How to Design for Dignity During Times of War | Slava Balbek | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Every month I spend a week on the front line.

Her ay bir haftamı cephede geçiriyorum.

For over a year now,

Bir yılı aşkın bir süredir

I have been a member of Aerial Reconnaissance Unit.

Hava Keşif Birimi’nin bir üyesiyim.

Before the invasion, I had only used a drone to scout locations

İşgalden önce insansız hava aracını sadece mimarlık çalışmalarım için

for my architectural practice.

keşif yapmak amacıyla kullanıyordum.

Now I pilot a UAV to help Ukrainian artillery spot targets.

Şimdi ise Ukrayna topçu sınıfının

hedefleri tespit etmesine yardımcı olmak için bir İHA kullanıyorum.

This time two years ago,

İki yıl önce bu zamanlar,

I would probably introduce myself as the CEO of an architectural studio.

muhtemelen kendimi bir mimarlık stüdyosunun CEO’su olarak tanıtırdım.

Maybe I would also brag about co-owning two cafes in Kyiv,

Belki de Kiev’de tasarladığım iki kafenin ortak sahibi

which I also designed.

olmakla da övünürdüm.

To be clear,

Açık olmak gerekirse,

I still am an architect and an entrepreneur.

ben hâlâ bir mimar ve girişimciyim.

It's just that now I consider those roles supporting.

Sadece artık bu rolleri destekleyici olarak görüyorum.

As a military volunteer, I have monthly shifts.

Askeri bir gönüllü olarak aylık vardiyalarım var.

This means I still get to spend time at home, my safe haven,

Bu da hâlâ evimde, güvenli sığınağımda, bu yeni hayatı anlamlandırmaya çalışarak

trying to make sense of this new life.

zaman geçirebileceğim anlamına geliyor.

I travel back and forth from Kyiv to the front line

Kiev’den cepheye gidip geliyorum

and back to Kyiv.

ve tekrar Kiev’e dönüyorum.

Not your regular commute, I suppose.

Sıradan bir işe gidip gelme değil sanırım.

Even though Kyiv suffers constant missile attacks,

Kiev sürekli füze saldırılarına maruz kalsa da

the contrast in between the capital and the hotspots is quite stark.

başkent ile sıcak noktalar arasındaki tezat oldukça keskin.

Back home, I can walk my dog Eva,

Eve döndüğümde köpeğim Eva’yı gezdirebiliyor,

grab a coffee and just barricade myself in my office.

bir kahve içebiliyor ve ofisime kapanabiliyorum.

Of course, our work is often interrupted by the air-raid alarms,

Elbette çalışmalarımız hava saldırısı alarmlarıyla sık sık kesintiye uğruyor

but this is something we have grown to live with.

ama bu artık alıştığımız bir şey.

Compared to dusty trenches near Kherson,

Kherson yakınlarındaki tozlu siperlerle karşılaştırıldığında,

our bureau's open-space office seems like a perfect work environment.

büromuzun açık alan ofisi mükemmel bir çalışma ortamı gibi görünüyor.

But somehow, whenever I try to focus,

Ama nedense ne zaman odaklanmaya çalışsam

I keep thinking back to those trenches.

aklıma hep o siperler geliyor.

It is there, just a few miles from the battlefield,

Orası, savaş alanından sadece birkaç mil uzakta,

where I can feel the most productive.

kendimi en üretken hissedebidiğim yer.

And it is then, in times of distress,

İşte o zaman, sıkıntılı anlarda,

when I can clearly see what the future holds.

geleceğin neler getireceğini net bir şekilde görebiliyorum.

Of course, it hasn't always been this way.

Elbette bu her zaman böyle olmadı.

Before Russia launched its full-scale war, I had a pretty regular life.

Rusya geniş çaplı bir savaş başlatmadan önce oldukça düzenli bir hayatım vardı.

Well, maybe not that regular.

Belki o kadar da düzenli değildi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

My architectural studio was busy pushing the envelope.

Mimari stüdyom sınırları zorlamakla meşguldü.

We renovated an old church in San Francisco, California,

San Francisco, Kaliforniya’da eski bir kiliseyi yeniledik,

turned a former military arsenal into a teeming food hall.

eski bir askeri cephaneliği kalabalık bir yemek salonuna dönüştürdük.

And even designed the art installation for the Ukrainian polar research base.

Hatta Ukrayna kutup araştırma üssü için sanat enstalasyonu tasarladık.

Seriously, here's the proof.

Cidden, işte kanıtı.

All the way from Antarctica.

Ta Antarktika’dan.

All I'm saying, we were doing just fine.

Demek istediğim, gayet iyi gidiyorduk.

Great, even.

Hatta harikaydık.

But then came the sickest plot twist one could imagine.

Ama sonra hayal edebileceğiniz en iğrenç ters köşe geldi.

On February 24, 2022,

24 Şubat 2022′de

I woke up to the sounds of explosions.

patlama sesleriyle uyandım.

Şimdi, Ukrayna’dan çok insan tanıyor musunuz bilmiyorum

Now, I don't know if you know many people from Ukraine,

but our humor can be rather dark.

ama mizahımız oldukça karanlık olabilir.

But back then, we all went numb.

Ama o zamanlar hepimiz uyuşmuştuk.

Most of my teammates fled to safer areas,

Ekip arkadaşlarımın çoğu geri dönecekleri bir evleri

olup olmayacağından emin olmadan daha güvenli bölgelere kaçtı.

unsure whether they would have a home to return to.

Some stayed in Kyiv, sheltering in basements and subway stations.

Bazıları Kiev’de kaldı, bodrum katlarına ve metro istasyonlarına sığındı.

The others decided to take up arms for the first time ever.

Diğerleri ise ilk kez silahlanmaya karar verdi.

After the shock came a revelation.

Şokun ardından bir aydınlanma geldi.

We had to turn our fear into action.

Korkumuzu eyleme dönüştürmek zorundaydık.

So on day two, I stepped into a new role,

İkinci gün, kahve ortaklığından

switching from the coffee co-owner to emergency kitchen co-founder.

acil durum mutfak kurucu ortaklığına geçerek yeni bir role adım attım.

And since there was plenty of food left in storage,

Depoda bol miktarda yiyecek kaldığından,

we decided to cook meals for territorial defense units.

bölgesel savunma birimleri için yemek pişirmeye karar verdik.

Partnering up with other restaurants,

Diğer restoranlarla ortaklık kurarak

we founded an organization called Kyiv Volunteer.

Kyiv Volunteer adında bir organizasyon kurduk.

Many people came in to help --

Pek çok insan yardıma geldi -

musicians and lawyers, drivers and architects --

müzisyenler ve avukatlar, şoförler ve mimarlar -

all united around a common goal.

hepsi ortak bir amaç etrafında birleşti.

And to give you a sense of scale,

Size ölçeği hakkında bir fikir vereyim

on peak days, we served up to 15,000 hot meals

en yoğun günlerde askerlere ve sağlık görevlilerine

to the military and medics.

15.000 sıcak yemek servis ettik.

While our pots were clanking,

Bizim tencerelerimiz tıngırdarken

Russian troops were advancing.

Rus birlikleri ilerliyordu.

Ukraine's future remained uncertain,

Ukrayna’nın geleceği belirsizliğini koruyordu

but we were too busy to dwell on that thought.

ama biz bu düşünceye dalamayacak kadar meşguldük.

Working underground allowed us to prioritize the needs

Yeraltında çalışmak, ihtiyaçları önceliklendirmemize

and address them, one by one.

ve tek tek ele almamıza olanak sağladı.

First we focused on basics:

Önce temel ihtiyaçlara odaklandık:

shelter, food, medicine.

barınma, gıda, ilaç.

Then we had to address the recovery, both physical and mental.

Daha sonra hem fiziksel hem de zihinsel iyileşmeyi ele almamız gerekiyordu.

Talking to people on our humanitarian mission,

İnsani yardım görevimizdeki insanlarla konuşurken

we got a simple yet fundamental notion.

basit ama temel bir kavrama ulaştık.

What we all craved most was the sense of home.

Hepimizin en çok arzuladığı şey ev duygusuydu.

Not four walls and roof per se, but the little things.

Dört duvar ve çatı değil, küçük şeyler.

The rose bush behind the kitchen window.

Mutfak penceresinin arkasındaki gül fidanı.

The attic full of hidden treasures.

Gizli hazinelerle dolu tavan arası.

That slightly crooked bench by the gate,

Kapının yanındaki hafif eğri bank,

always attracting the neighborhood cats.

her zaman mahallenin kedilerini çeker.

No matter where Ukrainians happen to spend the night,

Ukraynalılar geceyi nerede geçirirlerse geçirsinler,

be it in an emergency shelter or some Good Samaritan’s home,

ister bir acil durum sığınağında ister bir hayırseverin evinde,

they're always trying to make it feel cozy.

her zaman rahat hissettirmeye çalışırlar.

Sometimes we even better our temporary homes

Hatta bazen, örneğin uzun süredir kırık olan bir çiti onararak

by, say, fixing a long-broken fence.

geçici evlerimizi daha iyi hâle getiriyoruz.

This observation led us to another insight.

Bu gözlem bizi başka bir içgörüye götürdü.

Home is the temple.

Ev bir tapınaktır.

And architecture can be heailing.

Mimarlık da kutsal olabilir.

When done with empathy,

Empati ile yapıldığında mimari,

architecture can help people to sustain the trauma

insanların travmayı atlatmalarına ve daha parlak bir gelecek

and envision the brighter future.

tasavvur etmelerine yardımcı olabilir.

Even if this future is still up in the air.

Bu gelecek hâlâ belirsiz olsa bile.

Two weeks into invasion, my team and I remembered:

İşgalden iki hafta sonra ekibim ve ben şunu hatırladık:

we were still architects

Biz hâlâ mimarız

and could use our expertise for a good cause.

ve uzmanlığımızı iyi bir amaç için kullanabiliriz.

This was when our bureau started working on an idea we call RE:Ukraine Housing.

İşte o zaman büromuz RE:Ukraine Housing adlı bir fikir üzerinde çalışmaya başladı.

Knowing that nothing is more permanent than temporary,

Hiçbir şeyin geçici olmaktan daha kalıcı olmadığını bilerek

we tasked ourselves with raising the standard of temporary housing.

kendimizi geçici konutların standardını yükseltmekle görevlendirdik.

Being both architects and displaced people,

Hem mimar hem de yerinden edilmiş insanlar olarak

we knew how to make a difference.

nasıl bir fark yaratabileceğimizi biliyorduk.

So what is the first thing that comes to your mind

Peki geçici konut deyince

when you think of temporary housing?

aklınıza ilk gelen şey nedir?

Probably those typical refugee camps, built from shipping containers.

Muhtemelen nakliye konteynerlerinden inşa edilen tipik mülteci kampları.

So this is something our team sought to change.

İşte ekibimizin değiştirmeye çalıştığı şey buydu.

Dignity no matter what.

Ne olursa olsun haysiyet.

These four words became a basis for our work

Bu dört kelime çalışmalarımızın

and in a way, our mission.

ve bir bakıma misyonumuzun temeli oldu.

In merely two weeks, we developed a system of dignified,

Sadece iki hafta içinde,

onurlu bir geçici barınma sistemi geliştirdik.

temporary accommodation.

Our vision of what displaced people need to feel at ease.

Yerinden edilmiş insanların rahat hissetmeleri için

neye ihtiyaçları olduğuna dair vizyonumuz.

We want residents to feel equally comfortable,

Sakinlerin eşit derecede rahat hissetmelerini istiyoruz,

so we made our rooms fit different life scenarios,

bu yüzden odalarımızı ister yaşlı bir çift ister yeni doğmuş bebeği olan

whether it's an elderly couple or a single parent with a newborn.

bekar bir ebeveyn olsun farklı yaşam senaryolarına uygun hâle getirdik.

Ayrıca insanların çalışmak, ders çalışmak ve çocuklarına bakmak için

We also knew people would need a place to work, study

and care for their kids,

bir yere ihtiyaç duyacaklarını biliyorduk,

so we provided them the space to do this as well.

bu yüzden onlara bunu yapabilecekleri bir alan da sağladık.

And to avoid spatial segregation,

Mekânsal ayrışmayı önlemek için de

we proposed to make public spaces,

herkese açık kamusal alanlar oluşturmayı

open to anyone,

ve ev sahibi topluluklar ile

building bridges in between host communities and IDPs.

yerinden edilmiş kişiler arasında köprüler kurmayı önerdik.

Technology-wise, we didn’t reinvent the wheel.

Teknoloji açısından tekerleği yeniden icat etmedik.

But this is what and how we suggest building

Ancak, bizim neyi ve nasıl inşa edeceğimiz

konusundaki önerilerimiz

that made people reconsider

insanların geçici barınmanın mahiyetini tekrar düşünmesini sağladı.

the very essence of temporary housing.

This May,

Bu Mayıs ayında,

bir yıl süren hazırlık ve evrak işlerinin ardından

after a year of preparation and paperwork,

we broke ground on our pilot settlement.

pilot yerleşimimizin temelini attık.

Bucha District, once known as the site of Russian atrocities,

Bir zamanlar Rus vahşetinin yaşandığı yer olarak bilinen Bucha Bölgesi,

became a home for our big idea

büyük fikrimiz için bir yuva

and a symbolic place to create new, happier memories.

yeni ve daha mutlu anılar yaratmak için sembolik bir yer hâline geldi.

Now, RE:Ukraine is not just a housing project

Şimdi, RE:Ukraine sadece bir konut projesi değil,

but a pilot for a recovery program.

aynı zamanda bir kurtarma programının pilot uygulaması.

Our goal is to help displaced people get back on their feet and reintegrate,

Amacımız, yerinden edilmiş insanların travmalarını geride bırakarak

kendi ayakları üzerinde durmalarına

ve yeniden entegre olmalarına yardımcı olmak.

leaving their trauma behind.

And since many places in the world are devastated by wars and climate change,

Dünyanın pek çok yeri savaşlar

ve iklim değişikliği nedeniyle harap olduğundan,

the displacement challenge is the global one.

yerinden edilme sorunu küresel bir sorundur.

Though rooted in Ukraine, the model can be replicated,

Kökleri Ukrayna’ya dayansa da bu model, yerinden edilmiş insanların

helping to accommodate the displaced people elsewhere.

başka yerlerde de barınmasına yardımcı olacak şekilde çoğaltılabilir.

Watching Ukrainians flock to Bucha and other liberated areas,

Bucha ve diğer kurtarılmış bölgelere akın eden Ukraynalıları izlemek,

translated into another insight.

başka bir içgörüye dönüştü.

Our folks don't want to wait to fix what's broken.

Halkımız bozuk olanı düzeltmek için beklemek istemiyor.

Fixing is the first thing we do after every attack,

Her saldırıdan sonra, her şeyin tekrar tahrip edilme tehdidine rağmen

despite the threat of anything being destroyed again.

yaptığımız ilk şey tamir etmektir.

Public spaces like schools and hospitals restored by local authorities.

Okullar ve hastaneler gibi kamusal alanlar

yerel yetkililer tarafından restore ediliyor.

But when it comes to private housing,

Ancak özel konutlar söz konusu olduğunda,

people are often left with this task [on] their own.

insanlar genellikle bu görevle [kendi başlarına] baş başa kalırlar.

So to help smaller householders rebuild,

Bu nedenle, daha küçük ev sahiplerinin

yeniden inşa etmelerine yardımcı olmak için,

we created RE:Ukraine Villages,

kırsal konut restorasyonuna yönelik ücretsiz bir çevrimiçi araç olan

a free online tool for rural housing restoration.

RE:Ukraine Villages’ı oluşturduk.

With just a few clicks,

Araç, sadece birkaç tıklama ile

the tool generates you a step-by-step manual

bir evi restore etmek veya sıfırdan yeni bir ev tasarlamak için

to restore a house or to design a new one from scratch.

size adım adım bir kılavuz oluşturuyor.

Floor plans, façade scans,

Kat planları, cephe taramaları,

technical description, a list of materials.

teknik açıklamalar, malzeme listesi.

Fool-proof guides for homeowners and volunteers.

Ev sahipleri ve gönüllüler için hatasız kılavuzlar.

To show you how it works,

Nasıl çalıştığını göstermek için,

here's the project generated with the tool.

işte araçla oluşturulan proje.

And the model of a house one may build based on this manual.

Bu kılavuza dayanarak inşa edilebilecek bir evin modeli.

To preserve the traditional image of Ukrainian village,

Ukrayna köyünün geleneksel görüntüsünü korumak için,

we decided to base our builder on a local design code.

kurucumuzu yerel bir tasarım koduna dayandırmaya karar verdik.

And since every region has its own quirks, the tool had to reflect them.

Her bölgenin kendine has özellikleri olduğu için

aracın da bunları yansıtması gerekiyordu.

So the Kyiv region became the starting point for our research.

Böylece Kiev bölgesi araştırmamızın başlangıç noktası oldu.

Our architects traveled from village to village

Mimarlarımız köy köy dolaşarak

exploring different types of roofing, windows and cornices.

farklı çatı, pencere ve korniş tiplerini keşfetti.

Then came the developers

Ardından verileri

who transformed the data in an accessible tool.

erişilebilir bir araca dönüştüren geliştiriciler geldi.

Just imagine, that tool can generate you

Düşünün, bu araç

over 211 million unique house configurations

size sadece Kiev bölgesi için

211 milyondan fazla benzersiz ev konfigürasyonu üretebilir.

for the Kyiv region alone.

And each house,

Her ev,

though designed with modern materials,

modern malzemelerle tasarlanmış olsa da

looks super familiar,

Ukraynalıların

yaz tatillerini geçirdikleri evler gibi son derece tanıdık görünüyor.

like the one Ukrainians spent their summer holidays at.

A reminder of happier days

Daha mutlu günlerin bir hatırlatıcısı

and a wholesome image of home.

yürekleri ısıtan bir ev görüntüsü.

The peak of our work fell on the end 2022.

Çalışmalarımızın zirvesi 2022 yılının sonuna denk geldi.

This was when Russia targetted the power plants,

Bu, Rusya’nın şehirlerimizi tamamen karanlığa gömmek için

to plunge our cities in total darkness.

enerji santrallerini hedef aldığı zamandı.

Our team had to work around the power cut schedule,

Ekibimiz elektrik kesintisi takvimi etrafında çalışmak zorunda kaldı

trying to get the work done during the four-hour spans.

ve dört saatlik süreler boyunca işi bitirmeye çalıştı.

This was when we discovered how to charge our computers from the car inverter.

Bilgisayarlarımızı araba invertöründen nasıl şarj edeceğimizi o zaman keşfettik.

Now, I hope none of you ever happen to face a blackout.

Umarım hiçbiriniz elektrik kesintisiyle karşılaşmazsınız.

But if you do, remember this life hack.

Ama eğer karşılaşırsanız, bu hayat hilesini hatırlayın.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And to give you some context,

Daha iyi anlamanız için şöyle söyleyeyim

the minibus we used as the power bank

güç bankası olarak kullandığımız minibüs,

is the same I use on my military missions.

askeri görevlerimde kullandığımla aynı.

So this is what Ukrainians call

Ukraynalılar buna

war-work-life balance.

savaş-iş-yaşam dengesi diyor.

The thing we mastered over the last year and a half.

Son bir buçuk yılda ustalaştığımız şey.

Now, I would be lying if I said I'm not proud of our accomplishments,

Şimdi, başarılarımızla gurur duymadığımı söylersem yalan söylemiş olurum,

I truly am.

gerçekten gurur duyuyorum.

But just imagine how much more we could achieve if not for the war.

Ancak savaş olmasaydı ne kadar daha fazlasını başarabileceğimizi bir düşünün.

Despair and uncertainty can fuel your ideas.

Umutsuzluk ve belirsizlik fikirlerinizi besleyebilir.

But do we really need to wait for this kind of fuel?

Ancak bu tür bir yakıt için gerçekten beklememiz gerekiyor mu?

The best time is always now.

En iyi zaman her zaman şimdidir.

So if you have the privilege of living in peace,

Dolayısıyla barış içinde yaşama ayrıcalığına sahipseniz,

use this time wisely.

bu zamanı akıllıca kullanın.

And don't worry too much about the future.

Gelecek hakkında çok fazla endişelenmeyin.

It's not that scary if you embrace it with dignity.

Eğer onu onurlu bir şekilde kucaklarsanız o kadar da korkutucu değildir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause and cheers)

(Alkışlar ve tezahüratlar)