This Country Runs on 98 Percent Renewable Electricity | Ramón Méndez Galain | TED

Çeviri: Mahmut Kemal Bektaş Gözden geçirme: Eren Gokce

I'm very grateful for being here to share with you

Elektriğinin yaklaşık yüzde 98′ini farklı yenilenebilir

that I live in a country, Uruguay,

kaynakların birleşiminden elde eden

where about 98 percent of its electricity

bir ülkede, Uruguay’da yaşadığımı sizlerle paylaşmak üzere

is obtained from a combination of different renewable sources.

burada bulunduğum için çok minnettarım.

A country whose inhabitants emit 30 times less greenhouse gases

Sakinleri, tüketilen her kilowatt saat için

than the world average for each kilowatt hour consumed.

dünya ortalamasından 30 kat daha az sera gazı salan bir ülke.

A country that produces its electricity at a fixed cost,

Enerji emtialarından neredeyse bağımsız olduğu için

regardless of wars or other geopolitical events

savaşlardan ya da diğer jeopolitik olaylardan bağımsız olarak

since it is almost independent on energy commodities,

elektriğini sabit bir maliyetle üreten,

dependent just on its wind,

sadece rüzgârına, güneşine,

its sun, its water, its biomass waste.

suyuna, biyokütle atıklarına bağımlı bir ülke.

A country that exports renewable energy surpluses to its two giant neighbors,

İki dev komşusu Arjantin ve Brezilya’ya yenilenebilir enerji fazlalığını

Argentina and Brazil.

ihraç eden bir ülke.

When I tell people about Uruguay, they usually say two things.

İnsanlara Uruguay’ı anlattığımda genelde iki şey söylüyorlar.

"I never heard about this. How did you do it?"

“Bu anlattıklarını hiç duymadım. Nasıl yaptınız?”

And, "Can this be replicated elsewhere?"

ve “Bu başka bir yerde de yapılabilir mi?”

So today I want to tell you what happened in Uruguay, how we did it.

Bugün size Uruguay’da ne olduğunu ve nasıl başardığımızı anlatacağım.

And yes, even if every country

Ve evet, her ülke kendi geçiş yolculuğunu

would have to define its own transition journey,

tanımlaması gerekse bile,

the Uruguayan solution can definitely be replicated elsewhere.

Uruguay çözümü başka yerlerde de tekrarlanabilir.

Fifteen years ago, the Uruguayan energy sector was going to a deep crisis.

15 yıl önce, Uruguay enerji sektörü derin bir krize giriyordu.

Economy was growing in unprecedented rates

Ekonomi benzeri görülmemiş bir şekilde büyüyordu

and poverty was decreasing, which was so great, of course,

ve tabii ki harika bir şekilde yoksulluk azalıyordu.

but at the same time,

Fakat aynı zamanda

energy demand was growing rapidly, which was not so great.

enerji talebi hızlı büyüyordu ki bu o kadar da harika bir şey değil.

Uruguay has no proven reserve for fossil fuels.

Uruguay’ın bilinen bir fosil yakıt rezervi yok.

We have already used our large rivers to install hydropower plants

Büyük nehirlerimizi hidroelektrik santralleri kurmak için zaten kullanmıştık

and our two big neighbors were having their own difficulties

ve iki büyük komşumuzun iç talebi karşılamak için

to supply internal demand,

kendi sorunları vardı,

so it was not easy for them to help us.

yani bize yardım etmeleri onlar için kolay değildi.

In dry years,

Kurak yıllarda

when you have to import much more fossil fuels,

çok daha fazla fosil yakıt ithal etmek

we were forced to import electricity from our neighbors

zorunda kaldığınızda, komşularımızdan olağanüstü fiyatlarda

at extraordinary prices.

elektrik ithal etmek zorunda kaldık.

Cost overruns could be as high as one billion dollars.

Maliyet aşımları bir milyar dolara kadar çıkabiliyordu.

And for a small economy like Uruguay,

Uruguay gibi küçük bir ekonomide

this is two percent of its GDP.

bu da GSYİH’inin yüzde ikisine denk geliyor.

And worse still, we were beginning to have blackouts.

Ve daha da kötüsü, elektrik kesintileri yaşamaya başlamıştık.

We were living the perfect storm.

Kusursuz bir fırtına yaşıyorduk.

But crisis is also opportunity.

Ama kriz aynı zamanda fırsattır.

For most of my life, I was a scientist, a particle physicist,

Hayatımın büyük bir bölümünde gündelik dünyadan çok uzak

doing research on subjects far removed from the everyday world.

konular üzerinde araştırmalar yapan bir parçacık fiziği uzmanıydım.

But in that particular national energy context,

Ancak bu özel ulusal enerji bağlamında

I saw the need to reinvent myself,

kendimi yeniden keşfetmem ve

to get involved in the search for solutions.

çözüm arayışına dahil olmam gerektiğini düşündüm.

I began to study the energy issue, to organize seminars,

Enerji konusunu incelemeye, seminerler düzenlemeye ve

to discuss with different experts,

farklı uzmanlarla tartışmaya başladım

and I realized how complex the energy issue is,

ve enerji konusunun ne kadar karmaşık ve ne kadar

how many dimensions it has.

çok boyutlu olduğunu fark ettim.

Technological and economical dimensions, of course,

Teknolojik ve ekonomik boyutları tabii ki

but also environmental, social, geopolitical,

ama aynı zamanda çevresel, toplumsal, jeopolitik,

cultural and even ethical dimensions.

kültürel ve hatta etik boyutları.

I started to write down my thoughts and almost without realizing,

Düşüncelerimi yazmaya başladım ve neredeyse hiç farkına varmadan,

I ended up with a comprehensive, holistic proposal

çok iddialı hedefleri olan yenilenebilir enerjilere adil bir geçişe odaklanan

focused on a just transition to renewable energies

kapsamlı, bütüncül bir teklifle

with very ambitious goals.

karşılaştım.

And one day,

Ve bir gün,

when I was in my office at university,

üniversitede ofisimdeyken

I received an unexpected call.

beklenmedik bir telefon aldım.

My proposal had reached the president and he was inviting me to implement it.

Teklifim başkana ulaşmıştı ve beni bunu uygulamaya davet ediyordu.

Imagine my surprise.

Şaşkınlığımı hayal edin.

He was inviting me to be the political head

Beni ABD’deki Enerji Bakanının karşılığı olan

of our national energy agency,

ulusal enerji ajansımızın

what in the United States would be a Secretary of Energy.

siyasi başkanı olmaya davet ediyordu.

I accepted, and we immediately began to implement that policy.

Kabul ettim ve hemen bu politikayı uygulamaya başladım.

But before the result could be fully seen, there was an election.

Fakat sonuç tamemen ortaya çıkmadan önce bir seçim vardı.

Fortunately, the new president, José Mujica,

Çok şükür yeni başkan José Mujica

was supportive of what we had started to do

yapmaya başladığımız şeyin destekçisiydi

and he asked me to remain in office.

ve görevde kalmamı istedi.

But he asked me one important point:

Fakat benden önemli bir şey istedi:

to make this policy to be accepted by all political parties.

Bu politikanın tüm siyasi partiler tarafından kabul edilmesinin sağlanması.

Patiently, we negotiated with all parties represented in Parliament

Sabırla Meclis’te temsil edilen tüm siyasi partilerle müzakere ettik ve onların da

and we achieved our goal after they accepted some minor changes.

bazı küçük değişiklikleri kabul etmesiyle amacımıza ulaştık.

Having a long-term policy

Uruguay siyasi sisteminin tamamı

backed by the entire Uruguayan political system

tarafından desteklenen uzun vadeli bir politikaya sahip

was crucial to make rapid progress.

olmak, hızlı ilerleme sağlamak için çok önemliydi.

In just five years,

Sadece beş yıl içinde

we went from a traditional hydrothermal power mix

geleneksel hidrotermal güç karışımından yüzde 50′ye varan

with up to 50 percent fossil share

fosil payına sahip 2017′de yüzde 98′i

to an almost completely decarbonized one

yenilenebilir olan neredeyse

that already in 2017 was 98 percent renewable.

tamamen karbondan arındırılmış bir karışıma geçtik.

What makes the Uruguayan case unique

Uruguay’ın durumunu benzersiz kılan şey

is that almost half of that electricity

neredeyse elektriğinin yarısını geleneksel olmayan

is obtained from non-traditional renewable sources.

yenilenebilir kaynaklardan elde ediyor olmasıdır.

Wind, solar and sustainable biomass.

Rüzgâr, güneş ve sürdürülebilir biyokütle.

Wind alone can produce up to 40 percent of the total electricity

Rüzgâr, ülkede yılda tüketilen toplam elektriğin yüzde 40′ına kadarını

consumed in the country in a year,

tek başına üretebiliyor.

a percentage comparable to the other world wind champion, Denmark.

Bu oran rüzgârda diğer dünya şampiyonu Danimarkayla karşılaştırılabilir bir yüzde

But also 15 or even 20 percent of our electricity

Ama aynı zamanda elektriğimizin yüzde 15 hatta 20′si

is obtained with sustainable biomass.

sürdürülebilir biyokütleden elde ediliyor.

Uruguay is an agro-industrial country with abundant organic waste

Uruguay, pirinç kabuğu, küspe, kâğıt hamuru fabrikalarından elde edilen

that has a lot of energy content like rice husks, bagasse,

siyah likörler gibi enerji içeriği yüksek organik atıkların bol olduğu

black liquors from pulp mills.

bir tarım-sanayi ülkesidir.

They have now ceased to be an environmental liability

Artık çevresel bir yükümlülük olmaktan çıkıp

to become an energy asset.

bir enerji varlığı hâline geldiler.

Of course, none of this was easy.

Tabii ki bunların hiçbiri kolay değildi.

We have to innovate.

Yenilik yapmak zorundayız

We have to understand that such a power system

Böyle bir güç sisteminin geleneksel olandan

requires the planning

oldukça farklı bir planlama

and operation quite different than the traditional one.

ve işletme gerektirdiğini anlamamız gerekiyor.

Our academics worked for years to design a groundbreaking software

Akademisyenlerimiz, rüzgâr ve güneş gibi kesintili kaynakların yanı sıra

to handle energy dispatch,

suyun nasıl kullanılacağını da

specifically designed to manage intermittent sources

yönetmek için tasarlanmış, enerji dağıtımını yönetecek

such as wind and solar, but also how to use water.

çığır açan bir yazılım tasarlamak için yıllarca çalıştı.

This model is based on the probability

Bu model, hem bir asırlık geçmiş verilere

of occurrence of different weather scenarios

hem de hava durumu tahminlerine dayanan

based on both a century of historical data

farklı hava durumu senaryolarının gerçekleşme olasılığına

and weather forecast.

dayanmaktadır.

This allows us, for example,

Bu, örneğin,

to have a prediction of the amount of wind electricity and solar electricity

şebekede sahip olacağımız rüzgâr elektriği ve güneş elektriğinin miktarını

that we're going to have in the grid with a week in advance.

bir hafta önceden tahmin etmemizi sağlıyor.

And this also allows us to know

Ve bu ayrıca barajlardan suyu

how and when we have to use water from the dams.

ne zaman ve nasıl kullanacağımızı bilmemizi sağlıyor.

Thanks to this disruptive methodology,

Bu yıkıcı metodoloji sayesinde

today in Uruguay, intermittent sources are king.

bugün Uruguay’da kesintili kaynaklar kraldır.

The total installed capacity of wind plus solar

Rüzgâr artı güneş enerjisinin toplam kurulu kapasitesi

is of the order of the total country's peak demand.

ülkenin toplam talebi düzeyindedir.

This means that when we have enough wind and solar,

Bu da yeterli rüzgâr ve güneş santraline sahip olduğumuzda elektriğin neredeyse

almost 100 percent of electricity is just from these two sources alone,

yüzde 100′ünün sadece bu iki kaynaktan elde edilebileceği anlamına geliyor,

in addition to biomass-fired power plant.

ki ek olarak biyokütle yakıtlı enerji santralleri de var.

And this may happen many times during the course of a week.

Ve bu bir hafta boyunca birçok kez gerçekleşebilir.

And in those moments, we don't use water from the dams.

Ve bu zamanlarda, barajlardaki suyu da kullanmıyoruz.

Hydropower plant only comes into play when the sun goes down

Hidroelektrik santralleri sadece güneş battığında ya da rüzgâr dindiğinde

or when the wind falls.

devreye girer.

Our insurance policy, when all else fails, are gas turbines,

Sigorta poliçemiz, herşey başarısız olduğunda gaz türbinleri,

combined cycle and engine power plant.

kombine çevrim ve motor santralidir.

Yes, of course,

Evet, tabii ki

flexible fossil-fired power plants remain there,

esnek fosil yakıtlı enerji santralleri orada kalmaya devam ediyor,

but we rely on them very little over the course of a year,

ancak bir yıl boyunca onlara çok az güveniyoruz,

allowing non-renewable electricity to be no more than two percent

yenilenemeyen elektriğin bir yılda şebekedeki elektriğin

of the electricity in the grid in a regular year,

yüzde ikisinden fazla olmamasına

and sometimes six or seven percent in a very dry one.

ve bazen çok kurak bir yılda yüzde altı veya yedi olmasına izin veriyoruz.

And get this.

Ve şunu anlayın.

We achieve this goal without any single battery storage,

Bu hedefe herhangi bir tek akü depolama, su pompalama veya

water pumping or any modern technology for electricity storage.

elektrik depolamaya yönelik herhangi bir modern teknoloji olmadan ulaşıyoruz.

Uruguay has shown that the power mix can work

Uruguay, güç karışımının neredeyse tamamen,

almost exclusively thanks to the complementarity

farklı yenilenebilir kaynakların bireysel kesintilerden

of different renewable sources

bağımsız olarak

independently of their individual intermittency.

tamamlayıcılığı sayesinde çalışabileceğini gösterdi.

And this is perhaps the time for you to ask the question,

Ve belki de sizin şu soruyu sormanızın zamanı geldi:

“And what happened to the economy?

“Peki ekonomiye ne oldu?

How much did all this cost?”

Bütün bunlar ne kadara mal oldu?”

And the answer is even more radical.

Cevap daha da radikal.

The cost was negative, if I may put it this way.

Şöyle söyleyebilirim ki maliyet negatifti.

In fact, we get an impressive positive impact to our economy.

Hatta ekonomimizde olumlu bir etki oldu.

To begin with,

Başlangıç olarak

the total cost to produce electricity all over a year

bir yılda üretilen elektriğin toplam maliyeti

was reduced by almost half.

neredeyse yarı yarıya düştü.

No surprise, renewable energies are the cheapest option today.

Yenilenebilir enerjinin bugün en ucuz seçenek olması sürpriz değil.

We went from about 1.1 billion dollar cost

Yaklaşık 1.1 milyar dolar maliyetten

to only 600 million dollars today.

bugün sadece 600 milyon dolara düştük.

And this impressive 500 million dollars every year

Uruguay gibi bir ülke için her yıl 500 milyon dolar gibi etkileyici bir rakam

for a country like Uruguay is huge.

çok büyük bir rakamdır.

It's one percent of its GDP.

GSYİH’sinin yüzde biri.

Just for comparison, one percent of United States GDP,

Kıyaslama açısından ABD’nin GSYİH’sinin yüzde biri

it's about 250 billion dollars annually.

yıllık yaklaşık 250 milyar dolar.

Moreover, those tremendous cost overruns that we had in dry years,

Dahası, kıtlık yıllarında yaşadığımız o muazzam maliyet aşımları

well, they virtually disappeared.

neredeyse ortadan kalktı.

We went from cost overruns of about one billion dollars,

Yaklaşık bir milyar dolarlık maliyet aşımlarından

to only 100 to perhaps 200 million a year

kıtlık zamanlarında yılda sadece 100 ila belki 200

in very dry ones.

milyona çıktık.

Surprisingly enough

Şaşırtıcı bir şekilde

now, though, to have much more natural sources in the grid,

artık şebekede çok daha fazla doğal kaynağa sahip olduğumuz için

because of their complementarity,

bunların tamamlayıcılığı sayesinde

we are much less dependent on weather variability.

hava değişkenliğine çok daha az bağımlıyız.

Of course, achieving this tremendous cost reduction was not easy either.

Tabii ki bu muazzam şekilde maliyetin azalması kolay değildi.

We have to innovate also on that.

Bu konuda da yenilik yapmak zorundayız.

We have to understand

Yenilenebilir enerjilerin

that renewable energies require a business model

bütün dünyadaki geleneksel enerji sektörlerinden

quite different from the traditional one

oldukça farklı bir iş modeline ihtiyaç duyduğunu

of the power sectors all over the world.

anlamak zorundayız.

We have to create a new market model.

Yeni bir pazar modeli oluşturmalıyız.

Our present business model is based on long-term contracts

Mevcut iş modelimiz, sistemin toplam maliyetini en aza indirmek için

derived from auction processes

kaynaklar arasındaki en iyi teknik

in which the percentage of this source is predetermined

tamamlayıcılığın hangisi olduğunu tanımlayan bir optimizasyon modeli

using an optimization model

kullanılarak bu kaynağın

that defines which is the best technical complementarity

yüzdesinin önceden belirlendiği açık artırma süreçlerinden

between sources

elde edilen

in order to minimize the overall cost of the system.

uzun vadeli sözleşmelere dayanmaktadır.

Thanks to this, nowadays,

Bu sayede günümüzde

almost 100 percent of our electricity generation

elektrik üretiminin neredeyse yüzde yüzü sözleşme

is under contract,

kapsamında olduğundan

leaving almost no space for the spot market

spot piyasaya ve belirsizliğe

and also no space for uncertainties.

neredeyse yer kalmıyor.

The comprehensive model we had defined and put in place

Tanımlayıp uygulamaya koyduğumuz bu kapsamlı model sadece toplam

not only allows us to strongly reduce the overall costs,

maliyetleri güçlü şekilde azaltmamıza değil aynı zamanda zamanla

but also to stabilize it over time.

istikrarlı hâle getirmemize de olanak sağlıyor.

The cost to produce electricity in Uruguay today is stabilized.

Bugün Uruguay’da elektrik üretiminin maliyeti istikrara kavuştu.

Think it is almost independent of the fluctuation of the prices

Enerji emtialarının fiyatlarındaki dalgalanmalardan nerdeyse bağımsız

of energy commodities.

olduğunu düşünün.

Thanks to this, for example,

Örneğin bu sayede Uruguay’ın elektriği

the Uruguayan electric mix was barely affected

Avrupa’daki trajik savaştan neredeyse

by the tragic war in Europe.

hiç etkilenmeyecek.

We had no supply nor affordability difficulties.

Ne arz ne de satın alma zorluğumuz vardı.

But the positive economic impact of this transformation

Ancak bu dönüşümün olumlu ekonomik etkisi

went far beyond just the electric sector.

sadece elektrik sektörünün çok ötesine geçmiştir.

We achieved a tremendous impact to our economy.

Ekonomimize çok büyük bir katkı sağladık.

We received six billion dollars in investment.

Altı milyar dolar yatırım aldık.

This is 12 percent of our GDP.

Bu, GSYİH’mızın yüzde 12′si.

Imagine the impact to our economy.

Ekonomimize etkisini hayal edin.

New knowledge, new industrial, entrepreneurial capabilities,

Yeni bilgi, yeni endüstriyel, girişimci yetenekleriyle

50,000 jobs were created.

50.000 iş yaratıldı.

This seems small, perhaps for you,

Bu sizin için belki küçük gelebilir

but for a country with only 3.4 million inhabitants,

ama sadece 3,4 milyon sakini olan bir ülke için

it represents three percent of its labor force.

işgücünün yüzde üçünü ifade ediyor.

Once again, if we were made to make a comparison,

Bir kez daha bir kıyaslama yapacak olursak,

three percent of the United States labor force

ABD’nin işgücünün yüzde üçü

is several million new jobs created.

olan birkaç milyon yeni iş yarattı.

So I told you a little about what happened in Uruguay and how we did it.

Böylece size biraz Uruguay’da neler olduğunu ve nasıl yaptığımızı anlattım.

But you may be thinking, “OK, but that’s Uruguay,

Şöyle düşünebilirsiniz: “Tamam ama yani bu Uruguay,

fine, but that's Uruguay.

iyi ama bu Uruguay.

It's a small country.

Küçük bir ülke.

They have a unique culture.

Eşsiz bir kültürleri var.

They have hydro.

Suları var.

Can this be reproduced elsewhere?”

Bu başka bir yerde tekrarlanabilir mi?”

So I want to be very emphatic on this.

Bu konuda çok fazla empati kurmak istiyorum.

Although each country will have to define its own transition process,

Her ülke kendi geçiş sürecini tanımlamak zorunda olsa da

the vast majority of countries can make a process similar to the Uruguayan one.

ülkelerin büyük çoğunluğu Uruguay’ınkine benzer bir süreci yapabilir.

(Applause)

(Alkışlar)

You don't necessarily need a lot of hydro backup capacity, but for sure,

Çok fazla hidro yedekleme kapasitesine sahip olmanız gerekmez, ancak kesinlikle,

you need to put much more flexibility to your system

yeni bir sevkiyat modeli, yeni bir piyasa modeli ile

with a new dispatch model,

sisteminize çok daha fazla

a new market model.

esneklik kazandırmanız gerekir.

But if you have people and companies doing research and developing AI

Ancak araştırma yapan, yapay zekâ ve roketler geliştiren

and artificial intelligence and rockets,

insanlarınız ve şirketleriniz varsa, yeni bir pazar modeli,

developing a new market model, a new energy management,

yeni bir enerji yönetimi geliştirmek

shouldn't be that hard.

o kadar da zor olmamalı.

By doing this,

Bunu yaparak

we will probably not get the fossil share down to two percent,

fosil payını muhtemelen yüzde ikiye indiremeyeceğiz,

but for sure it will be below 15 or even 20 percent

ancak yüzde 15′in hatta 20′nin altında olacağı

and in many countries, much less than that.

ve birçok ülkede bundan daha az olacağı kesin.

And you know what, for the last couple of years

Ve biliyor musunuz, hükûmetten ayrıldıktan

after leaving the government,

sonraki birkaç yılda

I've been working in a number of countries

Dominik Cumhuriyeti’nden Şili’ye kadar

from Dominican Republic to Chile

Latin Amerika’da birçok ülkede

and many other countries in Latin America, but also in Europe,

ve Avrupa’da

and other regions.

çalıştım.

And the good news is

Ve iyi haber şu

that the Uruguayan solution can work in different national and energy context.

Uruguay çözümü farklı ulus ve enerji içeriğinde işe yarıyor.

But for that, there is one special ingredient.

Ama bunun için özel bir içerik var.

You need to have a strong leadership

İlerlemek için güçlü bir lidere

and a strong political will to move forward.

ve güçlü bir politikaya ihtiyaç var.

And for that,

Bunun için de

it's mostly recommended to build a broad political agreement

geçiş sürecinin zaman içinde devam edeceğinden emin olmak için

that transcends the administration in office in order to be sure

çoğunlukla görevdeki yönetimi aşan geniş bir siyasi anlaşma

that the transition will continue in time.

yapılması tavsiye edilir.

What is then the most important message for you today?

Peki bugün sizin için en önemli mesaj nedir?

It is very simple.

Çok basit.

That renewables are no longer just a solution for the climate crisis.

Yenilenebilir enerjiler iklim krizi için artık sadece bir çözüm değil.

Renewables allow us to build strong, reliable, robust power systems.

Yenilenebilir enerjiler sağlam, güçlü ve güvenli güç sistemleri kurmamızı sağlıyor.

They allow us to sharply reduce and stabilize the electricity costs,

Elektrik maliyetlerini keskin bir şekilde düşürmemizi ve

while at the same time having an important energy boost

istikrara kavuşturmamızı sağlarken aynı zamanda ekonomilerimiz ve

to our economies and job creation.

istihdam yaratmamız için önemli bir enerji desteğine sahip olmamızı sağlar.

Lessons learned from the Uruguayan case

Uruguay örneğinden çıkarılacak dersler

are that renewable energies are ripe to provide

yenilenebilir enerjilerin sadece küresel ölçekte bir iklim çözümü değil

not just a climate solution on a global scale,

aynı zamanda yerel düzeyde de

but also substantial socio-economic benefits at a local level.

önemli sosyo-ekonomik faydalar sağlayacak olgunlukta olduğudur.

And this can and should happen now.

Bu şimdi gerçekleşebilir ve gerçekleşmelidir.

There's no reason to wait until 2040,

2040′a kadar 2030′a kadar bile beklemek için

not even 2030.

bir neden yok.

Now.

Şimdi.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause and cheers)

(Alkışlar ve Tezahüratlar)