứa hẹn

và làm một hợp đồng để làm tốt hơn trong chuẩn bị cho đại dịch.

And this is really critical because it goes beyond words.

It goes into a binding agreement that all countries have to follow

Và điều này thực sự quan trọng vì nó vượt quá cả ngôn từ.

Nó đi đến một thỏa thuận ràng buộc mà tất cả các nước phải đi theo

so that we are actually better prepared,

not just say we will, because that's easy.

để chúng ta thực sự chuẩn bị tốt hơn,

What we need to do is actually take those concrete steps.

nói thì dễ.

So this week was a really important week.

Điều ta thực sự cần làm là thực hiện các bước cụ thể này.

All of us are really quite excited about this,

Tuần này là một tuần thực sự quan trọng.

and we’re so proud of our director-general for bringing everybody together on this.

Tất cả chúng ta thực sự khá hào hứng về điều này,

và chúng ta rất tự hào về tổng giám đốc đã mang mọi người lại với nhau.

But this has to come --

It will take some time as the treaty is developed,

Nhưng điều này phải đến thôi

and the contents of the treaty need to be discussed and negotiated,

Nó sẽ cần thời gian để hiệp ước phát triển

and this will take some time.

và nội dung hiệp ước cần được thảo luận và thương lượng,

But it was a really, really important step.

And for us, what we need to see is

và điều này sẽ mất thời gian.

Nhưng nó là một bước rất quan trọng.

you think of the last time some of these big agreements were made.

Đối với chúng ta, điều chúng ta cần thấy là

Think about the last World War.

nghĩ về lần cuối các thỏa thuận lớn được tạo ra.

Think about after World War II, when all of the countries came together,

Hãy nghĩ về Chiến tranh thế giới vừa qua

and instead of having isolationism,

Nghĩ về sau chiến tranh thế giới thứ hai, các nước đến với nhau khi nào,

they came together for multilateralism.

và thay vì có chủ nghĩa đơn phương

And you think about the situation of "never again,"

họ đến với nhau vì sự chủ nghĩa đa phương.

like, never again being in this situation.

Và nghĩ về tình huống “không bao giờ có lần nữa”

This is actually an opportunity to take that one step forward.

không bao giờ ở trong tình huống này nữa.

So this is a good step.

Đây thực sự là một cơ hội để bước một bước xa hơn.

It will take some time to actually develop,

but all of us are really quite excited that that step was taken this week.

Vì vậy đây là một bước tốt.

Nó sẽ cần chút thời gian để thực sự phát triển,

nhưng tất cả chúng ta khá hào hứng với bước đi tuần này.

WPR: I think that to your last point,

there is this question of: How do you hold people accountable?

WRP: Tôi nghĩ điểm cuối cùng của bạn,

You know, there have been other agreements,

là câu hỏi: Làm sao để bạn yêu cầu mọi người có trách nhiệm?

and it seems like the intentions are there to make things better.

Có các thỏa thuận khác nữa,

But how do you ensure that this is more than just, you know, words on paper?

và mục đích cũng là để mọi thứ tốt hơn.

Nhưng làm sao bạn chắc điều này trong phải chỉ ở trên giấy?

MVK: Well, this is a step getting us closer to that.

I mean, I think all of us in this whole pandemic about accountability,

MVK: Đây là bước tiến gần hơn điều đó.

Ý tôi là, tôi nghĩ tất cả chúng ta đều có trách nhiệm trong đại dịch này,

it's really critical.

I mean, think about it in your own daily life,

about what you are accountable for and what you are responsible for.

nó thật sự quan trọng.

Hãy nghĩ về nó mỗi ngày,

This is TEDWomen, I mean,

về điều bạn phải chịu trách nhiệm.

you've got amazing people there in the audience

who have jobs and careers and passions and families.

Đây là TEDWomen,

các bạn là những khán giả tuyệt vời

We’re accountable for I don’t know how many things in our daily lives.

có công việc, sự nghiệp, đam mê và gia đình.

Chúng ta chịu trách nhiệm cho nhiều thứ chúng ta không biết mỗi ngày.

But we know that,

we know that we are responsible things,

and we are accountable to our families and to our jobs and to our staff.

Nhưng chúng ta biết rằng,

chúng ta chịu trách nhiệm cho nhiều thứ,

chúng ta chịu trách nhiệm cho gia đình, công việc và nhân viên.

We need governments accountable as well.

We need all governments to be in a position

Chúng ta cũng cần chính phủ có trách nhiệm

where they take steps to be better prepared.

Tất cả chúng ta đều cần chính phủ ở vị trí

We need governments in better positions

nơi mà họ thực hiện các bước để chuẩn bị tốt hơn.

where they can share information more regularly with us

Chúng ta cần chính phủ ở vị trí tốt hơn

and with the world,

nơi họ có thể chia sẻ thông tin thường xuyên hơn với chúng ta

because this is how decisions are made.

And we need the mechanisms in place to be able to do so.

và với thế giới,

vì đây là cách đưa ra quyết định.

We need sharing of samples.

We need sharing of materials.

Và chúng ta cần cơ chế tại chỗ để có thể làm như vậy.

We need people to be able to better collaborate.

Chúng ta cần chia sẻ các mẫu.

Chúng ta cần chia sẻ tài liệu.

Scientific world collaborates.

Chúng ta cần mọi người hợp tác tốt hơn.

We don't need a treaty for that.

We just do that because no matter who’s in office,

Thế giới khoa học hợp tác.

Ta không cần hợp hiệp ước cho điều đó.

no matter what political cycle is there,

Ta chỉ làm nó vì bất kể ai ở trong văn phòng,

we work together,

vòng chính trị ra sao,

but we need that from a political level as well

and through ministries of health.

chúng ta làm việc cùng nhau,

So this is quite exciting for us to hold more governments accountable.

nhưng chúng ta cũng cần mức độ chính trị

và qua bộ trưởng Y Tế.

And all of us as citizens have to hold our own leaders accountable.

Chúng ta hào hứng để yêu cầu chính phủ chịu trách nhiệm

And wherever we live,

Và tất cả công dân phải yêu cầu lãnh đạo chịu trách nhiệm.

whatever mechanism we have by that, we should.

And we should hold our governments accountable for vaccine equity.

dù bạn ở bất cứ đâu,

cơ chế nào bạn có.

So we should be screaming from the rooftops.

Chúng ta nên yêu cầu chính phủ chịu trách nhiệm cho việc phân bố đều vắc xin.

I cannot believe that more people are not screaming from the rooftops

Vì vậy chúng ta nên kêu la thật lớn.

about vaccine inequity from this pandemic.

Tôi không thể tin nổi nhiều người không kêu la về chính phủ

We have safe and effective vaccines that were developed in record time

về việc phân bố không đều vắc xin trong đại dịch này.

based on a lot of existing collaboration, based on years of work.

Chúng ta có vắc xin an toàn và hiệu quả được phát triển trong thời gian ngắn

But these are safe and effective against the Delta variant,

dựa vào rất nhiều sự hợp tác đã có và số năm làm việc.

which is dominant worldwide.

Nhưng những vắc xin này an toàn và hiệu quả để chống lại

Why aren't those in every single country

biến chủng Delta đang thống trị thế giới.

and in the arms of people who are most at risk?

Tại sao vắc xin đó không ở trong mỗi nước

People are dying unnecessarily.

và trên cánh tay của những người có nguy cơ?

Where is the accountability for that?

Mọi người không đáng chết.

So I think all of us have a role to play,

Nơi đâu là trách nhiệm cho chuyện này?

whether or not it’s you asking your government to take some steps,

Tôi nghĩ tất cả chúng ta có một vai trò

or whether or not it's you making sure you keep yourself safe.

bạn có yêu cầu chính phủ của mình hành động hay không,

So if you think it's over, even where you live,

hay bạn có đảm bảo bạn an toàn hay không.

because I know many people do,

Nếu bạn nghĩ nó qua nơi bạn sống rồi

you still have a responsibility to make sure you keep yourself safe

vì tôi biết nhiều người nghĩ vậy,

and keep your family safe.

bạn vẫn có trách nhiệm để giữ cho bản thân

Please, if you hear anything from me today, please do that.

và gia đình an toàn.

Please remain vigilant.

Làm ơn, nếu bạn nghe được bất cứ gì từ tôi hôm nay, làm ơn hãy làm vậy.

Because everything you do every day

will either get us closer to ending this pandemic --

Làm ơn hãy cẩn thận.

Vì mọi thứ bạn làm mỗi ngày

or it will prolong it.

So please play your part.

sẽ giúp chúng ta gần hơn đến kết thúc

hoặc sẽ kéo dài nó.

(Applause)

Vì vậy hãy làm tốt vai trò của bạn.

(Vỗ tay)

WPR: Thank you so much for sharing all of this with us,

and we’re sorry we missed you in person

WPR: Cảm ơn rất nhiều vì đã chia sẻ với chúng tôi,

but are so appreciative that you took the time out

và chúng tôi rất tiếc vì k thể gặp bạn trực tiếp

of what we know is an extremely busy schedule

nhưng chúng tôi rất trân quý thời gian bạn đã bỏ ra

to share this with us and be here with us virtually.

trong lịch trình rất bận rộn của bạn

And we can't wait to see you hopefully at the next TEDWomen

để chia sẻ điều này trực tuyến với chúng tôi tại đây.

sometime in person.

Và chúng tôi rất mong chờ TEDWomen

Thank you, Maria.

MVK: Thank you so much for having me.

trực tiếp.

Cảm ơn. Maria.

WPR: Thank you for your work.

MVK: Cảm ơn vì đã mời tôi.

(Applause)

WPR: Cảm ơn vì công việc.

(Vỗ tay)