How to Build a Global Pro-Democracy Movement | Yordanos Eyoel | TED

Çeviri: Figen Ergürbüz Ekmekçi Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

It is September 1991.

1991 yılının Eylül ayı idi.

I'm wearing my new green and white uniform,

Yeni yeşil beyaz üniformamı giymiş

and I show up to my second grade class with both excitement and trepidation.

ve ikinci sınıfa geçtiğim okuluma hem heyecan hem de korkuyla gidiyorum.

It should have been a walk in the park,

Parkta bir yürüyüş olmalıydı

but my first grade year was disrupted by a coup d’état,

ama birinci sınıf yılım Etiyopya’da 17 yıllık bir iç savaşın

which was a culmination of a 17-year civil war in Ethiopia.

doruk noktası olan bir siyasi darbeyle bozuldu.

As a second grader,

İkinci sınıf öğrencisi olarak

I was now emerging back into the world after months of lockdown.

aylarca süren içeri kapanmadan sonra şimdi dünyaya geri dönüyordum.

What should have been this euphoric moment to reunite with my friends,

Arkadaşlarımla yeniden bir araya geldiğim coşkulu bir an olması gereken şey

however, became one of the most haunting moments of my life,

hem dünya görüşümü hem de gelecekte yapacaklarımı şekillendiren

shaping both my worldview and my future life's work.

hayatımın en unutulmaz anlarından birine dönüştü.

You see, in my prior six years of life, up until this point,

Görüyorsunuz, hayatımın önceki altı yılında, bu noktaya kadar,

I had no idea that I was a multiethnic individual

Etiyopya bağlamında çok etnikli bir birey

in the Ethiopian context.

olduğuma dair bir fikrim yoktu.

I knew my parents belonged to different ethnic tribes,

Ailemin farklı etnik kabilelere ait olduğunu biliyordum

but I had not assigned meaning to these labels.

ama bu etiketlere bir anlam yüklememiştim.

But that formative September,

Ama o Eylül ayında,

I began to realize the political significance

yeni iktidar hükûmeti tarafından

of each of my identities

sistematik olarak düzenlenen

as systematically orchestrated by the new ruling government.

kimliklerimin her birinin siyasi anlamlarını anlamaya başladım.

So as any child trying to fit in and avoid bullying,

Bu yüzden uyum sağlamaya ve zorbalıktan kaçınmaya çalışan her çocuk gibi

I began the journey of claiming one ethnic identity, my father's,

etnik kimliklerimden birini, babamın etnik kimliğini kabul etme

ve diğerini, annemin kimliğini gizleme yolculuğuna başladım.

and hiding the other, my mother's.

I spent my entire childhood navigating this identity minefield.

Tüm çocukluğumu bu kimliklerin mayın tarlasında gezinerek geçirdim.

Eventually, at 13, I immigrated to the US.

Sonunda, 13 yaşıma geldiğimde ABD’ye göç ettim.

And let me tell you what I learned.

Sizlere ne öğrendiğimi anlatayım.

Exclusion -- it's global.

Dışlama -- küreseldir.

You see, whether in a quasidemocracy like Ethiopia

İster Etiyopya gibi bir yarı demokraside

or a developed one like the United States,

ister Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş bir ülkede olsun

we are confronted with the ideology of both inclusion and othering.

hem kapsayıcılık hem ötekileme ideolojisiyle karşı karşıyayız.

So the question becomes,

Burada soru şu

how do we build societies that are both functional and inclusive?

hem işlevlerini yerine getiren hem kapsayıcı toplumları nasıl inşa edeceğiz?

This is a question I've been wrestling with since second grade.

Bu, benim ikinci sınıftan beri boğuştuğum bir soru.

I strongly believe the answer is democracy.

Cevabın demokrasi olduğuna yürekten inanıyorum.

This is not to say democracy as we have it today is perfect.

Bugün sahip olduğumuz demokrasinin mükemmel olduğunu söylemiyorum.

In fact, it is struggling in so many ways,

Aslında, etkili ve temsili olmak

including in being effective and representative.

da dahil olmak üzere birçok yönden zorlanıyor.

However, with its inherent values of individual choice and collective voice,

Bununla birlikte, bireysel seçim kolektif ses gibi değerleriyle demokrasi

democracy is the most compelling vision we have for self-governance.

demokrasi özyönetim için sahip olduğumuz en güçlü vizyondur.

So straightening democracy has become my life's work.

Bu nedenle demokrasiyi düzeltmek hayatımın işi hâline geldi.

In 2022, I founded the nonpartisan, nonprofit organization Keseb

2022′de partizan olmayan, kâr amacı gütmeyen bir örgüt Keseb’i kurdum

to address two challenges facing democracy:

demokrasinin karşı karşıya olduğu iki önemli sorunu ele almak için

the rise of authoritarianism and the need to reimagine democracy.

otoriteryenliğin yükselişi ve demokrasiyi yeniden tasarlama ihtiyacı.

These are enormous challenges that I'm talking about,

Bu bahsettiklerim çok büyük sorunlar

and addressing them requires a global pro-democracy movement.

bunlarla mücadele etmek küresel çapta bir demokrasi hareketi gerektirir.

So how do we do it? How do we build this movement?

Peki bunu nasıl yapacağız? Bu hareketi nasıl inşa edeceğiz?

I believe we need to make democracy inspiring.

Demokrasiyi ilham verici hâle getirmemiz gerektiğine inanıyorum.

We need to accelerate the pace of innovation

Demokrasi hareketinde yeniliklerin

in the pro-democracy movement,

hızını arttırmamız gerekiyor

and we as a global community need to come together

ve küresel bir topluluk olarak birbirimize bağlılığımızı kucaklamak için

to embrace our interconnectedness.

bir araya gelmememiz gerekiyor.

I'll explain what I mean.

Ne demek istediğimi açıklayacağım.

Let's start with: make democracy inspiring and relevant.

Şununla başlayalım: demokrasiyi ilham verici ve anlamlı hâle getirerek.

For a few decades now, democracy has been in crisis.

Demokrasi son 20-30 yıldır krizde.

We have to ask, why is this happening?

Bu krizin nedenini sormak zorundayız.

In my work, we have found four key drivers:

Çalışmalarımda buna neden olan dört temel itici güç bulduk:

economic change and inequality;

ekonomik değişim ve eşitsizlik;

dysfunctional and unregulated information ecosystems;

işlevsiz ve düzensiz bilgi ekosistemleri;

rapid demographic changes;

hızlı demografik değişiklikler

and finally, the interplay between opportunistic populist leaders

ve son olarak da fırsatçı popülist liderler ile

siyasi elitler arasındaki etkileşim.

and political elites.

Collectively, these forces are driving the crisis of democracy globally.

Bu güçler bir arada küresel demokrasi krizini yönlendiriyor.

This has left many people feeling disillusioned

Bu durum birçok insanı hayal kırıklığına uğrattı

and thus more susceptible to manipulation by authoritarian narratives,

ve dolayısıyla otoriteryan anlatılar tarafından manipule edilmeye daha yatkın

activating what researchers call the “authoritarian reflex,”

hâle getirdi aslında insanların cevap ve güvenlik arzusuyla ilgili olan

araştırmacıların ″otoriteryan refleks″ olarak adlandırdığı şeyi harekete geçirdi.

which is really about people's desire for answers and security.

Authoritarian leaders are exploiting this

Otoriter liderler, gündelik sıradan sorunlarımıza

by offering very simplistic

fazlasıyla basite indirgenmiş ve sıklıkla etnik-milliyetçi

and often ethnonationalist and malinformed solutions

kötü niyetli, yanıltıcı ve uygunsuz çözümler sunarak

to address our everyday challenges,

bu durumdan fayda sağlıyorlar

like building a wall to promote security.

mesela güvenliği arttırmak için bir duvar inşa etmek gibi.

And unfortunately, they're succeeding.

Ve maalesef başarılı oluyorlar.

To make democracy inspiring,

Demokrasiyi ilham verici kılmak için

we have to tell a better story about democracy.

demokrasiyle ilgili daha iyi bir hikâye anlatmalıyız.

Let me ask you this.

Size şunu sorayım.

Have you ever found yourself waking up before sunrise,

Hiç kendinizi güneşin doğmadan önce uyanmış

demokrasinin durumunu düşünürken buldunuz mu?

thinking about the state of democracy?

(Laughter)

(Kahkahalar)

No? I mean, I do. It's my job.

Hayır? Demek istediğim, biliyorum. Bu benim işim.

But I'm sure there are lots of you who do as well.

Ama eminim ki birçoğunuzda bunu yapıyor.

But the vast majority of us,

Ama büyük çoğunluğumuz

we wake up thinking about food, our families,

yiyecekleri, ailelerimizi, sağlığımızı,

our health, our jobs,

işlerimizi, günlük yaşamı

the day-to-day life matters.

düşünerek uyanıyoruz.

Compared to these issues, often democracy seems so distant.

Bu konularla karşılaştırıldığında, demokrasi çoğu zaman çok uzak görünüyor.

But it isn't.

Ama öyle değil.

It is embedded in everything that affects our daily life.

Günlük hayatımızı etkileyen her şeyin içindedir.

We fight authoritarianism not only through elections,

Otoriteryanlıkla sadece seçimler aracılığıyla değil aynı zamanda

but also through a compelling pro-democracy narrative

güçlü ve etkili bir demokrasi anlatısı aracılığıyla mücadele ediyoruz

that is both practical and inspirational.

bu hem pratik hem ilham verici.

Practical in that it speaks to how democracy meets our everyday needs

Demokrasinin gündelik ihtiyaçlarımızı

and inspirational in that it addresses

nasıl karşıladığını anlatması bakımından pratik,

what political scientists call the “root ideas.”

siyaset bilimcilerin “kök fikirler” dediği şeyi ele aldığı için ilham verici.

Who we are as a people,

Toplum olarak biz kimiz,

what we value, what matters to us.

nelere değer veriyoruz, bizim için önemli olan ne.

And we're seeing innovative examples for how to do this.

Bunun nasıl yapılacağına dair yenilikçi örnekler görüyoruz.

In the US, the nonpartisan media organization PushBlack

ABD’de, partizan olmayan medya kuruluşu PushBlack

promotes civic engagement through sharing Black history,

Siyahların tarihini paylaşarak sivil katılımı teşvik ediyor

presenting information often people never learned in school.

çoğu zaman insanların okulda öğrenmediği bilgileri sunuyor.

PushBlack's nine million subscribers

PushBlack’in dokuz milyon abonesi

are responsible for one of the most effective

Amerika’daki en etkili seçmen katılım programlarından birinden

voter engagement programs in America.

sorumludur.

In Israel, before the war, a historic citizen-led movement

İsrail’de, savaştan önce, vatandaşların önderliğindeki

had galvanized people across the ideological spectrum

tarihi bir hareket ideolojik yelpazenin bir yanından öteki yanına insanları

to stand up for democratic norms and institutions.

demokratik normlar ve kurumları savunmak için harekete geçirdi.

This has led to the creation of a new political center

Bu durum hem İsrail’in hem de Filistin’in geleceğini etkileyecek

that will impact the future of both Israel and Palestine.

yeni bir siyasi merkezin oluşumuna yol açtı.

These are examples of ordinary people coming together

Bunlar, toplulukları birleştiren güçlü ve etkili

to create compelling pro-democracy narratives

demokrasi anlatıları oluşturmak için bir araya gelmiş

that unite communities.

sıradan insanların örnekleridir.

Second, we need to accelerate the pace of innovation

İkincisi, demokrasi hareketinde

in the pro-democracy movement.

inovasyonu hızlandırmamız gerekiyor.

The battle between autocracy and democracy is both conceptual and tactical.

Otokrasi ve demokrasi arasındaki savaş hem kavramsal bir savaş

It requires offensive and defensive strategies,

hem de taktik savaşıdır saldırı ve savunma stratejileri gerektirir

and on this front, the authoritarians have been quite innovative.

ve bu cephede otoriteryanlar oldukça yenilikçi ve yaratıcı.

Through effective cross-border learning,

Etkili sınır ötesi öğrenme yöntemiyle

they have developed what scholars call "The Authoritarian Playbook."

akademisyenlerin ″Otoriteryan Oyun Kitabı″ adını verdikleri şeyi geliştirdiler.

From North America to Southeast Asia to Europe,

Kuzey Amerika’dan Güneydoğu Asya ve Avrupa’ya,

you see this playbook in motion.

bu oyun kitabının eyleme geçtiğini görüyorsunuz.

It consists of strategies such as undermining institutions,

Kurumları baltalamak,

spreading disinformation,

dezenformasyon yaymak,

exploiting racial and religious differences,

ırksal ve dini farklılıkları istismar etmek,

weaponizing fear,

korkuyu silah olarak kullanmak,

and stoking political violence.

siyasi şiddeti körüklemek gibi stratejiler içerir.

I call this playbook the “authoritarian innovation ecosystem,”

Bu oyun kitabına “otoriteryan inovasyon ekosistemi” diyorum

because the tactics are not static.

çünkü taktikler statik değil dünya genelindeki

They are continually being perfected based on wins and losses across the globe.

galibiyet ve kayıplar esas alınarak sürekli mükemmelleştiriliyorlar.

I'll give you an example.

Size bir örnek vereceğim.

Election denialism.

Seçim inkarcılığı.

In 2020, former US President Donald Trump

2020′de eski ABD Başkanı Donald Trump, başkanlık seçimlerinin

catalyzed a movement claiming the presidential election was stolen.

haksız bir şekilde alındığını iddia eden bir hareketi katalize etti.

This led to the January 6, 2021 riots in Washington, DC,

Bu, Washington DC’deki 6 Ocak 2021 ayaklanmalarına yol açtı

and continues to define American politics today.

ve bugün Amerikan siyasetini tanımlamaya devam ediyor.

Soon after that,

Bundan kısa bir süre sonra

Brazil's former president Jair Bolsonaro,

Tropikal bölgenin Trump’ı olarak da bilinen

also known as Trump of the Tropics,

Brezilya eski cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro

started to claim fraud in his upcoming election

yaklaşan seçimlerde dolandırıcılık iddiasında bulunmaya başladı

and then refused to acknowledge his loss.

ve ardından seçimleri kaybettiğini kabul etmeyi reddetti.

This led to the January 8, 2022 riots in Brasilia,

Bu, 8 Ocak 2022′de Brasilia’da isyanlara yol açtı

and similar to the US, the country remains highly polarized.

ve ABD’ye benzer şekilde ülke oldukça kutuplaşmış durumda.

So if authoritarians are learning from each other

Öyleyse otoriteryanlar birbirlerinden ders alıyor

and supporting one another,

birbirlerini destekliyorlarsa şunu sormalıyız:

we have to ask: Why aren’t our best pro-democracy innovators doing the same?

En iyi demokrasi yenilikçilerimiz neden aynı şeyi yapmıyor?

Currently, the pro-democracy movement is stymied

Demokrasi hareketi engelleniyor

because we operate in silos divided by national borders.

ulusal sınırlarla bölünmüş silolarda faaliyet gösterdiğimiz için.

We find ourselves responding to crises as opposed to preventing them.

Krizleri önlemenin aksine kendimizi krizlere yanıt verirken buluyoruz.

But the good news is that we don't have to start from scratch.

Ama iyi haber şu ki sıfırdan başlamak zorunda değiliz.

There are pro-democracy innovations all over the world.

Tüm dünyada demokrasi yanlısı yenilikler var.

What we need to do is learn from them and then weave them together globally.

Yapmamız gereken şey onlardan öğrenmek onları küresel olarak bir araya getirmek

In Brazil, the organization Pacto pela Democracia

Brezilya’da Pacto pela Democracia örgütü

builds cross-partisan coalitions to protect elections.

seçimleri korumak için partiler arası koalisyonlar kuruyor.

Guess what? The American organization Protect Democracy does the same thing.

Bilin bakalım ? Amerikan Protect Democracy örgütü de aynı şeyi yapıyor.

Or take Academy for Future Leaders in France

Ya da Fransa ’da Geleceğin Liderleri Akademisi

and Futurelect in South Africa.

ve Güney Afrika’da Futurelect’i.

Both organizations are working to train young people

Her iki kuruluş da gençleri değerlerine dayanarak

to pursue political office based on their values.

siyasi görevleri sürdürmeleri için eğitmek için çalışıyor.

There are innovative pro-democracy organizations like these

Tüm dünyada bunlar gibi yenilikçi

all over the world.

demokrasi kuruluşlar var.

Most of them don't even know about each other.

Çoğu birbirinden habersiz.

We need strong transnational learning platforms,

Bu demokrasi şampiyonlarının birbirlerinden haber almaları

convenings and pro-democracy networks

ve birbirlerini desteklemelerini sağlamak için

to enable these democracy champions

sağlam ulusötesi öğrenme platformlarına,

to learn from each other and support one another.

toplantılara ve demokrasi ağlarına ihtiyacımız var.

I believe if lessons can be imported and exported

Eğer demokrasiyi yıkmayı hedefleyen dersler otoriteryanlar tarafından

by the authoritarians to dismantle democracy,

ihraç ve ithal edilebiliyorsa demokrasiyi kurtarmak için de

we can use the same strategy to save it.

aynı stratejiyi kullanabileceğimize inanıyorum.

Third,

Üçüncüsü

we need to embrace our interconnectedness as a global community.

küresel bir topluluk olarak birbirine bağlılığımızı benimsememiz gerekiyor.

I don't need to tell you how badly polarization is impacting us.

Kutuplaşmanın bizi ne kadar kötü etkilediğini söylememe gerek yok.

We demonize each other within borders and across borders.

Birbirimizi sınırlar içinde ve sınırlar ötesinde şeytanlaştırıyoruz.

This is a key component of the authoritarian playbook.

Bu, otoriter oyun kitabının önemli bir bileşenidir.

The reality is that democracies depend on one another to survive,

Gerçek şu ki demokrasiler ayakta kalmak için birbirlerine bağımlıdır

just as autocracies do,

tıpkı otokrasiler gibi

which means that we, as people of different nations

bu da farklı ulusların halkları olarak

also depend on one another.

bizim de birbirimize bağımlı olduğumuz anlamına gelir.

We can use this interdependence to promote oppression or liberation.

Bu bağımlılığı baskı ve ayrımcılığı ya da özgürlüğü desteklemek için kullanabiliriz.

We see this throughout history.

Bunu tarih boyunca görüyoruz.

For example, concentration camps

Örneğin, toplama kampları aslında

were not actually an invention of Nazi Germany.

Nazi Almanya’sının bir icadı değildi.

They first appeared in Spanish Cuba and South Africa

İlk olarak İspanyol sömürgesindeki Küba’da ve Güney Afrika’da

long before there was ever an Auschwitz.

Auschwitz kampının kurulmasından uzun zaman önce ortaya çıktılar.

Concentration camps were an exported innovation

Toplama kampları baskı ve ayrımcılık için

ihraç edilen bir yenilikti.

for oppression.

On the other side of the spectrum,

Spektrumun diğer tarafına baktığımızda

civil disobedience that served as the anchor strategy

ABD sivil haklar hareketinin dayandığı temel strateji olan sivil itaatsizlik

for the US civil rights movement

Hindistan’daki İngiliz yönetimine karşı

was honed by the nonviolent movement in India against British rule.

şiddet içermeyen pasif direniş hareketinden ilham almıştır.

An example of an imported innovation for liberation.

Özgürlük için ithal edilen bir yenilik örneği.

Innovation for oppression, or innovation for liberation:

Baskı ve ayrımcılık için yenilik ya da özgürlük için yenilik

it is up to us to choose.

seçim bizim.

In today’s political discourse,

Günümüzün siyasi söyleminde

isolationism is often presented as a solution to our many problems.

izolasyonculuk çoğu zaman birçok sorunumuza bir çözüm olarak sunulur

But we know that's not the answer.

Ama çözümün bu olmadığını biliyoruz.

We can be locally rooted and globally connected.

Yerel bakımdan köklü ve küresel bakımdan bağlantılı olabiliriz.

We can be proud of our unique national identity and culture

Başkalarını küçümsemeden benzersiz ulusal kimliğimiz ve kültürümüzle

without disparaging another.

gurur duyabiliriz.

The authoritarians want us to believe that problem is the other.

Otoriteryanlar, sorunun diğerleri, öteki taraf olduğuna inanmamızı ister.

I have been the other.

Ben öteki oldum.

In Ethiopia, in the US and most places I've ever visited or lived in.

Etiyopya’da, ABD”de ve şimdiye kadar ziyaret ettiğim veya yaşadığım çoğu yerde.

But I also know what it feels like to be a part of something,

Ama aynı zamanda bir şeyin parçası olmanın

ortak ve birleştirici bir vizyon için

a part of a collective

that is working towards a common and unifying vision,

daha iyi bir dünya için çalışan bir kolektifin parçası olmanın

a better world.

nasıl bir his olduğunu da biliyorum.

Our future lies in our togetherness,

Geleceğimiz birlikteliğimizde yatıyor

not in our separation within our countries and across borders.

ülkelerimizin içinde ve sınırların ötesinde ayrışmamızda değil.

In this century, I believe we can be imaginative and audacious

Bu yüzyılda, neyin mümkün olduğu konusunda

about what is possible.

yaratıcı ve cesur olabileceğimize inanıyorum.

From Addis to Atlanta, from Brasilia to Berlin,

Addis’ten Atlanta’ya, Brasilia’dan Berlin’e,

from Jakarta to Jerusalem.

Cakarta’dan Kudüs’e.

This is our moment, for all of us,

Harekete geçme zamanımız geldi

not only for professional democracy advocates like me,

sadece benim gibi profesyonel demokrasi savunucularının değil

but for every single one of us

hepimizin her birimizin bir araya gelerek

to come together and build a truly global pro-democracy movement.

tam anlamıyla küresel bir demokrasi hareketi inşa etme zamanı.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)